— Сядзь ты, сястрыца, на кладцы, я табе плечы памыю.
Села Галя на кладцы, а Юля ськiнула яе ў ваду i пабегла дахаты.
Чакаюць дома Галю — няма. Малы сын плача, нiхто суцешыць ня можа. Узяла яго нянька на рукi, пайшла ўздоўж рэчкi гукаючы:
— Галя, Галюся, твой маладзён плача, есьцi хоча. Куры сьпяць, гусi сьпяць, адзiн ён ня ўсыпаецца, маткi не дачакаецца…
I чуе яна голас з вады:
— Ой, цяжка мне выйсьцi да сына: камень ногi падбiвае, вада вочы залiвае…
Пачуў малы сынок матчын голас i яшчэ мацней заплакаў.
— Ой iду, сынок, ой бягу, — адгукаецца мацi. — Слухаць плач твой, сынок, не магу.
Выйшла мацi з вады, накармiла сына, ён i заснуў. А сама назад пайшла.
Вярнулася нянька дадому, расказала, што было каля рэчкi.
Назаўтра сам бацька ўзяў залаты яблык i сына ды пайшоў да рэчкi. Прыйшоў на бераг i гукае:
— Галя, Галюся, твой маладзён плача, есьцi хоча…
Пачула мацi плач сына i адказвае:
— Ой, iду, сынок, ой бягу: слухаць плач твой, сынок, не магу.
Выйшла яна на бераг, пакармiла сына, — ён i заснуў. Тады муж дастаў зь кiшэнi залаты яблык i даў жонцы. I як толькi ўкусiла яна залаты яблык — адразу апрытомнела.
Зарадаваўся муж, прывёў яе дадому. Сталi яны зноў жыць добра i шчасьлiва.
А злую мачыху i яе дачку больш да сябе i на парог ня пускалi.
Было ў бацькi дванаццаць сыноў, усе рослыя ды ўдалыя хлопцы.
Жылi яны на вялiкай палянцы, мiж цёмнага лесу. Вялi там сваю гаспадарку, палявалi на дзiкiх зьвяроў i птушак.
Стары бацька, сiвы, як голуб, сядзеў сабе ў кажушку зiмой i ўлетку ды толькi камандаваў. I былi ў той сям'i лад ды згода.
Суседзi жылi ад iх далёка i не рабiлi iм шкоды, бо баялiся дружнай сям'i.
Пажанiлiся сыны, пайшлi ў iх свае дзецi. Вялiкая вырасла сям'я. Ды ўсе слухалi старога бацьку, i кажны рабiў сваю работу.
Але вось па некаторым часе памёр бацька, i пачалiся ў сям'i нялады. Жонкi братоў сварацца, адна адну заядаюць, — рады няма. Такая пайшла мiж iмi калатня, пгго й мужыкi нiчога зрабiць ня могуць. Крычаць жонкi, хочуць дзялiцца.
«Ну, што-ж, — думаюць браты, — трэба дзялiцца».
Пачалi дзялiцца. Ды справа гэта не такая й лёгкая, як iм здавалася. Сяк-так з крыкам ды зыкам падзялiлi дабро й жывёлу. А як дайшло да зямлi, дык тут ледзь адзiн аднаго не пазабiвалi: нiяк ня могуць падзялiць сваю палянку, каб нiкому крыўды ня было. Перасварылiся браты з-за зямлi i сталi адзiн аднаму ворагамi.
Толькi два малодшыя браты жылi мiж сабою ў вялiкай згодзе: куды адзiн, туды й другi. Не захацелi яны калацiцца з братамi за зямлю, пакiнулi бацькаву хату ды падалiся ў сьвет шукаць iншага прытулку.
Зрабiлi браты з двух дубоў вялiкiя санi, запрэглi ў iх шэсьць пар валоў, наклалi дабро, пасадзiлi жонак зь дзяцьмi ды паехалi на санях па пяску. А каровы i дробная жывёла ззаду за iмi пайшлi.
Працягнулi крыху валы дубовыя санi па пяску ды сталi, як укопаныя. Калёс тыя браты ня мелi i нiчога пра iх ня ведалi, бо нiкуды яны з свайго лесу ня толькi ўлетку, але i зiмою ня езьдзiлi.
Пачалi браты адпiлоўваць круглыя калодкi ды падкладваць пад палазы. Коцяцца калодкi, i санi паўзуць уперад.
Надакучыла меншаму брату падкладваць калодкi пад палазы, вось ён i кажа большаму:
— Давай зробiм такую прыладу, каб калодкi самi круцiлiся пад палазамi.
I зрабiлi яны першыя ў тым краi калёсы. Лёгка пайшлi цяпер валы, так што браты i самi паселi на воз. Едуць i дзiвяцца, як яны да гэтага часу абыходзiлiся без калёс.
Ехалi яны, ехалi, даехалi да вялiкай ракi. Агледзелi раку — усюды глыбока, нiдзе няма зручнага месца, каб пераехаць уброд. А тут такая навальнiца ўсхадзiлася, што лес, як зьвер, раве. Ломiць навальнiца дрэвы, як саломiнкi, ды шпурляе ў раку. Плывуць яны па вадзе цэлымi сьцiртамi.
Паглядзеў на iх малодшы брат, падумаў i здагадаўся, як перабрацца цераз раку.
Налавiлi яны з братам дрэў, ачысьцiлi гальлё, калоды зьвязалi адну з аднэй i зрабiлi моцны плыт. А як сьцiхла навальнiца, узьвезьлi свой воз на плыт. Самi стаяць на плыце ды кiруюць доўгiмi жэрдкамiбусакамi, а плыт плыве, як параход.
Убачылi каровы, што валы паплылi на другi бераг, кiнулiся ў раку ды за iмi наўздагон. Толькi свiньнi i авечкi не адважылiся скакаць у ваду. Стаяць на беразе, рохкаюць, мэкаюць. Вярнулiся потым браты з плытам назад i забралi iх.
Гэтак усе i пераправiлiся праз шырокую i глыбокую раку.
Паехалi яны далей i забралiся ў такую пушчу, што й канца ёй няма.
Пачалi браты церабiць прасекi ў пушчы ды масьцiць грэблi. Але дзе там! Чым далей, тым лес гусьцей, а ў iм такiя нетры, што й выбрацца нельга.
Большы брат змарыўся, аслабеў.
— Застануся, — кажа ён меншаму брату, — я тут, бо ня хопiць у мяне сiлы з гэтага лесу выцерабiцца.
I застаўся з сваёю сям'ёю жыць у лесе.
З таго часу i яго самога i ўвесь яго род пачалi зваць паляшукамi.
А малодшы брат не захацеў заставацца ў лесе. Быў ён дужы, як тур, i спадзяваўся на сваю сiлу. Ён адзiн церабiў прасекi, масьцiў грэблi i ехаў далей.