“La stilo estas unutona!” li diris. “Pli tiel ol la skribado.”
MacQueen rigardis lin.
“Vi tion ne rimarkus,” diris Poirot afable. “Ĝi bezonas okulon spertan. Ĉi tiu letero ne estas skribita de unu persono, S-ro MacQueen. Du aŭ pli da personoj skribis ĝin – unu skribis literon post la alia. Ankaŭ, la literoj estas pressimilaj. Pro tio oni ne povas facile identigi la skribadon.”
Li paŭzis, kaj tiam diris :
“Ĉu vi sciis, ke S-ro Ratchett petis helpon de mi?”
“De vi ?”
Laŭ la surprizita tono Poirot konstatis, ke la junulo ne sciis pri tio. Li kapjesis.
“Jes. Li ektimis. Diru al mi, kiamaniere li agis kiam li ricevis la unuan leteron.”
MacQueen hezitis. “Estas malfacile diri. Li flankenmetis ĝin per rido laŭ sia kutima trankvileco. Sed iel mi sentis, ke estas io sub la trankvileco.”
Poirot kapjesis. Tiam li faris neatenditan demandon. “S-ro MacQueen, diru al mi, tute honeste, kion vi opiniis pri via mastro. Ĉu vi ŝatis lin?”
Post unu du momentoj MacQueen respondis. “Ne, mi ne ŝatis lin.”
“Kial?”
“Mi ne scias. Li estis ĉiam afabla.” Li paŭzis, tiam diris, “Mi diros al vi la veron, S-ro Poirot. Mi malŝatis kaj malfidis lin. Mi estas certa, ke li estis kruela kaj danĝera viro. Tamen mi devas konfesi, ke mi ne povas doni kialojn por subteni mian opinion.”
“Dankon, S-ro MacQueen. Ankoraŭ unu demandon – kiam vi lastatempe vidis S-ron Ratchett viva?”
“Hieraŭ vespere ĉirkaŭ la deka. Mi iris en lian kupeon por akcepti notojn de li.”
“Pri kiu temo?”
“Pri antikvaj fajencaĵoj, kiujn li aĉetis en Irano. Li ne ricevis tion, kion li aĉetis. Estis longa korespondado pri la afero.”
“Kaj tio estis la lasta okazo kiam iu vidis S-ron Ratchett viva?”
“Supozeble jes.”
“Ĉu vi scias kiam S-ro Ratchett ricevis la lastan minacan leteron?”
“Matene en la tago kiam ni ekveturis de Istanbul.”
“Restas unu demando, kiun mi devas fari al vi S-ro MacQueen: ĉu viaj rilatoj kun via mastro estis bonaj?”
La okuloj de la junulo ridetis. “Surozeble mi nun devus ektimiĝi. Sed efektive Ratchett kaj mi bone interrilatis.”
“Eble, S-ro MacQueen, vi donos al mi vian nomon kaj adreson en Usono.”
MacQueen donis sian nomon – Hector Willard MacQueen, kaj adreson en New York. Poirot sin apogis kontraŭ la kusenoj.
“Jen ĉio por la momento, S-ro MacQueen,” li diris. “Mi estus kontenta, se vi tenus sekreta la aferon pri la morto de S-ro Ratchett dum iom da tempo.”
“Lia servisto, Masterman, devos scii.”
“Li kredeble jam scias,” diris Poirot. “Se jes, provu instigi lin ne paroli.”
“Tio ne devus esti malfacila. Li estas brito, kaj ne parolema. Li havas malaltan opinion pri usonanoj, kaj nenian opinion pri aliaj nacianoj.”
“Mi dankas vin, S-ro MacQueen.”
La usonano eliris el la kupeo.
“Nu?” demandis S-ro Bouc. “Ĉu vi kredas kion tiu junulo diris?”
“Li ŝajnas esti honesta kaj malkaŝema. Li ne ŝajnigas ŝaton por lia mastro, kion li kredeble estus farinta, se li estus koncernata iamaniere. Estas vere, ke S-ro Ratchett ne diris al li pri la provo havigi mian helpon, sed mi opinias, ke tio ne estas vere suspektinda cirkonstanco. Mi havas la impreson, ke S-ro Ratchett estis iom sekretema.”
“Do, vi diras, ke unu persono almenaŭ estas senkulpa,” ĝoje diris S-ro Bouc.
Poirot rigardis lin riproĉe. “Mi suspektas ĉiun ĝis la lasta minuto,” li diris. “Tamen, mi devas konfesi, ke mi ne povas imagi, ke tiu aplomba MacQueen ekscitiĝus kaj trapikus sian viktimon dek du aŭ dek kvar fojojn. Ĝi ne estas laŭ lia psikologio – tute ne.”
“Ne,” pense diris S-ro Bouc. “Tio estas la ago de viro preskaŭ freneza pro malamo – ĝi indikas la latinan temperamenton. Aŭ ĝi indikas, kiel insistis la trajnestro, virinon.”
ĈAPITRO 7 – LA KADAVRO
Sekvate de D-ro Constantine, Poirot iris al la apuda vagono kaj la kupeo en kiu estas la murdita viro. La konduktoro venis kaj malŝlosis la pordon por ili. La du viroj eniris. Poirot turnis sin al sia kunulo.
“Kion oni faris en ĉi tiu kupeo?”
“Oni tuŝis nenion. Mi zorgis ne movi la kadavron kiam mi ekzamenis ĝin.”
Poirot kapjesis kaj ĉirkaŭrigardis. Oni unue rimarkis la egan malvarmon. La fenestro estis plene malfermita.
“Brrr,” diris Poirot. La alia konsente ridetis.
“Mi opiniis, ke mi devas ne fermi ĝin,” li diris. Poirot zorge ekzamenis la fenestron.
“Vi estas prava,” li diris. “Neniu iris el la kupeo laŭ tiu ĉi vojo. Eble oni intencis, ke la malfermita fenestro indiku tion, sed, se jes, la neĝo malhelpis la deziron de la murdinto.”
Li zorge ekzamenis la kadron de la fenestro. Preninte skatoleton el la poŝo, li blovis iom da pudro sur ĝin.
“Ne estas fingromarkoj,” li diris. “Krimuloj ne faras tiajn erarojn nuntempe. Pro tio, ni povas fermi la fenestron. Estas glaciige malvarme ĉi tie.”
Tion li faris, kaj tiam por la unua fojo li rigardis la senmovan figuron kuŝantan sur la liteto.
Ratchett kuŝis sur sia dorso. Lia piĵama jako, makulita per sango, estis malfermita. “Mi devis rigardi la vundojn,” klarigis la kuracisto.
Poirot kapjesis. Li klinis sin super la kadavro. Fine li rektigis sin kun grimaco.
“Malbela vidaĵo,” li diris. “Evidente iu staris tie kaj pikis lin fojon post fojo. Precize kiom da vundoj estas?”
“Mi kalkulis dek du. Unu du estas tiom malgravaj, ke ili estas nur gratetoj. Aliflanke, almenaŭ tri povus kaŭzi morton.”
Io en la voĉtono de la kuracisto altiris la atenton de Poirot. La malgranda greko perpleksite rigardis la kadavron.
“Io ŝajnas eksterordinara, ĉu ne?” li ĝentile demandis. “Parolu, mia amiko. Estas io, kio perpleksas vin?”
“Vi estas prava,” konsentis la alia.
“Kio ĝi estas?”
“Rigardu ĉi tiujn du vundojn – jen kaj jen – ”li indikis. “Ili estas profundaj, ĉiu devas esti tranĉinta sangangiojn, kaj tamen la randoj ne apartiĝis. Ili ne sangis, kiel oni atendus.”
“Kaj tio indikas?”
“Ke la viro estis jam senviva – jam dum iom da tempo – kiam oni faris ilin. Sed tio estas absurda.”
“Ŝajnas tiel,” diris Poirot pense. “Krom se nia murdinto pensis, ke li ne finis la aferon kaj revenis por certigi ĝin; sed tio estas videble absurda. Ĉu io alia?”
“Nu, unu aferon. Rigardu ĉi tiun vundon – sub la dekstra brako – apud la dekstra ŝultro. Prenu mian krajonon. Ĉu vi povas fari tian frapon?”
Poirot suprenlevis la manon.
“Precisement ,” li diris. “Per la dekstra mano ĝi estas malfacile farebla – preskaŭ neebla. Sed se oni frapis per la maldekstra mano…”
“Precize, S-ro Poirot. Tiu frapo preskaŭ certe estas farita per la maldekstra mano.”
“Do, nia murdinto estas maldekstrulo? Ne, la problemo estas pli malfacila ol tio, ĉu ne?”
“Kiel vi diras, S-ro Poirot. Videble kelkaj el la aliaj frapoj estas faritaj per la dekstra mano.”
“Du personoj. Denove du personoj,” murmuris la detektivo. Li demandis abrupte: “Ĉu la elektra lumo funkciis?”
“Estas malfacile diri. La konduktoro malfunkciigas ĝin ĉiumatene ĉirkaŭ la deka.”
“La komutiloj montros al ni,” diris Poirot.
Li ekzamenis la komutilojn kaj trovis ilin fermitaj.
“Eh bien ,” li diris pense. “Ni nun havas la hipotezon de la Unua kaj Dua Murdinto, kiel skribus Shakespeare. La Unua Murdinto trapikis sian viktimon kaj forlasis la kupeon, mallumiginte ĝin. La Dua Murdinto venis en la mallumo, ne rimarkis ke oni jam faris la taskon, kaj almenaŭ dufoje pikis la kadavron. Kion vi opinias?”
“Grandioza,” diris la malgranda kuracisto entuziasme.
La okuloj de la alia briletis. “Vi tiel opinias? Mi ĝojas. Al mi ĝi sonis kiel sensencaĵo.”
“Kia alia klarigo povas esti?”
“Precize tion mi demandas al mi. Ĉu estas koincido aŭ kio? Ĉu estas aliaj aferoj, kiuj indikas du personojn?”
“Eble jes. Kelkaj frapoj, kiel mi jam diris, indikas aŭ malfortecon aŭ mankon de intenco. Sed ĉi tiu – kaj ĉi tiu…” Denove li fingromontris. “Granda forteco estis necesa por tiuj frapoj. Ili penetris en la muskolojn.”
“Ili estis, viaopinie, faritauj de viro?”
“Tute certe.”
“Virino ne povis fari ilin?”
“Juna, vigla, forta virino estus povinta fari ilin, precipe se ŝi tiumomente forte emociiĝas, sed miaopinie ĝi estas ne verŝajna.”
Poirot silentis dum unu du momentoj. La alia diris maltrankvile, “Vi komprenas la ideon?”
“Perfekte,” diris Poirot. “La afero mirinde ekklariĝas! La murdinto estis viro fortega, li estis malforta, ĝi estis virino, ĝi estis dekstrulo, ĝi estis maldekstrulo – Ah! c’est rigolo, tout ca! ”
Li parolis kolere. “Kaj la viktimo – kion li faras dum la tuta tempo. Ĉu li ekkrias? Ĉu li baraktas? Ĉu li sin defendas?”
Li metis la manon sub la kapkusenon kaj eltiris la revolveron, kiun Ratchett montris al li la antaŭan tagon.
“Plene ŝargita, vi vidas,” li diris.
Ili ĉirkaŭrigardis. La vestaĵoj de Ratchett pendis de hokoj sur la muro. Sur la kovrilo de la lav-akvujo estis diversaj objektoj…falsaj dentoj en glaso de akvo; alia glaso, malplena; botelo da mineral-akvo; karafo, kaj cindrujo enhavanta cigarfinon kaj kelkajn bruligitajn pecojn de papero; ankaŭ du bruligitajn alumetojn.
La kuracisto prenis la malplenan glason kaj flaris ĝin.
“Jen la klarigo pri la inerteco de la viktimo,” li diris kviete.
“Narkotita?”
“Jes.”
Poirot kapjesis. Li prenis la du alumetojn kaj zorge rigardis ilin.
“Vi trovis signon?” demandis la malgranda kuracisto.
“Ĉi tiuj du alumetoj havas malsimilajn formojn,” diris Poirot. “Unu estas pli maldika ol la alia. Rigardu.”
“Tiun specon vi ricevas en kartona koverto en la vagonaro,” diris la kuracisto.
Poirot serĉis en la poŝoj de la vestaĵoj de Ratchett. Baldaŭ li eltiris alumet-skatoleton. Li zorge komparis ilin.
“La pli dika estas alumeto uzita de S-ro Ratchett,” li diris. “Ni vidu, ĉu li ankaŭ posedis la alian specon.” Sed ili ne trovis aliajn.
La okuloj de Poirot ĉirkaŭrigardis la kupeon. Ili estis brilaj kaj viglaj kiel tiuj de birdo. Oni sentis, ke ili ne maltrafus ion ajn. Kun eta ekkrio li klinis sin kaj prenis ion de la planko. Ĝi estis malgranda kvadrataĵo el batisto, tre delikata. En la angulo estis brodita ĉeflitero – H.
“Poŝtuko de virino,” diris la kuracisto. “Nia amiko la trajnestro estis prava. Estas virino en la afero.”
“Kaj plej oportune ŝi lasas malantaŭ si sian poŝtukon!” diris Poirot. “Precize kiel tiaj aferoj okazas en libroj kaj sur la filmoj – kaj por plifaciligi aferojn por ni ĝi estas markita per ĉeflitero.”
“Kia bonnŝanco por ni!” ekkriis la kuracisto.
“Ĉu ne?” diris Poirot. Io en lia voĉtono surprizis la kuraciston, sed antaŭ ol li povis peti klarigon, Poirot denove sin klinis al la planko. Ĉi tiun fojon li montris sur la manplato pip-purigilon.
“Eble ĝi apartenis al S-ro Ratchett,” sugestis la kuracisto.
“Ne estis pipo en liaj poŝoj, nek tabako nek tabakujo.”
“Do ĝi estas postsigno.”
“Kompreneble. Kaj denove plej oportune faligita. Viran postsignon ĉi tiun fojon. Oni ne povas plendi pri manko de postsignoj. Ekzistas multaj postsignoj. Pasante, kion vi faris kun la mortigilo?”
“Mortigilo ne estis trovebla. Devas esti, ke la murdinto forprenis ĝin.”
“Kial, mi scivolas,” pensis Poirot.
“Ha!” La kuracisto estis trarigardinta la poŝojn de la piĵamo. “Mi ne rimarkis tion”, li diris. “Mi malfermis la jakon kaj tuj flankenturnis ĝin.”
El la brustpoŝo li tiris oran poŝhorloĝon. La ujo estis kavetumita, kaj la montriloj indikis kvaronon post la unua.
“Vidu!” kriis Constantine. “Tio donas al ni la horon de la krimo, kaj ĝi estas laŭ mia kalkulo. Inter noktomezo kaj la dua mi diris, kaj jen la konfirmo. Kvarono post la unua. Tio estis la horo de la krimo.”
“Estas eble, ke jes. Certe estas eble.”
La kuracisto lin rigardis strange. “Vi pardonos al mi, S-ro Poirot, sed mi ne tute komprenas vin.”
“Mi ne komprenas min,” diris Poirot. “Mi komprenas nenion, kaj, kiel vi vidas, ĝi ĉagrenas min.”
Li suspiris kaj klinis sin super la tableto, rigardante la bruligitan pecon de papero. Li murmuris al si, “kion mi bezonas en la nuna momento estas virina malnovmoda ĉapel-skatolo.”
D-ro Constantine ne sciis kion kompreni pri tiu stranga diro. Ĉiuokaze Poirot ne lasis al li la tempon por demandoj. Malfermante la pordon, li vokis la konduktoron. La viro tuj venis.
“Kiom da virinoj estas en ĉi tiu vagono?”
La konduktoro kalkulis per siaj fingroj. “Unu, du, tri – ses, sinjoro. La maljuna usonanino, svedino, la juna anglino, la Grafino Andrenyi, kaj la Princino Dragomiroff kaj ŝia servistino.”
Poirot pripensis. “Ili ĉiuj havas ĉapel-skatolojn, jes?”
“Jes, sinjoro.”
“Do, alportu al mi tiujn de la svedino kaj la servistino. Vi diros al ili, ke ĝi estas pro la dogano aŭ io ajn laŭ via deziro.”
“Ne necesas, sinjoro. Ili nuntempe ne estas en siaj kupeoj.”
“Do rapidu.”
La konduktoro foriris. Li revenis kun la du ĉapelskatoloj. Poirot malfermis tion de la servistino kaj formetis ĝin. Tiam li malfermis tion de la svedino, kaj kontente ekkriis. Forpreninte la ĉapelojn, li vidis rondajn ĝibojn el drata reto.
“Ha, jen kion ni bezonas. Antaŭ dek kvin jaroj oni fabrikis tiajn ĉapelujojn. Oni fiksis la ĉapelojn sur la ĝibojn per ĉapelpinglo.”
Dum li parolis li lerte formovis du el la fiksiloj. Tiam li repakis la ĉapelujojn, kaj diris al la konduktoro, ke li reprenu ilin al iliaj lokoj. Kiam la pordo fermiĝis li turnis sin al sia kunulo.
“Aŭskultu doktoro, mi ne kutime fidas al la sperta procedo. Mi serĉas la psikologion, ne la fingromarkon aŭ la cigared-cindron. Tamen en tiu afero mi bonvenigos iomete da sperta helpo. La kupeo estas plena da postsignoj, sed ĉu mi povas esti certa, ke ili estas kio ili ŝajnas esti?”
“Mi ne tute komprenas vin, S-ro Poirot.”
“Nu, jen ekzemplero – ni trovas poŝtukon de virino. Ĉu virino faligis gin? Aŭ ĉu viro diris al si ‘Mi tiel aranĝos, ke tio aspektas kiel krimo de virino. Mi trapikos mian malamikon nenecese ofte, farante kelkajn frapojn malfortaj kaj senefikaj, kaj mi faligos la poŝtukon kie neniu povos maltrafi ĝin.’ Jen unu ebleco, sed nun alia. Ĉu virino murdis lin, kaj ĉu ŝi intence faligis pippurigilon por ke ĝi aspektu kiel krimo de viro? Aŭ ĉu ni devas serioze supozi, ke du personoj – viro kaj virino – estis aparte koncernataj, kaj ke ĉiu estis tiel senzorga kiel lasi postsignon pri sia personeco. Tio estas iom tro eksterordinara.”
“Sed kio pri la ĉapelujo?” demandis la kuracisto.
“Mi venas al tiu punkto. Kiel mi diras, la postsignoj – la poŝhorloĝo haltigita je kvarono post la unua, la poŝtuko, la pip-purigilo povas esti malfalsaj, aŭ ili povas esti intence aranĝitaj. Ĝis nun mi ne povas diri. Sed estas unu postsigno, kiun mi kredas esti vera. Mi parolas pri la maldika alumeto. Mi kredas, ke tiu a estas uzita de la murdinto, ne de S-ro Ratchett. Oni uzis ĝin por bruligi ian kulpigan paperon. Eble noto. Se jes, en ĝi estis io, kio lasis eblan postsignon pri la murdinto. Mi intencas provi eltrovi tion.”
Li iris el la kupeo, kaj baldaŭ revenis kun forneto kaj frizilo. “Mi uzas ĝin por la lipharoj,” li diris, parolante pri la lasta.
La kuracisto rigardis lin kun multe da intereso. Li platigis la dratajn ĝibojn, kaj tre zorge puŝis sur unu la bruligitajn pecojn de papero. Li metis la alian sur ĝin, kaj tiam per la frizilo tenis la tutaĵon super la flamo de la forneto.
“Tio estas nur kunmetita afero,” li diris. “Ni esperu, ke ĝi sukcesos laŭ mia deziro.”
La kuracisto atente rigardis. La metalo eklumis. Subite li vidis indikojn de literoj. Vortoj sin montriĝis – fajrvortoj. Ĝi estas nur peceto de papero. Nur tri vortoj kaj parto de alia montriĝis.
“…moru etan Daisy Armstrong .”
“Ha!” Poirot faris subitan krieton.
“Vi komprenas ion?” demandis la kuracisto.
La okuloj de Poirot brilis. Li zorge formetis la frizilon. “Jes,” li diris. “Mi scias la veran nomon de la murdito. Mi scias, kial li devis forlasi Usonon.”
“Kio estis lia nomo?”
“Cassetti.”
“Cassetti.” Constantine sulkigis la brovojn. “Ĝi indikas al mi ion. Antaŭ kelkaj jaroj. Mi ne povas memori. Ĝi estis afero en Usono, ĉu ne?”
“Jes,” diris Poirot. “Afero en Usono.”
Krom tio Poirot ne estis klarigema. Li ĉirkaŭrigardis, kaj daŭrigis, “Ni parolos pri tio baldaŭ. Ni estu certaj, ke ni jam vidis ĉion ĉi tie.”
Rapide li denove ekzamenis la poŝojn de la vestoj de la murdito, sed trovis nenion interesan. Li provis malfermi la pordon al la apuda kupeo, sed ĝi estis riglita je la alia flanko.
“Estas unu afero kiun mi ne komprenas,” diris D-ro Constantine. “Se la murdinto ne eskapis tra la fenestro, kaj se ĉi tiu pordo estis riglita je la alia flanko, kaj se la pordo de la koridoro estis ne nur ŝlosita sed ankaŭ ligita per ĉeno, kiel la murdinto eliris el la kupeo?”
“Tion diras la aŭdantaro, kiam persono ligita ĉe nmanoj kaj piedoj estas enfermita en kabineton – kaj malaperas.”
“Vi intencas…?”
“Mi intencas diri,” klarigis Poirot, “ke se la murdinto deziris, ke ni kredu, ke li eskapis tra la fenestro, li nature ŝajnigus ke la aliaj du elirejoj estas neeblaj. Kiel la ‘malaperanta persono’ en la kabineto, ĝi estas artifiko. Estas nia devo eltrovi kiamaniere ĝi estas farita.”
Li ŝlosis la pordon je ilia flanko. “Por malhelpi,” li diris, “ke la bona S-ino Hubbard provu eltrovi detalojn pri la krimo por skribi ion al sia filino.”
Ankoraŭ unufoje li ĉirkaŭrigardis.
“Estas nenio alia farebla ĉi tie. Ni iru al S-ro Bouc.”
ĈAPITRO 8 – LA INFANŜTELA AFERO ARMSTRONG
Ili trovis S-ron Bouc finmanĝanta ovaĵon.
“Mi pensis, ke estus bone aranĝi pri la tuja servo de la tagmanĝo,” li diris. “Poste oni forsendos ĉiun el la manĝ-vagono, kaj S-ro Poirot povos ekzameni la pasaĝerojn tie. Intertempe mi mendis manĝaĵojn por ni tri ĉi tie.”
“Bonega ideo,” diris Poirot.
La tri baldaŭ finis la manĝon, sed nur kiam ili trinketis sian kafon S-ro Bouc menciis la aferon pri kiu ili ĉiuj pensas.
“Nu?” li demandis.
“Nu, mi eltrovis la identecon de la viktimo. Mi scias, kial li devis forlasi Usonon.”
“Kiu li estis?”
“Ĉu vi memoras pri la Armstrong infaneto? Li estis la viro, kiu murdis la etan Daisy Armstrong – Cassetti.”
“Mi nun memoras ĝin. Terura afero – kvankam mi ne povas memori la detalojn.”
“Kolonelo Armstrong estis anglo, tamen duona usonano, ĉar lia patrino estis filino de W. K. Van der Halt, milionulo. Li edziĝis kun la filino de Linda Arden, tre konata aktorino. Ili loĝis en Usono, kaj havis unu infaneton – filinon – kiun ili adoris. Kiam ŝi havis tri jarojn oni forŝtelis ŝin, kaj postulis altegan sumon por ŝia resendo. Kiam oni estis paginta ducent mil dolarojn la kadavro de la infaneto troviĝis, ŝajne dum almenaŭ du semajnoj senviva. La popolo terure indignis. Sekvis eĉ pli malbonaj aferoj. S-ino Armstrong estis graveda. Post la teruraĵo ŝi naskis senvivan infaneton, kaj mem mortis. Ŝia kor-rompita edzo sin pafis.”
“Mon Dieu , kia tragedio! Mi nun memoras ĝin,” diris S-ro Bouc. “Estis ankaŭ alia morto, se mi bone memoras?”
“Jes – kompatinda franca aŭ svisa vartistino. La policaro opiniis, ke ŝi ion sciis pri la krimo. Ili rifuzis kredi ŝiajn histeriajn neajn asertojn. Fine la kompatindulino senespere ĵetis sin el fenestro kaj estas mortigita. Poste pruviĝis, ke ŝi estis tute senkulpa.”
“Preskaŭ ne pripenseble,” diris S-ro Bouc.
“Ĉirkaŭ ses monatojn poste, oni arestis tiun Cassetti, kiel estron de la bando, kiu ŝtelis la infaneton. Estas nenia dubo, ke Cassetti estis la kulpulo. Sed pere de la granda sumo da mono, kiun li akiris, kaj per la sekreta informo kiun li posedis pri kelkaj personoj, li estis senkulpigita pro teknikaĵo. Malgraŭ tio, la popolo estus pendiginta lin, se li ne estus tiel lerta, ke li evitis ĝin. Nun mi komprenas kio okazis. Li ŝanĝis sian nomon kaj foriris de Usono. De post tiu tempo li vojaĝis en diversaj landoj.”
“Ah! quel animal! ” La voĉtono de S-ro Bouc montris abomenon. “Mi ne povas bedaŭri, ke li estas morta – tute ne.”
“Mi samopinias.”
“Tamen, ne estas necese, ke li estu murdita en la Orienta Ekspreso. Estas aliaj lokoj.”
Poirot ridetis. Li sciis, ke S-ro Bouc havas partian opinion pri tiu punkto.
“Ni nun devas demandi al ni ĉu tiu murdo estas farita de alia bando, kiun Cassetti trompis, aŭ ĉu ĝi estas privata venĝo?”
Li klarigis pri la malkovro de la vortoj sur la bruligita peceto de papero.
“Se mi ne eraras la letero estis bruligita de la murdinto, ĉar ĝi enhavis la vorton ‘Armstrong,’ kiu estas indikilo pri la mistero.”