Lyman Frank Baum
Enkonduko
Folkloro, legendoj, mitoj kaj fe-rakontoj estis partode la infaneco dum la tuta historio, car ciu sana infanohavas bonkarakteran kaj instinktan amon al akontojfantaziaj, mirindaj kaj evidente malrealaj. La ?ugilhavajfeoj de Grimm kaj Andersen alportis pli da feliceco al lakoroj de infanoj ol ciuj aliaj homkreajoj.
Tamen la tradicia fe-rakonto, servinte dumgeneracioj, nun estas klasi ?kebla kiel “eksmoda”en labiblioteko por infanoj; car venis la tempo por serio denovaj “mirigaj akontoj”en kiuj la steriotipaj gino, koboldo kaj feo estas eliminitaj, kune kun ciuj terurajkaj sangavidaj eventoj elpensitaj de siaj autoroj porindiki timigan moralon en ciu akonto. La modernaeduko inkluzivas moralecon; tial la mo-derna infano sercas nur distrigon ensiaj mirigaj akontoj kaj volonte malha-vas ciujn malagrablajn okazajojn.
Kun tiu penso en la menso, larakonto pri
“La Mirinda Sorcisto deOz”estis verkita nur por plezurigi lainfanojn de la nuntempo. Gi celas estimodernigita fe-rakonto, en kiu lamirigo kaj gojo restas kaj la kordolorojkaj kosmaroj mankas.
L. Frank Baum, Chicago, Aprilo
Capitro I
La ciklono
Doroteo logis en la mezo de la granda kamparo de Kansas, kun Onklo Henriko, kiu estis kultivisto, kaj Onklino Em, kiu estis la edzino de la kultivisto. Ilia domo estis malgranda, car la ligno per kiu gi estis konstruita devis esti portita multajn mejl jn per caro. La domo havis kvar murojn, plankon, kaj tegmenton, kiuj kune konsistigis la solan cambron; kaj en tiu cambro estis rustaspekta kuirforno, sranko a por la teleroj, tablo, tri au kvar segoj, kaj la litoj.
Onklo Henrik kaj Onklin Em havis grandan liton en unu angulo, kaj Dorote malgrandan liton en alia angulo. Tute ne estis mansardo, nek kelo —kvankam ja estis malgranda truo en la tero, kiun oni nomis ciklonkelo, en kiu la familio povis kasi sin kiam iu el la grandaj kirloventegoj blovadis su ?ce forte por detrui ciun konstruajon renkontitan.
Oni atingis tiun kasejon per klapohava luko en la mezo de la planko, de gi stupetaro subenkondukis en la malgrandan, senluman truon.
Kiam Doroteo staris en la pordejo kaj cirkaurigardis, si povis vidi nur la grandan grizan kamparon ciu ?anke. Neniu arbo kaj neniu domo interrompis la largan ebenajon de la glata tereno kiu atingis la randojn de la cielo en ciu direkto. La suno bakis la kultivitan teron por fari el gi grizajon tra kiu estis fendetoj. Ec la herbaro ne verdis, car la suno bruligis la pintojn de la longaj folioj gis ili estis egale grizaj kiel cio alia videbla. Iam oni farbis la domon, sed la suno vezikigis la farbon kaj la pluvoj forglitigis gin, kaj nun la domo estis egale senbrila kaj griza kiel cio alia.
Kiam Onklino Em venis logi tie si estis juna, bela edzino. La suno kaj la vento ankau sin sangis. Ili forrabis de si la brilon de la okuloj kaj lasis ilin sobre grizaj. Si estis maldika kaj marasma, kaj nun si neniam ridetis. Kiam Doroteo, kiu estis or ?no, unue venis al ili, Onklino Em estis tiom alarmita de la ridado de la infano ke si kriis kaj premis sian manon sur sian koron kiam ajn la gaja voco de Doroteo atingis siajn relojn; kaj si ankorau rigardis la knabineton mirante ke Doroteo povas trovi ion pri kio ridi.
Onklo Henriko neniam ridis. Li laboregis de la mateno gis la nokto, kaj ne sciis kio estas gojo. Li ankau estis griza, de la longa barbo gis la krudaj b t j, kaj li aspektis severa kaj sensercema, kaj malofte li parolis.
Toto ridigis Doroteon, kaj protektis sin kontrau grizigo simila al tiu de cio alia. Toto ne estis griza; li estis malgranda nigra hundo, kun lonlongaj silkecaj haroj kaj malgrandaj nigraj okuloj kiuj briletis gajoplene ciu ?anke de lia k mika nazeto. Toto ludis dum la tuta tago, kaj Doroteo ludis kun li, kaj elkore amis lin.
Tamen hodiau ili ne ludis. Onklo Henriko sidis sur la sojlo kaj rigardis maltrankvile la cielon, kiu estis ec pli griza ol kutime. Doroteo staris en la pordejo kun Toto en la brakoj, kaj ankau rigardis la cielon. Onklino Em lavadis la pladojn.
El la malproksima nordo ili audis malaltatonan mugadon de la vento, kaj Onklo Henriko kaj Doroteo povis vidi la longan herbaron ondigi pro la venanta stormo. Nun el la sudo venis akra fajfado en la aero, kaj dum ili turnis siajn kulojn tiudirekten ili vidis ondetojn ankau en la herbaro tiudirekta.
Subite Onklo Henriko ekstaris.
“Venas ciklono, Em, ”li vokis al sia edzino. “Mi prizorgos la brutojn. ”Li kuris al la sedoj kie logis la bovinoj kaj la cevaloj.
Onklino Em cesis labori kaj venis al la pordo. Rigardeto su ?cis por informi sin pri la proksima dangero.
“Ek, Doroteo! ”si kriegis; “kuru en la kelon! ”
Toto eksaltis de la brakoj de Doroteo kaj kasis sin sub la lito, kaj la knabino iris repreni lin. Onklino Em, timoplena, malfermis la lukoklapon en la planko kaj malsuprengrimpis la stupetaron en la malgrandan, senluman truon. Doroteo ?ne kaptis Toton, kaj eksekvis sian onklinon. Kiam si transpasis nur duonon de la cambro audigis granda krico de la vento, kaj la domo skuigis tiom forte ke si ekfalis kaj subite trovis sin sidanta sur la planko.
Io stranga okazis.
La domo cirkauturnigis du-au tri-foje kaj malrapide levigis en la aeron. Al Doroteo la sento similis supreniron en balono.
La norda kaj la suda ventoj renkontigis tie, kie staris la domo, kaj tie estigis la preciza centro de la ciklono. En la centro de ciklono la aero kutime estas kvieta, sed la granda premo de la vento ciu ?anke de la domo levis gin pli kaj pli alten, gis gi estis ce la plejsupro de la ciklono; kaj tie gi restis kaj forportigis multegajn kilometrojn tiel facile kiel oni portas plumon.
Estis tre senlume, kaj la vento hurlis timige cirkaue, sed Doroteo trovis sin facile veturanta. Post la unuaj kelkaj cirkauturnigoj, kaj unufoja kruta ekklinigo de la domo, si sentis kvazaululadon tre mildan, kian sentas bebo en lulilo.
Al Toto tio ne placis. Li cirkaukuris en la cambro, jen tien, jen ci tien, laute bojante; sed Doroteo sidis tute senmove sur la planko kaj atendis por trovi kio okazos.
Unufoje Toto tro proksimigis al la malfermita luko, kaj enfalis; kaj unue la knabineto kredis lin perdita. Sed baldau si vidis unu orelon lian etendigantan supren tra la truo, car la forta aeropremo tenis lin tiel ke li ne povis fali. Si rampis al la truo, kaptis orelon de Toto, kaj retiris lin en la cambron, poste si fermis la lukoklapon por ke neniu plia akcidento okazu.
Forpasis horoj post horoj, kaj iom post iom Doroteo perdis sian timon; sed si estis tre solsenta, kaj la vento kricis tiom laute cirkau si ke si preskau surdigis. Unue si demandis al si cu si disbatigos kiam la domo refalos; sed dum la forpasado de la horoj kaj la manko de katastrofoj, si perdis sian maltrankviligon kaj decidis atendi kviete por trovi kio okazos. Fine si rampis trans la skuigantan plankon al sia lito, kaj kusigis sur gin; Toto sekvis kaj kusigis apud sin.
Malgrau la skuigado de la domo kaj la hurlado de la vento, Doroteo baldau fermis siajn okulojn kaj profunde endormigis.
Capitro II
Konsiligo kun la Mangtuloj
Subita SOKO vekis sin, tiom subite kaj severe ke se Doroteo ne kusus sur la mola lito, si eble estus damagita. Ec malgrau tio la batego senspirigis sin kaj instigis sin demandi al si pri kio okazis; kaj Toto vocetis morne. Doroteo sidigis kaj rimarkis ke la domo ne plu movigas; nek estis mallume, car la hela sunbrilo envenis tra la fenestro kaj inundis la malgrandan cambron. Si eksaltis de sia lito kaj kun Toto ce siaj kalkanoj si kuris kaj malfermis la pordon.
La knabineto ekkriis mirigate kaj rigardis cirkau sin, siaj okuloj farigis pli kaj pli grandaj pro la mirindaj vidajoj kiujn si vidas.
La ciklono estis malsupren metinta la domon, tre deliate — nu, delikate por ciklono —en la mezon de mirinde bela lando. Videblis belaj herbaroj ciu ?anke, kun elegantaj arboj sur kies brancoj estis ricaj kaj allogaj fruktoj. Aroj da belegaj ?oroj estis cie videblaj, kaj birdoj kun maloftaj kaj brilantaj plumaroj kantadis kaj ?irtadis en la arboj kaj arbustoj. Ne malproksime estis rivereto, rapide ?uanta kaj scintilanta inter verdaj bordoj, kaj murmuranta per voco tre placa al knabineto kiu tiom longe logis sur la seka griza kamparo.
Dum si staris fervore rigardante la strangajn kaj belajn vidajojn, si rimarkis veni irekte al si grupon de la plej kuriozaj personoj kiujn iam si vidis. Ili ne estis altaj kiel la plenkreskuloj al kiuj si kutimis; sed ankau ili ne estis malaltaj. Efektive, ili aspektis proksimume tiom altaj kiom Doroteo, kiu estis altekreska por infano de sia jarago, kvankam ili estis, lauaspekte, multe pli agaj. Tri estis viroj kaj unu estis virino, kaj ciuj estis kurioze vestitaj. Ili surportis rondajn capelojn kiuj pintigis dekon da centimetroj super la kapoj, kun sonoriletoj cirkau la randoj, kiuj sonetis dolce dum ili movigis. La capeloj e la viroj estis bluaj; tiu de la virineto estis blanka, kaj si surportis blankan robon kiu pendis en plisoj de siaj sultroj; super gi estis sutitaj steletoj kiuj brilis kiel diamantoj en la sunlumo. La viroj estis blue vestitaj, samkolore kiel la capeloj, kaj sur la piedoj estis bone poluritaj botoj kun larga blua faldo ce la supro. La viroj, pensis Doroteo, estis proksimume samagaj kiel Onklo Henriko, car du el ili havis barbojn. Sed la virineto estis sendube multe pli aga; sian vizagon kovris faltoj; siaj kapharoj estis preskau blankaj, kaj si marsis iom rigide.
Kiam tiuj personoj proksimigis al la domo kie Doroteo staris en la pordejo ili haltis kaj ?ustris inter si kvazau timante pliproksimigi. Sed la maljunulineto marsis al Doroteo, malalten klinis sin, kaj diris per dolca voco:
“Vi estas bonvena, plej nobla Sorcistino, al la lando de la Mangtuloj. Ni dankegas vin car vi mortigis la ?an Sorcistinon de la Oriento kaj vi tiel liberigis nian popolon. ”
Doroteo auskultis tiun parolon miregante. Kial la virineto nomis sin sorcistino, kaj diris ke si mortigis la Fian Sorcistinon de la Oriento? Doroteo estis senkulpa, neniun damaginta knabineto, kiu estis portita de ciklono multajn kilometrojn for de sia hejmo; kaj si neniam mortigis ion ajn dum sia tuta vivo.
Sed la virineto evidente atendis respon on, o Doroteo diris, heziteme,
“Vi estas tre afabla; sed klare okazis ia eraro. Mi nenion mortigis. ”
“Nu, via domo mortigis sin, ”respondis la virineto, ridante, “do estas tutegale. Vidu! ”si pludiris, indikante la angulon de la domo. “Jen siaj du piedpintoj, ankorau etenditaj sub ligna bloko. ”
Doroteo rigardis, kaj time krietis. Jen ja, sub la angulo de la granda trabo sur kiu kusis la domo, estis du etenditaj piedoj, portantaj argentajn suojn kun pintoj.
“Ho ve! Ho ve! ”kriis Doroteo, kunmetante la manojn konsternite. “La domo falis sur sin. Kion ni faru? ”
“Nenio farindas, ”diris la virineto trankvile.
“Sed kiu si estis? ”demandis Doroteo.
“Si estis la Fia Sorcistino de la Oriento, kiel mi diris, respondis la virineto. “Si sklavigis la Mangtulojn dum multaj jaroj, ili devis servadi sin nokte kaj tage. Nun ili liberigis, kaj ili dankas vin pro tiu komplezo. ”
“Kiuj estas la Mangtuloj? ”demandis Doroteo.
“Ili estas la homoj kiuj logas en ci tiu lando de la Oriento, kie la Fia Sorcistino regis. ”
“Cu vi estas Mangtulo? ”demandis Doroteo.
“Ne, sed mi estas ilia amikino, kvankam mi logas en la lando de la Nordo. Kiam ili trovis ke la Sorcistino de la Oriento estas morta la Mangtuloj sendis rapidan mesagiston al mi, kaj mi tuj venis. Mi estas la Sorcistino de la Nordo. ”
“Ho, mirige! ”kriis Doroteo. “Cu vi estas vera sorcistino? ”
“Jes ja, ”respondis la virineto. “Sed mi estas bona Sorcistino, kaj la popolo amas min. Mi ne estas tiom potenca kiom la Fia Sorcistino kiu regis ci tie; se mi kapablus, mi mem liberigus la popolon. ”
“Sed mi kredis ke ciuj sorcistinoj estas ?aj, ”iris la knabino, kiun iom timigis renkonti veran sorcistinon.
“Ho, ne, tio estas grava eraro. Ekzistis nur kvar Sorcistinoj en la Lando Oz, kaj du el ili, kiuj logas en la Nordo kaj la Sudo, estas bonaj Sorcistinoj. Mi scias tion, car mi mem estas unu el ili, kaj mi ne povas erari. La logantinoj en la Oriento kaj la Okcidento ja estis ?aj sorcistinoj; sed nun vi mortigis unu el ili, do restas nur unu Fia Sorcistino en la tuta Lando Oz —si logas en la Okcidento. ”
“Sed, ”diris Doroteo, post momento da pensado,
Onklino Em iris al mi ke la sorcistinoj ciuj jam mortis — antau multege da jaroj. ”
“Kiu estas Onklino Em? ”demandis la maljunulineto.
“Si estas mia onklino kiu logas en Kansas, el kie mi venis. ” La Sorcistino de la Nordo sajnis pensadi, kun la kapo klinita kaj la okuloj rigardantaj la teron. Post tio si levis la kapon kaj diris,
“Mi ne scias kie estas Kansas, car neniam antaue mi audis la nomon de tiu lando. Sed diru al mi, cu gi estas civilizita lando? ”
“Ho, jes, ”respondis Doroteo.
“Do jen la kialo. Mi kredas ke en la civilizitaj landoj ne plu ekzistas sorcistinoj, nek sorcistoj, nek magiistinoj nek magiistoj. Sed, necesas kompreni ke la Lando Oz neniam civilizigis, car ni estas apartigitaj for de la resto de la mondo. Tial ni ankorau havas sorcistinojn kaj sorcistojn inter ni. ”
“Kiuj estas la sorcistoj? ”demandis Doroteo.
“Oz mem estas la Granda Sorcisto, ”respondis la Sorcistino, ?ustrigante sian vocon. “Li estas pli potenca ol ciuj ni aliaj kune. Li logas en la Urbo de Smeraldoj. ”
Doroteo intencis pli demandi, sed guste tiam la Mangtuloj, kiuj silente apudstaris, ekkriis laute kaj indikis la angulon de la domo kie kusadis la Fia Sorcistino.
“Kio okazis? ”demandis la maljunulineto; kaj si SORCISTO DE OZ rigardis kaj komencis ridi. La piedoj de la morta Sorcistino estis plene malaperintaj kaj restis nur la argentaj suoj.
“Tiom aga si estis, ” klarigis la Sorcistino de la Nordo, “ke si rapide elsekigis en la sunlumo. Si ne plu ekzistas. Sed la argentaj suoj estas por vi, kaj vi surportos ilin. ”Si klinis sin kaj prenis la suojn, kaj elskuinte la polvon si transdonis ilin al Doroteo.
“La Sorcistino de la Oriento multe ?eris pri tiuj argentaj suoj, ”diris Mangtulo, “kaj ili havas ian sorcokapablon; sed ni neniam sukcesis informigi pri gi. ”
Doroteo portis la suojn en la domon kaj metis ilin sur la tablon. Poste si reelvenis al la Mangtuloj kaj diris:
“Mi multe volas reiri al miaj onklino kaj onklo? car mi certas ke ili sentos malesperon pri mi. Cu vi povas helpi min trovi la vojon? ”
La Mangtuloj kaj la Sorcistino unue rigardis unu la alian, kaj poste Doroteon, kaj skuis la kapon nee. Doroteo iru al la Urbo e Smeraloj
“Ce la Oriento, ne malproksime de ci tie, ”diris unu, “estas grandega dezerto, kaj neniu povus transiri gin vivante. ”
“Estas same ce la Sudo, ”diris alia, “car mi mem estis tie kaj vidis gin. La Sudo estas la lando de la Kveluloj. ”
“Oni iris al mi, ”iris la tria viro, “ke estas same ce la Okcidento. Kaj tiu lando, kie la Palpbrumoj logas, estas regata de la Fia Sorcistino de la Okcidento, kiu sklavigus vin se vi irus tien. ” “La Nordo estas mia hejmo, ”iris la maljunulino, “kaj ce gia rando estas la sama granda dezerto kiu cirkauas ci tiun Landon Oz. Neeviteble, mia karulino, vi devos logi ce ni. ”