Так, сказаў Віктар. Давайце не ўздымаць гэтую тэму. Ты мне лепш скажы, Макс, якая там плыня?
Плыня там акурат для сама! і мужчыны зарагаталі.
Машына ўехала ў лес. У багажніку штосьці адчувальна грукала, калі яны праяжджалі па ямінах. Максім трымаўся за стырно, а пасажыры за вочапкі над вокнамі. Максім узгадаў араматыку на ракаў і яго пацягнула на ваніты. Пакуль ня выехалі на раўнейшы ўчастак, усе маўчалі.
Блін, намётаў жа! Пазаймалі ўсё.
Ты яшчэ пра абарыгенаў не забывай.
Але на месцы, да якога яны ехалі, ніхто не расклаўся. Гэта была прадаўгаватая, уздоўж абрывістага, парослага дрэвамі берагу, палянка, з двума кругамі прагарэлых вогнішчаў, невялічкім сталом і лавамі пры ім. Крыху наводдаль зь неабдзертых камельчыкаў сасны й нейкіх галінаў была змайстраваная сушылка для рыбы.
Аптымісты, пракамэнтаваў Віктар.
Гарачыня зусім сышла. Максім адчыніў свае дзьверы й адну за адною высунуў ногі на вольны ад травы лапік пяску. Ён устаў і зрабіў чатыры крокі. Ногі крыху здранцьвелі. Максім пацягнуўся й набраў Марыю.
Нічога ты ня зловіш. Можаш не спадзявацца.
Дзякую на добрым слове.
Толькі абавязкова сёньня закінь. Можа, і сёньня ня зловіш, і заўтра ня зловіш.
Хлопцы нешта крычалі ад вады, але словаў было не разабраць.
Я так хачу ляшча. Бацька яго гатаваў і мяне навучыў. Гэты смак зь дзяцінства. Як ня зловіш, набяры мяне яшчэ раз. І перад сном абавязкова. Ты што замешваць будзеш?
Эрэску спорт.
І сабе, і Віце?
Так. Можа, яму плотку. Пагляджу.
Толькі плотку. Нават і ня думай яму ляшча мяшаць. Ці хай падалей адыдзе.
Тут не адгадаеш, трэба паспрабаваць.
Мама дала сто даляраў.
Марыя дала слухаўку Яну, і бацька сказаў яму колькі словаў. Сын быў не ў гуморы і не адказаў. Хлопцы неўзабаве вярнуліся і ўзяліся за намёт. Ставілі збольшага лаянкаю. Максім паліў на лаве, бо зьбіраўся спаць у машыне. Намёт быў чужы, дый піва яшчэ ня выйшла, і хлопцы ніяк не маглі даць рады. Малады бацька спусьціўся да вады.
Мясцовыя паставілі кружкі. Два чалавекі ў драўлянай, фарбаванай у зялёнае лодцы плылі на вёслах уверх, да пасёлка. На тым беразе палілі вогнішча. Краявід псавалі толькі высачэзныя, тонкія антэны, відаць, нейкай вайсковай радыёлякацыйнай часткі. Максім паглядзеў на іх яшчэ раз і падумаў, што яны стаяць тут так даўно, што нічога ўжо не псуюць, і што, можа быць, менавіта для вайсковых патрэбаў, як люстра для радара, запрудзілі гэтае вадасховішча, і каб не радар, тут была б нешырокая ручаіна. Агледзеўшы бераг, Максім сабраў колькі пакетаў ад прыкормкі, пустую бутэльку, недапалкі і зь дзясятак накрывак.
У вадзе ўздоўж берагу ляжала бервяно. Максім апусьціў далонь у ваду. Лешч, прыходзь да мяне, ты вялікі й разумны лешч, а я тоўсты й слабы, але я даўно чакаю цябе, прыходзь, лешч. А пасьля, падумаўшы, дадаў: Ці не прыходзь. Мне ўсё адно, лешч.
Ля вады было крыху сьвятлей, чым на палянцы, але пачыналі спадаць прыцемкі. Максім узьняўся берагам да машыны. Аддыхаўшыся, ён адчыніў багажнік і выцягнуў па чарзе дзьве вялікія торбы, фатэль, фідар і пікір для Віктара. Сваіх вудаў у швагра не было. Сябры акурат далі рады з намётам.
Ну, што, Віталь, далучысься да фідарасаў? Ці буш свайго сама чакаць?
Прапанова была чыста рытарычнай, бо для яго ўсё адно не было ні фідару, ні пікіру. Віталь расшпіліў свой футарал і выцягнуў адтуль два матавіньні зь лёскаю, грузіламі, кручкамі й гумаю. Максім адвярнуўся.
Назьбірайце вы лепш дроваў.
А той сеткі ня хопіць?
Можа, і хопіць. Але вы піць будзеце, хоць пры вогнішчы паседзіцё.
Ткач і Віктар сышлі, захапіўшы з сабою літруху. Максім выцягнуў дровы з багажніка й разрэзаў сетку нажом. Узяў сякеру й нарабіў трэсак. Аддыхаўся. Устаў на адно калена й пачаў складаць пірамідку. Моцна ікнуўшы, ня даў рады, і лускі разваліліся. Максім набраў паветра ў грудзі, але ня вытрымаў і дзесяці сэкундаў. Ікаўка вярнулася агрэсіўнейшай.
Ён агледзеўся. Да поўнай цемрадзі заставалася ня больш за гадзіну. Максім нагою пнуў трэскі й поскакам кінуўся да вудаў. Ён разьвязаў вяровачкі, выцягнуў фідар з чорнай шаўкавістай тканіны, прыхіліў да машыны. Уставіўшы каленцы адно ў адно, колькі разоў секануў паветра над галавою. Хутка выцягнуў шпулю й прыкруціў яе да вуды. Пачаў цягнуць пляцёнку праз колцы, але раптам спыніўся. Паставіў вуду да негабляванай дошкі лавы й вярнуўся да вогнішча.
Устаў на калені і па адной сабраў трэскі ў пук. Праз хвіліну пірамідка была гатовая. Пасечанае дрэва прыемна пахла.
Устаў на калені і па адной сабраў трэскі ў пук. Праз хвіліну пірамідка была гатовая. Пасечанае дрэва прыемна пахла.
Прыяцелі вярнуліся з гальлём.
Дроваў назьбіралі?
Ты агняхвал ці што? Маліцца буш дровам? Хопіць нам. Памаўчаўшы, Ткач дадаў: Мы там лаўжоў знайшлі, але браць ня сталі. Хтосьці зьбіраў. Спадзяваўся. Верыў. Таксама агняхвалы, думаю.
Максім паднёс запальнічку да трэсак і трымаў, пакуль не адляцела колца, а боль ня стаў нясьцерпным. Ён памахаў сьціснутым кулаком. Устаў і адкаціў тоўстую бярозавую калоду на мэтар ад вогнішча. У Віталя склалася ўражаньне, што Максіму трэба было патрымацца за гэтае бервяно, бо яму закруцілася галава, калі ён рэзка ўстаў.
Агонь узяўся. Максім запаліў, сеўшы на калоду. Ён узгадаў выпадак у дзіцячым летніку, калі вось таксама сядзеў, толькі быў яшчэ тонкім і нязграбным хлопчыкам, не такім нехлямяжым, як цяпер, але хуткім, толькі недакладным у рухах. І зь вялікімі, незаплылымі яшчэ вачыма. А важаты, што сядзеў побач, абняў яго за талію мяккаю й потнаю далоньню. І гэтая далонь лашчыла яго. Ніякай агіды ні тады, ні цяпер ён не адчуў. Узгадаў толькі, як спрабаваў неўпрыкмет яе адкінуць. Як гэта атрымалася, Максім не згадаў, бо задумаўся, што стала з тым хлопчыкам за ўсе гэтыя гады. Адзінае агульнае ў іх, што прыйшло яму да галавы, нелюбоў да паху злоўленай рыбы.
Ладна, фідарасы, сказаў ён, дапаліўшы. Давайце паспрабуем, што да чаго.
Ён узяў чорны неглыбокі тазік і даў яго Ткачу, каб той набраў вады. Калі Віталь прынёс яе, Максім выліў амаль усю ваду на зямлю й высыпаў у таз траціну пачка прыкормкі.
Ты так не рабі. Ты ваду лі ў прыкормку. У мяне досьвед. І рукі.
Максім аддаў тазік Ткачу й той стаў перамешваць шараватую масу, якая адначасова пахла сьвежасьпечаным хлебам, чымсьці тонка ў печы падгарэлым, мёдам, кветкамі й чыстым, дыстыляваным смакам. Калі прыкормка была гатовая, Максім працягнуў Ткачу скрыначку зь белым апарышам і адсыпаў у газэтную старонку матыля. Віталь сышоў, прыхапіўшы свой футарал.
Праводзіўшы позіркам Ткача, Максім павярнуўся да сваёй вуды. Каля яе на лаве сядзеў Віктар з рачэўнямі ў руках.
Дапаможаш?
Чым?
Трэба мяса прывязаць.
Максім вылаяўся як належыць, узгадаўшы, куды канкрэтна швагер мусіць прывязаць сабе гнільлё.
Я званітую, сказаў Віктар, не зьмяніўшыся тварам.
Сам не чакаўшы, Максім задумаўся. Штосьці было ў гэтым пераадольваньні сябе.
Ведаеш, настолькі ідыёцкіх прапановаў мне яшчэ ніхто не рабіў.
А ты маёй сяструсе?
Так. Прыблізна такая ж ёб-тая ідэя была.
А я твой фатэль да вады аднясу. Ты ж разам зь ім утопісься. Ці зламаеш што.
Засьцялі стол газэтаю, сказаў Максім і пайшоў шукаць у аптэчцы вату.
Ён узяў таксама нож, лёску й плястыкавую накрыўку ад торта, якую невядома нашто прыхапіў на рыбалку. Максім ужо хацеў вываліць гнільлё ў накрыўку, але сказаў швагру спачатку падрыхтаваць самі рачэўні. Гэта былі невялікія складныя конусы. У раскладзеным выглядзе ля вяршыні сыходзіліся два сагнутыя драты, якія Віктар завязваў між сабою нэйлёнаваю вяроўкаю, каб пасткі ня склаліся ў вадзе. Калі рачэўні былі гатовыя, Максім запаліў і вываліў мяса ў накрыўку.
Пакуль смурод не адчуваўся. Рыбак падхапіў нажом кавалак мяса й кінуў яго на стол. Торкнуўшы гнільлё, ён зрабіў у ім дзірку. Дым трапіў Максіму ў левае вока, той устаў і адышоў на некалькі мэтраў ад стала. Сьлёзы ліліся з абодвух шчылінаў, у якія ператварыліся рэфлекторна заплюшчаныя вочы. Віктар стаяў побач са шваграм.
Праз пахно, так? Максім не адказаў.
Э, на! Сюды, ля! Сама дастаў! закрычаў ад берагу Ткач.
Пайшлі паглядзім, не магу з гэтым мясам. Руку дай.
Так яны й спусьціліся да берагу. Максім з заплаканым тварам і Віктар, як хлопчык пры блазьне.
Пранцы на цябе! Віктар не прыхоўваў зайздрасьць.
Максім нарэшце адплюшчыў вочы. На беразе ляжаў лешч. Максім такіх не лавіў. На вока ў ім быў акурат кіляграм.
Нармальны падлешч. Прам тут узяў? запытаў Віктар.
Не, б-я. На Дзьвіну зганяў.
Гэта не падлешч. Гэта лешч. Ён жоўты й гарбаты. Рыба падскочыла ў кірунку вады, але Віктар адсунуў яе нагой падалей. Звычайна такога памеру белыя, але гэты жоўты й гарбаты. Вынікае, лешч. Віншую, калега. Ткач падскочыў і абняў спачатку Віктара, а пасьля й Максіма. Блін, а мы час на тваё лайно марнуем. І Максім пачаў уздымацца да паляны, ставячы ногі на самыя вялікі карэньні з тых, якія трымалі бераг. Каб было лягчэй, ён лічыў крокі й намагаўся рабіць іх шырэйшымі.