Инквизиция, ересь и колдовство. «Молот ведьм» - Майзульс Михаил Романович 5 стр.


12

Scholz Williams G. Demonologies // The Oxford Handbook of Witchcraft in Early Modern Europe and Colonial America. Oxford: Oxford University Press, 2013. P. 69.

13

Nürnberger Hexenhammer 1491.

14

Сочинение входило в большой авторский сборник Institoris Н. Tractatus varii cum sermonibus plurimis contra quattuor errores novissime exortos adversus divinissimum eucharistie sacramentum, collecti a lectore ecclesie Saltzburgensis, sacre pagine professore ac heretice pravitatis inquisitore fr. Heinrico Institoris, ordinis Predicatorum. Nuremberg, 1496. Далее при цитировании Tractatus varii с указанием страниц.

15

Institoris H. Sancte romane ecclesie fidei defensionis clypeus adversus Waldensium seu Pikardorum heresim. Olumucz, 1502. Далее при цитировании Clypeus 1502 с указанием страниц.

16

В своей работе я использовал оцифрованный вариант кёльнского издания 1480 г.,  Nider J. Formicarius. Köln: Johann Guldenschaff, ок. 1480., сверяясь по изданию 1692 г.  Nider J. Formicarius de visionibus ac revelationibus rec. Herm. Von der Hardt. Helmstadium. 1692.

17

Visconti, Girolamo. Magistri Hyeronimi Vicecomitis Lamiarum siue striarum opusculum ad illustrissimum Mediolani ducem Franciscum Sfortiam Vicecomitem incipit feliciter. Milan: Leonardus Pachel, 1490. Далее при цитировании Visconti 1490 с укзанием страниц.

18

Molitoris, Ulricus. De laniis et phitonicis mulieribus Teutonice vnholden vel hexen. Reutlingen, nach 10.I. 1489.

19

Molitoris, Ulrich. Von den unholden oder hexen. Tractatus von den bösen weiben die man nen[n]et die hexen etc. Augspurg, 1508.

20

Aeltere tirolische dichter. Erster Band: Die Plumen der Tugent des Hans Vintler / Hrsg. von I.V. Zingerle. Innsbruck, 1874. Далее при цитировании Aeltere tirolische dichter, с указанием страниц.

21

Vintler, Hans. Das buoch der tugend. Augsburg, 1486. Далее при цитировании Das buoch der tugend, с указанием страниц.

22

Нессельштраус Ц.Г. Немецкая первопечатная книга: Декорировка и иллюстрации. СПб., 2000. С. 153154.

23

Zika C. The appearance of witchcraft: print and visual culture in sixteenth-century Europe. London and New York, 2007. P. 41.

24

Scholz Williams G. Defining dominion: the discourses of magic and witchcraft in early modern France and Germany. Ann Arbor, 1999. P. 5. Американская исследовательница в этом ключе анализирует «Благородную историю Лузиньяна» Жана из Арраса, посвященную фее Мелюзине. Я остановил свой выбор на сочинении Винтлера из-за того, что этот текст был написан в интересующем нас регионе (Тироль) на немецком языке и напрямую затрагивает целый ряд сюжетов, позднее попавших в трактат Генриха Инститориса.

25

Как указывает В. Берингер, первое известное упоминание этого слова относится к 1419 г.; оно появляется в документе из швейцарского города Люцерн, относившегося в то время к Констанцскому диоцезу, См.: Behringer W. Witchcraft Persecutions in Bavaria: Popular magic, religious zealotry and reason of state in early modern Europe. Cambridge, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney, 1997 P. 70.

26

Pauli J. Schimpf und Ernst // Deutsche Schwänke in einem Band. Berlin und Weimar, 1969. S. 4197.

27

Викрам Йорг. Дорожная книжица // Немецкие шванки и народные книги XVI века. М., 1990. С. 76152; Wikram, Jorg. Das Rollwagenbüchlein // Deutsche Schwänke in einem Band. Berlin und Weimer, 1969. S. 101199.

28

Lindener M. Katzipori // Deutsche Schwänke in einem Band. Berlin und Weimar, 1969. S. 269282; Линденер М. Первая часть «Катципори» // Немецкие шванки и народные книги XVI века. М., 1990. С. 205216.

29

Montanus, Martin. Schwankbücher (15571566) / Hrsg. von J. Bolte. Tübingen, 1899.

30

Schumanns Valentin. Nachtbüchlein (1559) / Hrsg. von J. Bolte. Tübingen, 1893.

31

Реутин М.Ю. Народная культура Германии: Позднее Средневековье и Возрождение. М., 1996. С. 105.

32

Quellen und Untersuchungen zur Geschichte des Hexenwahns und der Hexenverfolgung im Mittelalter von Joseph Hansen. Mit einer Untersuchung der Geschichte des Wortes Hexe von Johannes Frank. Bonn, Carl Georgi Universitäts und Verlag. 1901. Далее при цитировании Quellen с указанием страниц.

33

Ammann H. Der Innsbrucker Hexenprocess von 1485 // Zeitschrift des Ferdinandeums für Tirol und Vorarlberg. 3. Folge. 34. Heft. Innsbruck, 1890. Далее при цитировании Der Innsbrucker Hexenprocess с указанием страниц.

34

Der Doten Tanz. Heidelberg: Heinrich Knoblochtzer, ок. 1488. S. 16r.

35

Mackay C. S. General Introduction // Henricus Institoris O. P. and Jacobus Sprenger O. P. Malleus Maleficarum / Ed. and tr. by Christopher S. Mackay. Cambridge, 2006. Vol. I. The Latin Text and Introduction. P. 116.

36

Воскобойников О.С. Душа мира: Наука, искусство и политика при дворе Фридриха II (12001250). М, 2008. С. 154.

37

Quellen. S. 368.

38

Я предлагаю здесь максимально простую характеристику, поскольку непосредственной деятельности Генриха Инститориса касалось буквально несколько документов. Более подробная классификация представлена в статье Pitz E. Diplomatische Studien zu den päpstlichen Erlassen über das Zauber- und Hexenwesen // Der Hexenhammer. Entstehung und Umfeld des Malleus Maleficarum von 1487. Köln, Wien, 1988. S. 2370.

39

Подробнее см.: Бакус Г.В. Мужчина, женщина и демон в контексте некромантии и злонамеренного колдовства (maleficia) // «В ответ на лучшие дары»: Венок к 63-му дню рождения Александра Евгеньевича Махова. Тула, 2022. С. 413419.

40

Kieckhefer R. Forbidden Rites: A necromancers manual of fifteenth century. Pennsylvania, 2012.

41

Легенда о докторе Фаусте. М., 1978; Парфёнов А.Т. Легенда о Фаусте и гуманисты Северного Возрождения // Культура эпохи Возрождения и Реформация. Л., 1981. С. 163170.

42

Institoris, Heinrich. Epistula contra quendam conciliistam archiepiscopum videlicet Crainensem. Nürnberg, 1482. Книга относится к периоду инкунабул и не содержит привычного библиографического описания. Дата и место издания, а также нумерация страниц приводится ориентировочно. Орфография дана согласно оформлению в собрании Bayerische Staatsbibliothek (BSB), в самом тексте первое слово дано как Epistola.

43

Institoris, Heinrich. Tractatus novus de miraculoso eucharistiae sacramento mit Widmungsbrief an Vitus Fackler, Propst des Augsburger Augustinerchorherrenstiftes Hl. Kreuz, Augsburg, 1493.

44

Tractatus varii.

45

Institoris Н. Opusculum in errores Monarchiae Antonii de Rosellis, Venedig, 1499.

46

Clypeus 1502.

47

Behringer W. Witches and Witch‐Hunt. A Global History. Oxford, 2007. P. 9.

48

mangerlay shadens dem menschen vnd deß on zal zuo fiegen sein. also dann in dem vorgenanten buoch malleo maleficarum ich bestimbt hab. Vnd die hohe schuole zuo kölen bestet hat (Nürnberger Hexenhammer 1491. S. 110 (3v)).

49

Segl P. Heinrich Institoris. Persönlichkeit und literarisches Werk // Der Hexenhammer. Entstehung und Umfeld des Malleus Maleficarum von 1487. Köln, Wien, 1988. S. 116117; Behringer W., Jerouschek G. Das unheilvollste Buch der Weltliteratur? Zur Entstehungs- und Wirkungsgeschichte des Malleus Maleficarum und den Anfängen der Hexenverfolgung // Günter Jerouschek/Wolfgang Behringer (Hg.), Heinrich Kramer (Institoris), Der Hexenhammer. Malleus maleficarum. Neu aus dem Lateinischen übertragen von Wolfgang Behringer, Günter Jerouschek und Werner Tschacher, München, 2015. S.3140.

50

Mackay C. S. Op.cit. P. 103121.

51

Behringer W., Jerouschek G. Op. cit. S.27.

52

Если читатель помнит, во Введении я упоминал, что в 1987 г. вышло юбилейное научное издание к 500-летию этой книги, для которого Г. Ерошек отдельно готовил факсимильные копии текста трактата и этих документов. Еще один экземпляр первого издания «Молота ведьм», в котором отсутствует текст буллы Иннокентия VIII, обнаружили американские историки Л. Эппс и Э. Гоу в собрании Библиотеки Хоутона, основного хранилища редких книг и рукописей Гарвардского университета (Harvards Houghton Library). См.: Apps L., Gow A. Male witches in early modern Europe. Manchester and New York, 2003. P. 103, 115.

53

Об этом сочинении см.: Mackay C. S. Op.cit. P. 83.

54

Sprenger, Jakob. Erneuerte Rosenkranzbruderschaft. [Augsburg] [1476]

55

В русском переводе отсутствует.

56

Institoris Sprenger 2006 (1). P. 419.

57

JACOBVM SPRENGER Teuthonicum Praedicatorij instituiti Mallei auctorem apud Joannem Tritthemium invenit, corrupta innumera & deprauata correxit (Sprenger Jakob. Mallevs Maleficarvm in Tres Divisvs Partes, In quibus Concurrentia ad maleficia, Maleficiorum effectus, Remedia aduersus maleficia, Et modus procedendi, ac puniendi maleficos abunde continentur, præcipue autem omnibus Inquisitoribus, & diuini verbi Concionatoribus vtilis, ac necessarius. Venetiis: Ad cadentis Salamandrae insigne,1574. P.7).

58

К концу XVI столетия большинство в городе составляли лютеране, но при этом сохранялось и католическое меньшинство, к которому принадлежала и данная обитель.

59

Maxwell-Stuart P. G. Rational superstition: the writings of Protestant demonologists// Religion and superstition in Reformation Europe. Manchester and New York, 2002. P. 178

60

Это представляется мне вполне вероятным, поскольку Триттемий позднее сам написал небольшой демонологический трактат в ответ на вопросы курфюрста Иоахима Бранденбургского и императора Священной Римской империи германской нации Максимилиана I Габсбурга (См.: Behringer W. Witchcraft Persecutions Р. 74).

61

Eisenstein E. L. The Printing Revolution in Early Modern Europe. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Towm, Singapore, São Paolo, 2005. P. 8187.

62

Apps L., Gow A. Op.cit. P. 102.

Назад