— А, значит, ефрейтор! — здагадаўся капітан. — Ну как русская затирка?
— О, гут! — прамармытаў Хольц.
— Гэта. Калі б яшчэ заскварыць… Ці забяліць. А то што ж — посьніца! — забедавала Серафімка.
— Ничего! И так сойдет!
Хлебнікаў задаволена адхінуўся да земляной сьцяны бліндажу, сапраўды пад’еўшы, ці, можа, робячы выгляд, што сыты. Ля чыгуна працягваў няўмела сёрбаць яфрэйтар. Дземідовіч жа нерухома ляжаў на сьпіне, трохі прыкрыўшыся плашчом, і Серафімка сказала:
— Дык чаго ж вы не ясьцё? Лыжка ж ёсьць.
— Я пасьля, — буркнуў Дземідовіч.
— Як ваша прастуда? Ці лепей крыху?
— Мабыць, ня лепей.
— Ой забылася… Кажух жа вам трэба прынесьці.
— Было б добра — кажух.
— А табачку не того? Не расстарались? — ціхім голасам зважліва папытаўся Хлебнікаў.
— Ой, дык няма ж! Хадзіла па гародах — няма нідзе і самасейкі, — спахапілася Серафімка.
— Да-а? Ну что ж, потерпим. Правда, ефрейтор?
— Я, я, — з гатоўнасьцю азваўся Хольц.
Але той, мабыць, таксама насёрбаўся заціркі і неўзабаве ўзяўся абціраць кавалкам бінту сваю белую лыжку. Тады да чыгуна зьнямогла прысунуўся Дземідовіч. Зацірка для яго была не навіна, ён добра ўведаў яе смак у сваім галаднаватым жыцьці. Але, мусіць, хвароба панішчыла ў ім і адчуваньне голаду, і цяпер больш трох лыжак ён зьесьці ня мог. Ужо колькі дзён ня лезла ў горла ніякая ежа, не пайшла цяпер і зацірка.
— Усё. Больш не магу…
— Ой, дык як жа вы без яды? — гаротна зморшчыла тварык Серафімка.
— Хай вунь той… даядае, — кіўнуў Дземідовіч на немца, і Серафімка спытала:
— Можа і праўда — даясьцё?
Яфрэйтар, на дзіва, зразумеў і зноў з гатоўнасьцю дастаў сваю лыжку. За некалькі хвілінаў ён зусім апаражніў чыгун — рэшту старанна выскраб па берагах — мусіць, ня трэба было і адмываць.
— Ну і добра! — задаволена сказала Серафімка. — Пайду кажух вам прынясу. Ці, можа, увечары?.. Халера на іх, каб на паліцыянтаў не налезьці.
— Ни в коем случае! Слышь, Серафима? — насьцярожыўся капітан.
— Дык я ж панімаю. Што ж я, малая…
— Вот-вот! А иначе всем крышка. И тебе не поздоровится!
— Я ж акуратна. Аглядаюся ўсё. Каб нідзе нікога.
— Правильно! Спасибо тебе, милая женщинка, — пранікнёна вымавіў капітан, і ў Серафімкі прыкметна заружавеліся шчокі. Мусіць, хвалілі яе нячаста ў жыцьці, тым болей незнаёмыя мужчыны, і цяпер тая капітанава пахвала сапраўды кранула жанчыну.
Серафімка загарнула ў анучу пусты чыгун і, прыгнуўшыся, палезла да выхаду. За ёй, трохі счакаўшы, выбраўся яфрэйтар. Хлебнікаў, штосьці засяроджана думаючы, сядзеў пад сьцяной. У бліндажы ўвогуле было ня холадна, толькі часам з траншэі павявала ветрам, а так было зацішна і трохі трымалася накопленае за ноч людское цяпло. Застаўшыся ўдвох, Дземідовіч павярнуў галаву да капітана.
— Ён — куды?
— Кто?
— Немец. Выйшаў — куды?
— А хоть бы куда! Нам какое дело? — ня надта зважліва адказаў капітан.
— Вы не баіцёся? — счакаўшы, запытаўся Дземідовіч.
— А чего мне бояться? Чего уж мне-то бояться? — з горыччу загаманіў капітан.
— А што выйдзе і гранату сюды. Ці з пісталету?..
— Зачем?
— Зачым? Ну, ведаеце… Немец усё ж такі.
— Черт с ним, что немец! — вылаяўся капітан. — Какой ему смысл — гранату! Он бы мог меня — из пистолета. В первую же ночь. Но ведь не застрелил. Наверно, нет интереса. Сам в западне. И он, и я, и ты тоже. Разве не понятно?
Дземідовіч змоўчаў — ён не хацеў прадаўжаць такую размову, бо, мабыць, капітан адмаўляўся зразумець простыя рэчы. Цяпер, аднак, ня час быў тлумачыць іх гэтаму ўпартаму чалавеку — іхнюю размову мог пачуць немец. Калі ўжо не пачуў з траншэі?
Калі яфрэйтар неўзабаве вярнуўся, яны моўчкі сядзелі на ранейшых месцах, бы і не размаўлялі, і немец бадзёра сказаў да капітана, жартоўна паціраючы далікатныя пальцы:
— Ну, будем немножко… лечить? Посмотреть ваш глаза. Болно?
— Ничего, сносно. Может, обойдется… Слушай, ефрейтор, ты бы лучше табачку раздобыл… Ну, пук-пук, понимаешь? Сигаретку.
— Цигареттен? Никс цигареттен, — разьвёў рукамі яфрэйтар.
— А ты поищи. Может, где убитый, понимаешь? А?