Robinsono Kruso - Defoe Daniel 4 стр.

Unu tagmezon, promenante sur la marbordo Д‰e parto al mi nekonata, kion jen vidi sur la sablo krom la impreson de homa piedo! Mi sentis, kvazaЕ­ tenate per katalepsio, kaj ne povis maviДќi de la loko.

Baldaŭ mi ekrigardis ĉirkaŭ mi, sed ne estas videbla iu. Kion signifas tio? Mi iris tri-aŭ-kvarfoje por ĝin rigardi. Jen estas — la impreso de piedo homa; piedfingroj, kalkano, kaj ĉiuj partoj de la piedo. Kiel povis ĝi veni tien?

Mia kapo kvazaЕ­ naДќis pro timo; kaj lasante la lokon, mi iris du aЕ­ tri paЕќojn, rigardis, kaj plu, same. Mi timemiДќis je la Еќtipo de maljuna arbo, kaj kuris domon, kvazaЕ­ por mia vivo. Kiamaniere povis io homforma alveni al tiu-Д‰i marbordo sen mia scio? Kie estas la Еќipo, kiu alkondukis tion? Tiam, malpreciza teruro kaptis mian animon; ke, eble ia homo aЕ­ aro da homoj eltrovis min; kaj ke eble intencas mortigi min, aЕ­ rabi Д‰ion, kion mi havas.

Kia stranga afero estas la vivo homa! Unu tagon ni amas tion, kion ni malamas la sekvantan tagon. Unu tagon, ni serĉas tion, kion ni evitas la sekvantan tagon. Unu tagon, ni deziras tion, kion ni timas la sekvantan tagon. Tiamaniere ni vivadas. Jen, de kiam mi estis ĵetita sur tiun-ĉi insulon, la granda kaŭzo de malĝojo estis, ke mi tiel estis disigita de la ceteraj de mia raso. Kial do, povis kaŭzi al mi malĝojon la penso, ke eble homo estas apud mi? Ja, kial nura ekvido de impreso de homa piedo min ektremigas pro timo? Sajnas plej strange, tamen ne pli strange ol vere.

Unufoje, mi pensis, ke eble la impreso devenas de mia propra piedo, kiam la ventego min unue Дµetis sur tiun-Д‰i bordon. Д€u estas eble, ke mi venis tiun-Д‰i vojon de la Еќipo? Se fakte montriДќus, ke la impreso estas miapiede; mi sentus simile al knabo, kiu rakontas pri fantono, kaj sentas pli da timo je sia propra rakonto ol tiuj, kiujn li intencas timigi.

Tritage, timo min endomadis, ĝis la manko de nutraĵo min forpelis. Fine, mi sufiĉe kuraĝiĝis por iri al la marbordo, por ke mi rerigardu la impreson piedan, por eltrovi, ĉu ĝi estas same kiel mia propra. Mi eltrovis, ke ĝi estas multe pli malgranda. Tial estis klare, ke troviĝas homoj sur la insulo. Ĝuste tiam, mia bona gardhundo falis senviva ĉe miaj piedoj. Li estis maljuna kaj lacigita, kaj tiel mi perdis mian plej bonan gardanton kaj amikon. Unu tagon, irante de la monteto al la marbordo, troviĝas vidaĵo kornaŭza, loko kovrita per ostoj homaj. Estas tie rondspaco elfosita el la tero, kie estis farita fajro, kaj tien-ĉi estas venintaj kelke da homoj por festeni. Vidinte tiun-ĉi vidaĵon, mi ne sciis, kiel agi; mi endomadis kaj apenaŭ eliris escepte por melki mian kaprinaron.

Estis nun pli grave al mi senti sendanДќere, ol esti bone nutrita; kaj mi ne kuraДќis enbati najlon, aЕ­ haki Еќtipon lignan, timante ke tia sono estu aЕ­data, multe malpli pafi pafon. Pri mia pano kaj viando, mi ilin bakis nokte, kiam neniu povas vidi la fumon. Sed mi baldaЕ­ trovis manieron bruligi lignon sub torfkovrilo, kio Дќin lignokarbigis; kaj tio mi povis uzi tage, Д‰ar Дќi ne faris fumon.

En la arbaro, kien mi iris por havigi la bastonojn por mia fajro, mi eltrovis kavernon tiel larĝan, ke mi povis stari en ĝi; sed mi pli rapidiĝis eliri ol eniri; ĉar du grandaj okuloj, tiel lumaj kiel steloj, forbrilis kun sovaĝka brilego. Mi prenis torĉon kaj eniris por eltrovi, kies estas la okuloj, kaj trovis ke ne estas ia kaŭzo por timo; ĉar la okuloj apartenas al maljuna ĝriza kapro, kiu iris tien por morti. Mi ĝin ekpuŝis, kaj provis elirigi ĝin, sed ĝi ne povis leviĝi de la tero, kie ĝi kuŝas; tial mi ĝin lasis tie por morti, ĉar mi ne povis savi ĝian vivon.

Mi eltrovis, ke la larĝeco de la kaverno estas 3.6 metroj, sed parto de ĝi, ĉe la plej posta parto estas tiel malalta, ke mi devis rampi sur miaj manoj kaj piedoj por eniri. Kiom ĝia longeco estas mi ne povas diri, ĉar mia lumo estingiĝis, kaj mi devis ĉesigi mian serĉadon. Morgaŭtage, mi iris al la kaverno kun lumegoj kaprograsaj; kaj atinginte la finiĝon, mi eltrovis, ke la tegmento altiĝas 12 metrojn aŭ plu.

Kiam miaj lumoj lumiĝis la murojn kaj la tegmenton de la kaverno, troviĝis vidaĵo, kies ĉarmojn, lingvo tute ne povas esprimi; ĉar la muroj ekbrilis kvazaŭ steloj. Kio kaŭzis ke la ŝtonegoj ekbrilu, mi ne povis diri: tie eble estas ĝemaj, brilŝtonoj, aŭ oro. Sed, kio ajn, la kaverno estis. riĉa mino por mi; ĉar, kiam ajn, mi sentis malgaja kaj malĝoja, la brilvidaĵo lumigis la okulojn de mia animo, kaj ĝin plenigis per ĝojo.

Д€iuj-Д‰i jaroj pasiДќis sen ia nova vidaДµo por ravigi miajn okulojn, Дќis tiu vidaДµo subite ekvidiДќis antaЕ­ mi. Mi sentis kvazaЕ­ mi volas pasigi tie-Д‰i la restaДµon de mia vivo kaj vivfine, kuЕќiДќi en tiu-Д‰i kaverno por morti, same kiel la grandaДќa kapro.

Irante hejmon, mi ekvidis iom da fumo, devenante el fajro ne pli ol du mejlojn malproksime. De nun, mi perdis mian kvietecon. Tage kaj nokte timo min Д‰agrenis, ke la homoj, farintaj tiun fajron, mi eltrovos. Mi hejmiris, supreniris la Еќtupetaron; sed unue, mi kaЕ­zis, ke Д‰io Д‰irkaЕ­ mi vidiДќu sovaДќa. Mi ЕќarДќis mian pafilon, kaj pripensis, ke estus plej bone por mi resti dome kaj kaЕќi.

Sed, tion mi ne povis toleri longe. Mi ne havis spionon por elsendi, kaj Д‰io, kion mi povis fari, estis supreniri la monteton kaj observi. Fine, tra mia vidilo mi povis vidi grupon da sovaДќuloj dancante Д‰irkaЕ­ fajro. Tiel baldaЕ­ kiel ili foriris, mi prenis du pafilojn, pendigis glavon miaflanke kaj rapide ekiris al la supro monteta por rehavi klaran vidon.

Tiufoje, mi decidis iri al la homoj, sed mi ne intencas mortigi ilin, Д‰ar mi sentis, ke estus malprave tion fari. Kun tia ЕќarДќo da armiloj mi postulis du horojn por atingi la lokon. Alveninte, troviДќas neniu; sed mi vidis la homoj enmare en kvar boatoj.

Marborde, troviДќis la faraДµoj de tiuj-Д‰i viroj. La signoj de ilia festeno kornaЕ­zigis min, kaj mi fermis miajn okulojn. Kiam ajn mi iris tiuflanke de la insulo pro nutraДµo, mi ne kuraДќis pafi, timante ke restu kelkaj el la homoj, kiuj povu Дќin aЕ­di, kaj tiamaniere min eltrovu. Tiustato daЕ­ris unu jaron kaj tri monatojn, kaj intertempe mi vidis neniun.

Parto IV

Je la dekdua de Majo, granda ventego blovis tutatage kaj tutanokte. Д€ar estis mallume, mi sidis en mia domo, kaj ventegmeze mi aЕ­dis pafilpafon. Mi opiniis, ke Дќi certe estas de Еќipo Дµetita surteron per ventego. Tial mi bruligis lignon sur la supro monteta, por ke, tiuj en la Еќipo, se Еќipo Дќi estas, sciiДќu, ke iu estas tie-Д‰i por helpi ilin. Mi poste aЕ­dis du pafojn plu. Post kiam lumiДќis, mi iris sudflankon de la insulo, kaj tie kuЕќas ruino de Еќipo, tiunokte Дµetita sur la Еќtonegojn. Дњi kuЕќis tro malproksime por mi vidi, Д‰u restas homoj sur Дќi.

Vortoj ne povas diri, kiom mi sopiris, ke mi alportu almenaЕ­ unu el la Еќipanaro surtere! Tiel forta estis mia deziro savi la vivon de tiuj sur la Еќipo, ke mi volonte estus doninta mian propran vivon por tion fari. TroviДќas en la koro kelkaj inklinoj, kiuj ekscititaj per espero tiel forte puЕќas la animon, ke perdi ian okazon por atingi la esperatan celon, Еќajnas tiun frenezigi; kaj tiel okazis Д‰e mi.

Nun, mi pensis, estas la okazo por uzi mian boaton; tiel mi Дќin ekordigis. Mi kunprenis iom da rumo (de kiu mi ankoraЕ­ havis multe), sekigitaj vinberoj, sakon da rizo, iom da lakto kaj fromaДќo, kaj poste ekvetunis enmare. Mi pense ektimis pri la danДќero, en kiu mi min antaЕ­e trovigis sur la samaj Еќtonegoj; sed ne tute korperdis, kvankam mi sciis, ke, Д‰ar mia boato estas malgranda, Д‰io estus perdata, se ventego ekblovus. BaldaЕ­ mi trovis, ke estas necese por mi returni surteron Дќis la fluo turniДќos kaj la forfluo komencos.

Mi decidis eliri la sekvantan tagon kun la forfluo, tial tiunokte mi dormis en mia boato. TagiДќe, mi ekveturis enmaron kaj netute duhore, mi atingis la Еќipruinon. Jen, kia vidaДµo! La Еќipo estis Дµetita sur la Еќtonegojn. La posta parto estis rompita per la ondoforto, la mastoj fornaДќigitaj, Еќnuregoj kaj Д‰enoj disДµetitaj ferdeke, kaj Д‰io envolvita en malgajo. Kiam mi atingis la Еќipruinon, hundo alnaДќis al mi, blekante kaj ploretante. Mi prenis la hundon en la boaton; kiam mi donis al Дќi iom da pano, Дќi manДќis la panon kvazaЕ­ lupo, kaj pri trinkado Дќi eble krevus, se mi estus permesinta, ke Дќi pleniДќu.

Mi iris al la ĉambro de la kuiristo, kie mi trovis du virojn malvivajn. La lango estas muta, la orelo surda, la okulo fermata, kaj la lipo rigida; la malĝoja rakonto estis dirata, ĉar ĉiu tenis sian brakon ĉirkaŭ la kolo de la amiko, kaj tiamaniere ili atendis la morton. Kiom ŝanĝiĝis la sceno, tiam, tute sovaĝa pro la batoj ondaj kaj la muĝado venta! Nun, ĉio estis trankvila — la morto elfaris sian celon, kaj ĉiuj ricevis ĝian baton, escepte la hundo, kiu estis la sola kreitaĵo, kiu postvivis.

Mi divenis, ke la Еќipo venis de Hispanujo, kaj mi trovis sur Дќi multe da oro. Mi metis keIke da kestoj surboaton, sed ne atendis por eltrovi, kion ili enhavas, kaj kun ili kaj tri bareloj da rumo, mi revenis.

Hejme, mi trovis ĉion same tiel, kiel mi ĝin lasis — miaj kaproj, la katoj, kaj la birdo. La vidaĵo en la ĉambro de la kuiristo restadis tage kaj nokte en mia animo, kaj por reforti min, mi trinkis iom da rumo. Tiam mi ekhejmportis mian ŝarĝon de la marbordo, kie mi antaŭe ĝin lasis. En la kestoj troviĝis du grandaj sakoj da oro, kaj kelke da fandaĵoj oraj; apud ili troviĝis tri boteletoj kaj tri sakoj da pafaĵo, kiuj estas granda akiro.

De nun Дќis dujare, Д‰io prosperis al mi; sed ne estis daЕ­ronta. Starante unu tagon sur monteto, mi ekvidis ses boatojn, marborde. Kion eble signifas tio? Kie estas la viroj, kiuj ilin alkondukis? Kaj pro kiu kaЕ­zo ili alvenis? Mi ekvidis per mia vidilo, ke almenaЕ­ tridek troviДќas orientflanke de la insulo. Ili havis viandon sur la fajro, Д‰irkaЕ­ kiu, mi vidis, ili dancadis. Poste ili prenis viron el unu el la boatoj. Liaj manoj kaj piedoj estis ligitaj, sed kiam ili malligis liajn ligilojn, li kuris laЕ­eble rekte al mia domo.

Por diri la veron, ekvidante, ke ĉiuj ceteraj kuris por lin kapti, miaj haroj stariĝis pro timo. En la rivereton li naĝis simile al fiŝo, kaj lia saltego alportis lin tra la rivereto iombate. Ĉiuj nun ĉesigis la ĉasadon escepte du, kaj tiuj-ĉi naĝis tra la rivereto sed neniel tiel rapide. Nun, mi pensis, estas por mi la okazo helpi la malfeliĉulon, kaj mia koro min diris, ke estos bone tion fari. Mi prenis miajn du pafilojn, malsupreniris la ŝtupetaron kaj suprenkuregis la monteton, malsupren tra vojeto por renkonti ilin.

Mi signodonis al la malfeliĉa sklavo, ke li venu al mi, kaj samtempe mi suprenkuris por renkonti la du virojn ĉasante lin. Mi kuris al la unua, terenbatis lin pafiltenile. Mi vidis, ke la alia celis pafarke al mi; tial, por savi mian vivon, mi lin mortpafis.

La fumo kaj pafilbruo, tiom terurigis la sklavon, ke li tuj venkiДќis kvazaЕ­ pro sonДќado. Mi kriegis, ke li venu al mi, kaj mi, penis montri al li, ke mi estas amiko, mi ankaЕ­ faris Д‰iueblajn signojn, por allogi lin al mi. Fine, li venis, genuiДќis por kisi la teron, kaj poste ekprenis mian piedon, metante Дќin sur sian kapon, tio signifante ke li estas mia sklavo, kaj mi ordonis al li, ke li stariДќu, kaj mi agis bone al li.

Sed restis pli multe da heroaĵo, ĉar la viro, ricevinte la pafilbaton, ne estis malviva. Mi signodonis al mia sklavo (kiel mi nun lin nomos), ke li lin gardu. Ĉe tio li parolis al mi, kaj, kvankam mi ne povis kompreni tion, kion li diras, tamen, mi sentis ĝojfrapon, ĉar estis la unua sono de homa voĉo, kiun mi aŭdas ĉiomjare de kiam mi alvenis sur la insulon.

La viro, kiun mi pafilbatis, sidiĝis, kaj mia sklavo timante lin, signodonis al mi por havigi mian glavon, pendante en zono miaflanke. Kun ĝi li alkuris al la viro, kaj unubate detranĉis lian kapon. Tion farinte, li ridante reportis la glavon, kaj demetis ĝin antaŭ mi. Mi ne ŝatis la ĝojon pri kiu li ĝin faris, kaj mi ne konsideris mian vivon tute sendanĝere kun tia homo.

Li, siaparte, suprenlevis siajn grandajn brunajn manojn timege, mirante kiel mi mortigis la malamikon starante tiel malproksime de li. Pri la glavo, li kaj la ceteraj el lia gento uzas lignoglavojn; kaj sekve, li sciis bone kiamaniere manregi la mian. Li faris signojn al mi, ke mi lin permesu aliri kaj rigardi la viron mortpafitan, kaj li multe turnis lin de flanko al flanko, kaj ekvidante la vundon en la brusto, farita per la kuglo, ree staras senmove, spritlime. Mi faris signojn al li, ke li revenu, ĉar antaŭsento al mi diris, ke eble venos la ceteraj por serĉadi.

Mi ne deziris kunpreni mian sklavon al mia domo aŭ mia kaverno; tial mi disĵetis iom da rizpajlo por la dormejo, kaj mi donis iom da pano kaj aron da vinberoj sekigitaj por la manĝaĵo. Li estis belviro, alta kaj juna, kun regulaj fortaj membroj. Lia hararo estis densa kvazaŭ lano, kaj nigra. Lia kapo estis granda kaj alta, kaj li havis brilajn nigrajn okulojn. Lia haŭto estis nigrebruna, la vizaĝo ronda, kaj la nazo malgranda sed ne plata; li havis belforman buŝon kun lipoj maldikaj, per kiuj li povis fari dolĉan rideton; kaj liaj dentoj estis blankaj kvazaŭ neĝo.

Iam melkante mian kaprinaron en la apuda kampo, li min vidante, kuris al mi, kaj terenkuЕќiДќis por montri al mi sian dankon. Tiam li almetis sian kapon altere kaj almetis mian piedon sur Дќin, kiel antaЕ­e. Li penis sciigi al mi per Д‰iueblaj manieroj, ke li servos al mi la tutan vivon; kaj mi signodonis, ke mi lin Еќatas.

Mi nun devas elpensi nomon por li. Mi elektis la nomon de la sesa tago de la semajno (Vendredo) Д‰ar li venis al mi tiutage. Mi zorge ne lasis lin el mia vido tiunokte, kaj tuj kiam la suno leviДќis mi signodonis al li ke li venu al mi por ke mi donu al li iom da vestaДµo, Д‰ar li neniom portis. Poste, ni supreniris la monteton por observi la virojn, sed Д‰ar ni ne povis ilin vidi, estis evidente, ke ili jam forlasis la insulon.

Mia sklavo poste min diris, ke okazis batalego kontraЕ­ la apude loДќanta gento, kaj al la partio kiu kaptas virojn, la kaptitoj propraДµiДќas. La malamikoj de mia sklavo akiris kvar virojn; li, unu el tiuj.

Mi nun faris Д‰apon leporfelan por mia sklavo, kaj donis al li kaprofelon por porti Д‰irkaЕ­ la talio. Li treege fieriДќis eltrovante lian vestaДµon kiel la mia.

Nokte mi gardis miajn pafilojn, mian glavon, kaj la pafarkon miaflanke; sed tio ne estis necesa, Д‰ar mia sklavo vere estis plej fidela al mi. Li faris Д‰ion, kion mi ordonis al li, tutkore; kaj mi sciis, ke li oferus sian vivon por savi la mian. Kion povas fari viro pli ol tio? Ho, la Дќojo, Д‰ar mi lin havis Д‰e tiu-Д‰i dezerta insulo por min kuraДќigi.

LaЕ­eble mi instruis lin, infane li estis, por ke li faru kaj sentu tion, kio estas prava. Mi lin trovis kapabla kaj sportema; kaj li penegadis lerni Д‰ion, kion mi diris al li. Nia vivo pasis trankvile, ebenavoje; kaj se ne estus naЕ­zaj festenoj faritaj Д‰e la marbordo mi ne dezinus forlasi la insulon.

Ĉar Vendredo ne ankoraŭ perdis la guston por tiaj festenoj, mi pensis, ke estos la plej bona por li, se li gustumos la viandon de bestoj; tial unu tagon mi lin kunprenis al la arbaro sportige. Mi ekvidis kaprinon en la ombraĵo kun siaj du idoj. Mi brake prenis Vendredon, kaj signodonis al li, ke li ne moviĝu, kaj tiam mi mortpafis unu idon; sed la pafilbruo tremigis la malfeliĉulon. Li ĝistiam ne ekvidis la idon nek sciis ke ĝi nun estas malviva. Li fortiris sian veston de la brusto por senti ĉu tie estas vundo, tiam li genuis antaŭ mi kaj ekprenis miajn genuojn kvazaŭ preĝante, ke mi ne mortigu lin.

Por montri al Vendredo, ke lia vivo estas sendanĝere, mi mankondukis lin kaj ordonis al li, ke li alportu la idon. Tre baldaŭ mi ekvidis akcipitron sur arbo, kaj mi diris, rigardu la pafilon, akcipitron, kaj la teron; tiam mi mortpafis la birdon. Sed mia sklavo tiufoje timsigniĝis pli ol antaŭe, tremante de kapo al piedoj. Li sendube pensis, ke ia mortigisto loĝas en la pafilo, kaj mi certe opinias, ke li estus genufleksanta antaŭ ĝi tiel same kiel antaŭ mi; kaj kelkatempe li eĉ ne volis tuŝi la pafilon, kvankam li parolis al ĝi, se li pensis, ke mi ne ĉeestas. Unufoje li diris al mi, ke li ĝin petigis ke ĝi lin ne mortigu.