Hän olisi luultavasti jatkanut sähkönappulan vatkaamista, ellei Amalia Rygseck olisi läväyttänyt häntä sormille sateenvarjon nupilla. »Mitä poika hourii sähkönappulasta», hän tiuskaisi hermostumisesta kimeällä äänellä.
»Mennään pois täältä, mennään saliin mukavammille istuimille», sanoi Palmu vaivautuneesti.
Mutta se oli erehdys. »Tämä on minun taloni!» huomautti vanhaneiti Rygseck jäätävästi. »Tarkoitan, tämä on veljenpoikani talo ja teillä ei ole oikeutta määräillä täällä.»
»Keskustelkaamme aivan rauhallisesti asiasta», eh-dotti Palmu hyvänsuovasti ja yritti tarjota käsivarttaan neidille auttaakseen häntä ylös portaita.
»Rauhallisesti?» toisti Amalia Rygseck ivallisesti ja torjui halveksivasti tarjotun käsivarren. »Pyydän vain kysyä, kumpi meistä on rauhallisempi, te vai minä? Kumpi meistä aiheuttaa sotkua, te vai minä?»
Sanoistaan huolimatta hän käsitti kuitenkin, että jo-takin vakavaa oli tapahtunut, ja lähti ensimmäisenä nousemaan portaita. Pääsimme takaisin halliin ja siirryimme saliin.
Siellä istui ylhäisessä yksinäisyydessään miehestään erossa elänyt rouva Rygseck ja kulutti aikaansa kiillottamalla kynsiään nenäliinan kulmaukseen ja kohottaen vuorotellen kutakin kynttä silmiensä tasalle arvostelevin ilmein.
Aimo Rykämö sujuttautui salavihkaa mahdollisimman lähelle pyörillä liikkuvaa tarjoilupöytää, mutta sisaren tuima katse pidätti hänet kallistamasta pulloa. Asettuessamme paikoillemme tulin vilkaisseeksi ulos ikkunasta ja näin Batlerin ulkona nurmikentällä omenapuun juurella kaivamassa lapiolla kuoppaa maahan. Mutta olin jo niin turtunut tämän mielettömän talon tapauksista, ettei se enää pystynyt minua mainittavasti kummastuttamaan.
Kirjailija Laihonen ja neiti Vanne jäivät hienotunteisesti halliin jatkamaan hiilikellarissa aloittamaansa keskustelua, jonka tulomme oli keskeyttänyt. Kirjailija ei enää puhunut mitään käsikirjoituksestaan ja tuntui muutenkin mieluimmin oleskelevan mahdollisimman kaukana Amalia Rygseckin murhaavasta kritiikistä.
»Rouva Rygseck», aloitti Palmu, »te tulitte siis taloon neiti Rygseckin seurassa ettekä sen jälkeen poistunut tästä huoneesta?»
Rouva loi häneen kovan katseen sinisiksi värjättyjen silmäripsiensä alta. »Menin tietenkin katsomaan Brunoa muiden mukana, ennen kuin ambulanssi vei ruumiin pois», hän sanoi. »Olimme sentään eläneet niin kauan yhdessä, vaikka Bruno rikkoikin paljon minua vastaan.
Mutta muuten en ole poistunut tästä huoneesta.»
»Ette ole käynyt yläkerrassa ettekä talon muissa huoneissa?»
Rouva ravisti vain kieltävästi päätään ja katsoi uteliaasti Palmuun kuin paljastuksia odottaen.
»Neiti Rygseck ja te keskustelitte miehenne saattamisesta holhouksen alaiseksi?
Katse, jonka rouva nyt loi Amalia Rygseckiin, oli kaunopuheisen pitkä[44]. Vanhaneiti hermostui.
»Minähän olen jo kertonut », hän aloitti.
Palmu kohotti vaativasti kättään pyytäen hiljaisuutta. »Jos olen ymmärtänyt oikein, kurkisti insinööri Vaara ovesta sisään kello 9.45, tervehti ja poistui noin kymme-neksi minuutiksi palaten sitten saliin. Tämän ajan jouduitte istumaan kahden neiti Rygseckin kanssa. Kumpikaan teistä ei siis poistunut huoneesta tänä aikana?»
»Minähän sanoin jo », aloitti Amalia Rygseck uudelleen. Komisario Palmu teki vimmastuneen eleen ja näin, että hänen kärsivällisyytensä oli murtumaisillaan.[45]
Rouva katsoi pitkään Palmuun, kohotti ihailevasti kau-niit kyntensä silmien tasalle ja sanoi sitten välinpitämättömästi: »Niin! Sitten insinööri Vaara tuli sisään emmekä voineet enää jatkaa keskusteluamme. Ja kohta sen jälkeen tuli Aimo ja aloimme ihmetellä Brunon viipymistä.»
»Entä kuulitteko mitään erikoista tuon kymmenen minuutin aikana insinööri Vaaran viipyessä poissa?»
Rouva Rygseck vilkaisi kysyvästi Amalia Rygseckiin ja muisteli tuokion. »En, en tosiaankaan muista kuulleeni mitään», hän sanoi sitten. »Tarkoitatte kai askeleita tai melua. Hallissa on paksu matto ja ovi oli kiinni. Sitä paitsi niin keskustelimme varsin innokkaasti.»
»Entä havaitsitteko insinööri Vaarassa mitään tavallisuudesta poikkeavaa?» kysyi Palmu vielä.
Punaiset huulet vääntyivät vähäiseen hymyyn. Rouva Rygseck katsoi huvittuneena Palmuun. »Hän oli kylmäkiskoinen niinkuin tavallisesti. Mutta luulen, että hän oli hyvin hermostunut ja kiihtynyt. Hän käänsi epäkohteliaasti selkänsä meille ja tuijotti ulos ikkunasta koko ajan rummuttaen ikkunalautaa.»
12
У меня впечатлительная натура.
13
Но комиссар Палму не страдал комплексом неполноценности.
14
Иметь домашних слуг в Финляндии со времен выхода страны из состава Российской Империи и до наших дней непринято. Это имеет отчасти экономические, отчасти социальные причины, но факт остается фактом, и наличие в доме дворецкого было в конце 30-х годов, к коему времени и относится действие романа, действительно чрезвычайно редким явлением и свидетельствовало об очень высоком достатке хозяев.
15
Во многих европейских странах (Венгрия, Германия и др.) принято обращаться по фамилии с прибавлением названия должности.
16
Слуга нисколько не смутился и продолжал с тем же оттенком превосходства в голосе (прибл.)
17
Слышал я, что жена не выдержала такой жизни, хотя начало было положено знатное.
18
Он шагнул от окна на середину комнаты и уверенно взял управление ситуацией в свои руки.
19
Батлер, немного попререкавшись, отправился наверх.
20
Напряжение в комнате стало столь невыносимым, что у меня по спине пробежал холодок.
21
Бруно избежал суда земного, но небесного суда ему не избежать.
22
Можно было считать, что душа его пропала навсегда.
23
Волк скинул овечью шкуру.
24
Помпея.
25
Руки прочь!
26
Я поднимаю рычажок шпингалета и с его помощью двигаю шпингалет вперед, так чтобы его кончик зашел за скобу на дверной раме. Когда шпингалет окажется в нужном положении и я отпущу рычажок, то он под собственной тяжестью опустится в предназначенный для него паз.
27
Когда я снова хочу открыть дверь, я поднимаю рычажок и отвожу шпингалет в сторону; при этом рычажок двигается вместе со шпингалетом и потом снова опускается в другой, точно такой же паз.
28
Батлер, если я могу так выразиться, говорил «между строк» (от выражения «читать между строк», угадывать идею автора не по фактически написанному, а по тому, на что автор намекает).
29
Финская церковная песня.
30
Судя по выражению его лица, он тоже ничего не понимал.
31
Скоро здесь будет больше народу, чем в церкви на день Святой Троицы.
32
Все немного с придурью, каждый по-своему.
33
С французского: Bâtir des châteaux en Espagne. В основу выражения лег следующий исторический эпизод. Когда Генрих Бургундский, будучи на военной службе у короля Кастилии Альфонса VI, одержал в 1095 г. крупную победу над маврами, король щедро наградил его землями в Испании, на которых Генрих возвел великолепные замки. Повторить его успех мечтали многие военачальники, о которых современники стали говорить, что те тоже собираются «строить замки в Испании» bâtir des châteaux en Espagne или faire des châteaux en Espagne. А поскольку их строили пока только в мечтах, то в оборот также вошло и другое, ироническое выражение «строить замки в воздухе». Это выражение так или иначе фигурирует во многих языках и применяется по отношению к пустым, вздорным, ни на чем не основанным мечтаниям и проектам. На русский язык название рукописи, таким образом, можно перевести как «Воздушный замок».
34
И тут он таки взял верх.
35
Горный советник, почетное звание (титул), которое в Финляндии присваивается видным деятелям промышленности.
36
Являлось гарантией, подтверждало личность девушки.
37
Хоть убей, я не мог понять, что они нашли друг в друге.
38
Преступление должно было быть идеальным, таким, чтобы пострадавший не мог обратиться в полицию.
39
Вчерашний вечер, видимо, действительно был каким-то особенным.
40
Это интереснее, чем покер с флешем на руках.
41
Ты уже небось слышала, что Бруно отбросил копыта?
42
Теперь до вас дошло?