– Знаёмства з дзікам. – Журавіны. – Хоць змяю за здабычу. – Лясныя жыхары. – Царская жывёла. – Вожыкава булава. – Уперад на чарапаху! – Пешаход з Афрыкі.
– А што будзем сёння рабіць? – запытаўся на другі дзень Віктар.
– Я прапаную пайсці далей у лес на разведку, – адказаў Мірон. – Мы ж зусім не былі яшчэ ў глыбіні.
– Трэба было б якую-небудзь зброю мець, – заўважыў Віктар.
– Толькі не твой лук, – усміхнуўся Мірон. – Лепш зробім сабе добрыя дубіны.
Знайшлі адпаведныя дрэўцы, зламалі іх, абпалілі на агні, нават булдавешкі пакінулі на канцы. Зброя выйшла хоць куды!
– З гэткай зброяй я і на ваўкоў згодзен ісці! – казаў Віктар, размахваючы сваёй дубінай.
– І сапраўды, з дзвюма такімі штукамі не боязна, – згадзіўся Мірон і трэснуў па кусту так, што ад яго паляцелі шматкі.
Узялі з сабой арэхаў, падклалі агню і пайшлі.
Чым глыбей уваходзілі ў лес, тым часцей сустракаліся сухія ўзгоркі. На вышэйшых пясчаных месцах рос хваёвы бор, на ніжэйшых – гушчар з ельніку, алешніку, бярозы, рознага хмызняку. Часам трапляліся прыгожыя лугавінкі з ліставымі дрэвамі: дуб, граб, ліпа.
– Ідзём да тых дубоў, – сказаў Мірон. – Можа, знойдзем леташніх жалудоў. Калі прыйдзе бяда, яны спатрэбяцца.
– Ды і без бяды кавы добра будзе папіць, – адказаў Віктар. – Трэба толькі мець начынне і цукар.
Калі падышлі да дубоў, то ўбачылі, што там нехта перад імі ўжо гаспадарыў. Зямля была перакапаная, віднелася шмат слядоў, а жолуда аніводнага. Але дзіўней за ўсё было тое, што сляды здаваліся свежымі.
– Хто б гэта мог быць? – задуменна сказаў Мірон.
– Дзікі! – упэўнена адказаў Віктар, разглядаючы сляды.
– Невядома, ці радавацца, ці шкадаваць, што знайшліся такія суседзі, – прамовіў Мірон.
Віктар чамусьці памахаў сваёй дубінай.
– Добра было б здабыць дзіка, але, кажуць, звер вельмі небяспечны. Калі раззлуецца, дык нават добрая зброя не паможа.
У гэты момант збоку нешта затрашчала. Хлопцы ўздрыгануліся і мацней сціснулі свае дубіны. З-за ламачча паказаўся дзік. Здавалася, увесь ён складаўся толькі з адной страшэннай галавы. Ні зада, ні кароткіх ног не было відаць, але ж бурая галава са шчаціністым хібам, натапыранымі вушамі, вялізнымі ікламі і маленькімі злоснымі вочкамі была жудаснай.
– Не рухайся! – прашаптаў Віктар.
Дзік спыніўся, задраў свой лыч, панюхаў паветра, глуха рохнуў і завярнуўся назад.
– Ну і страшыдла! – прамовіў Мірон. – Яго не толькі дубіна, але і гармата не возьме. Ліха з імі, з гэтымі суседзямі.
– Крыўдна ўсё ж! – пашкадаваў Віктар. – Гэткі выпадак, а ты стой ды глядзі, як дурань.
Пайшлі далей. У густым ельніку пачулі зусім блізка моцны лопат крылаў; здавалася, нейкая вялізная птушка заблыталася ў галінах і не можа адтуль выбіцца. Зірнулі ў той бок і сапраўды заўважылі вялікага чорнага птаха. Ляцеў ён так нізка і так нязграбна махаў крыламі, што, здавалася, яго было зусім лёгка злавіць рукамі.
– Хапай яго! – кінуўся наперад Мірон. Але Віктар не зварухнуўся.
– Дарэмна. Гэта табе так здаецца. Глушэц заўсёды так лятае ў ельніку, але ніхто яшчэ не лавіў яго рукамі.
– У такім разе хадзі сюды, – крыкнуў Мірон. – Я табе пакажу нешта другое.
Калі Віктар выбраўся на купчастую балоцістую палянку, дык убачыў, што Мірон схіліўся над журавінамі.
– Пакаштуй, якія яны смачныя, салодкія пасля зімы, – сказаў Мірон. – Шкада толькі, што гэтыя лясныя жыхары ўжо ласаваліся тут. І нам мала пакінулі.
З вялікай ахвотай падмацаваліся хлопцы ягадамі ды назбіралі яшчэ ў шапку.
– Нічога, жыць можна, – з задавальненнем сказаў Віктар. – Але ўсё ж такі мушу сказаць, што ўвесь час адчуваю сябе галодным, і ў роце і ў жываце неяк нядобра. Хоць бы кавалак хлеба ці якога-небудзь варыва – зусім іншая была б справа.
– Спачатку сырому зайцу быў рады, а цяпер ужо сапраўднага абеду захацеў, – засмяяўся Мірон. – У нашым становішчы трэба разважаць інакш: абы-чым, толькі б падтрымаць сябе. І галоўнае, каб разнастайная была страва. Вось чаму і журавіны вельмі карысныя. Гэта, брат, пладавіна, а ў ёй ёсць жалеза, вугляводы, вітаміны.
З поўнай шапкай журавін яны не хацелі ісці далей у лес, далі круг і накіраваліся назад. У адным месцы ўбачылі вялікую змяю. Яна ляжала, скруціўшыся на пяньку, і грэлася на сонейку. Галаву яна вытыркала ўверх і млява варушылася.
Віктар мігам падскочыў і забіў яе дубінаю.
– Ну і гадзіна! – сказаў ён і пакратаў змяю нагою. – Мусіць, з метр будзе.
Яны пасунуліся былі далей, але хутка Мірон прыпыніўся.
– Слухай, – сказаў ён, – у нашым становішчы шкада пакідаць здабычу, якая б яна ні была. Ці нельга будзе як-небудзь скарыстаць і гэту?
– Ды што ж ты з яе зробіш? – засмяяўся Віктар.
– Не ведаю яшчэ. Але ў нашай бядняцкай гаспадарцы ўсё можа спатрэбіцца. Здымем з яе скуру.
– Хіба зрабіць з яе чучала для нашага тэхнікума, экземпляр добры, – згадзіўся Віктар.
Агідная была справа, але праз некалькі хвілін скура была здзёртая. На зямлі застаўся голы, брыдкі скрутак, а Віктар закінуў сабе на плечы скуру-кішку.
Ціха ішлі яны па лесе, пільна прыглядаючыся навокал. За гэты невялікі час, як яны апынуліся на востраве, прырода значна змянілася. Лісце на дрэвах загусцелася, трава паднялася. Здавалася, і птушак больш стала, мацней разляталіся па лесе іх галасы. Вось пінькае лілавагрудая зябка, вось заліваецца чорны дрозд, свішча жоўтая івалга, стукаюць дзятлы. Заварушыліся розныя казюлькі, а ў цяньку пачуўся непрыемны звон камароў. Сям-там пераскакваюць з дрэва на дрэва вавёркі.
– Вось каб яшчэ арэхаў знайсці! – прамовіў Мірон.
– Разласаваўся, – усміхнуўся Віктар. – Не на кожным кроку гэта здараецца, брат ты мой. Нават каб і знайшлі такое самае дупло, дык гэта зусім не значыць, што там абавязкова будуць арэхі: маглі і вавёркі з'есці за зіму.
Тут па дрэве шмыгнула нейкая новая жывёліна, крыху падобная да вавёркі, толькі танчэйшая і даўжэйшая за яе. Колер скуры – руды з белымі плямамі.
Мірон няўважліва зірнуў на яе і прамовіў:
– А гэта не вавёрка?
– Тсс! – шапнуў Віктар і прытрымаў рукою Мірона. – Гэта гарнастай!
– Няўжо ж ён такі нікчэмны? – здзівіўся Мірон.
– Зімою ён белы, а цяпер якраз змяняе зімовае адзенне на летняе. Самая галоўная яго адзнака – канец хваста, які заўсёды бывае чорным.
Гарнастай тым часам знік з вачэй.
Мірон зняважліва паціснуў плячыма.
– А я думаў – гарнастай немаведама што такое. Раней жа ніхто не меў права насіць гарнастаевыя футры, апрача цароў ды князёў.
– Я думаю, каб цары прысвоілі сабе таксама выключнае права на лапці, тады і лапці лічыліся б найбагацейшай і самай моднай рэччу, – усміхнуўся Віктар.
Праз некаторы час натрапілі на вожыка. Убачыўшы небяспеку, небарака зараз жа скруціўся ў клубок. Хлопцы падышлі да яго і пачалі меркаваць, што з ім рабіць.
– Каб былі дома, то ўзялі б яго жывым на пацеху, а тут што з ім будзеш рабіць? Есці, мусіць, яго нельга, – разважаў Віктар.
– А трэба было б і яго як-небудзь скарыстаць, – напружана думаў Мірон. – Могуць, напрыклад, спатрэбіцца ягоныя іглы ў якой-небудзь справе.
– А ведаеш што? – схапіўся Віктар. – Калі ўзяць яго скуру ды абкруціць ёю канец нашай дубіны, дык будзе такая булава, што з ёю хоць на мядзведзя ідзі!
– Вось бачыш!
– Але ж як шкада забіваць гэтае мілае стварэнне! – уздыхнуў Віктар.
Аднак прыйшлося забіць. Да журавін і змяінай скуры далучыўся вожык. З гэтай здабычай яны і вярнуліся дадому.
Было яшчэ рана, не пазней за поўдзень. Часу заставалася досыць для гаспадарскай працы. Паабедалі рыбай, арэхамі і журавінамі.