— Пайшлі, пайшлі…
Але куды было ісці? Віталь мусіў мяняць напрамкі штораз, калі адчуваў, як наперадзе паглыбляецца ці разліваецца гладдзю вада. Амаль у роспачы ён прыспешваў, гнаў сябе, круціў галавой ва ўсе бакі, але далячынь хавалася ў кустоўі і шэрай смузе дробнага дажджу, які цяпер вісеў над імі і балотам суцэльным халодным полагам. Віталь даўно страціў арыентацыю. Ужо колькі разоў яны памяняліся з Воляй, па чарзе несучы Даніка. Колькі прайшло часу? Паўгадзіны, гадзіна, болей? Нарэшце ўдалося пабачыць далёка наперадзе быццам доўгі шэры ўзгорак. Віталь азірнуўся на Волю:
— Яшчэ трошкі, чуеш. Мы дойдзем хутка…
Ішлі ўпарта, абыходзячы відавочныя гіблыя месцы, паварочваючы і зноў вяртаючыся, трымаючы ў полі зроку той узгорак, які ўжо акрэсліўся, падрос у вачах, але заставаўся далёка. Не было дзе прысесці — не сустракалі яны хоць трохі сухіх месцаў, адпачывалі колькі хвілін стоячы.
Дождж ужо быццам сціх, але вісеў у паветры мокры халодны пыл.
Мінула яшчэ не менш за гадзіну, пакуль той узгорак не вырас перад імі сапраўдным востравам сярод балота. А можа і не востраў, можа далей — лес, дарога да людзей…
Узбіліся на цвёрдае. Ля першага дрэва Воля ўпала на карачкі, хакала, быццам імкнулася выдыхнуць дарэшты паветра з лёгкіх, каб набраць новага. Віталь стаяў, трымаючы на руках Даніка.
— Хадзем…
Углыбіліся ў змрочны альшанік, далей быццам пасвятлела — сустракаліся бярозкі. Уздымаліся вышэй, зачарнелі наперадзе дзве вялікія елкі. Віталь з апошняй моцы паспяшаўся да іх.
— Тут…
Воля прысела на зямлю. Ён асцярожна адарваў ад сябе рукі хлапчука:
— Ідзі да мамы, Данік… Зараз дзядзька зробіць, зараз…
Намацаў у задняй кішэні джынсаў нож, выцягнуў, раскрыў і падлез пад елку, пачаў падрэзваць і ламаць ніжнія сухія колкія галіны. Расчысціў месца, каб траім ім сесці, гукнуў:
— Волечка, давай сюды!
Воля ўпаўзла з сынам, села, абапёршыся аб шурпаты ствол елкі, прыціснула да сябе Даніка і прыжмурыла вочы.
Таўсматы слой рудой ігліцы быў сухі, зверху не падалі кроплі. Віталь сеў, даючы адпачынак найперш розуму. Усё добра, пакуль усё добра. Яны выратаваліся. Цяпер супакоіцца…
Паляпаў сябе па кішэнях. Дастаў мабільнік (вось і цуда тэхналогіі — якая цяпер з яго карысць?), з нагруднай кішэні кашулі — размяклы пачак цыгарэт. Запальнічка, як заўсёды, была ў правай кішэні джынсаў. Дастаў яе, пакруціў, агледзеў. Зняў каўпачок зверху, дзьмухаў, асцярожна пракручваючы кольца. Адсунуўся трохі воддаль ад Волі і хлопчыка, сабраў нямнога сухіх галінак. Пстрыкнуў. Жоўты язычок полымя адгукнуўся, пераскочыў на ігліцу. Віталь выдыхнуў.
Застраляла ціхенька полымя, пацягнула дымком. Данік упершыню прыўзняў галаву і паглядзеў на агеньчык.
— Усё будзе добра зараз, Данік! Усё будзе добра! Зараз мы касцёр распалім, падсушымся. Сагрэемся! — зухавата казаў Віталь хлопчыку, ламаў сухія яловыя лапкі, падкладваў. Полымя ўзнялося вышэй і цяпло дыхнула на іх сваёй выратавальнай лагодай.
— Зараз-зараз! — гукнуў Віталь, выскачыў з-пад елкі, агледзеўся і пабег да яловага вываратня, які заўважыў непадалёку.
У наступныя хвіліны ён назбіраў дроў, сказаў Волечцы іх падкідаць пакрысе, сам шукаў і выразаў тонкія жэрдкі. Пасля вакол вогнішча ставіў гэтыя жэрдкі, скінуў сваю кашулю, распластаў на іх. Тканіна запарыла. Падхопліваўся, мацаў, не ўтрымаўся, зняў, каб трымаць над агнём у руках. Калі кашуля больш-менш падсохла, кіўнуў хлопчыку:
— Ну, Данік, зараз мама з цябе мокрае зніме, у маю кашулю ўкруцішся, а адзежа будзе сохнуць.
— Давай, Данічак, давай, сынок, — заспяшалася Воля, хутка сцягнула мокрую маечку, красовачкі і штонікі з сына. — О, кашуля гэтая амаль сухая, цёплая, зараз ты сагрэешся…
Віталь развесіў адзенне хлопчыка на жэрдках. Прапанаваць Вользе самой распрануцца ды падсушыць хоць майку ён не асмеліўся.
— Я зараз… зараз прабягуся, пагляджу: дзе мы, што мы… Ты, Волечка, падкідвай дроў патрошкі, сушыцеся…
— Не адыходзьце далёка, — папрасіла яго Воля.
— Не-не, я хутка…
Ён пайшоў шпарка ў адзін бок ляска, праз сотні тры крокаў пабачыў перад сабой светлы прагал — тут зноў пачыналася балота. Потым вяртаўся, пакуль не пабачыў іх касцёр, тады павярнуў направа, ішоў даўжэй, ды зноў лес разбегся дрэвамі ў бакі, адкрываючы позірку рэдкае кустоўе з плямамі шэрай вады. У апошнім кірунку яго чакала тое ж расчараванне. Тут цвёрды бераг збягаў да роўнай паверхні вады, бы азярца невялікага, якое далей растваралася ў балоце.
Вярнуўся да кастра. Уздрыгнуў, калі пабачыў, што Воліна майка вісіць на жэрдках. Воля, абярнуўшыся на ягоныя крокі, інстынктыўна прыкрыла рукамі грудзі, увабраныя ў карункавы станік, пасля адпусціла іх. Віталь адвёў позірк, уздыхнуў:
— На востраве мы…
— Што ж рабіць? — выгукнула Воля, ён паглядзеў на яе твар: змучаны і разгублены.
— Будзем чакаць. Нас жа павінны шукаць. Але як доўга, хто ведае… Што застаецца? — як мог бадзёра адказаў Віталь. — Дождж перастаў амаль, але ж звечарэе неўзабаве. Таму будзем думаць пра начлег… Вось.
— Мамачка, мы будзем тут начаваць? — нечакана падаў голас Данік. — А што мы будзем есці?
— Што-небудзь знойдзем, Рабінзон малы, — адазваўся на словы хлопчыка Віталь. — Але напачатку мы зробім сабе хоць нейкі будан. Каб не змерзнуць, праўда ж?
— Бярыце сваю кашулю, вы ж голы ходзіце... Тут цёпла ля кастра, — ціха прапанавала Воля. Яна, было бачна, ніяк не магла ўсвядоміць тое, што адбылося, розум не жадаў прымаць рэчаіснасць. Яна хацела пратэставаць, спрачацца, але бачыла марнасць сваіх слоў і гэта яе ламала.
— Не холадна зусім, як не стаіш на месцы, — паспрабаваў супакоіць яе Віталь. — Хай добра Данікава адзежа прасохне. Я пашукаю месца лепш. Не хвалюйцеся — востраў невялічкі, не згублюся. Як што — клічце…
Ён крутнуўся каб ісці, але краем вока заўважыў ля ног Волі тэлефон.
— Мо ў цябе такі… падводны? — ціха спытаў, трохі ніякавеючы ад таго, што паглядзеў на жаночыя сцёгны.
— Не, самы звычайны… Мёртвы, — адказала Воля і спытала: — Што-небудзь рабіць трэба? Скажыце, не сядзець жа мне…
— Не пакуль, я толькі пагляджу, што дзе… Гукну, канешне, калі трэба будзе… — паабяцаў Віталь, а памяць ужо выдавала з падсвядомасці карцінкі вострава і хоць нечым адметныя мясціны, якія маглі б паслужыць чалавеку прытулкам. Той бераг, які збягае да азярыны, самы высокі, хвоя там вывернутая з коранем даўно ляжыць, сухая. Корань вялізны, яміна пад ім…
Калі Віталь подбег да берага, раптоўна выглянула сонца, хоць дождж яшчэ імжэў з хмары над востравам. Адчуў цеплыню промняў на сваім целе, прыпыніўся, паглядзеў на неба. «Гэта добра, гэта добра…» — паўтараў пра сябе, падлез пад выварацень, рукамі стаў выграбаць сапрэлую леташнюю лістоту, рэшткі раслін. Яміна была вялікая і сухая — трэба трохі пашырыць яе, пачысціць. Жэрдкі трэба, лапнік, многа лапніку… Як добра, што нож дастаў, як добра, што Данік на вочы трапіўся ў той момант, і куст ракіты побач быў, і думка пра свістулькі прамільгнула…
Пабег назад да елак. Воля была ўжо апранутая, толькі красоўкі сушыліся.
— Ну, давайце на новае месцейка! Данік, пайшлі будан ладзіць! Ты ж дарослы хлопчык, будзеш мне дапамагаць, каб маму больш дождж не намачыў!
Хлопчык зіркнуў на яго з недаверам, бліснулі вачаняты. Ён нясмела падняўся, усё яшчэ загорнуты ў кашулю Віталя, і запытальна паглядзеў на маці.