Я ўжо адчуваў, як зубы мае ўпiваюцца ў мяса, хоць ведаў, што трэба вярнуць гэтае мяса i паслаць прэч таго, хто мне яго даў.
Але я гэтага не зрабiў. Займацца здраднiкамi павiнна Сафiя. Мне трэба было прыкiнуцца, што я нiчога не ведаю i нiчога не разумею. Дый што казаць, мне вельмi хацелася мяса, якое было б вельмi дарэчы ў маiм доўгiм паходзе.
Губерт усё яшчэ стаяў каля Ф'ялара.
- У цябе сапраўды цудоўны конь, як i мая Бленда.
- Бленда белая, - заўважыў я. - Ты любiш белых коней?
- Так, я вельмi люблю белых коней, - адказаў Губерт.
"Потым табе захочацца мець пятнаццаць такiх коней, цi не так?" - падумаў я, але прамаўчаў. Раптам чую, як Губерт прапануе штосьцi жахлiвае:
- Давай дадзiм Ф'ялару крыху аўса? Яму ж таксама хочацца чаго-небудзь смачнага?
Я не мог яго спынiць. Ён адразу пайшоў да меха з аўсом i ўзяў шуфлiк, якi ляжаў зверху. Я ажно заплюшчыў вочы, каб не бачыць, як ён дастае шуфлiкам табакерку. Але Губерт раптам ускрыкнуў, i я адкрыў вочы: з зерня на край мяшка выскачыў невялiкi пацук. Губерт паспрабаваў злавiць яго, але той саскочыў унiз, шмыгнуў да дзвярэй стойла i знiк у адной з норак.
- От, нягоднiк, укусiў за палец, - сказаў Губерт. Ён стаяў i разглядваў свой палец, а я выкарыстаў гэты момант - сам хуценька напоўнiў шуфлiк аўсом i перад самым носам Губерта закрыў зерне.
- Ф'ялар будзе вельмi задаволены, - сказаў я. - Ён прывык есцi авёс у гэты час.
"А табе няма чаго радавацца", - падумаў я ў той момант, як Губерт таропка развiтаўся i, утулiўшы галаву ў плечы, выйшаў са стайнi. На гэты раз яму не ўдалося перахапiць сакрэтныя пасланнi, але было ясна, што трэба шукаць новае сховiшча. Я доўга думаў i нарэшце схаваў табакерку ў склепе з бульбай.
Потым я напiсаў на сцяне новую загадку для Сафii:
"Чырвонай Барадзе неабходны белыя конi, i яна ведае вельмi многа. Будзь пiльнай!"
Больш я нiчога не мог зрабiць для Сафii.
На наступную ранiцу з узыходам сонца, калi ўсе ў Вiшнёвай Далiне яшчэ спалi, я пакiнуў Сядзiбу Рыцараў i пачаў прабiрацца ў горы.
7
Я ехаў i расказваў Ф'ялару, як адчуваю сябе адзiн, зусiм адзiн у гэтым цяжкiм падарожжы па гарах.
- Ты ўяўляеш, што азначае гэта падарожжа для мяне? Май на ўвазе, што я не прывык нiчога рабiць, толькi ляжаў на ложку амаль усё сваё жыццё! Але ты не павiнен думаць, што я хоць на хвiлiну забыў Джанатана. Калi б забыў, то крыкнуў бы так гучна, што рэха раскацiлася б па ўсiх гарах, бо вакол так цудоўна.
Так, было сапраўды цудоўна. Джанатан зразумеў бы мяне. Якiя горы! Проста цяжка паверыць, што iснуюць такiя высокiя горы, такiя маленькiя чыстыя азёрцы, струменiстыя раўчукi i грозныя вадаспады... А якiя далiны, поўныя пахкiх кветак, - i ўсё гэта ў гарах! I тут я, Сухарык, на сваiм канi, i ўсё гэта бачу! Я нават не ўяўляў, што гэта можа быць такiм прыгожым, у мяне нават галава пайшла кругам.
Але паступова ўсё змянiлася. Я знайшоў маленькую сцяжынку, магчыма, тую, пра якую Джанатан мне расказваў. Па ёй можна было дабрацца да Далiны Дзiкай Ружы. Яна пятляла i паварочвала, i неўзабаве я апынуўся на процiлеглым баку палянкi. Горы сталi больш дзiкiмi i пагражальнымi, а сцяжынка ўсё больш небяспечнай. Яна то падымалася ўгору, то апускалася ўнiз, пракладваючы свой шлях памiж скаламi ўздоўж крутых стром, i я думаў, што нiколi не змагу яе пераадолець. Але мой Ф'ялар, пэўна, прывык адольваць такi шлях па небяспечных горных сцяжынках: конь сапраўды быў цудоўны.
За дзень мы вельмi стамiлiся - i я, i мой конь. Я выбраў на зялёнай паляне месца для начлегу: там мог пасвiцца Ф'ялар, недалёка быў ручай, дзе мы абодва маглi напiцца.
Усё сваё жыццё я марыў пасядзець каля вогнiшча. Джанатан часта расказваў мне, як гэта цудоўна. Нарэшце я меў такую магчымасць.
- Зараз, Сухарык, ты зразумееш, што гэта такое, - сказаў я сам сабе ўголас.
Я назбiраў сухога галля, сукоў, скiдаў усё ў вялiкую кучу i запалiў агонь.
Агонь хутка разгарэўся, зашугала полымя, у неба ляцелi iскры, а я сядзеў каля вогнiшча i адчуваў, што адбываецца тое, пра што расказваў Джанатан. Было проста цудоўна, калi я заварожана глядзеў на полымя, са смакам еў хлеб з вяндлiнай, i адзiнае, што вяндлiну гэту я атрымаў ад Губерта, вярэдзiла мне душу.
Я быў шчаслiвы i сам сабе напяваў: "Мой хлеб, маё вогнiшча i мой конь, мой хлеб, маё вогнiшча, мой конь". I нi пра што iншае не мог думаць.
Сцямнела. Гор амаль не стала бачна. Мне стала вусцiшна, было непрыемна адчуваць спiной гэтыя горы. Здавалася, што хтосьцi падкрадваецца да мяне ззаду. Але надышоў час класцiся спаць, я прытушыў агонь, сказаў Ф'ялару дабранач, загарнуўся ў коўдру i лёг блiжэй да вогнiшча. Мне хацелася заснуць як мага хутчэй - да таго, як мяне агорне страх.
Так, я сапраўды мог паддацца страху, i вельмi хутка. Не ведаю, цi можа хто-небудзь так хутка палохацца, як я. Думкi блыталiся ў мяне ў галаве. Напэўна ж, хтосьцi хаваецца тут у цемры. Можа, дзесьцi тут, у гарах, сноўдаюцца салдаты i шпiёны Тэнджыла, а Джанатана даўно няма ў жывых. Вось пра што я думаў i не мог заснуць. Потым з-за гор выплыў месяц. Магчыма, гэта быў звычайны месяц, але ён выглядаў як незвычайны. Месячнае святло было нейкае асаблiвае, якога я нiколi не бачыў раней. Але ж я наогул нiколi раней не бачыў месячнага святла над гарамi.
Усё стала такое дзiўнае, як у загадкавым свеце, якi складваўся толькi з серабрыстых i чорных ценяў. У месячным святле ўсё выглядала цудоўна, на душы неяк дзiўна i жахлiва, бо мне здавалася, што цемра хавае ў сабе шмат небяспекi.
Я нацягнуў на галаву коўдру, i мне не хацелася з-пад яе выглядваць. Потым я пачуў, так-так, пачуў далёка ў гарах выццё, паступова яно наблiжалася. Ф'ялар затрывожыўся, i я зразумеў - чаго. Вылi ваўкi.
Кожны на маiм месцы памёр бы ад страху; але калi я заўважыў, як напалохаўся Ф'ялар, то ўсiм сваiм выглядам паспрабаваў падбадзёрыць яго.
- Ф'ялар, ваўкi баяцца агню, цi ж ты не ведаеш? - Папраўдзе, сам я ў гэта не верыў, а ваўкi, магчыма, пра гэта i не ведалi. Цяпер я мог iх бачыць: яны падышлi блiжэй - страшныя шэрыя ценi, якiя выплывалi з месячнага святла, выючы ад голаду.
Я закрычаў так, як не крычаў нiколi раней. Такога нарабiў крыку, што, мабыць, гэта iх крыху напалохала.
Але ненадоўга. Неўзабаве яны вярнулiся, толькi на гэты раз падышлi яшчэ блiжэй. Ф'ялар кiдаўся, спуджаны. Я ўжо быў упэўнены, што мы разам памром - i конь, i я. Мне-то было не прывыкаць да гэтага, аднойчы я памiраў ужо, але тады я хацеў гэтага, тады я нават марыў пра гэта, а цяпер не хачу. Цяпер я хачу жыць i быць з Джанатанам. О Джанатан, калi б ты мог прыйсцi i дапамагчы мне!
Ваўкi падсунулiся яшчэ блiжэй. Самы вялiкi i самы нахабны воўк - вiдаць, важак - кружыў вакол мяне i выў, выў так, што ў мяне кроў стыла ў жылах. Я кiнуў у яго галавешку i гучна закрычаў, але гэта толькi яго раздражнiла. Я ўбачыў адкрытую пашчу i страшэнныя зубы, яны так i нацэлены былi на маё горла. Ой, Джанатан, ратуй, ён скача!..
Але раптам!.. Што ж раптам адбылося? У час свайго скачка ён завiшчаў i павалiўся ля маiх ног. Нежывы, зусiм мёртвы: у яго ў галаве тырчала страла.
Адкуль узялася страла? Хто выратаваў мне жыццё? Вось нехта паказваецца з-за скалы. Ды хто, як не Губерт?! Гэта быў ён, i хаця глядзеў на мяне як заўсёды пагардлiва, мне хацелася кiнуцца да яго, абняць. Але гэта ўпачатку. Толькi ўпачатку.
- Мне здаецца, я прыйшоў своечасова, - сказаў Губерт.
- О, вядома, - усклiкнуў я.
- А чаму ты не дома, у Сядзiбе Рыцараў? - дапытваўся ён.
"А ты?" - падумаў я, добра памятаючы, хто ён такi. Якое ж лiхадзейства было задумана сёння ў гарах? I чаму менавiта здраднiк прыйшоў мне на дапамогу? I чаму Губерту я павiнен быць удзячны, з усiх людзей - менавiта Губерту, не проста за кавалак мяса, а за выратаванне майго жыцця?
- А што ты тут робiш уначы? - запытаў я пахмурна.