Цела ў яе было яшчэ прыгожае i белае, але ўжо не такоё мякенькае: дзе ж знойдзеш у гаспадарцы жывёлу з такiм грубым мясам? Рабiць нiчога не заставалася, i каб уратаваць сваю шыю, кухар вырашыў каралеву такi зарэзаць i пайшоў да яе ў пакой, каб адным мехам з усiм пакончыць. Па дарозе ён знарок распаляў у сабе злосць i ў такiм настроi, з нажом у руцэ адчынiў дзверы ў спальню да маладой дзяўчыны. I ўсё ж кухару не хацелася забiваць каралеву знянацку, i спачатку ён сумленна ёй расказаў, якi загад дала яму старая людаедка.
- Дык рабiце ж свой абавязак, - адказала маладая каралева i падставiла шыю, - выконвайце дадзены вам загад. Цяпер я ўжо хутка ўбачу маiх бедных дзетак, якiх я так любiла!
А пасля таго, як яе дзеткi нечакана знiклi, каралева лiчыла, што яны ўжо нежывыя.
- Не-не, Васпанi, - адказаў зусiм расчулены небарака-кухар, - вы не памраце! I дзетак сваiх вы ўбачыце! Хадземце да мяне, я iх схаваў у сваёй каморцы. А старую каралеву я яшчэ раз ашукаю i замест вас дам ёй на вячэру маладзенькую касулю.
Ён зараз завёў каралеву ў сваю каморку i пакiнуў там мiлавацца ды плакаць з дзеткамi, а сам пайшоў гатаваць касулю. Людаедка з'ела яе з такiм смакам, быццам гэта была сапраўды маладая каралева. Яна вельмi радавалася свайму лютаму ўчынку, а каралю, калi ён прыйдзе з вайны, збiралася сказаць, што ягоную жонку з дзецьмi з'елi шалёныя ваўкi.
Аднойчы ўвечары, як звычайна, пайшла старая людаедка пагуляць. I пачала бадзяцца сюды-туды па маёнтку ды вынюхваць, цi не пахне дзе чалавечынаю. I раптам з нейкай каморкi пачуўся голас маленькага Дня - той плакаў, бо мацi хацела яго адлупцаваць за свавольства. А потым пачуўся i голас Заранкi, якая прасiла прабачэння за свайго брацiка. Пазнала людаедка галасы каралевы i яе дзетак i вельмi раззлавалася, што яе ашукалi. Страшным голасам, ад якога ўсе ажно здрыганулiся, яна загадала, каб заўтра ж ранiцай на сярэдзiну двара вынеслi вялiзную кадушку, напоўнiлi яе рапухамi, гадзюкамi, вужакамi i iншымi змеямi, а потым укiнулi туды каралеву з дзецьмi i кухара з яго жонкай i служкаю, звязаўшы iм за спiнаю рукi.
I вось падвялi iх ужо да кадушкi, i каты збiралiся ўжо iх кiнуць да змеяў, калi раптам на двор конна ўехаў кароль. Так рана яго зусiм не чакалi. Кароль быў вельмi здзiўлены, калi ўсё ўбачыў, i спытаўся, што азначае ўвесь гэты жах? Але нiхто не адважыўся сказаць яму праўду. I тут людаедка, ашалеўшы ад такой сваёй няўдачы, узяла раптам дый кiнулася сама потырч галавой у кадушку, дзе яе адразу закусалi брыдкiя гадзюкi, якiх яна загадала туды панакiдаць. Караля вельмi засмуцiла гэтае здарэнне, бо ўсё-такi яна была яго мацi. Але жонка i дзецi хутка яго супакоiлi.
Мараль
Перад вяселлем трошкi пачакаць,
Каб мужа добрага, прыгожага спаткаць,
У тым няма нiякае навiны.
Але чакаць сто год i спаць спакойным сном?!
Цяпер такой санлiвае дзяўчыны
Не знойдзем мы нiдзе i днём з агнём.
Яшчэ, здаецца, казка нам даводзiць,
Нiбыта повязi, што вяжа Гiменей,
Калi на час разлучаны, не робяцца слабей
I што чаканне тут нiкому не зашкодзiць.
Але прыгожы пол з такiм iмпэтам
Хутчэй iмкнецца свой вясельны справiць баль,
Што духу не стае аб гэтым
Такую вывесцi мараль.
ЧЫРВОНЫ КАПТУРОК
Жыла сабе ў адной вёсцы дзяўчынка, i была яна такая прыгожая, што ва ўсiм свеце другой такой не знайсцi. Мацi яе страх як любiла, а бабуля - дык наогул ледзь розум ад яе не трацiла. I купiла добрая бабуля сваёй унучцы чырвоны каптурок, якi так упасаваў дзяўчынцы, што пачалi яе з таго часу зваць паўсюль Чырвоным Каптурком. Неяк раз спякла мацi праснакi дый кажа дачушцы:
- Схадзi мо да бабулi, даведайся, як яна сябе пачувае. Бо нешта казалi мне, што яна хворая. Занясi ёй праснакоў ды гэты гарнушак масла.
Устала Чырвоны Каптурок i пайшла да бабулi, што жыла ў суседняе вёсцы. Iдзе яна лесам, так iдзе, аж раптам выходзiць насустрач ёй Воўк. Дужа захацелася Ваўку яе з'есцi, ды ён пабаяўся, бо недзе паблiзу працавалi дрывасекi.
Тады ён i пытаецца:
- Куды гэта ты iдзеш?
А маленькая дзяўчынка не ведала, што спыняцца ў лесе ды гаварыць з ваўкамi небяспечна, i адказвае яму:
- Я iду да бабулi i нясу ёй праснакi ды гарнушак масла, што паслала ёй мая мама.
- А цi далёка жыве твая бабуля? - пытаецца Воўк.
- О, далёка, - адказвае Чырвоны Каптурок. - Вунь аж па-за тым млынам, што ўдалечынi. Там ёсць вёска, а ў крайняй хатцы ў той вёсцы мая бабуля i жыве.
- Ну што ж, - кажа Воўк, - пайду i я да тваёй бабулi. Толькi давай я пайду гэтай вось сцежкай, а ты iдзi вунь тою: паглядзiм, хто з нас паспее першы.
I Воўк з усяго духу кiнуўся па сама кароткай сцежцы ў лесе, а дзяўчынка няспешна пайшла па сама доўгай. Па дарозе яна збiрала арэхi, ганялася за матылькамi, складала букеты з кветак.
А Воўк тым часам хутка прыбег да бабулiнай хаткi i пастукаўся ў дзверы: стук-стук!
- Хто там? - спыталася бабуля.
- Гэта я, вашая ўнучка, Чырвоны Каптурок, - сказаў Воўк падробленым голасам. - Я прынесла вам праснакоў i гарнушак масла ад матухны.
Добрая бабуля, якая ляжала ў ложку, таму што ёй трошкi нядужылася, крыкнула Воўку:
- Цiснi на клямку, слясак адскочыць!
Воўк нацiснуў на клямку, i дзверы адчынiлiся. Тады ён кiнуўся на бедную бабульку i ўраз праглынуў яе, бо не еў ужо цэлыя тры днi. Потым ён зачынiў дзверы, лёг на бабулiным ложку i пачаў чакаць, калi прыйдзе Чырвоны Каптурок. Тым часам дзяўчынка якраз падышла да дзвярэй i пастукалася: стук-стук!
- Хто там? - спытаў Воўк.
Але голас у Воўка быў грубы, i Чырвоны Каптурок, пачуўшы яго, спачатку спалохалася. Але потым падумала, што бабуля, напэўна, прастуджаная, i адказала:
- Гэта я, вашая ўнучка, Чырвоны Каптурок. Я прынесла вам праснакоў i гарнушак масла ад матухны.
Тады Воўк крыкнуў трошкi танчэйшым голасам:
- Цiснi на клямку, слясак адскочыць.
Чырвоны Каптурок нацiснула на клямку, i дзверы адчынiлiся.
Увайшла дзяўчынка ў хату, а Воўк схаваўся на ложку пад коўдру i кажа:
- Пакладзi, дзетка, праснакi ды гарнушак масла на дзежку, а сама хадзi прыляж побач са мною.
Чырвоны Каптурок распранулася i сабралася ўжо класцiся ў ложак, але яе ўразiла, што без адзежы ў бабулi нейкi надта ўжо дзiўны выгляд. Вось яна i кажа:
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя рукi!
- Гэта каб лепей цябе абдымаць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя ногi!
- Гэта каб лепей бегаць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя вушы!
- Гэта каб лепей чуць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя вочы!
- Гэта каб лепей бачыць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя зубы!
- Гэта каб цябе з'есцi!
I з гэтымi словамi злы Воўк кiнуўся на Чырвонага Каптурка i з'еў дзяўчынку.
Мараль
Нам гэта казка добра паказала,
Што можа быць, калi малыя дзеткi,
Галоўным чынам, панначкi-какеткi,
Гатовы слухаць ўсiх, каго папала.
Не дзiва, што ў такiм выпадку
Воўк iх з'ядае часта быццам курапатку
I ўсё ж заўважыць мушу асаблiва:
Не ўсе ваўкi да нашага падобны,
Такiя ёсць, што з выгляду лагодны,
I нораў маюць цiхi, незласлiвы,
Ды так паслужлiва i так добразычлiва
Плятуцца за дзяўчатамi па пятах,
Па цёмных вулачках праводзячы дахаты.
Але з усiх ваўкоў - такiя
Найгоршыя i самыя лiхiя!
СIНЯЯ БАРАДА
Жыў сабе аднаго разу вельмi багаты чалавек, i былi ў яго дзiвосныя палацы ў горадзе i ў вёсцы, i залаты i срэбны посуд, i мэбля ў карунках, i залачоныя карэты. Але была, на няшчасце, у гэтага чалавека сiняя барада. I такi яна давала яму брыдкi i страшны выгляд, што ўсе дзяўчаты i кабеты, як толькi ўбачаць яго, адразу ўцякалi. А ў адной знатнай панi, ягонай суседкi, былi дзве дачкi - красунi, якiх свет не бачыў. Вось i папрасiў ён гэтую паню аддаць адну дачку за яго замуж, а якую - даў самой выбiраць. Але нiводная дачка не згаджалася быць яму жонкай. Толькi перакiдвалi яго адна адной, ды нiяк не адважвалiся пайсцi замуж за чалавека, у якога была сiняя барада.