Capitro 2
Kiel Onklo Henriko Embarasighis
Doroteo gale logis sur kultivata kamparo en Kansas, kun siaj Onklino Em kaj sia Onklo Henriko.
Gi ne estis granda kamparo, nek bona, car kelkfoje la pluvo ne okazis kiam la kreskajoj bezonis gin, kaj tiuokaze cio forvelkis sekigante. Foje ciklono forportis la domon de Onklo Henriko, tiel ke li devis konstrui novan; kaj car li estis malriculo li devis hipoteki siajn kampojn por pagi la novan domon. Post tio lia farto malbonigis kaj li estis tro malforta por laboro. La kuracisto ordonis ke li marvojagu kaj li iris al Australio kaj kunprenis Doroteon. Ankau tio kostis multan monon.
Onklo Henriko farigis pli malrica ciujare, kaj la kreskajoj sur la kampoj nur enspezigis mangajojn por la familio. Tial la hipoteko ne estis pagebla. Fine la bankisto kiu pruntis al li la monon diris ke se li ne pagos je certa tago, oni forprenos liajn kampojn.
Tio multe maltrankviligis Onklon Henrikon, car sen la kultivado li neniel povus vivteni sin. Li estis bona homo, kaj laboris sur la kampoj laueble plej forte; kaj Onklino Em prizorgis la domon, helpate de Doroteo. Tamen sajne ili ne sukcesis.
Tiu knabineto, Doroteo, estis simila al dekoj da knabinetoj kiujn vi konas. Si estis amema kaj kutime bonhumora, kaj havis rondan rozan vizagon kaj seriozajn okulojn. La vivo estis seriozajo por Doroteo, kaj ankau mirindajo, car si jam spertis pli da strangaj aventuroj dum sia mallonga vivo ol multaj aliaj knabinoj siaagaj.
Onklino Em iam diris ke lau sia opinio sendube la feoj signis Doroteon kiam si naskigis, car si vagis en strangajn lokojn kaj sin ciam protektis iu nevidata povo.
Rilate al Onklo Henriko, li opiniis sian nevineton nur revemulo, same kiel sian mortintan patrinon, car li ne povis vere kredi la multajn kuriozajn historiojn kiujn rakontis Doroteo al ili pri la Lando Oz, kiun si jam plurfoje vizitis. Li ne kredis ke si volas trompi siajn onklon kaj onklinon, sed li imagis ke si songis ciujn tiujn mirigajn aventurojn, kaj ke la songoj sajnis al si tiel realaj ke si ekkredis ilin veraj.
Negrave kia estis la klarigo, estis certe ke Doroteo ja estis for de sia hejmo en Kansas dum pluraj longaj periodoj, ciam malaperante neatendite, sed ciam revenante tute sekura kaj nedamagita, kun mirigaj rakontoj pri kie si estis kaj la nekutimaj personoj kiujn si renkontis. Siaj onklo kaj onklino auskultis siajn rakontojn volonte, kaj malgrau siaj duboj komencis opinii ke la knabineto ja gajnis multajn spertojn kaj sagecon neklarigeblajn en ci tiu epoko, kiam lausupoze feoj ne plu ekzistas.
La plejparto de la rakontoj de Doroteo temis pri la Lando Oz, kaj gia bela Smeralda Urbo kaj bela knabina Reganto nomata Ozma, kiu estas la plej ?dela amikino de la malgranda knabino el Kansas. Kiam Doroteo parolis pri la ricoj de tiu felando Onklo Henriko ciam gemis, car li sciis ke ec nur unu el la grandaj smeraldoj tiel kutimaj tie pagus ciujn liajn suldojn kaj liberigus lian kamparon.
Sed Doroteo neniam portis juvelojn hejmen kun si, tiel ke ilia malriceco farigis pli granda ciun jaron.
Kiam la bankisto diris al Onklo Henriko ke li devos pagi la monon dum la sekvantaj tridek tagoj au foriri de la kampoj, la povrulo multe malesperis, car li sciis ke li tute ne povos akiri la monon. Do li parolis al sia edzino, Onklino Em, pri sia embarasigo, kaj unue si iom ploris kaj poste si diris ke ili devos esti bravaj kaj agi laueble plej bone, kaj foriri ien kaj peni honeste perlabori sian vivon. Sed ili farigas maljunaj kaj malfortaj kaj si timas ke ili ne povos prizorgi Doroteon tiel bone kiel gis nun.
Versajne la knabineto ankau devos labori.
Ili ne menciis la malgojigan informon al sia nevino dum pluraj tagoj, car ili ne volis malfelicigi sin, sed unu matenon la knabino trovis Onklinon Em ploranta nelaute dum Onklo Henriko penis konsoli sin. Tiam Doroteo petis ilin diri al si kio genas.
“Ni devas fordoni la kampojn, kara, ”respondis sia onklo, malfelice, “kaj forvagi en la mondon por perlabori la vivon. ”
La knabino auskultis tute serioze, car gis tiam si ne sciis kiom senespere malricaj ili estas.
“Ni ne maltrankvilas pri ni mem, ”diris sia onklino, karesante la kapon de la knabineto tenere; “sed ni amas vin kvazau vi estus nia propra infano, kaj niajn korojn rompas la penso ke ankau vi devos suferi malricecon, kaj perlabori vian vivon antau ol plenkreski kaj fortigi. ”
“Kion mi povus fari por enspezi monon? ”demandis
Doroteo.
“Vi povus prizorgi ies domon, kara, car vi estas tre lerta; au eble vi povus esti vartistino por malgrandaj infanoj. Mi estas certa ke mi ne scias precize kion vi ja povas fari por perlabori monon, sed se via onklo kaj mi povos vivteni vin ni volonte faros tion, kaj sendos vin lernejen. Tamen ni timas ke estos tre malfacile perlabori nian propran vivon. Neniu volas dungi maljunulojn al kiuj mankas sano, kiaj ni. ”
Doroteo ridetis.
“Cu ne estus ridige, ”si diris, “ke mi prizorgus domon en Kansas, kiam mi estas Princino en la Lando Oz? ”
“Princino! ”ili ambau krietis, mirante.
“Jes; Ozma princinigis min antau longe, kaj ofte si petas min veni logi por ciam en la Smeralda Urbo, ”diris la infano.
Siaj onklo kaj onklino rigardis unu la alian mire. Post tio la viro diris:
“Cu vi kredas ke vi povus sukcese reiri al via felando, kara? ”
“Ho, jes, ”respondis Doroteo; “mi povus fari tion facile. ”
“Kiel? ”demandis Onklino Em.
“Ozma vidas min ciutage je la kvara horo, en sia
Magia Bildo. Si povas vidi min negrave kie mi estas, ne grave kion mi faras. Kaj je tiu tempo, se mi faros certan sekretan signon, si venigos min per la Magia Zono, kiun iam mi kaptis de la Rego de la Knomoj. Tiam, post palpebrumeto, mi estos kun Ozma en sia palaco. ”
La maljunuloj silentis dum kelka tempo post tiu parolo de Doroteo. Fine Onklino Em diris, denove gemante pro bedauro:
“Se estas tiel, Doroteo, eble plej bone estos ke vi iru logi en la Smeralda Urbo. Niajn korojn rompos perdi vin el niaj vivoj, sed vi estos tiom multe pli bonstata kun viaj feamikoj ke sajnas plej sage kaj plej bone ke vi iru. ”
“Mi ne certas pri tio, ”komentis Onklo Henriko, skuante sian grizan kapon dubeme. “Cio tia sajnas reala al Doroteo, mi scias; sed mi timas ke nia knabineto ne trovos sian felandon guste tia kia si prirevis gin.
Malfelicigus min pensi ke si vagas inter fremduloj kiuj eble malafable traktos sin. ”
Doroteo ridis gaje pro tiu parolo, kaj post tio si refarigis tre serioza, car si povis kompreni ke tiu embaraso multe genas siajn onklon kaj onklinon, kaj sciis ke krom se si trovos metodon helpi ilin iliaj estontaj vivoj estos tute mizeraj kaj malfelicaj. Si sciis ke si ja povas helpi ilin. Si jam elpensis metodon. Tamen si ne tuj diris al ili kio gi estas, car si devos peti konsenton de Ozma antau ol povi plenumi siajn planojn.
Do si diris nur:
“Se vi promesos tute ne maltrankvili pri mi, mi iros al la Lando Oz jam ciposttagmeze. Kaj mi faros ankau promeson; ke vi ambau revidos min antau ol venos la tago kiam vi devos forlasi la kampojn. ”
“Tiu tago jam ne estas tre for, ”sia onklo malfelice respondis. “Mi ne parolis al vi gis lastamomente, kara Doroteo, do la eventaco estas proksima. Sed se vi estas tute certa ke viaj feamikoj donos al vi logon, estos plej bone ke vi iru al ili, kiel diras vian onklino. ”
Jen kial Doroteo iris al sia cambreto en la mansardo tiun posttagmezon, prenante kun si hundeton nomatan Toto. La hundo havis buklan nigran hararon kaj grandajn brunajn okulojn kaj amis Doroteon elkore.
La infano kisis siajn onklon kaj onklinon tenere antau ol supreniri, kaj nun si cirkaurigardis sian cambreton iom sopire, rigardante la simplajn ornamajojn kaj la trivitajn kalikotajn kaj plejdkatunajn robojn, kvazau ili estus malnovaj amikoj. Unue tentis sin fari pakajon da ili, sed
si tute bone sciis ke ili ne utilos al si dum sia estonta vivo.
Si sidigis sur segon kun rompita dorso —la sola sego en la cambro —kaj tenante Toton en siaj brakoj si atendis pacience gis la horlogo sonigis la kvaran horon.
Tiam si faris la sekretan signalon pri kiu si kaj Ozma interkonsentis.
Onklo Henriko kaj Onklino Em atendis malsupre. Ili estis maltrankvilaj kaj tre ekscititaj, car ci tiu estas tre enuiga mondo, kaj sajnis al ili ke estas tute maleble ke ilia nevino povos malaperi el sia hejmo kaj tuj veturi al felando.
Do ili atentis la stuparon, kiu sajnis esti la sola vojo per kiu Doroteo povus eliri la domon, kaj ili atente rigardadis dumlonge. Ili audis la horlogon sonigi la kvaran sed ne estis sono el supre.
Duono post la kvara venis, kaj nun ili estis tro senpaciencaj por pli atendi. Nelaute ili rampis supren lau la stupoj al la pordo de la cambro de la knabineto.
“Doroteo! Doroteo! ”ili vokis.
Ne estis respondo.
Ili malfermis la pordon kaj enrigardis.
La cambro estis malplena.
Capitro 3
Kiel Ozma Plenumis la Peton de Doroteo
MI SUPOZAS ke vi jam legis tiom pri la grandioza
Smeralda Urbo ke mi malmulte bezonas priskribi gin ci tie. Gi estas la Cefurbo de la Lando Oz, kiu estas prave opiniata la plej alloga kaj guiga felando en la tuta mondo.
La Smeralda Urbo konsistas tute el belaj marmoroj en kiuj estas inkrustita arego da smeraldoj, el kiuj ciu estas belege cizita kaj granddimensia. Aliaj juveloj estas uzataj por ornami la internon de la domoj kaj palacoj, ekzemple rubioj, diamantoj, sa ?roj, ametistoj kaj turkizoj. Sed en la stratoj kaj sur la eksteroj de la konstruajoj aperas nur smeraldoj, pro kio la loko nomigas la Smeralda Urbo de Oz. Gi havis naumil sescent kvindek kvar konstruajojn, en kiuj logis kvindek sepmil tricent dek ok personoj, gis kiam mia rakonto komencigas.
La tuta cirkaua lando, kiu etendigis gis la randoj de la dezerto kiu cirkauis gin ciu ?anke, estis plena de belaj kaj komfortaj domoj de kultivistoj, en kiuj logis la Ozanoj kiuj preferis kamparan vivon al urba vivo.
Ensume pli ol duona miliono da homoj logis en la Lando Oz —kvankam kelkaj el ili, kiel vi baldau trovos, ne konsistis kiel ni el karno kaj sango —kaj ciu loganto de tiu favorata lando estis felica kaj prospera.
Nenia malsano iam konigis inter la Ozanoj, kaj tiel neniu iam mortis, krom se li renkontis akcidenton kiu malebligis ke li vivu. Tio vere tre malofte okazis. Ne ekzistis malriculoj en la Lando Oz, car tute ne ekzistis mono, kaj cia proprietajo apartenis al la Reganto. La popolo estis sia infanaro, kaj si vartis ilin. Al ciu persono la najbaroj donis kion ajn li bezonis por sia uzado, kio estas kiom oni racie rajtas deziri. Kelkaj kultivis la teron kaj kreskigis grandajn kvantojn da grenoj, kiujn oni egale dividis inter la tuta logantaro, tiel ke ciu havis su ?ce. Estis multaj tajloroj kaj vestfaristoj kaj sufaristoj kaj similaj, kiuj faris ajojn kiujn povis surporti ciu deziranto. Simile, estis juvelistoj kiuj faris personajn ornamajojn, kiuj placis kaj beligis la popolon, kaj ankau tiuj ornamajoj estis senpagaj por tiuj kiuj petis ilin. Al ciu viro kaj virino, ne grave kion li au si produktis por la bono de la komunumo, provizis la najbaroj mangajojn kaj vestojn kaj domon kaj meblojn kaj ornamajojn kaj ludilojn. Se hazarde la provizo iam ne su ?cis, oni prenis pli el la grandaj magazenoj de la Reganto, kiuj poste replenigis kiam estis pli da io ol la popolo bezonis.
Ciu laboris duontempe kaj ludis duontempe, kaj la homoj guis la laboron tiom kiom la ludadon, car estas bone esti okupata kaj havi farendajn taskojn. Ne ekzistis kruelaj estroj observantaj ilin, kaj neniu ekzistis por riproci ilin au kulpigi ilin. Tial ciu ?eris fari cion eblan por siaj amikoj kaj najbaroj, kaj gojis kiam ili akceptis liajn produktajojn.
Vi scios, per tio kion mi diris al vi, ke la Lando Oz estis rimarkinda lando. Mi ne supozas ke tia arango estus praktika por ni, sed Doroteo certigas al mi ke gi bonege funkcias por la popolo de Oz.
Car Oz estis felando, la popolo estis, kompreneble, fepopolo; sed tio ne signifas ke ili ciuj estis tre malsimilaj al la homoj de nia propra mondo. Estis ciaj kuriozuloj inter ili, sed tute neniu malbonulo kaj neniu kiu posedis egoisman au perforteman naturon. Ili estis pacamaj, bonkoraj, amemaj, kaj gajaj, kaj ciu loganto adoris la belan knabinon kiu regas ilin, kaj goje obeis ciun sian ordonon.
Malgrau cio generala kiun mi diris, ja ekzistis kelkaj partoj de la Lando Oz ne tiom agrablaj kiel la kultivista lando kaj la Smeralda Urbo kiu estis gia centro. Tre for en la Suda Lando logis en la montaro aro da kuriozuloj nomataj Martel-Kapuloj, car ili ne havis brakojn kaj uzis siajn platajn kapojn por bati ciun kiu proksimigis al ili.
Iliaj koloj estis kvazau el kaucuko, tiel ke ili povis eletendi siajn kapojn granddistance, kaj poste retiri ilin al siaj sultroj. La Martel-Kapulojn oni nomis la “Sovaga Popolo, ”sed ili neniam damagis homojn escepte de personoj kiuj genis ilin en la montoj kie ili logis.
En kelkaj el la densaj arbaroj logis ciaj grandaj bestoj; tamen ili estis plejparte sendamagaj kaj ec amikemaj, kaj konversaciis agrable kun personoj vizitantaj iliajn loglokojn. La Kolizuloj —bestoj kun ursecaj korpoj kaj tigrecaj kapoj —iam estis ferocaj kaj sangavidaj, sed ec ili estis nun preskau senescepte malsovagaj, kvankam kelkfoje unu au alia el ili kolerigis kaj malagrabligis.
Ne tiom malsovagaj estis la Batalantaj Arboj, kiuj havis propran arbaron. Se iu proksimigis al ili tiuj kuriozaj arboj klinis siajn brancojn, cirkauis per ili la entrudigintojn, kaj forjetis ilin.
Sed tiuj malgrablajoj ekzistis nur en kelkaj tre foraj partoj de la Lando Oz. Mi supozas ke ciu lando havas kelkajn malfelicajojn, tiel ke ec ci tiu preskau perfekta felando ne povis esti plene perfekta. Iam ankau ekzistis
?sorcistinoj en la lando; sed nun tiuj estis ciuj jam detruitaj; do, kiel mi diris, nur paco kaj feliceco regis en Oz.
Jam delonge Ozma regas ci tiun belan landon, kaj neniam estis Reganto pli populara au amata. Laudire si estas la plej bela knabino iam konata en la mondo, kaj siaj koro kaj menso estas tiel belaj kiel sia korpo.
Doroteo Gale jam plurfoje vizitis la Smeraldan Urbon kaj spertis aventurojn en la Lando Oz, tiel ke si kaj Ozma jam farigis ?rmaj amikoj. La knabina Reganto ec faris Doroteon Princino de Oz, kaj ofte petegis sin veni al la impona palaco de Ozma kaj por ciam logi tie; sed Doroteo estis ciam lojala al siaj Onklino Em kaj Onklo Henriko, kiuj vartis sin ekde kiam si estis bebo, kaj si rifuzis forlasi ilin car si sciis ke ili estus solsentaj sen si.
Tamen, Doroteo nun komprenis ke cio estos diferenca por siaj onklo kaj onklino ekde nun, do profunde pripensinte la aferon si decidis peti al Ozma ke si faru por si tre grandan komplezon.
Kelkajn sekundojn post kiam si faris la sekretan signalon en sia malgranda litocambro, la knabino el Kansas sidis en bela cambro en la palaco de Ozma en la Smeralda Urbo de Oz. Post intersango de la unuaj amaj kisoj kaj cirkaubrakumoj, la bela Reganto demandis:
“Kio estas, kara? Mi scias ke io malagrabla okazis al vi, car via vizago estis tre malgoja kiam mi vidis gin en mia Magia Bildo. Kaj kiam ajn vi signalas al mi ke mi transportu vin al ci tiu sekura loko, kie vi estas ciam bonvena, mi scias ke minacas vin dangeroj au problemoj. ”
Doroteo gemis.
“Cifoje, Ozma, ne temas pri mi, ”si respondis. “Sed estas malpli bone, mi kredas, car Onklo Henriko kaj Onklino Em frontas multajn problemegojn, kaj sajne ne ekzistas rimedo per kiu ili povos eskapi —nu, certe ne dum ili logos en Kansas. ”
“Diru al mi la detalojn, Doroteo, ”diris Ozma, tuj simpatiante.
“Nu, komprenu ke Onklo Henriko estas malrica; car la kultivejo en Kansas ne estas vere tre granda, kiel kultivejo. Do unu tagon Onklo Henriko prunteprenis monon, kaj skribis leteron kiu diris ke se li ne repagos la monon oni rajtos preni lian kultivejon kiel pagon.
Kompreneble li ’ticipis pagi per mono gajnita per la kultivado; sed li tute ne povis. Do oni forprenos la kultivejon, kaj Onklo Henriko kaj Onklino Em ne havos loglokon. Ili estas tre maljunaj kaj ne povas forte labori, Ozma; do mi devos labori por ili, krom se —”Ozma estis pensema dum la rakonto, sed nun si ridetis kaj premis manon de sia malgranda amikino.
“Krom se kio, kara? ”si demandis.
Doroteo hezitis, car sia peto estis tiom signifoplena por ili ciuj.
“Nu, ”diris si, “mi volonte logus ci tie en la Lando Oz, kiel vi ofte invitis min. Sed mi ne povus, sciu, krom se Onklo Henriko kaj Onklino Em povus ankau logi ci tie. ”
“Kompreneble ne, ”kriis la Reganto de Oz, ridante gaje. “Do, por havi vin, amikineto, ni devas inviti viajn Onklon kaj Onklinon ke ankau ili logu en Oz. ”
“Ho, cu vi invitos, Ozma? ”kriis Doroteo, kunpremante siajn dikajn manetojn fervore. “Cu vi alportos ilin ci tien per la Magia Zono, kaj donos al ili belan kultivejeton en la Mangtula Lando, au la Palpbruma Lando —au iu alia loko? ”
“Certe, ”respondis Ozma, gojplena pro la oportuno bonfari al sia amikineto. “Mi delonge pripensas precize tion, Doroteo kara, kaj ofte mi enmensis proponi gin al vi. Mi estas certa ke viaj onklo kaj onklino nepre estas bonaj kaj indaj personoj, car alie vi ne tiom amus ilin; kaj por viaj amikoj, Princino, ciam estas loko en la Lando Oz. ”
Doroteo gojegis, tamen ne estis multe surprizita, car si forte tenegis la esperon ke Ozma kompleze plenumos sian peton. Kiam, vere, sia potenca kaj ?dela amikino rifuzis al si ion ajn?
“Sed vi devos ne nomi min ‘Princino, ’”si diris; “car post nun mi logos sur la kultivejeto kun Onklo Henriko kaj Onklino Em, kaj princinoj ne logu sur kultivejoj. ”
“Ne Princino Doroteo, ”respondis Ozma, kun sia dolca rideto. “Vi logos en viaj propraj cambroj en ci tiu palaco, kaj estos mia konstanta kunulino. ”
“Sed Onklo Henriko —”komencis Doroteo.
“Nu, li estas maljuna, kaj su ?ce laboris dum sia vivo, ” interrompis la knabina Reganto; “do ni devos trovi lokon por viaj onklo kaj onklino kie ili estos komfortaj kaj felicaj kaj ne necesos ke ili laboru pli ol ili volas. Kiam ni transportu ilin ci tien, Doroteo? ”
“Mi promesis revidi ilin antau ol ili devos forlasi sian dometon, ”respondis Doroteo; “do —eble la venontan sabaton —”
“Sed kial tiom atendi? ”demandis Ozma. “Kaj kial reveturi al Kansas? Ni surprizu ilin, kaj alportu ilin senaverte ci tien. ”
“Mi ne certas ke ili kredas pri la Lando Oz, ”diris
Doroteo, “kvankam mi rakontis al ili pri gi multafoje. ”
“Ili kredos kiam ili vidos gin, ”deklaris Ozma; “kaj se ili informigus ke ili magie veturos al nia felando, eble ili nervozigus. Mi opinias ke plej bone estos uzi la Magian Zonon sen averti ilin, kaj post ilia alveno vi povos klarigi al ili kion ajn ili ne komprenas. ”
“Eble tiel estos plej bone, ”decidis Doroteo. “Ne multe utilus ilia restado ce la kultivejo gis ili estos forpelitaj, car estas multe pli agrable ci tie. ”
“Do morgau matene ili venos ci tien, ”diris Princino Ozma. “Mi ordonos al Jelea Kon ?taj, kiu estas la mastrumistino de la palaco, preparigi cambrojn por ili, kaj post la matenmango ni prenos la Magian Zonon kaj per gi transportos viajn onklon kaj onklinon al la Smeralda Urbo. ”
“Dankon, Ozma! ”kriis Doroteo, kisante sian amikinon danke.
“Kaj nun, ”proponis Ozma, “ni promenu en la gardenoj antau ol vesti nin por la mango. Venu, Doroteo kara! ”