Герман, спрабуючы злавіць мяшок на ляту, паслізнуўся і зваліўся ў ваду. Сярод шуму хваль мы пачулі слабы крык аб дапамозе і ўбачылі галаву і руку Германа, якою ён заграбаў ваду, і адначасова нейкі невыразны зялёны сілуэт, што круціўся непадалёку на вадзе. Герман з усяе сілы стараўся падплыць назад да плыта, шалёна змагаючыся з высокімі хвалямі, што ўзнімалі яго і адносілі ўбок ад левага борта. Тарстэйн, які знаходзіўся на карме ля рулявога вясла, і я, стоячы на носе, першымі ўбачылі яго і пахаладзелі ад жаху. Мы закрычалі на ўсё горла: «Чалавек за бортам!» — і кінуліся да бліжэйшай выратавальнай вяроўкі. За шумам акіяна астатнія не чулі крыку Германа. Але цяпер у адзін момант на палубе ўсё ажыло і замітусілася. Герман добра плаваў, і хоць мы адразу зразумелі, што яго жыццё пастаўлена на карту, мы ўсё ж спадзяваліся, што яму ўдасца даплыць да плыта, раней чым зрабіць гэта будзе ўжо занадта позна.
Тарстэйн, які стаяў бліжэй за ўсіх да бамбукавага цыліндра, вакол якога была наматана вяроўка для выратавальнай лодкі, — хутка схапіў яго. Гэта быў адзіны выпадак за ўвесь час падарожжа, калі вяроўку заела і так недарэчы. Усё адбылося за некалькі секунд.
Герман цяпер знаходзіўся на адной лініі з кармой плыта, але за некалькі метраў ад яе і мог яшчэ спадзявацца на ратунак, калі б яму ўдалося падплыць да лопасці рулявога вясла і павіснуць на ёй. Паколькі ён не паспеў ухапіцца за выступ бярвенняў, ён працягнуў руку да лопасці вясла, але яна праслізнула міма. I вось ён ляжаў якраз там, адкуль, як мы ўжо ведалі, нішто не вяртаецца. Пакуль Бенгт і я спускалі на ваду лодку, Кнут і Эрык спрабавалі кінуць Герману выратавальны пояс. Прывязаны да доўгай вяроўкі пояс вісеў заўсёды напагатове на рагу даха каюты; але ў гэты дзень вецер быў такі моцны, што кожны раз адносіў выратавальны пояс назад на плыт. Усе спробы дакінуць пояс канчаліся няўдачай, а Герман ужо знаходзіўся далёка за рулявым вяслом і з усяе сілы стараўся не адставаць ад плыта, але з кожным парывам ветру адлегласць павялічвалася. Ён зразумеў, што з гэтага часу разрыў будзе ўсё павялічвацца, але ў яго яшчэ заставалася слабая надзея на лодку, якая цяпер была ўжо на вадзе. Без вяроўкі, бо яна з’яўлялася нібы тормазам, магчыма, удалося б падагнаць гумавую лодку да чалавека, які плыў насустрач; іншая справа — ці ўдасца гумавай лодцы калі-небудзь вярнуцца да «Кон-Цікі». Усё-такі ў трох чалавек у гумавай лодцы былі нейкія шанцы на тое, каб выратавацца, у аднаго чалавека ў акіяне — ніякіх.
Раптам мы ўбачылі, што Кнут кінуўся з плыта і нырнуў галавой уніз у акіян. У адной руцэ ён трымаў выратавальны пояс і плыў, апіраючыся на яго. Кожны раз, калі галава Германа з’яўлялася на грэбені хвалі, Кнут знікаў, а кожны раз, калі з’яўляўся Кнут, Германа не было відаць. Але вось мы ўбачылі галовы абодвух адначасова: яны падплылі адзін да аднаго і абодва трымаліся за выратавальны пояс. Кнут махаў рукой; паколькі тым часам мы паспелі ўсцягнуць гумавую лодку на борт, то мы ўсе ўчатырох ухапіліся за вяроўку ад выратавальнага пояса і пачалі цягнуць з усяе сілы, не зводзячы ў той жа час вачэй з вялікага цёмнага прадмета, які быў відаць у вадзе ззаду двух плыўцоў. Гэтая таямнічая жывёліна час-ад-часу высоўвала над грэбенем хвалі вялікі зеленавата-чорны трохвугольнік; ён ледзь не да смерці перапалохаў Кнута, калі той плыў да Германа. Тады толькі Герман ведаў, што трохвугольнік належаў не акуле і не якому-небудзь іншаму марскому страшыдлу. Гэта быў надзьмуты рог непрамакальнага спальнага мяшка Тарстэйна. Але спальны мяшок нядоўга трымаўся на вадзе пасля таго, як мы выцягнулі на плыт абодвух нашых таварышаў жывымі і здаровымі. Той, хто пацягнуў спальны мяшок углыб акіяна, выпусціў больш каштоўную здабычу.
— Як добра, што я не быў у ім, — сказаў Тарстэйн і зноў узяўся за рулявое вясло.
Зрэшты, у гэты вечар нам было не да жартаў. Нас усіх яшчэ доўга прабіралі нервовыя дрыжыкі. Але халодныя дрыжыкі змешваліся з гарачым пачуццём радасці, што мы па-ранейшаму ўшасцёх на плыце.
У гэты дзень мы нагаварылі Кнуту кучу прыемных слоў — і сам Герман і ўсе астатнія.
Аднак у нас было мала часу, каб доўга думаць аб тым, што ўжо адбылося; чым больш цямнела неба над намі, тым мацнейшымі станавіліся парывы ветру, і да надыходу ночы на нас наляцеў новы шторм. Цяпер прывязаны да доўгай вяроўкі выратавальны пояс знаходзіўся на вадзе за кармой; калі ў час шквалу хто-небудзь з нас зноў зваліцца за борт, то, магчыма, яму ўдасца схапіцца за пояс, які плыў за рулявым вяслом. Калі надышла ноч, вакол нас стаяла непраглядная цемра, у якой не было відаць ні плыта, ні акіяна; шалёна скачучы ў цемені з хвалі на хвалю, мы чулі толькі, як выў вецер у мачтах і снасцях, і адчувалі, як шквалы наляталі на гнуткія сцены бамбукавай каюты з такой сілай, што здавалася, вось-вось знясуць яе за борт. Але каюта была накрыта брызентам і добра ўмацавана адцяжкамі. Мы адчувалі, як «Кон-Цікі» кідаўся ва ўсе бакі на ўспененых хвалях і бярвенні, нібы клавішы раяля, хадзілі ўгору і ўніз у такт руху хваль. Мы кожны раз дзіву даваліся, што патокі вады не ўрываюцца праз шырокія шчыліны ў падлозе каюты; гэтыя шчыліны з’яўляліся толькі нібы мяхамі, праз якія няспынна імчаліся ўгору і ўніз струмені вільготнага паветра.
Ажно пяць дзён надвор’е было няўстойлівае: то дзьмуў сапраўдны ўраган, то вецер падаў да слабага. Акіян быў зрыты шырокімі, ахутанымі смугой ад успененых шэравата-сініх хваль далінамі, а грабяні хваль здаваліся выцягнутымі ў даўжыню і сплюснутымі ад напору ветру. Потым на пяты дзень на небе з’явіліся блакітныя прасветы, і разам з тым, як ураган аддаляўся ад нас, злавесныя чорныя хмары саступалі месца ўсёпераможнаму блакітнаму небу.
Шторм нарабіў нам работы: рулявое вясло было разбіта, парус разарваны, а выстаўныя кілі матляліся і стукаліся, нібы стальвагі, аб бярвенні, бо ўсе вяроўкі, якімі яны былі замацаваны пад вадой, зусім перацерліся. Але самі мы і груз ніколькі не пацярпелі.
Пасля двух штормаў «Кон-Цікі» сур’ёзна разладзіўся. Ад напружання ў час пад’ёму на крутыя грабяні хваль усе вяроўкі выцягнуліся, а ад няспыннага руху бярвенняў вяроўкі ўрэзаліся ў іх. Мы дзякавалі богу за тое, што паслухаліся ўказанняў інкаў і адмовіліся ад стальных тросаў, якія ў час шторму проста перапілавалі б увесь плыт на дробныя кавалкі. А калі б з самага пачатку ў нас былі зусім сухія бальзавыя бярвенні, якія маюць высокую плывучасць, плыт даўно набрыняў бы марской вадой і затануў бы ў акіяне разам з намі. Сок свежассечаных дрэў з’яўляўся тым саставам, які не даваў вадзе пранікнуць у порыстую бальзавую драўніну. Але цяпер вяроўкі так аслаблі, што небяспечна было ступіць паміж двума бярвеннямі, бо пры рэзкім сутыкненні яны маглі расціснуць нагу. На носе і на карме, дзе не было бамбукавай палубы, мы былі вымушаны, згінаючы калені, шырока расстаўляць ногі, каб стаяць адразу на двух бярвеннях. Карма, пакрытая мокрымі водарасцямі, зрабілася слізкай, як лісце бананаў; там, дзе мы звычайна хадзілі, мы зрабілі сярод зелені пастаянную дарожку, а ля руля, дзе стаяў вахтавы, паклалі шырокую дошку, і ўсё-такі, калі хваля падкідвала плыт, утрымацца на нагах было нялёгка. А з левага боку адно з дзевяці вялізных бярвенняў дзень і ноч, глуха хлюпаючы, стукалася аб ранжыны. Пачалі злавесна скрыпець таксама і вяроўкі, якія звязвалі верхавіны дзвюх нахіленых мачтаў, бо гнёзды для мачтаў былі высечаны ў двух розных бярвеннях і рухаліся незалежна адно ад другога.
Мы зрасцілі рулявое вясло, прывязаўшы да яго доўгія кавалкі цяжкага, як жалеза, мангравага дрэва. Эрык і Бенгт паправілі парус, і «Кон-Цікі» зноў горда ўзняў галаву і выпнуў грудзі ў бок Палінезіі, а рулявое вясло танцавала за кармой у хвалях, якія, пасля таго як усталявалася добрае надвор’е, зноў былі лагоднымі і невысокімі. Але кілі ніколі больш не сталі такімі, якімі былі раней; яны не адказвалі на ціск вады з ўсёй сваёй ранейшай сілай, таму што змясціліся і матляліся пад плытом нічым не замацаваныя. Было бескарысна спрабаваць агледзець вяроўкі з боку дна, бо яны зусім зараслі водарасцямі. Абследаваўшы ўсю бамбукавую палубу, мы ўбачылі, што толькі тры з асноўных вяровак былі парваныя; яны ляжалі, скруціўшыся, прыціснутыя да грузу, аб які яны перацерліся. Было відавочна, што бярвенні ўвабралі ў сябе вялікую колькасць вады, але груз зменшыўся, і гэта ўраўнаважвала страту плывучасці. Большая частка правізіі і вады для піцця, а таксама сухіх батарэй нашых радыстаў была ўжо зрасходавана.
Тым не менш пасля апошняга шторму мы былі ўпэўнены, што плыт не распаўзецца і праплыве тую параўнальна невялікую адлегласць, якая аддзяляла нас ад астравоў, што знаходзіліся наперадзе.
Цяпер на першы план станавілася іншая праблема: як наша падарожжа закончыцца?
«Кон-Цікі» будзе няўхільна імкнуцца на захад, пакуль не ўпрэцца носам у берагавыя скалы або ў якую-небудзь іншую нерухомую перашкоду, якая спыніць яго рух. Падарожжа закончыцца толькі тады, калі ўся каманда, цэлая і здаровая, выйдзе на бераг аднаго са шматлікіх палінезійскіх астравоў, што раскінуліся наперадзе.
Калі мінуў апошні шторм, мы зусім не ведалі, куды можа прычаліць плыт. Мы знаходзіліся на аднолькавай адлегласці і ад Маркізскіх астравоў, і ад архіпелага Туамоту, прычым магло здарыцца і так, што мы спакойненька праплывём паміж гэтымі дзвюма групамі астравоў, не ўбачыўшы ні той, ні другой. Бліжэйшы востраў з групы Маркізскіх знаходзіўся за 300 міль на паўночны захад, бліжэйшы востраў архіпелага Туамоту — за 300 міль на паўднёвы захад, а вецер і плынь былі няўстойлівыя, але наогул неслі нас на захад, у шырокія вароты акіяна паміж дзвюма групамі астравоў.
Самым блізкім востравам у паўночна-заходнім напрамку быў той самы Фату-Хіва, маленькі, пакрыты джунглямі гарысты астравок, на якім я калісьці жыў у пабудаванай на беразе хаціне на палях і слухаў вобразныя расказы старога аб гераічным продку — Цікі. Калі б «Кон-Цікі» прычаліў да гэтага ж берага, я сустрэў бы там шмат знаёмых, але наўрад ці самога старога. Ён, напэўна, ужо даўно памёр, цвёрда спадзеючыся спаткацца са сваім продкам Цікі. Калі плыт накіруецца да гэтага ланцуга гарыстых Маркізскіх астравоў, то высадка будзе для нас нялёгкай справай. Астравы гэтай групы ляжаць далёка адзін ад аднаго, і акіян, не сустракаючы ніякіх перашкод, навальваецца на стромкія скалы, так што нам давядзецца быць пільнымі і кіравацца да вусцяў нешматлікіх далін, якія заўсёды заканчваюцца вузкай паласой пляжу.
Калі ж плыт пагоніць да каралавых рыфаў архіпелага Туамоту, то там акіян на многія сотні кіламетраў густа ўсеяны шматлікімі астравамі. Але гэтая група астравоў вядома таксама пад назвай Нізкага, ці Небяспечнага, архіпелага, таму што бярэ сваё паходжанне ад каралаў і складаецца з небяспечных падводных рыфаў і пакрытых пальмамі атолаў, якія ўзвышаюцца ўсяго на два — тры метры над паверхняй вады. Рыфы акружаюць ахоўным кальцом кожны атол і з’яўляюцца сур’ёзнай перашкодай для плавання ва ўсім гэтым раёне. Але хоць атолы Туамоту створаны караламі, а Маркізскія астравы з’яўляюцца рэшткамі патухлых вулканаў, абедзве групы астравоў населены адным і тым жа палінезійскім народам, і каралеўскія сем’і ўсюды лічаць Цікі сваім роданачальнікам.
Яшчэ 3 ліпеня, калі мы знаходзіліся за тысячу міль ад Палінезіі, сама прырода паведаміла нам, — як яна ў свой час паведаміла першабытным перуанскім мараплаўцам, калі яны дасягнулі гэтых мясцін на сваіх плытах, — што дзесьці наперадзе сярод акіяна сапраўды знаходзіцца зямля. Пакуль мы не праплылі добрую тысячу міль ад берагоў Перу, мы час-ад-часу бачылі невялікія чароды фрэгатаў. Прыкладна на 100° заходняй даўжыні яны знікалі. і нам пачалі трапляцца толькі маленькія буравеснікі, якія жывуць у акіяне. Але 3 ліпеня на 125° заходняй даўжыні фрэгаты зноў з’явіліся. Пачынаючы з гэтага дня, мы часта бачылі невялікія чародкі фрэгатаў. Яны ляцелі высока ў небе або праносіліся над грабянямі хваль, хапаючы лятучых рыб, якія выскаквалі ў паветра, ратуючыся ад залатых макрэлей. Паколькі гэтыя птушкі прыляцелі не з Амерыкі, якая была ззаду ў нас, то іх радзіма павінна была знаходзіцца ў другім баку — наперадзе.
16 ліпеня прырода дала нам яшчэ больш пэўнае ўказанне. У гэты дзень мы выцягнулі трохметровую акулу, і яна вырыгнула са свайго жывата вялікую неператраўленую марскую зорку, якую праглынула нядаўна ля берага дзесьці паблізу.
А назаўтра да нас прыляцелі першыя госці непасрэдна з астравоў Палінезіі. Гэта была знамянальная падзея на плыце, калі мы заўважылі на небасхіле ў заходнім напрамку двух вялікіх глупышоў, якія неўзабаве пачалі нізка лунаць над нашай мачтай. Распасцёршы свае крылы, якія мелі ў размаху паўтара метра, яны доўга кружылі над намі, а потым, склаўшы крылы, селі на ваду побач з плытом. Залатыя макрэлі адразу ж кінуліся да таго месца і пачалі надакучліва шнырыць вакол вялікіх вадаплаўных птушак, але абодва бакі не чапалі адзін аднаго. Гэта былі першыя жывыя вестуны, якія прынеслі нам прывітанне з Палінезіі. Увечары яны не паляцелі, а засталіся на вадзе, і яшчэ апоўначы мы чулі, як яны з хрыплымі крыкамі кружылі вакол мачты.
Лятучыя рыбы, якія траплялі да нас на плыт, былі цяпер значна большымі па памерах і належалі да другога віду; я памятаў іх па рыбацкіх прагулках, якія рабіў з жыхарамі вострава ўздоўж берагоў Фату-Хівы.
На працягу трох сутак мы трымалі курс проста на Фату-Хіву, але потым падзьмуў моцны паўночна-ўсходні вецер і аднёс нас на поўдзень, у бок атолаў Туамоту, за межы самой экватарыяльнай плыні, і цяпер акіянскія плыні пачалі паводзіць сябе ненадзейна. Адзін дзень яны былі прыкметны, на другі дзень знікалі. Плынь іншы раз ішла, як нябачная рака, разгаліноўваючыся ва ўсе бакі. Калі яна была шпаркая, хвалі станавіліся большымі і тэмпература вады звычайна зніжалася на адзін градус. Напрамак і сілу плыні мы вызначалі кожны дзень па розніцы паміж вылічаным Эрыкам месцазна-ходжаннем плыта і вызначаным ім па сонцу.
На парозе Палінезіі вецер сказаў «пас» і перадаў нас ціхаму адгалінаванню плыні, якая, на вялікі наш жах, ішла ў напрамку Антарктыкі. Поўнага штылю не было — мы не зведалі яго ні разу за ўсё наша падарожжа, — і калі вецер быў вельмі слабы, мы падвешвалі да мачты ўсе нашы анучкі, каб выкарыстаць самы нязначны подых. Не было ніводнага дня, каб мы рухаліся назад, у бок Амерыкі; найменшая адлегласць, пройдзеная за суткі, складала 9 марскіх міль, між тым як сярэдняя хуткасць за ўвесь час нашага падарожжа раўнялася 421/2 мілям у суткі.
Усё-такі ў пасата не хапіла духу пакінуць нас ля самай мэты. Ён зноў пачаў выконваць свае абавязкі — штурхаць і гнаць дажываючае свой век судна, якое рыхтавалася ўвайсці ў новую незвычайную краіну.
З кожным днём чароды марскіх птушак рабіліся ўсё больш шматлікімі і бязмэтна кружылі над намі ва ўсіх напрамках. Аднойчы ўвечары, калі сонца заходзіла ў акіян, мы заўважылі, што птушкі нечым моцна ўсхваляваны. Яны ляцелі на захад, не звяртаючы ніякай увагі на нас і на лятучых рыб. З верхавіны мачты мы маглі бачыць, што, праляцеўшы над намі, яны ўсе рухаліся ў адным і тым жа напрамку. Магчыма, ім зверху было відаць тое, чаго не бачылі мы. А можа, імі кіраваў інстынкт. Ва ўсякім разе, яны ляцелі да пэўнай мэты, проста дадому, на бліжэйшы востраў, да сваіх гнёздаў.
Мы павярнулі рулявое вясло і накіравалі наш плыт дакладна ў той бок, дзе зніклі птушкі. Нават пасля таго, як сцямнела, мы чулі крыкі адсталых чарод, што праляталі над намі на фоне зорнага неба якраз у тым напрамку, якога мы цяпер трымаліся. Гэта была цудоўная ноч; месяц быў амаль у поўні — трэці раз за час плавання «Кон-Цікі».
Назаўтра над намі кружыла яшчэ больш птушак, але ўвечары ўжо не трэба было, каб яны паказвалі нам дарогу. К гэтаму часу мы заўважылі на небасхіле дзіўнае, нерухомае воблака. Іншыя воблакі здаваліся маленькімі, лёгкімі шматкамі воўны; яны з’яўляліся на поўдні і, падганяемыя пасатам, праплывалі па небе, а потым знікалі за небасхілам на захадзе. Такімі я калісьці бачыў гэтыя гнаныя пасатам воблакі на востраве Фату-Хіва, такімі мы іх бачылі над сабой уночы і ўдзень на борце «Кон-Цікі». Але адзінокае воблака на небасхіле на паўднёвым захадзе ад нас не рухалася, — яно проста вісела ў паветры, нібы нерухомы слуп дыму, між тым як астатнія воблакі праплывалі міма. Такія воблакі, як гэтае, палатыні называюцца Cumulonimbus. Палінезійцы не ведалі гэтага, але ім было вядома, што пад такімі воблакамі знаходзіцца зямля. Калі трапічнае сонца моцна награе пясок, утвараецца паток цёплага паветра, які ўзнімаецца ўгору, і ў больш халодных слаях атмасферы вадзяная пара ў ім згушчаецца.
Мы кіравалі на воблака, пакуль яно не знікала разам з захадам сонца. Вецер быў устойлівы, і з моцна прывязаным рулявым вяслом «Кон-Цікі» сам, без ніякага нашага ўдзелу, як гэта часта бывала ў добрае надвор’е ў акіяне, трымаўся свайго курсу. Работа таго, хто стаяў на вахце, заключалася цяпер у тым, каб залезці на верхавіну мачты і як мага даўжэй сядзець там на нацёртай за апошнія дні да бляску пляцоўцы, выглядаючы, ці не з’явяцца адзнакі таго, што блізка зямля.
Усю гэтую ноч над намі чуліся аглушальныя крыкі птушак. I свяціў амаль круглы месяц.
Мы бачым зямлю. — Нас адносіць ад Пука-Пука. — Святочны дзень ля рыфа Ангатау. — На парозе раю. — Першыя астраўляне. — Новая каманда «Кон-Цікі». — Кнут атрымаў дазвол сысці на бераг. — Прайграны бой. — Нас зноў нясе ў акіян. — У небяспечных водах. — Ад Такуме да Рароіа. — Нас нясе ў «кацёл ведзьмаў». — У палоне бурунаў. — Караблекрушэнне. — Выкінуты на каралавы рыф. — Мы знаходзім бязлюдны востраў.
У ноч на 30 ліпеня «Кон-Цікі» акружала нейкая новая незвычайная атмасфера. Магчыма, аглушальныя крыкі разнастайных марскіх птушак над намі стваралі адчуванне, што набліжаюцца нейкія падзеі. Пасля таго як на працягу трох месяцаў мы чулі, апрача шуму акіяна, толькі аднастайны скрып мёртвых вяровак, шматгалосы крык птушак здаваўся такім узбуджальным і такім зямным. А месяц, што плыў над нашым назіральным пунктам на верхавіне мачты, здаваўся большым і круглейшым, чым звычайна. У нашым уяўленні ён адлюстроўваў верхавіны пальмаў і ўсю рамантыку цеплакроўнага свету; над акіянам з халоднымі рыбамі месяц не ззяў такім жоўтым святлом.
У шэсць гадзін Бенгт спусціўся з верхавіны мачты, пабудзіў Германа і ўлёгся спаць. Калі Герман залез на рыплівую хісткую мачту, ужо з’явіліся першыя пробліскі зары. Хвілін праз дзесяць ён зноў спусціўся па вяровачных лесках і пацягнуў мяне за нагу.
— Выходзьце хутчэй ды зірніце на ваш востраў!
Твар Германа ззяў; я ўсхапіўся, а ўслед за мною і Бенгт, які не паспеў яшчэ заснуць. Штурхаючыся і замінаючы адзін аднаму, мы паспешліва карабкаліся як мага вышэй, пакуль не дабраліся да месца скрыжавання мачтаў. Вакол нас лятала мноства птушак, а бледная блакітна-фіялетавая паласа на небе адлюстроўвалася ў акіяне, як апошні напамінак аб адыходзячай ночы. Але вось увесь небасхіл на ўсходзе пачаў афарбоўвацца яркай чырванню, а далёка на паўднёвым усходзе неба паступова набывала крывава-барвовую афарбоўку, і на яго фоне ўздоўж краю акіяна бледным ценем акрэслівалася, нібы праведзеная сінім алоўкам, невялікая рыса.
Зямля! Востраў! Мы прагна глядзелі на яго, не зводзячы вачэй. потым разбудзілі таварышаў; яшчэ сонныя, яны выскачылі на палубу і пазіралі ва ўсе бакі, нібы думалі, што нос нашага плыта вось-вось уткнецца ў бераг. Марскія птушкі, што з крыкам праляталі над намі, утваралі як быццам паветраны мост між нашым плытом і далёкім востравам, які ўсё больш выразна выступаў на небасхіле, па меры таго як з набліжэннем сонца і надыходам дня чырвоны фон разліваўся па небе і пераходзіў у залацісты. Першай нашай думкай было, што востраў знаходзіцца не там, дзе яму належала быць. I паколькі востраў не мог перасунуцца, то, відавочна, за ноч плыт аднесла на поўнач. Нам дастаткова было кінуць адзін позірк на акіян, каб па напрамку хваль адразу зразумець, што, пакуль было цёмна, мы страцілі ўсе шанцы прычаліць тут. Там, дзе мы цяпер знаходзіліся, вецер ужо не даваў нам магчымасці накіраваць плыт да вострава. У раёне акіяна вакол архіпелага Туамоту было шмат моцных мясцовых плыняў, якія, натыкаючыся на зямлю, разгаліноўваліся ва ўсе бакі; шмат якія з іх, сустрэўшыся з магутнымі прыліўнымі плынямі, што рухаліся ўзад і ўперад праз рыфы і лагуны, змянялі свой напрамак.
Мы павярнулі рулявое вясло, хоць добра ведалі, што гэта бескарысна. А палове сёмай сонца ўзышло над акіянам і пачало ўзнімацца проста ўгору, як гэта заўсёды бывае ў тропіках. Востраў знаходзіўся ад нас на адлегласці некалькі міль і паўставаў перад вачыма ў выглядзе ледзь прыкметна тырчаўшай з вады палоскі лесу ўздоўж небасхілу. Дрэвы цесна стаялі за вузкай светлай стужкай берага, а ён быў такі нізкі, што праз роўныя прамежкі часу хаваўся за хвалямі. Паводле вызначэнняў Эрыка, гэта быў Пука-Пука, самы крайні востраў архіпелага Туамоту. «Лоцыя Ціхага акіяна 1940 года», дзве нашы карты і назіранні Эрыка давалі чатыры розныя варыянты каардынат гэтага вострава, але паколькі паблізу ніякай іншай зямлі не існавала, то мы не маглі сумнявацца, што востраў, які мы бачылі, быў Пука-Пука.
Ніхто з нас не выказваў бурных пачуццяў. Мы падцягнулі парус, павярнулі вясло і моўчкі стаялі на палубе або на верхавіне мачты. углядаючыся ў зямлю, што раптам з’явілася сярод бязмежнага ўсёабдымнага акіяна. Нарэшце-такі мы сваімі вачыма пераканаліся ў тым, што ўсе гэтыя месяцы сапраўды рухаліся, а не проста гайдаліся на хвалях у цэнтры аднаго і таго ж спрадвечнага, абведзенага небасхілам круга. Зрэшты, нам здавалася, быццам мы бачым нейкі плывучы востраў, што раптам апынуўся сярод сіняга пустэльнага акіяна, у цэнтры якога знаходзілася наша пастаяннае месцажыхарства, і быццам гэты востраў павольна плыў па нашых уладаннях, кіруюь чыся на ўсход. Нас усіх ахапіла пачуццё глыбокага задавальнення і спакою ад усведамлення таго, што мы сапраўды дасягнулі Палінезіі; але да гэтага пачуцця дамешвалася лёгкае мімалётнае расчараванне, што мы былі вымушаны бездапаможна глядзець на востраў, які, нібы міраж, узнік перад намі, і плыць, плыць у бясконцую далеч па акіяну на захад.
Адразу пасля ўсходу сонца над вершалінамі дрэў у левай частцы вострава ўзняўся густы чорны слуп дыму. Мы сачылі за ім і думалі самі сабе, што гэта, напэўна, прачнуліся жыхары вострава і гатуюць снеданне. Тады нам не прыйшло ў галаву, што астраўляне заўважылі нас са сваіх назіральных пастоў і падаюць дымам сігналы, запрашаючы нас высадзіцца. А сёмай гадзіне да нас даляцеў лёгкі пах дымку ад спаленага пальмавага дрэва. Гэты пах хвалююча казытаў нашы прасоленыя ноздры. Адразу абудзіліся і агарнулі мяне ўспаміны аб вогнішчы на беразе Фату-Хівы. Праз паўгадзіны мы адчулі пахі лесу і свежассечаных дрэў. Востраў пачаў паступова аддаляцца, цяпер ён знаходзіўся за кармой, і час-ад-часу з яго даляталі да нас лёгкія павевы ветру. Хвілін пятнаццаць Герман і я стаялі, учапіўшыся ў верхавіну мачты, і прагна ўбіралі ў сябе цёплы пах лісця і зеляніны. Гэта была Палінезія — цудоўны, раскошны водар сушы пасля дзевяноста трох салёных дзён сярод хваль. Бенгт ужо зноў хроп у сваім спальным мяшку. Эрык і Тарстэйн ляжалі на спіне ў каюце і аб чымсьці думалі, а Кнут раз-по-раз выбягаў на палубу, каб панюхаць, як пахне лісце, а потым нешта пісаў у сваім дзённіку.
А палове дзевятай Пука-Пука схаваўся ў акіяне ззаду ў нас, але яшчэ да адзінаццаці гадзін з верхавіны мачты мы маглі бачыць бледную блакітную палоску над усходнім небасхілам. Потым і яна знікла, і толькі высокае кучава-дажджавое воблака, што нерухома вісела ў небе, паказвала нам, дзе знаходзіцца Пука-Пука. Птушкі зніклі. Яны лічаць за лепшае трымацца наветранага боку вострава, каб вецер дапамагаў ім, калі яны будуць увечары вяртацца дадому з поўным страўнікам. Залатых макрэлей таксама амаль не было відаць, і нас суправаджала толькі некалькі лоцманаў, якія плылі пад плытом.
У гэты вечар Бенгт сказаў, што ён марыць аб стале і крэсле, бо вельмі стаміўся чытаць, лежачы то на спіне, то на жываце. Зрэшты, ён рад, што нам не ўдалося падплыць да берага, бо ён не паспеў яшчэ прачытаць тры кнігі. Тарстэйну раптам захацелася яблыкаў. А я сам прачнуўся ўночы ад зусім выразнага цудоўнага паху біфштэкса з цыбуляй. Але высветлілася, што так пахне брудная кашуля.
Назаўтра раніцай мы ўбачылі два новыя воблакі, якія ўзнімаліся ля небасхілу, нагадваючы дым двух паравозаў. Па карце мы ўстанавілі, што каралавыя астравы, над якімі гэтыя воблакі ўзвышаліся, называюцца Фангахіна і Ангатау. Вецер дзьмуў так, што воблака над Ангатау знаходзілася ад нас у больш зручным напрамку; таму, моцна прывязаўшы вясло, мы ўзялі курс на Ангатау, а самі спакойна цешыліся цудоўным спакоем і цішынёй Ціхага акіяна. Пры добрым надвор’і жыццё на бамбукавай палубе «Кон-Цікі» было вельмі прыемным, і мы з асалодай прагна ўбіралі ў сябе ўсе ўражанні, упэўненыя ў блізкім заканчэнні нашага падарожжа, што б там ні чакала нас наперадзе.
На працягу трох сутак мы плылі ў напрамку воблака над Ангатау; надвор’е стаяла цудоўнае, рулявое вясло само вяло нас па курсу, і плынь не выкідвала з намі ніякіх жартаў. Раніцай чацвёртага дня Тарстэйн у шэсць гадзін змяніў на вахце Германа, і той сказаў яму, што ён пры святле месяца як быццам бачыў абрысы нізкага вострава. Калі неўзабаве ўзышло сонца, Тарстэйн прасунуў галаву ў дзверы каюты і крыкнуў:
— Наперадзе зямля!