Завязваць бойку не раю, быццам прачытаўшы Буславы думкi, прабасiў Фiлiн i, закусваючы, захрабусцеў агурком.
Пакуль што выпю, цяжка ўзняўся на ногi капiтан, толькi за што?
За сустрэчу, здрыгануўся голас у Фiлiна, ён павярнуўся да Бусла.
Ты?! ашалела вылупiўшы вочы, ускрыкнуў аслупянелы капiтан.
Я, абыякава адказаў Фiлiн.
У пакоi надоўга запанавала цiшыня.
Бусел i Фiлiн знешне былi падобныя: аднолькава высокiя, шырокiя ў плячах, не абдзеленыя прыродай фiзiчнай сiлай i спрытам, толькi капiтан бялёсы, а Фiлiн чарнявы. Яны глядзелi адзiн аднаму ў вочы: Фiлiн спакойна, з адценнем абыякавасцi, Бусел разгублена-вiнаватым позiркам, здавалася, праглынаў злачынцу.
Фантастыка! напружана варухнулiся вусны капiтана, ён зрабiў крок уперад, быццам збiраючыся абняць злачынцу. Вось гэта сустрэча!..
Ты выпi, працягнуў Фiлiн шклянку Буслу, нiчога неверагоднага ў нашай сустрэчы няма.
Ну, не скажы! капiтан узяў прапанаваны двухсотграмовiк. За гэта i сапраўды варта выпiць, ён каўтануў гарэлку адным глытком, панюхаў хлебную скарынку i, цяжка ўздыхнуўшы, роспачна выдыхнуў: Мой аднапалчанiн, сябрук Васiль Мароз кiлер Наёмны забойца! Цi, можа, я памыляюся?
Лiчы, што табе пашэнцiла, прабасiў Фiлiн i зноў прыклаўся да бутэлькi. Нанялi б iншага не сустрэлiся б.
Ды ўжо ж дзякуй табе, зедлiва i пянавата адказаў Бусел, удружыў дык удружыў!..
У Бусла ад выпiтай гарэлкi закружылася галава, але адчуў ён сябе i сапраўды лепей. Куды падзелася ламота ў касцях! Сцiх боль у патылiцы, прыемнае цяпло хвалямi расцякалася па стомленым целе, мышцы зноў налiлiся сiлай. I толькi душу рвала на часткi крыўда, не праходзiла злосць на самога сябе, што так проста даўся ў рукi злачынцам, як малое дзiця, дазволiў абвесцi сябе вакол пальца. Ён вылiў рэшткi з бутэлькi ў сваю шклянку.
Колькi ж табе заплацiлi? Бусел узняў на Фiлiна калючыя, халодныя ў сваёй рашучасцi вочы.
Добра, незласлiва кiнуў Фiлiн i, адкаркаваўшы новую бутэльку, таксама выпiў.
А дзе памагаты, Прышч, здаецца? пянавата дапытваўся Бусел.
Фiлiн не адказаў: ён тупаватым, асалавелым позiркам утаропiўся ў акно i, не зважаючы на Бусла, павольна соўгаў скiвiцамi, жуючы хлеб з салам.
Цi, можа, яму адправiў капаць? Ён з задавальненнем мяне жывога зямлёй закiдае.
Прышч паехаў у Мiнск, не паварочваючы галавы i не мяняючы паставы, буркнуў Фiлiн. А ты не кiпяцiся, лепш закусвай i слухай, што скажу.
Будзеш вiнавацiцца? ускiпеў капiтан i, няўпэўнена перасоўваючы ногi, зашпацыраваў па хаце, замахаў рукамi. Скажаш, прабач, кораш, нявыкрутка атрымалася, не гадаў i не думаў, што былога сябра давядзецца прышыць
Хопiць, сурова ўзбычыў галаву Фiлiн, калi сваiм розумам дапетрыць не можаш, сядзь i слухай. Па-першае, твая праўда: каб ведаў, што цябе павiнен адправiць у» магiлёўскую губерню», не пiлi б цяпер гарэлку. Але, што нi робiцца, усё да лепшага. Не я, дык хтосьцi iншы цябе б туды без музыкi справадзiў, ты iм косткай у гарляку сядзiш.
Каму гэта «iм»? пацягнуўся да бутэлькi Бусел, але Фiлiн перахапiў руку.
Пачакай, паспееш, адсунуў ён гарэлку. Каму ты перайшоў дарогу, не ведаю, толькi, пакуль не зусiм пяны, запомнi: цябе я забiў!..
Як забiў, калi вось ён я? здзiвiўся Бусел.
Растлумачу. Мы ведалi падлу, якая iшла на сустрэчу з мянтом, Фiлiн, вiнавацячыся, спахапiўся: Я хацеў сказаць, з табой. Мы павiнны былi прышыць мiлiцыянта, але на фотаздымку, якi ўсучылi ў апошнi момант, я пазнаў цябе, Фiлiн паклаў фотаздымак на стол. Ты другi злева, абведзены чырвоным фламастэрам i пазначаны крыжыкам.
Такi ж фотаздымак ляжыць у мяне на працоўным стале пад шклом, Бусел на хвiлiну заплюшчыў вочы, страсянуў галавой: i сапраўды выпiў лiшку. Гэта мы год таму на Дзень мiлiцыi
Атрымоўваецца, што хтосьцi з тваiх калег цябе здаў! зедлiва, нацiскаючы на слова «калег», прагаварыў Фiлiн.
Ты гавары, ды не загаворвайся! адштурхнуў ад сябе здымак Бусел. За кожнага ручаюся, разам не адзiн пуд солi зелi.
I ўсё ж, стаяў на сваiм Фiлiн, тут, акрамя цябе, пяць чалавек, фатограф шосты, i хтосьцi з iх на табе паставiў чырвоны крыжык.
А чаму ты не адмовiўся, калi пазнаў мяне? спрабуючы змянiць тэму размовы, спытаў Бусел i пацягнуўся за пачкам цыгарэт. Грошы засцiлi вочы?
Грошы нi пры чым, не адмовiўся якраз таму, што пазнаў. Нарэшце зразумей, што я просты выканаўца, кiлер, i вырашыў цябе выратаваць. I, як бачыш, мая задумка ўдалася.
Грошы нi пры чым, не адмовiўся якраз таму, што пазнаў. Нарэшце зразумей, што я просты выканаўца, кiлер, i вырашыў цябе выратаваць. I, як бачыш, мая задумка ўдалася.
Не магу паверыць, што Фiлiн гэта ты!
Пра мяне пагаворым потым, час будзе, а цяпер ты павiнен ведаць усё, што здарылася з табою.
Ды як не ведаць, калi i цяпер галава гудзiць, быццам званiца!
Я не пра тое. Гнiлога Прышч пасадзiў на пяро, сам улез у ягоную апратку i выйшаў на сустрэчу з табою. Дарэчы, месца сустрэчы i пароль нам таксама паведамiлi. Так што кумекай, сышчык, адкуль могуць расцi ногi. Сустрэчу з Прышчом ты памятаеш.
Толькi да таго моманту, як увайшоў у нейкую развалюху, пагадзiўся Бусел, якога больш i больш цiкавiў расповед Фiлiна.
У той развалюсе я гваздануў цябе, ты ўжо выбачай, прыйшлося самому, бо Прышч вельмi злы на вашага брата, мог не разлiчыць. А потым пераапрануў цябе ў адзенне Гнiлога, а ўсё тваё нацягнуў на яго.
Хочаш сказаць, што той чалавек павiнен сысцi за нябожчыка Бусла?
Спадзяюся, так i будзе, упершыню падчас размовы скупая ўсмешка слiзганула па вуснах Фiлiна. Над Гнiлым папрацавалi мацi родная не пазнае, а астатняе адзенне, пасведчанне, нават твае трусы на iм. Ты ўжо выбачай, трэба, каб камар носа не падтачыў. Нам пашэнцiла, што валасы ў вас аднаго колеру, не прыйшлося галаву адразаць
Карацей, пашэнцiла мне, зморшчыўся Бусел.
Можа, i так, асноўнае, ты жывы, хаця для ўсiх нябожчык.
Якое ж тут шчасце?
Вiдаць, я занадта цябе гваздануў, павольна думаеш. Ты застаўся жывы, мяняй прозвiшча i хоць сто гадоў тапчы зямельку. Станеш новым чалавекам, Iвановым, Сiдаравым, кiм захочаш. Цяперака ўцямiў?
Фiлiн выцягнуў з кiшэнi некалькi пашпартоў без фотакартак.
Выбiрай, якое прозвiшча падабаецца больш, тое тваё.
Не трэба мне такой дапамогi, адштурхнуў руку з пашпартамi Бусел, як-небудзь сам
Фiлiн адвёў вочы, плёснуў гарэлкi ў двухсотграмовiк, ажно разлiлася, пацякла праз берагi на стол. На шчоках ходырам захадзiлi нервовыя жаўлакi, твар счырванеў, рукi па-здраднiцку задрыжэлi. Ён каўтануў палову двухсотграмовiка i, унiкаючы глядзець на Бусла, цяжка ўздыхнуў:
Скажы шчыра, ты прынцыпова грэбуеш маёй дапамогай цi баiшся запэцкацца?
Прынцыпова.
Калi так, то я абавязаны дапамагчы, хочаш ты гэтага цi не. Памятаеш, з чаго пачалося наша вайсковае сяброўства? Ты мне жыццё выратаваў.
Ты б зрабiў тое самае.
Не ведаю. Дзесяць гадоў дапякае гэтае пытанне, а адказу няма Калi шчыра, мне б смеласцi не хапiла на вышынi тысяча метраў ухапiць падаючага дэсантнiка, у якога не раскрыўся парашут. Кiшка была слабаватая
А цяпер кiшка твая стала моцная? здзеклiва ўпiкнуў Бусел.
Я проста вяртаю доўг, ледзь стрымлiваючы гнеў, прасiпеў Фiлiн i сцiснуў вялiзныя кулакi-кувалды так, ажно пабялелi пальцы.
А цi добра падумаў? Я ведаю, хто ты i чым займаешся, для кагосьцi ты Фiлiн, а для мяне Васiль Мароз, i адразу папярэджваю: цябе будуць шукаць i знойдуць. Магчыма, гэтым прыйдзецца заняцца мне самому.
Пакуль капiтан Бусел вырашыць асабiстыя праблемы, кiлеру Фiлiну хопiць часу спалiць за сабой усе масты i жыць там, дзе яго не знойдуць. Я буду пачуваць сябе спакойна, мы квiты: ты выратаваў мяне дзесяць год таму, я цябе учора. Вось такая мая фiласофiя, таварыш iнспектар крымiнальнага вышуку, Фiлiн з цяжкасцю ўзняўся i, хiстаючыся, пакрочыў да выхаду; у дзвярах прыпынiўся i, чакаючы Бусла, дадаў: Я б хацеў сустрэцца пры iншых абставiнах, але што маем, тое маем, жыццё мацнейшае за нас.
Цiкавая фiласофiя, ты, пэўна, сабой ганарышся, праходзячы мiма Фiлiна, насмешлiва прагаварыў Бусел. А што тычыцца доўгу, дык ледзь слязу не выцiснуў, такi ты дабрадзей Куды iдзём? стоячы на ганку, на поўныя грудзi ўздыхнуў капiтан i не адчуў тупога болю ў правым баку, што яшчэ гадзiну таму выклiкаў прыступы ўдушлiвага кашлю.
Кiруй да студнi, падштурхнуў Бусла ў спiну Фiлiн.
Што шукае Прышч у сталiцы? апускаючы ў студню рыпучы журавель з iржавым вядром, спытаў Бусел. Пэўна, грошы? I ўсё ж колькi я каштую?
Камерцыйная тайна, неахвотна прабурчэў Фiлiн, скiнуў з сябе кашулю i падхапiў вядро празрыстай вады. Плеханi, а то нешта на сон хiлiць.
Баiшся, што задам лататы? перахапiўшы вядро, Бусел зрабiў некалькi глыткоў. Ого, халодная, ажно скiвiцы зводзiць!
Вада i сапраўды што трэба, сiлу дае А наконт уцёкаў я спакойны, ранавата табе на людзях зяўляцца, пазнаюць