Аляксей Талстоў
Мінакі
© Талстоў А. С., 2012
© ПВУП Галіяфы, 2012
© Распаўсюджванне. ТАА «Электронная кнігарня», 2016
1
Уся гэтая сытуацыя ўжо пачынае напружваць.
Сёньня ўва сьне быў на нейкім сквоце. Ва ўсялякім выпадку, іншых асацыяцый такое памяшканьне не выклікала. Усё як мае быць: ноч, абшарпаныя размаляваныя сьцены. Жанчына, што там жыла відаць, старая знаёмая распавядае пра тое, як яны зрабілі рамонт. Паказвае другі паверх. Мяккае сьвятло. Крыху зялёнага колеру ў паветры, відаць пафарбаваныя дошкі. Пасьля мы спускаемся ўніз, і ў пакойчыку каля лесьвіцы чыста і прыбрана. Старыя фатэлі і канапа накрытыя коўдрамі і разнастайнымі посьцілкамі. Усё пахатняму. Сапраўды, цяпер усё куды прыемней за мінулы раз. Толькі вось калі ён быў?..
Але жанчына стамілася, пажадала добрай ночы і пайшла класьціся Прыемных сноў Ноч. Надпісы ды карцінкі. Жывыя сьцены. Ніжняя палова будынка, відаць, так і заставалася незанятай. Адна бітая цэгла ды бруд. Пад лесьвіцаю быў нізкі праход, але там іржавыя краты
А крыху пазьней можа, некалькі хвілінаў прайшло я стаяў ды назіраў, як яшчэ адзін нібыта мой стары знаёмы палівае са шланга сабаку. Сьвятла амаль не было, толькі бляклая лямпачка над дзьвярыма пад стольлю. Сабака стаяў у паўзмроку, нечакана спакойны ды нават у некаторай ступені абыякавы. Але яго даўно трэба было памыць. Хтосьці пафарбаваў чатырохлапага ярка-блакітным аэразолем. Толькі сабака сабака выглядаў настолькі спакойным, што, падаецца, аніякая фарба, аніякая вада нічога ў гэтым сьвеце ня здолела б яго патурбаваць.
Я памятаю, што разьвітаўся. Відаць, сказаў: Дабранач, таварышы, і таксама пайшоў спаць. Але ці так мне сьнілася, ці па-іншаму?.. Часам яшчэ ў гэтыя шэрагі карцінак трапляла лецішча, ці, можа, гэта ўжо з іншых кінахронік? А калі надышла раніца, я выйшаў праз зачыненую на замок браму. Трэба было знайсьці гародніны. Відаць, рушыў на рынак, але цалкам верагодна, што гэта быў гіпэр. Ніколі дагэтуль па гіпэрах не хадзіў, таму дакладна не скажу. Памятаю, як сьціскаў у далоні бульбіну, глядзеў на яе ды зьдзіўляўся ейнай роўнасьці і бездакорнасьці.
Сынтэтыка.
А пасьля позірк выхапіў твар эскімоса, які выбіраў сабе дыню. Зморшчыны, усьмешка.
Добрыя вочы глядзелі на мяне
Што гэта і адкуль гэта? Неяк усё дзіўна і незразумела. Чаму пачаў менавіта з гэтага ня ведаю, папросту прыгадаў ды ўсё. На самой справе ня надта гэта і сымбалічна, проста, як ёсьць. Але не пра гэта. Пра тое, што пазьней я расказаў гэты сон людзям і знайшоў куды больш цікавай самую іх рэакцыю на мой расказ. Маўляў, ня трэба ўжываць столькі псыхадэлікаў; спроба сканструяваць, ці ўзгадаць, цытату з Кун-цзы; Arizona dream Кустурыцы; Гроф (а ён тут да чаго?) усё жыцьцесьцьвярджальна ды з усьмешкай. Размовы дзеля размоваў, жарцікі. Ну добра, можа, усё так і ёсьць, але што тычыцца мяне, то ўсё ж такі сабака круты быў. Самы круты! І дзед з дыняю добры такі. А што да самога тлумачэньня беспэрспэктыўная гэта справа, плюсіка не атрымалася. Ды і што тут, шчыра кажучы, можна было высьветліць пры дапамозе словаў, пры дапамозе цытатаў і прозьвішчаў? Здаецца, таварышы, што чагосьці мне так і не зразумець.
А значыцца гэтак і трэба!!!
Чалавек за кадрам сьмяецца, але ўсе глядзяць на галоўных герояў, маладых, энэргічных, тых, што так самааддана згараюць у полымі жарсьці ды каханьня ну і ўсялякай іншай фігні, канечне.
Але чалавек за кадрам іх нават не заўважае, усьміхаецца таму, што за сьценкаю сьпявае маленькая суседзкая дачка. Адразу на ўспамін прыходзіць Лысая сьпявачка Іянэскі, але чаму ізноўку незразумела. Там зусім не пра гэта, ці пра не Мазгі больш ня хочуць слухаць гэтага ідыятызму. Яны саскокваюць ды папускаюцца, быццам увогуле ні пры чым.
Памяць?
Што памяць?!
Лайно твая памяць! Блакітны барбос усіх нас пераможа!
Але яшчэ тут, здаецца, Васілёк быў. Толькі дзе ж гэта ён падзеўся?..
Бяжы, бяжы, Васілёк! Пагуляй з сябрамі! казала маці і пачынала думаць пра вячэру, але пакуль толькі думаць, час яшчэ быў. Жанчыне давялося навучыцца плянаваць і эканоміць, самой вырашаць усе пытаньні. Мужа больш не было, і, хоць яна і не хацела гэтага прызнаваць, праблемаў паменела. Застаўся толькі сын, ейны ўлюбёны хлопчык, адзіны сэнс і адзіная надзея ў жыцьці.
І дворыкі вось усе гэтыя засаджаныя крывымі дрэўцамі. Яблынькі? Так, відаць, што яны. А яшчэ Ісусікі на іх укрыжаваныя, быццам экспанаты ў музэі. А ўзімку тэтрапакі на галінах. Чалавек клапоціцца пра птушак. Так. Вось які чалавек добры! І па падездах, калі на вуліцы халадно, а так на лавачках ці каля школы на стадыёне. Выглядае натуральна, што тут скажаш. І паўскрываць чарапкі хлопчыкам з чужога раёна сьвяты абавязак сына чалавечага. Пераламаць усё, што магчыма, а пасьля пад пільным позіркам участковага прасіць прабачэньня ды плакаць. Такое жыцьцё ў гэтых дворыках. Сябручкі-кумпячкі
Толькі вось сяброў у пацанёнка, лічы, што ўвогуле і не было. Калі суседзкія хлапчукі разьвязвалі ў двары вайнушку, то яго заўжды забівалі першым. Каб не замінаў. А пасьля, канечне, пачынаюцца іншыя гульні, у якія з Васькам гуляць было зусім не цікава. Ды і што за справа нармальнаму хлопцу да такога чма?
Ды лох ты тупарылы! Зразумеў, сука?! Гэта ты, падла, пра нас зашасьцярыў, што мы на перапынку паліць ходзім! Што, не, мля?! Шо ты некаеш, сука?! Зубы ціснуць?!
А так усё нармалёва. Усё папросту выдатна. Жыцьцё ішло так, як мае ісьці, ды зрэдку знойдзецца ў ім хіба які-небудзь адносна роўны прамежак. Яры, поўныя крыві, сьлёз ды ванітаў Няма чаго казаць, можа, такое стаўленьне сапраўды ёсьць перабольшаньнем. Мы ж людзі. Такія мы ёсьць, не заўжды схільныя ўдумвацца ды лішні раз прыглядацца Ну, не сваім быў Вася, не сваім! Ня тым, пра каго можна сказаць Э, мля, Васёк, братуха, ёлы-палы Ды і наўрад ці было б цікава пра гэта расказваць, калі б усё было ў парадку, бязь нейкіх там адметнасьцяў. Нам усім патрэбнае гэткае адчуваньне выключнасьці. Нейкая своеасаблівасьць, нават вычварнасьць, бо бяз гэтага ніяк, не чапляе. Але абавязкова мусіць чапляць ды перці, ды папросту ах ды ваў.
Толькі вось нах! Пра ўсё гэта можа быць трошкі пазьней, калі да слова прыйдзецца. Калі іншых справаў ня будзе
А цяперака папросту неабходна стаяць, прыхіліўшыся да сьцяны. Абапірацца плячом аб жоўтую тынкоўку. Хавацца ў арцы ад верасьнёўскага дажджу, даставаць з кішэні памяты пачак, шукаць запальнічку. Думаць пра штосьці такое, пра што думаюць на працягу вечнасьцяў. Тысячаў неспакойных вечнасьцяў, мільёнаў неардынарных ды часам вельмі амбітных маладзёнаў. Гэта такая натуральная патрэба, што цалкам адпавядае сытуацыі. Гармонія. Аўм. Час вецер, лёгкі ды ненавязьлівы, ледзьве кранае галіны. Але дождж Ён, так бы мовіць, нейкі своеасаблівы адбітак кволай ды неразьвітай, ледзьве здольнай трымацца на нагах, маладой Васілёвай душы.
Ды і на самой справе, што такое душа? Што людзі маюць на ўвазе, калі вымаўляюць гэтае слова? Душа. Падаецца, што гэта толькі нейкая абстракцыя, але разам з тым ёсьць жа штосьці ў гэтым тулаве такое, што немагчыма памацаць, што немагчыма папросту выдаліць ці замяніць. Але і ня скажаш з упэўненасьцю, што гэта ёсьць такое насамрэч, такія сполахі мазгавой актыўнасьці, безумоўна, уласьцівыя кожнаму індывіду. Справа ў тым, што ў адных яны працякаюць з меншай інтэнсыўнасьцю (што сустракаецца куды часьцей), а ў іншых, улічваючы асаблівасьці разьвіцьця псыхікі, здольныя нават выклікаць паталёгію. Апошняе, зрэшты, калі браць статыстыку, сустракаецца даволі рэдка. Як мы бачым, усё можна вытлумачыць, усё можна зрабіць зразумелым, разабраць па частках, вывучыць і г.д., але Васілёк Васілёк.
Ён вельмі любіў гэтую арку. Нічога такога незвычайнага ў ёй, канечне, не было, але калі на вуліцы пачынаўся дождж, яму было прыемней перачакаць тут. Тыповая арка тыповай сталінкі ў цэнтры. Толькі гэта, і ўсё. Але карані ўжо чапляюцца за сьвежую глебу і дзіўнае дрэва неабгрунтаваных каштоўнасьцяў расьце сабе і расьце. Насамрэч Васю ўсё зразумела. Для яго пытаньняў няма, ну, хіба толькі тады, калі ён сам іх ставіць. І канечне, адразу можа знайсьці адказ ці аднесьці да шэрагу рытарычных. Усё ў хлопца пад кантролем.
А маці сваю ён забіў бы, нават не задумваючыся. Калі б толькі магчымасьць такая прадставілася. Яна ж у яго сука яшчэ тая, карова тупарылая з абліччам гэтым сваім адвечнапакутніцкім. І бацьку менавіта яна ў магілу зьвяла. Тупасьцю сваёй бабскаю ды недарэчнай клапатлівасьцю. Сука!..
Юнак падносіў цыгарэту да вуснаў і характэрна зводзіў бровы. Напэўна, стары ягоны рабіў так жа, але ў Васілёвым жыцьці яго ніколі не было, і думаць пра гэта цяпер Ну, можа і трэба было часам узгадаць, але зусім нецікава. А навошта займацца тым, што табе нецікава? Простыя пытаньні простыя адказы. Унутраны дыялёг, як сьціплая кампэнсацыя недахопу ў зьнешніх зносінах. Усё вельмі проста.
У гэтым двары ўжо зь месяц мянялі трубы. Камунальныя службоўцы панагналі тэхнікі ды перарылі ўсё навокал. Дзіцячай пляцоўкі як не было. А крыху далей на дзьвюх лаўках, што стаялі адна насупраць другой, па-ранейшаму зьбіраліся жанчыны і мужчыны сумнеўнай зьнешнасьці. Імі маладыя матулі заўжды палохаюць дзяцей і сябе.
Толькі Васю было зусім ня страшна і ня брыдка. Ён зацікаўлена глядзеў, як будаўнікі лаяцца з сінякамі і наадварот. Ды ўсе навакол настолькі перакананыя ў сваёй праваце, што папросту немагчыма!.. Не крычы Але зараз усё ж такі трэба было стаяць тут, трэба было падпіраць сьцяну, і па шчырасьці, сёньня яго гэтыя крыкі напружвалі. Не да таго. Няўжо надышоў канец стрытовай рамантыкі? Можа быць, нешта ў ім нарэшце пачало зьмяняцца? Хто можа адказаць, хто можа ведаць