Күн тас төбеден ауып, сағат түскі екілер шамасы еді, айналада еш өзгеріс жоқ жазық дала және алып орманның жақындағаны болмаса. Аспан ашық, бірде-бір бұлт жоқ, бір сағат созылған демалыстан кейін ол қайта жолды жалғастырды.
Аз қалды, тұлпарым, аз қалды, шыда, досым! деп Батыра жылқының мойнынан сипап, барынша жылдамдықты бірқалыпты ұстауға тырысты.
Осылай ол тағы бес сағат тоқтаусыз жол жүрді. Күн ұясына беттей, айнала қараңғылата бастады. Батыра ұзақ жолдан шаршап, денесінің ауырсынғаны сонша, ол өзін құдды он шақты адамның тепкісінде қалғандай сезінді, қарны ашып, ойланудың өзі оны шаршатты.
Күн бата айнала салқындап, шегірткелердің шырылы естілді. Жылқы қатты шаршағаннан жатып қалды. Батыра артынан ілескен қауіпті ойлап, қанша шаршаса да ұйықтай алған жоқ.
Олардың келе жатқаны анық, мені қолға түсірмей, олар тынышталмас, мені мұнда отырған әр сәтім олар үшін үлкен мүмкіндік, сондықтан жолды жалғастыруым керек, не болса да берілмеу керек, деп мұрнының астынан сөйлей, орнынан қинала тұра, қайта жолды жалғастыруға жиналды, сәбиді оятып алмас үшін ол барынша абайлап кеудесіне байлады, сәби бірнеше рет селк етіп, көзін жартылай ашты да, қайта жұмды. Ол заттарын алып, жылқының жанына барды: Шө-шө, жануар, кәне орныңнан тұр, деп оны ноқтасынан тартты, алайда шаршаған жануардың орнынан тұрғысы жоқ, әрең денесін көтеріп, аяқтарына тұрды.
Батыра заттарын қайта оның үстіне жайғарып, түнделетіп орманға жол тартты.
Дат Батыраның түнделетіп болсын жолды жалғастыратынын сезгендей, жылқыларын суарып кішкене тынықтырып алған соң, жолды жалғастырды, жолда тек бірнеше қысқа аялдамалар жасады. Олар оның ізінен тоқтаусыз ілесіп, енді міне, Дат пен сарбаздарын Батырадан небәрі жеті шақырым ғана бөлді.
Батыра орманға таяу қалды, енді алып ағаш пен оның айналасындағы орман да көзге көріне бастады. Алайда барған сайын мінген жылқысының басы салбырып, шатқалақтай бастады, сосын кішкене жүргеннен кейін ол мүлде тоқтады, Батыра оның құлайтынын түсінді ме, бірден үстінен секіріп түсті, осы сәтте ол аңдаусызда суға толы торсығын түсіріп алды.
Батыра жылқыдан түсе, шаршаған жануар артынша жерге сұлаип құлады, баланы одан ары қойып, жылқының ноқтасынан ұстап ары-бері жұлқып, оны тұрғызбаққа тырысты. Батыра оның тұрмайтынын білді, бірақ не үшін тырысып жатқанын өзі де түсінген жоқ, ол екі күн аштықтан ойын жинақтап, дұрыс ойлана да алмады.
Пайдасыз іс екенін түсінгеннен кейін, атты тастай, үстіндегі қапшықтарды алып иығына асына, баланы қайта кеудесіне байлап, орманға қарай асықты. Артына қайта-қайта қарады ешкім байқалған жоқ. Бірақ көп ұзамай, оның тастап кеткен әлі құрыған жылқысымен қоса аңдаусызда түсіріп алған торсығын Дат тауып алды.
Біз оған жетіп қалдық. Тым аз қалды! Сақ болыңдар! Ештеңені көзден жіберуші болмаңдар, тіпті оның бір тал шашы түсіп қалса да көзден таса етуші болмаңдар, деді ол.
***
Олардан біраз алыстап кеткен сияқтымыз, деп Батыра сәбиге сөйледі, енді орманға жетсек болғаны аз қалды, тағы бірер сағатта жетіп қаламыз. Бірақ ол қателесті қуғыншылар бірнеше шақырым жерде келе жатқан еді. Алайда олардың да жылқылары шаршаған соң, жүрістері бәсеңдей түсті. Күн көкжиектен асып, жоғары қарай беттей, айнала жарыққа бөленді.
Жарты сағаттай жаяу жүре Батыра үлкен дөңге кезікті, ал оның бергі жағында сылдырлап кішігірім өзен ақты, ол өзенді көре сала, оған жүгіріп, баланы шетке жатқыза, таза әрі салқын суға беті-қолын жуды, сосын екі алақанын суға толтыра ішті, Батыра өзін бір жеңілдеп қалғандай сезінгенімен, бойындағы әлсіздігі кеткен жоқ.
Дөңнің бетін толықтай жасыл шөп басты, шамасы қалмаған Батыра шөптен тартып, дөңнің төбесіне қарай көтерілді; оның төбесіне жету Батыраға өте қиынға соқты тыпырши ентіге, жүрегі кеудесінен сыртқа шығып кететіндей соғып, ол жағары өрмеледі. Оның бойын әлсіздік қаулап, басы айналып, тіпті көзі қарауытты, ал үстіндегі қоржындар оған өрмелеуге қиындық туғызды.
Ол орасан күш сала, ырсылдай дөңнің төбесіне де жетті. Оның арғы жағында қалың ну орманға керемет көрініс ашылғандай, алайда бұл көкжиекке қарай созылған орман Батыра үшін үлкен қауіпті жасырып тұрғандай болып көрінді. Орманның бірнеше жерінен алып ағаштар өсіп, олардың қалың бұтақтары жан-жаққа бірнеше шақырымға созылды, олардың биіктігі соншалықты аспанда бұлттармен таласты, ағаштардың алып бұтақтарынан төмен қарай ұзын шырмауықтар салбырады. Алыстан қарасаң, осы орасан үлкен ағаштар құдды аспанда қалқыған ормандарға ұқсады.
Ол орасан күш сала, ырсылдай дөңнің төбесіне де жетті. Оның арғы жағында қалың ну орманға керемет көрініс ашылғандай, алайда бұл көкжиекке қарай созылған орман Батыра үшін үлкен қауіпті жасырып тұрғандай болып көрінді. Орманның бірнеше жерінен алып ағаштар өсіп, олардың қалың бұтақтары жан-жаққа бірнеше шақырымға созылды, олардың биіктігі соншалықты аспанда бұлттармен таласты, ағаштардың алып бұтақтарынан төмен қарай ұзын шырмауықтар салбырады. Алыстан қарасаң, осы орасан үлкен ағаштар құдды аспанда қалқыған ормандарға ұқсады.
Батыра соңынан келе жатқан қуғыншылардың жоқ екеніне көз жеткізу үшін бұрылып артына қарады. Басында оның жанары алысты бұлыңғыр етіп көрді, сосын кішкене мұқияттық тантықаннан кейін, бірнеше шақырым ғана жерде оған көптеген қара нүктелер байқалды: олар сөзсіз Датпен оның сарбаздары.
Батыра Батыс орманға қайта бұрылды да, орманға көз тастады, жүздеген, тіпті мыңдаған шақырымға созылған ағаштар, басқа ештеңе жоқ, бұл ағаштардың арасында не жатқанын және не жасырынғанын Құдай білсін, осы сәтте оған Ерұланның айтқан алып адамы есіне түсті, осы сәтте ол Ерұланның сандырағы деп есептеген тіршілік иесі енді оған шынайы болып көрінді, денесі түршіге, өз қалауынан тыс, ол жылдам дөңнен төмен қарай атыла, көк шөптің үстімен сырғанай түсті, ал Дат алыстан оның бұл әрекетін байқай:
Жылдамдатыңдар! деп айқай сала шапты.
Батыра орманға қарай жанұшыра жүгірді, бірақ қанша жылдам жүгіруге тырысқанымен, аяқтары оған бағынар емес, кеудесі арқасына жабысып, тыныс алудың өзі өте ауыр болды. Кішкене жүгіргеннен кейін ол тоқтады, оның көздері қарауытып, есінен танып қалатындай болып көрінді. Алайда бойындағы үрей оны бір орында ұзақ қалдырған жоқ, ол барынша жылдам орманға беттеді. Кезінде Батыра қауіпті деген жер, енді оның қауіпсіздігіне кепілдік бергендей. Ырсылдай жүгіріп, ол көп ұзамай орманға да жетті. Күн көкжиектен асып кеткен сәт. Бір-бірінен алшақтау орналасқан алып ағаштардың көлеңкесі батысқа созылды, орман іші көлеңкелі, оның басқа ормандардан еш айырмашылығы жоқ, тек ондағы ағаштар әлдеқайда үлкен. Ал ішін қалың шөп басқан.
Ораман ішінен әртүрлі құстардың үні мен жапырақтардың сықыры ғана естілді. Батыра баланы жақсылып асынып, қылышын қынабынан суыра, екі қолдап қысып ұстады. Орманға жақыннан қараған кезде, ағаштар өзінде бір зұлымдықты жасырғандай болып көрінді.
Балақай, бізге тағдыр басқа таңдау қалдырмаған сияқты, деп, ух, деді де, алдыға ақырын жүре бастады, аяқтарының астындағы шөп орманға кірген сайын қалыңдай түсті, енді біз солтүстік-батысқа жүруіміз қажет, деп мұрнының астынан сөйлеп, басын бұра иығының үстінен артына қарады, артында ешкім көрінер емес, Дат пен сарбаздары байқалған жоқ. Батыра айналасында естілген әрбір дыбысқа жалт қарап, сол жерден оған жабайы жануар атып шығатындай күйде болды.
Бұл уақытта Дат пен сарбаздары да дөңге жетті, бірақ шамасы қалмаған жылқылар, оның төбесіне дейін жете алмады. Атын тастай сала Дат дөң төбесіне тырмыса атылды. Ол Батыраның шөптерді жұла өрмелеген іздерін кезіктірді. Ақыры төбеге шыға, Батыраның қалай төмен сырғанай түскен ізі айқын көрінді. Ол Батыраның орманға кіргенін түсінген соң, өзін жеңілгендей сезінді, бірақ Дат оңайлықпен берілгісі жоқ.
Оның орманға кіруі екі талай, ол орманға кірген жоқ! Осы маңайда жасырынып отыр, деп дөң маңайына көз тастады, айналаны жақсылап қарап шығыңдар, ол осында, ол тышқан сияқты бір жерде тығылып отыр деп кішкене кідіріп, кім болсаң да шық, мен бәрібір сені тауып аламын, саған тірі қалуға мүмкіндік беремін, ал егер мен сені өзім тапсам, сені ең азапты өлім күтіп тұр! деді ол айқайлай, алайда оның бұл айқайынан ештеңе шыққан жоқ, ол құдды есінен ауысқан адам сияқты орманға тесіле қарай, күтті.
Сарбаздар жарты сағат ішінде орманға дейінгі аймақты толықтай аралып, Батыраның ізін бағып, оның нақты орманға кіргеніне көздері жетіп, бұл жайлы Датқа хабарлады. Оның бұл жаңалықтан ашуланғаны сонша, беті мұрнының ұшына дейін қызарды.
Қарғыс атқыр! деп қолындағы шөпті жерге лақтыра айқайлады. Ол ары қарай не істерін білмеді, ары-бері дөң үстінде жүріп ойланды.
Қолбасшы бұйрығыңыз не болмақ? деді сарбаз.
Жылқылардың барлығын суардыңдар ма? деді ол.
Иә.
Онда қазір жолға шығамыз, біз орманға кіреміз, артқа қарай жол жоқ, баланы жіберіп алсақ, аяушылық күтудің қажеті жоқ, деді ол орманға бұрыла, қарғыс атқыр, бұл бала үшін онсыз да қанша сарбазымнан айырылдым, енді мына орманда бізді не күтіп тұрғанын ешкім білмейді, деп ол атына жайғасып, сарбаздарын ертті де, дөңнен түсіп, орманға бет алды.