Врач: Rahatsızlığınız ne zaman başladı?
Когда у вас начались недомогания (rahat - покой, спокойствие, удобство)?
Арзу: İki gün önce.
Два дня назад.
Врач: Kan ve idrar tahlilleri yaptırmamız gerek.
Вам нужно сдать анализы крови и мочи (gerek - нужно).
Арзу: Göğüsümde de bir ağrı var.
У меня и грудь болит.
Врач: Bir de röntgen filmi çektirelim.
Сделаем ещё рентген (çekmek - тянуть, вытягивать).
25БТело человека
baş голова
göz глаз
dudak губа
boyun шея
omuz плечо
göğüs грудная клетка
meme грудь, груди
kol рука
el кисть руки
el parmakları палец руки
bacak бедро
diz колено
ayak ступня
ayak parmakları
Грамматика
Должное наклонение: -malı (-meli)
Обозначает необходимость какого-либо действия, можно соотнести с русским "надо" или "должен".
| gitmek | gitmemek | |
| Ben | gitmeliyim | gitmemeliyim |
| Sen | gitmelisin | gitmemelisin |
| О | gitmeli | gitmemeli |
| Biz | gitmeliyiz | gitmemeliyiz |
| Siz | gitmelisiniz | gitmemelisiniz |
| Onlar | gitmeliler | gitmemeliler |
Doktordan randevu almalısın.
Doktora gitmelisin.
Kan ve idrar tahlilleri yaptırmalısın.
Röntgen çektirmelisin.
İki gün evde dinlenmelisin.
Spor yapmalısın.
İçki ve sigara içmemelisin.
Sabahları kuvvetli kahvaltı yapmalısın.
Akşamları az yemelisin.
Erken yatmalı, erken kalkmalısın.
Упражнения
1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.
- Başın ağrıyor mu?
- Evet, başım ağrıyor.
- Miden ağrıyor mu?
- Miden bulanıyor mu?
- Göğsün ağrıyor mu?
- Titreme ve ter var mı?
- Rahatsızlığın ne zaman başladı?
- Kan ve idrar tahlili yaptırdın mı?
- Röntgen çektirdin mi?
- Doktordan randevu aldın mı?
2) Пожалуйста, ответьте на вопросы, используя суффиксы -mali (-meli).
- Kaç gün dinlenmeliyim?
- En az bir hafta dinlenmelisin.
- Hemen doktora gitmeli miyim?
- Kan ve idrar tahlili yaptırmalı mıyım?
- Röntgen çektirmeli miyim?
- Yarın işe gitmeli miyim?
- Evde kaç gün dinlenmeliyim?
Урок 26. Желать скорейшего выздоровления
Ольга: Geçmiş olsun, dün doktora gitmişsin.
Желаю скорейшего выздоровления (geçmek - проходить, миновать; geçmiş - прошедший), ты вчера ходила к врачу.
Арзу: Teşekkür ederim. Biraz rahatsızlandım.
Спасибо. Мне немного нездоровилось.
Ольга: Neyin var?
Что с тобой?
Арзу: Henüz bilmiyorum. Tahlil sonuçlarını bekliyorum.
Пока что не знаю. Жду результаты анализов.
Ольга: Ne tahlili?
Какие анализы?
Арзу: Dün kan ve idrar tahlilleri yaptırdım. Sonuçlar bugün çıkıyor.
Вчера я сдала на анализы крови и мочи. Результаты будут сегодня.
Ольга: Çok geçmiş olsun.
Желаю скорейшего выздоровления.
Арзу: İlgin için çok teşekkür ederim.
Спасибо тебе за проявленное внимание (за твой интерес).
26АРезультаты анализов
Врач: Kan ve idrar tahlilleriniz normal.
Результаты анализов крови и мочи нормальные.
Арзу: Sizce neyim var, doktor bey?
Господин доктор, по-вашему что со мной?
Врач: Röntgen filminiz normal değil.
Рентгеновский снимок не нормальный.
Арзу: Ne gibi?
А именно?
Врач: Sizde ülser başlangıcı var.
У вас начинается язва (язвы начало).
Арзу: Bu doğru. Sürekli midem ağrıyor.
Это верно. У меня постоянно болит желудок.
Врач: Beslenmenize dikkat etmeniz gerekiyor.
Вы должны внимательно следить за питанием.
Арзу: İlaç kullanacak mıyım?
Я буду принимать лекарства (использовать)?
Врач: Elbette, ilaçlarınızı düzenli alın. On beş gün sonra kontrole gelin.
Конечно. Принимайте лекарства во время (düzen - порядок, режим). Приходите через пятнадцать дней на проверку.
26БТело человека
gırtlak глотка
akciğer легкое
karaciğer печень
mide желудок
ince bağırsak тонкая кишка
kalın bağırsak толстая кишка
Грамматика
Неопределённое прошедшее время: -miş, -miş, -muş, -müş
Показывает, что о данном действии было узнано от других либо неизвестно, произошло ли данное действие на самом деле.
| gitmek | gitmemek | |
| Ben | gitmişim | gitmemişim |
| Sen | gitmişsin | gitmemişsin |
| О | gitmiş | gitmemiş |
| Biz | gitmişiz | gitmemişiz |
| Siz | gitmişsiniz | gitmemişsiniz |
| Onlar | gitmişler | gitmemişler |
Arzu hasta olmuş, doktora gitmiş. Kan ve idrar tahlilleri yaptırmış. Röntgen çektirmiş. Midesinde ülser çıkmış. Doktor ona ilâç vermiş. Arzu ilâçları düzenli olarak kullanmış.
Arzu beslenmesine dikkat etmiş. Bir hafta evde dinlenmiş. Erken yatmış, erken kalkmış. Spor yapmış, kitap okumuş. Az ve sık yemiş. Fazla acı yememiş. Akşamları yürüyüşe çıkmış, ilâçlarını kullanmış. Midesi iyileşmiş.
Упражнения
1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.
- Kim hasta olmuş?(стал больным = заболел)
- Arzu hasta olmuş.
- Kim doktora gitmiş?
- Kim kan ve idrar tahlilleri yaptırmış?
- Tahlil sonuçları nasıl çıkmış?
- Arzu'nun midesinde ne çıkmış?
- Doktor, Arzu'ya ne vermiş?
2) Напишите глаголы в неопределённом прошедшем времени.
Arzu doktora gitti. - Arzu doktora gitmiş.
Arzu'nun midesi bulandı.
Arzu kan ve idrar tahlilleri yaptırdı.
Arzu röntgen filmi çektirdi.
Arzu'nun midesinde ülser çıktı.
Doktor Arzu'ya ilaç verdi.
Arzu evde bir hafta dinlendi.
Bir hafta sonra iyileşti.
Olga, Arzu'ya "Geçmiş olsun." dedi.
Arzu beslenmesine dikkat etti.
Arzu her gün spor yaptı.
Урок 27. У зубного врача
Врач: Hangi dişiniz ağrıyor?
Какой зуб у вас болит?
Антон: Sağ alttaki dişim ağrıyor.
Болит правый нижний зуб (alt - низ).
Врач: Bu dişinizde çürük var.
В этом зубе есть дырка (гниль).
Антон: Dolgu yapabilir misiniz?
Вы можете поставить пломбу?
Врач: Bu diş iyice çürümüş. Çekilmesi gerek.
Этот зуб сильно сгнил. Надо вырывать.
Антон: Çekilmezse olmaz mı?
А нельзя ли не вырывать?
Врач: Olmaz. Diş iyice çürümüş.
Нельзя. Зуб сильно сгнил.
Антон: Diğer dişlerim nasıl?
А как мои остальные зубы?
Врач: Sol üst dişte hafif bir çürük var.
Левый верхний зуб начинает портиться (легкая гниль есть).
Антон: О da çekilecek mi?
Его тоже надо выдёргивать (будет выдернут)?
Врач: Hayır, bu dişe dolgu yapacağız.
Нет, на этот зуб мы поставим пломбу.
27АПломба
Врач: Önce üst dişe dolgu yapalım.
Сначала поставим пломбу на верхний зуб.
Антон: İyi olur. Diş çektirmek biraz zor.
Хорошо. Выдёргивать зубы немного трудно.
Врач: Bu doğru değil.
Это не правильно.
Антон: Niçin? Diş çektirmek kolay mı?
Почему? Выдёргивать зубы легко?
Врач: Ağrı kesici iğneler var.
Есть обезболивающие уколы (ağır - боль; kesmek - резать, прерывать; iğne - игла).
Антон: Ben iğneden de korkarım.
Я боюсь уколов.
Врач: Korkmayın, hiç ağrı duymayacaksınız.
Не бойтесь, боли совсем не почувствуете.
Антон: Alttaki dişi ne zaman çekeceksiniz?
А когда будете выдёргивать нижний зуб?
Врач: Bugün dolgu yapalım. İki gün sonra da alttaki dişi çekeriz.
Сегодня поставим пломбу. Через два дня вырвем нижний зуб.
27БЗубы
azı dişi коренной зуб
köpek dişi клык (köpek - собака)
kesici dişler резцы (kesmek - резать)
üst çene верхняя челюсть
alt çene нижняя челюсть
Грамматика
Желательное условное наклонение: -sa (-se)
Образуется с помощью суффиксов -sa (-se) и обозначает пожелание и/или условие.
| gelmek | gelmemek | |
| Ben | gelsem | gelmesem |
| Sen | gelsen | gelmesen |
| O | gelse | gelmese |
| Biz | gelsek | gelmesek |
| Siz | gelseniz | gelmeseniz |
| Onlar | gelseler | gelmeseler |
Bu dişe dolgu yapılsa olur mu?
Bu diş çekilmese olmaz mı?
Ben yarın okula gitmesem iyi olur.
Param olsa araba alırım.
Bana telefon edersen memnun olurum.
Dişini çekersek rahat edersin.
Erken yatarsan, erken kalkarsın. (Если рано ляжешь, рано встанешь)
Çok çalışırsan, başarılı olursun. (Если потрудишься, будешь успешен)
Spor yaparsan, dinç kalırsın. (Если будешь заниматься спортом, останешься здоровым)
Упражнения
1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.
- Hangi dişiniz ağrıyor?
- Sol üstteki dişim ağrıyor.
- Hangi dişiniz ağrıyor?
- Hangi dişinizde çürük var?
- Hangi dişiniz çekilecek?
- Hangi dişinize dolgu yapılacak?
- Sağ üstte hangi dişiniz ağrıyor?
- Sol üstte ağrıyan dişiniz var mı?
- Ön dişlerinizde ağrı var mı?
- Her gün dişlerini fırçalıyor musun? (чистишь ли)
2) Пожалуйста, ответьте на вопросы.
- Bu diş çekilmezse olur mu?
- Bu dişe dolgu yapılmazsa çürür mü?
- Çok paran olsa ne alırsın? (если бы у тебя было много денег...)
- Paran varsa bana borç verir misin? (...одолжил бы: "долг дал бы")
- Vaktin olursa bana telefon eder misin? (если бы было время...)
Эфес
Dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı, Efes'te yapılmıştır, İzmir'e uzaklığı 77 kilometredir. Efes, günümüzden üç bin yıl önce İyonyalılar tarafından kurulmuştur.
24.000 kişilik büyük bir antik tiyatrosu vardır. Bu tiyatro günümüzde de dans gösterileri ve müzik konserleri için kullanılmaktadır.
Efes Müzesi, dünyanın en zengin arkeolojik müzelerinden biridir. Ünlü Artemis heykeli bu müzede bulunmaktadır. Efes'teki antik kent çok iyi korunmuştur. Her gün yüzlerce kişi bu antik kenti görmek için gelir.
Efes'in çok yakınlarında Meryem Ana Kilisesi bulunur. Meryem Ana, hayatının son dönemlerini bu kilisede geçirmiştir.
Harika - чудо, tapınak - храм, günümüz - "наши дни", наше время, İyonyalılar - ионяне, dans - танец, gösteri - показ (göstermek - показывать), kullanmak - использовать, zengin - богатый, heykel - изваяние, скульптура, korunmak - охраняться, быть охраняемым, korumak - охранять, yüzlerce - сотнями, görmek için - чтобы посмотреть, kilise - церковь, geçirmek - провести.
Урок 28. На бензозаправке
Эрол: Depoyu doldurur musun?
Заполнишь бензобак?
Служащий: Süper mi, normal mi?
Супер бензин или нормальный?
Эрол: Süper benzin istiyorum.
Служащий: Deponuz doldu.
Бак наполнился.
Эрол: Motorun yağına ve suyuna bakar mısın?
Не мог бы проверить моторное масло и воду?
Служащий: Motorun yağı, suyu normal.
Моторное масло и вода в порядке.
Эрол: Arabayı yıkatmak istiyorum.
Мне нужно помыть машину.
Yıkama servisine geçin. Hemen yıkayalım.
Служащий: Поезжайте в моечный сервис. Сразу (давайте) помоем.
Эрол: Benzin ne kadar tuttu?
Сколько стоит бензин?
Yetmiş lira.
Служащий: Семьдесят лир.
28АПосле болезни
Арзу: Geçmiş olsun! Yanağın şişmiş.
Скорейшего выздоровления! Твоя щека опухла.
Антон: Dün dişçiye gittim. Dişimi çektirdim.
Вчера я ходил к стоматологу. Зуб удалил.
Арзу: Hangi dişini çektirdin?
Какой зуб удалил?
Антон: Sağ alttaki dişimi çektirdim.
Правый нижний зуб удалил.
Арзу: Çok geçmiş olsun!
Скорейшего выздоровления!
Антон: Sen nasılsın?
Как у тебя дела?
Арзу: Ben de biraz rahatsızlandım.
Я тоже немного приболела (rahat - покой, спокойствие; rahatsız - беспокойный, потревоженный, лишённый спокойствия; нездоровый, испытывающий недомогание).
Антон: Geçmiş olsun! Senin neyin var?
Скорейшего выздоровления ("пусть будет прошедшим = пусть все пройдет"; geçmiş - прошедший; былой; прежний)! А что с тобой?
Арзу: Midemde ülser çıktı, ilaç alıyorum.
У меня в желудке обнаружили язву. Я принимаю лекарства.
Антон: Beslenmene dikkat ediyor musun?
За питанием своим внимательно следишь?
Арзу: Ediyorum. Şimdi daha iyiyim.
Да. Сейчас мне уже лучше.
28Б Подготовка к путешествию
Антон: Bavulu niçin hazırlıyorsun?
Ольга: Yol hazırlığı.
Антон: Yol hazırlığı mı? Nereye gidiyorsun?
Ольга: Daha önce söylemiştim. Bodrum'a gidiyorum.
Антон: Ne zaman?
Ольга: Bu hafta sonu. Gelmek ister misin?
Антон: Hayır, ben İstanbul'u çok sevdim.
Ольга: İstanbul güzel bir kent.
Антон: Bodrum'da ne kadar kalacaksın?
Ольга: Bir hafta.
yol hazırlığı подготовка к путешествию
bavul чемодан
söylemek говорить
hafta sonu конец недели
Грамматика
Вопрос Где?
Bomba nerede? - Dolabın içinde. (шкафа внутри)
Bisiklet nerede? - Dolabın arkasında. (сзади)
Köpek nerede? - Dolabın arkasında. (собака)
Ütü nerede? - Dolabın içinde. (утюг)
Araba nerede? - Araba garajda.
Gömlek nerede? - Gömlek bavulun içinde. (в чемодане)
Olga nerede? - Olga odada. (в комнате)
Erol nerede? - Erol hastanede. (в больнице)
Öğrenci nerede? - Öğrenci sınıfta. (в классе)
Kitap nerede? - Kitap çantada. (книга в сумке)
Kalem nerede? - Kalem masada. (ручка на столе)
Упражнения
1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.
- Ne kadar benzin istiyorsun?
- Lütfen depoyu doldurunuz.
- Hangi benzinden istiyorsunuz?
- Depoyu doldurayım mı?
- Motorun yağı normal mi?
- Arabamı nerede yıkatabilirim?
- Benzin ne kadar tuttu?
- Yıkama servisi nerede?
- Yıkama ücreti ne kadar?
2) Пожалуйста, ответьте на вопросы.
- Yanağın niçin şişmiş?
- Dün dişimi çektirdim.
- Hangi dişini çektirdin?
- Dolgu yapılan diş nerede?
- Araba nerede?
- Bluz nerede?
- Bavul nerede?
- Kalem nerede?
- Kitap nerede?
- Öğretmen nerede?
- Lastiklerin havası normal mi? (давление в шинах)
Урок 29. Путешествие на машине
Эрол: Bodrum'a ne ile gidelim?
На чём поедем в Бодрум?
Ольга: Uçak ya da otobüsle gidebiliriz.
Можем полететь на самолёте или поехать на автобусе.
Эрол: Arabayla gitsek nasıl olur?
А что если поехать на машине?
Ольга: Kimin arabasıyla?
На чьей машине?
Эрол: Benim arabayla.
На моей машине.
Ольга: Bence iyi olur.
По-моему, было бы хорошо.
Эрол: Dün arabanın bakımını yaptırdım.
Вчера сделал техосмотр машины.
Ольга: Çok iyi. Araba yolculuğu güzel olur.
Отлично. Путешествие на машине - это замечательно.
Эрол: Yolda güzel yerler var. Oraları gezeriz.
По дороге есть красивые места. Посмотрим их.
Ольга: Ege kıyılarını ben de merak ediyorum.
Эгейское побережье меня тоже интересует (kıyı - берег).
29АЭгейское побережье
Антон: Tatile ne zaman çıkıyorsun?
Когда собираешься на отдых?
Ольга: Bu hafta sonu. Bodrum'a arabayla gidiyoruz.
В конце этой недели (son - конец). Мы едем в Бодрум на машине.
Антон: Yolda tarihi yerleri gezersiniz.
По дороге посетите исторические места.
Ольга: Biz de öyle düşündük.
Мы тоже так подумали.
Антон: Truva'yı, Bergama'yi gördün mü?
Ты видела Трою и Бергамы?
Ольга: Hayır, görmedim.
Нет, не видела.
Антон: Efes'i gördün mü?
А Эфес видела?
Ольга: Hayır, derslerden zaman olmadı.
Нет, из-за уроков времени не было.
Антон: Ege kıyıları antik kentlerle dolu.
На Эгейском побережье много античных городов (dolu - полный).
Ольга: Hepsini nasıl gezelim?
Как мы их все посетим?
Антон: Siz de en önemlilerini gezin.
А вы посетите самые важные из них.
Грамматика
Частица: da (de)
Частица "da (de)" имеет очень широкое применение особенно в разговорном турецком языке. Её можно соотнести с "тоже" и "также" в русском. Пишется раздельно.
Bodrum'a ben de gitmek istiyorum.