Lyman Frank Baum
Antauparolo
Pro komplezo de Doroteo Gale el Kansas, poste Princino Doroteo de Oz, humila verkisto en Usono iam nomumigis Rega Historiisto de Oz, kaj ricevis la privilegion verki la kronikojn de tiu mirinda felando. Sed verkinte ses librojn pri la aventuroj de tiuj interesaj sed kuriozaj personoj kiuj logas en la Lando Oz, la Historiisto malfelice sciigis ke pro edikto de la Plejsupera Reganto, Ozma de Oz, sia lando ekde tiam estos nevidebla por ciuj kiuj logas ekster giaj limoj kaj ke cia plia komunikado kun Oz estos neebligita.
La infanoj kiuj kutimigis anticipi la librojn pri Oz kaj kiuj amis la rakontojn pri la gajaj kaj felicaj personoj logantaj en tiu favorata lando, bedauris same kiel ilia Historiisto ke ne plu estos novaj libroj da rakontoj pri Oz. Ili sendis multajn leterojn demandante cu la Historiisto ne konas kelkajn aventurojn kiujn li povas verki, pri eventoj okazintaj antau ol la Lando Oz estis kasita for-de la cetera mondo. Sed li konis neniujn. Fine unu el la infanoj demandis kial ni ne povas audi mesagojn de Princino Doroteo per sendrata telegra ?o, kio ebligus ke si komunikadu al la Historiisto cion okazantan en la fora Lando Oz ec kvankam li ne povas vidi sin au ec scii precize kie estas Oz.
Tio sajnis bona ideo;do la Historiisto pretigis altan turon en sia malantaua gardeno, kaj studis sendratan telegra ?on gis li komprenis gin, kaj post tio li komencis voki “Princinon Doroteon de Oz”sendante mesagojn en la aeron.
Nu, ne estis versajne ke Doroteo sercus sendratajn mesagojn au atentus la vokon;sed la Historiisto ja estis certa pri unu afero: ke la potenca Sorcistino Glinda de Oz scius kion li faras kaj ke li deziras komuniki kun Doroteo. Car Glinda havas grandan libron en kiu estas kroniko pri ciu evento okazanta cie en la mondo, tuj kiam gi okazas, do kompreneble la libro informus sin pri la sendrata mesago. Kaj tiel Doroteo informigis ke la Historiisto volas paroli kun si, kaj ekzistis Vilulo en la Lando Oz kiu scipovis telegrafe sendi sendratan respondon. La rezulto estis ke la Historiisto tiom fervore petis informigi pri la plej novaj eventoj en Oz, por ke li skribu ilin por ke la infanoj legu ilin, ke Doroteo petis de Ozma permeson, kaj Ozma grace konsentis.
Tial, post du longaj jaroj da atendado, nova rakonto pri Oz estas prezentata al la infanoj de Usono. Tio ne estus ebla, se iu lertulo ne inventus la “sendratan”kaj egale lerta infano ne sugestus la ideon atingi la misteran Landon Oz per gi.
Capitro 1
Ojho kaj Onchjo Nonchjo
“Kie estas la butero, Oncjo Noncjo?”demandis Ojo.
Oncjo rigardis tra la fenestro kaj karesis sian longan barbon. Poste li turnis sin al la Mangtula knabo kaj kapneis.
“Ne ’stas,”diris li.
“Ne estas butero?
Domage, Oncjo. Do kie estas la kon ?tajo?” demandis Ojo, starante sur tabureto por povi rigardi ciujn bretojn de la bretaro.
Sed Oncjo Noncjo denove kapneis.
“Mankas,”li diris.
“Ankau ne estas kon ?tajo?Nek kuko —nek jeleo —nek pomoj —nur pano?”
“Nur,”diris Oncjo, denove karesante sian barbon dum li rigardis tra la fenestro.
La knabeto alportis la tabureton kaj sidigis apud sia onklo, macante la sekan panon malrapide kaj sajne profunde pensante.
“Nenio kreskas en nia gardeno escepte de la panarbo,”li murmuris, “kaj restas nur du bulkoj sur tiu arbo;kaj ili ankorau ne estas maturaj. Diru al mi, Oncjo;kial ni estas tiel malricaj?”
La maljuna Mangtulo turnis sin kaj rigardis Ojon. Li havis afablajn okulojn, sed jam de tiom longe li nek ridetas nek ridas ke la knabo jam forgesis ke Oncjo Noncjo povas aspekti alia ol solena.
Kaj Oncjo neniam parolis pli da vortoj ol nepre necesis, do lia neveto, kiu logis sola kun li, lernis kompreni multon per unu vorto.
“Kial ni estas tiel malricaj, Oncjo?”ripetis la knabo.
“Ne ’stas,”diris la maljuna Mangtulo.
“Mi opinias ke jes,”deklaris Ojo. “Kion ni havas?”
“Domon,”diris Oncjo Noncjo.
“Mi scias, sed ciu en la Lando Oz havas logejon. Kion alian, Oncjo?”
“Panon.”
“Mi mangas la lastan maturan bulkon. Jen;mi jam apartigis vian porcion, Oncjo. Gi estas sur la tablo, kaj vi povos mangi gin kiam vi malsatos. Sed kiam gi ne plu estos, kion ni mangos, Oncjo?”
La maljunulo movetis sin en sia sego sed nur kapneis.
“Kompreneble,”diris Ojo, kiu devis paroli car lia onklo rifuzis, “neniu mortas pro malsano en la Lando Oz. Estas su ?ce por ciuj, sciu;sed, se gi ne estas guste kie oni hazarde estas, oni devas iri al kie gi estas.”
La maljuna Mangtulo denove movetis sin kaj gapis al sia neveto kvazau lin cagrenas la argumento.
“Antau la morgaua mateno,”la knabo pludiris, “ni devos iri al loko kie estas mangajo, car se ne, ni ege malsatigos kaj farigos tre malfelicaj.”
“Kie?”demandis Oncjo.
“Kien ni iru?Mi estas certa ke mi ne scias,”respondis
Ojo. “Sed certe vi scias, Oncjo. Nepre vi veturis dum via vivo, car vi estas tiom aga. Mi ne memoras tion, car ekde kiam mi povas komenci memori, ni logas jam ci tie en ci tiu soleca ronda domo, kun malgranda gardeno malantaue kaj la dika arbaro cirkauanta nin. El la granda Lando Oz, kara Oncjo, mi vidis nur tiun monton sude, kie oni diras ke logas la Martelkapuloj —kiuj ne permesas ke iu preterpasu —kaj tiun monton norde, kie oni diras ke neniu logas.”
“Unu,”deklaris Oncjo, korektante lin.
“Ho, jes;unu familio logas tie, mi audis. Temas pri la Kurbiginta Magiisto nomata D-ro Pipt, kaj lia edzino
Margolote. Unu jaron vi rakontis al mi pri ili;mi kredas ke vi bezonis plenan jaron, Oncjo, por diri kiom mi jus diris pri la Kurbiginta Magiisto kaj lia edzino. Ili logas alte sur la monto, kaj la bona Mangtula Lando, kie la fruktoj kaj ?oroj kreskas, estas ali ?anke. Estas strange ke vi kaj mi logas ci tie tute solaj, en la mezo de la arbaro, cu ne?”
“Prave,”diris Oncjo.
“Do ni foriru kaj vizitu la Mangtulan Landon kaj gian gajan bonnaturan logantaron. Mi volegas vidi ion krom arbaron, Oncjo Noncjo.”
“Eta.”
“Nu, mi ne estas tiom eta kiom iam,”respondis la knabo serioze. “Mi kredas ke mi povas marsi tiom longe kaj tiom rapide tra la arbaro kiel vi mem, Oncjo. Kaj nun, kiam nenio mangebla kreskas en nia malantaua gardeno, ni devas iri al loko kie estas mangajo.”
Oncjo Noncjo ne respondis dum kelka tempo. Poste li fermis la fenestron kaj turnis sian segon tiel ke gi frontis la cambron, car la suno malsupreniradis malantau la arbosuproj, kaj komencis malvarmigi.
Post iom da tempo Ojo ardigis la fajron kaj la stipoj ?amis libere en la larga kameno. Ili ambau sidis en la fajrolumo dum longa tempo —la maljuna blankbarba Mangtulo kaj la knabeto. Ambau pensadis.
Kiam jam farigis tute senlume ekstere, Ojo diris:
“Mangu vian panon, Oncjo, kaj poste ni enlitigos.”
Sed Oncjo Noncjo ne mangis la panon;nek li tuj enlitigis. Longe post kiam lia neveto ekdormis en la angulo de la cambro la maljunulo sidis apud la fajro, pensante.
Capitro 2. La kurbighinta magiisto
GUSTE je la matena krespusko Oncjo Noncjo metis sian manon tenere sur la kapon de Ojo kaj vekis lin.
“Venu,”li diris.
Ojo vestis sin. Li surportis bluajn silkajn strumpojn, bluan kuloton kun oraj bukoj, bluan krispan talion kaj jaketon brile bluan broditan per oro. Liaj suoj estis el blua ledo kaj la piedpintoj suprenturnigis pinte. Lia capelo havis pintan supron kaj platan randon, kaj cirkau la rando estis vico de etaj oraj sonoriloj kiuj sonoris kiam li movigis.
Tio estis la indigena kostumo de la logantoj de la Mangtula Lando Oz, do la vestoj de Oncjo
Noncjo estis tre similaj al tiuj de lia nevo. Anstatau suojn, la maljunulo surportis botojn kun falditaj suprajoj kaj lia blua mantelo havis largajn manumojn el ora pasamento.
La knabo rimarkis ke lia onklo ne mangis la panon, kaj supozis ke la maljunulo ne estis malsata. Tamen Ojo estis malsata;do li dividis la pecon de pano sur la tablo kaj mangis sian duonon, englutante gin kun fresa, friska akvo el la rivereto. Oncjo metis la alian pecon de pano en la poson de sia jaketo, kaj post tio li denove diris, dum li elmarsis tra la pordejo:“Venu.”
Ojo sentis multan plezuron. Li ege enuis pro sola logado en la arbaro kaj volis veturadi kaj vidi homojn. Jam delonge li volis esplori la belan Landon Oz en kiu ili logis. Kiam ili estis ekstere, Oncjo simple riglis la pordon kaj komencis promeni lau la pado. Neniu genus ilian dometon, ec se iu venus tiom en la densan arbaron dum ili forestis.
Ce la piedo de la monto kiu apartigis la Landon de la Mangtuloj de la Lando de la Gilikuloj, la vojo dividigis.
Unu vojo kondukis rekte maldekstren kaj la alia dekstren — rekte supren lau la monto. Oncjo Noncjo prenis tiun dekstran vojon kaj Ojo sekvis sen demandi la kialon. Li sciis ke gi kondukos ilin al la domo de la Kurbiginta Magiisto, kiun li ankorau neniam vidis sed kiu estis ilia plej proksima najbaro.
La tutan matenon ili pene supreniris la montan vojon kaj je la tagmezo Oncjo kaj Ojo sidigis sur falintan arbotrunkon kaj mangis la lastan pecon de la pano kiun la maljuna Mangulo antaue metis en sian poson. Post tio ili rekomencis kaj post du horoj ili ekvidis la domon de D-ro Pipt.
Gi estis granda domo, ronda kiaj ciuj Mangtulaj domoj, kaj farbita blua, kiu estas la distinganta koloro de la Mangtula Lando de Oz. Cirkauis la domon bela gardeno, kie abunde kreskis bluaj arboj kaj bluaj ?oroj kaj unuloke estis bedoj de bluaj brasikoj, bluaj karotoj kaj blua laktuko, ciuj estis ege bongustaj. En la gardeno de D-ro Pipt kreskis bulketarboj, kukarboj, kremkuketarbustoj, bluaj butertasoj kiuj provizis bonegan bluan buteron, kaj vico de cokoladkaramelaj plantoj. Padoj el bluaj stoneroj dividis la legomajn bedojn de la ?orbedoj kaj pli larga vojo kondukis al la antaua pordo. La loko estis en libera spaco sur la monto, sed nemalproksime estis la timiga arbaro kiu plene cirkauis gin.
Oncjo frapis sur la pordon de la domo kaj diketa placvizaga virino, vestita tute per bluo, malfermis gin kaj salutis la vizitantojn per rideto.
“Ha,”diris Ojo;“sendube vi estas Damo Margolote, la bona edzino de D-ro Pipt.”
“Jes, kara, kaj ciuj fremduloj estas bonvenaj ce mia domo.”
“Cu ni povas paroli kun la fama Magiisto, Sinjorino?”
“Li estas multe okupata guste nun,”si diris, dubeme skuante sian kapon nee. “Sed envenu kaj mi donu al vi mangajon, car sendube vi longe veturis por atingi nian solecan lokon.”
“Jes,”respondis Ojo, dum li kaj Oncjo eniris la domon.
“Mi venas de loko multe pli soleca ol ci tiu.”
“Pli soleca loko!Kaj en la Mangtula Lando?”si kriis.
“Do nepre estas ie en la Blua Arbaro.”
“Tiel estas, bona Damo Margolote.”
“Nu!”si diris, rigardante la viron, “do sendube vi estas
Oncjo Noncjo, launome la Silentulo.”Poste si rigardis la knabon. “Kaj sendube vi estas Ojo la Misfortuna,”si pludiris.
“Jes,”diris Oncjo.
“Mi tute ne sciis ke oni nomas min la Misfortuna,”diris Ojo, serioze;“sed certe gi estas tauga nomo por mi.”
“Nu,”komentis la virino, dum si multe okupis sin en la cambro kaj pretigis la tablon kaj alportis mangajojn el la sranko, “vi estis misfortuna logante tute sola en tiu sengoja arbaro, kiu estas multe pli malbona ol la arbaro ci tie;sed eble via sorto sangigos, nun, car vi estas for de tie. Se, dum via veturado, vi sukcesos perdi tiun ‘Mis’je la komenco de via nomo ‘Misfortuna, ’vi farigos Ojo la Bonfortuna, kaj tio estos multe pli bona.”
“Kiel mi povos perdi tiun ‘Mis, ’Damo Margolote?”
“Mi ne scias, sed vi nepre memoru la aferon kaj eble vi trovos oportunon,”si respondis.
Neniam antaue Ojo mangis egale bonan mangon. Estis raguo, fume varmega, telero da bluaj pizoj, bovlo da dolca lakto delikate blukolora, kaj blua pudingo en kiu estis bluaj prunoj. Kiam la vizitantoj jam mangis plensatige la virino diris al ili:
“Cu vi volas paroli al D-ro Pipt negococele au pordistre?”
Oncjo kapneis.
“Ni veturas,”respondis Ojo, “kaj ni haltis ce via domo nur por ripozi kaj refresigi nin. Mi ne opinias ke Oncjo
Noncjo multe volas renkonti la faman Kurbigintan Magiiston; sed mi mem tre deziras vidi tiel gravan personon.”
La virino aspektis pensoplena.
“Mi memoras ke Oncjo Noncjo kaj mia edzo iam estis bonaj amikoj, antau multaj jaroj,”si diris, “do eble ili volonte renkontus unu la alian denove. La Magiisto estas multe okupata, kiel mi diris, sed se vi promesos ne geni lin vi rajtos eniri lian laborejon kaj rigardi dum li preparos mirindan sorcon.”
“Dankon,”respondis la knabo, al kiu tio multe placis.
“Mi volonte faros tion.”
Si gvidis ilin al granda kupolhava halo ce la malantauo de la domo, kiu estis la laborejo de la Magiisto. Vico de fenestroj cirkauis preskau la tutan ?ankaron de la ronda cambro, kaj tio multe lumigis la lokon, kaj estis malantaua pordo aldone al tiu kiu kondukis al la antaua parto de la domo. Antau la vico de fenestroj estis larga benko enkonstruita kaj krome estis kelkaj segoj kaj benkoj en la cambro. Ce unu ?no staris granda kameno, en kiu blua stipo bruladis per blua ?amo, kaj super la fajro pendis kvar kaldronoj en vico, en ciuj vigle bobeladis kaj vaporadis. La Magiisto kirladis ciujn kvar kaldronojn samtempe, du per siaj manoj kaj du per siaj piedoj;al la piedo lignaj kuleregoj estis ligitaj, car tiu viro estis tiom kurbiginta ke liaj kruroj estis utiligeblaj kiel brakoj.
Oncjo Noncjo antauenvenis por saluti sian malnovan amikon, sed car li ne povis premi au liajn manojn au liajn piedojn, kiuj ests okupataj per kirlado, li karesfrapetis la kalvan kapon de la Magiisto kaj demandis:“Kio?”
“Ha, la Silentulo,”komentis D-ro Pipt, sen suprenrigardi, “kaj li volas scii kion mi faras. Nu, kiam gi estos ?nita ci tiu kombinajo estos la mirinda Pulvoro de Vivo, kion nur mi scias fari. Sutite sur ion ajn gi vivigas tion, ne grave kio gi estas. Mi bezonas plurajn jarojn por fari ci tiun magian Pulvoron, sed cimomente mi felice povas diri ke gi estas preskau ?nita. Sciu, mi faras gin por mia bona edzino Margolote, kiu volas uzi iom da gi por propra celo. Sidigu kaj komfortigu vin, Oncjo Noncjo, kaj ?ninte mian taskon mi konversacios kun vi.”
“Sciu,”diris Margolote, kiam ili ciuj kune sidis sur la larga fenestrobenko, “ke mia edzo malsage fordonis la tutan Pulvoron de Vivo kiun li unue faris, al maljuna Mombi la Sorcistino, kiu iam logis en la Lando de la Gilikuloj, norde de ci tie. Mombi donis al D-ro Pipt Pulvoron de Eterna Juneco intersange por lia Pulvoro de Vivo, sed si ?trompis lin, car la Pulvoro de Juneco estis sene ?ka kaj tute ne magia.”
“Eble ankau la Pulvoro de Vivo estis sene ?ka,”diris Ojo.
“Sed jes;gi estas perfekta,”si deklaris. “Ni provis la unuan preparajon per nia Vitra Kato, kiu ne nur ekvivis sed ekde tiam plu vivas. Si estas nun ie en la domo.”
“Vitra Kato!”kriis Ojo, mirsurprizite.