Будрыс трымаў вялізнага краба за клюшню. Круглае цела – сантыметраў пяцьдзесят у дыяметры. Ногі – таўшчынёй і даўжынёй з руку.
– Вікінг, – сказаў капітан.
– А што, калі яму туды палец торкнуць? – спытаў "вікінг".
– У сэнсе "прывітацца па-англійску"? Ну, паздароўкайся.
Няпіпіва ўзяў тоўстага заснулага мінтая, усунуў яго ў клюшню і пачаў дражніць. Краб доўга не хацеў злавацца, але ўрэшце пстрыкнуў клюшняй...
...Перарэзаў рыбіну на дзве часткі, нібы нажніцамі для бляхі паперу. Севярынавы вочы ад здзіўлення палезлі на лоб.
– ІІаздароўкайся. Сіла поціску – восемдзесят атмасфер.
– Н-ну!..
– Вось табе і "ну". Сумна было б, каб сунуў... Нясі кандзею.
Скарадзілі і скарадзілі мора. Працавалі да рэзкага болю ў спіне, а пасартаваўшы чарговы ўлоў, ляжалі на палубе, варылі есці, спявалі або рыхтавалі на зіму дробную камбалу пад піва: патрашылі, трохі салілі і развешвалі вяліцца на снасцях. Як сотні дзівосных авальных сцягоў.
А над усім гэтым было сонца і вецер. А пад усім гэтым было сіняе мора і хвалі. I часам скакалі па гэтых хвалях, радаваліся, што вырваліся з сеці, абмытыя, чысценькія шарыкі з сіняга шкла, плаўкі. Блішчалі, падскаквалі. Як маленькія блакітныя сонцы.
Калі сопкі сталі залатыя ад нізкага сонца, Севярын раптам убачыў, што чайкі гоняць над морам кагосьці дужа дробнага. Старыя, беласнежныя, чайкі і гадавалыя, карычняватыя.
Тое, дробнае, выкручвалася, чайкі прамахваліся і гарлалі, як быццам іх нехта нахабна, сярод дня, абакраў.
– Чаго гэта яны?
– А сінічка... – адказаў Няпіпіва.
– Адкуль у моры сінічка?
Твар капітана расплыўся ў шырокай усмешцы.
– У нас на носе жыве. Унь там старая ватоўка ляжыць. То пад ёю гняздо. I птушаняты там былі. Намучылася з імі, пакуль вылецелі. Сёння паляцела яшчэ як адшвартоўваліся. I вось, бач, бліжэй да ночы адшукала хату. Марская сініца. Гэта ж мы колькі міль зрабілі. I, глядзі ты, адкуль яна ведае, дзе мы?
Чайкі лямантавалі, скардзіліся на нахабнае парушэнне сухапутнай птушкай іхніх марскіх межаў. Ганяліся за малой. Але яна кожны раз выкручвалася і ўрэшце нырнула проста ў рубку.
Пагоня расчаравана паляцела ў мора. Сініца пырхнула з рубкі і села на гняздо.
...На захадзе сталі на якар.
– Унь там Тыгравая, – сказаў Няпіпіва. – Сёння табе на бераг высаджвацца – дурная справа. Ноч хутка. А заўтра – з сонцам...
– Не хацелася б.
– А начной тайгі хочаш? Адсюль да бухты кіламетры тры. Там вузкакалейка. Можа пашанцуе захапіць дрызіну. Вёрст восем, а там – хрыбет. Бачыш, залаціцца над морам. I адтуль – налева цераз горы. Звярынымі сцежкамі. Унь, бачыш, пальчык?
Праз лясістую шкуру хрыбта, нібы прадзёршы яе, сапраўды тырчала нешта падобнае на палец. I гэткае ж малое.
– У гэтым "малым" метраў дзвесце. Гэта Янтун-лаза – Скэля Пячнога Коміну. Вось ад яе ўбачыш запаведнік. Ну, як?
– Пачакаю. Сапраўды далекавата.
– Тады мы будзем сейнеру манікюр наводзіць, а ты ідзі да кандзея. Вучыся.
Вучыцца было цікавей, чым драіць палубу. Паклалі ў кацёл чатырох крабаў і ахапак ракаў і шрымсаў, хаця карыстацца катлом для кулінарных мэтаў не рэкамендавалася. Пасля кандзей пачаў гатаваць "цярпуг а ля Няпіпіва". Адразаў галовы з самай тоўстай часткай загорбка, трымаў іх у марской вадзе, пасля клаў на жалезку – галава прасунута ў галаву. Дадаваў перац, трохі вады, трохі тлушчу (астатняе пусцяць самі) і ставіў у духоўку.
Гадзінай пазней усе сядзелі і ляжалі на палубе, чэрпалі з жалезкі густую карычневую падліву, вазілі лыжкамі, даставалі церпуговыя галовы, смакталі іх, пляваліся косткамі за борт, мачалі хлеб. Гарэлі мускулы ад працы, твары – ад сонца і солі. I ўсё было смачна – праглынеш язык.
Ламалі гарачыя клюшні крабаў, разгрызалі іх – з рызыкай раздзерці рот да вушэй, – вымалі адтуль тоўстыя валокны белага мяса.
Елі па-зверску. I радаваліся, што дзень прайшоў хораша, а заўтра зноў пройдзе добра. Сонечны, салёны, марскі.
I дагараў над імі, над сопкамі, залаты захад.
"Шкада, што нельга паказаць гэтага ёй,– думаў Будрыс. – Падзяліцца. Яна радавалася б... Было б тады зусім добра. А так, без яе... гэта ўсё ж няпоўнае шчасце".
На беразе было зусім бязлюдна, ды ён і не спадзяваўся на тое, што яго нехта сустрэне.
Сейнер даў развітальны гудок, адыходзячы ад берага. Рэха закалацілася ў скалах, у сопках, не азораных яшчэ сонцам, у туманных лясах на схілах гор.
Чаравікі Севярын кінуў у рукзак. Абуў лёгкія сандалі і памахаў рукою наўздагон сейнеру. Рушыў берагам.
За сопкамі яшчэ стаяла імгла. Сонца толькі-толькі збіралася нарадзіцца. Мякка спружынілі пад нагамі бурыя сухія купы водарасцяў. Набягаў лёгкі прыбой: лакіраваныя, зялёна-карычневыя стужкі марской капусты нібыта млява мялі, нібыта лізалі ля ног сцежку – палоску ўкатанага цвёрдага пяску.
"Шш-шшш-ш..." – закалыхваў, дыхаў лёгкі прыбой. Празрыста-сіняя вада, карункавыя каробачкі марскіх вожыкаў, шкляныя плаўкі.
Паднялося сонца. Яшчэ нізкае. Мора штохвіліны мяняла колер: падаў на яго цень дрэў, скал, зноў прарываліся сонечныя прамяні. Было яно, як васьміног, то сіняватае, то злёгку ў чырвань, то ярка-зялёнае, то жаўтавата-шэрае. Але што далей, то болей перамагала, панавала ў ім глыбокая сінь.
Сцежка пачала аддаляцца ад яго, успаўзла на скалы, і сандалі пачалі спяваць іначай.
Клік-кляк, клік-кляк...
Ствалы ільмаў і кедраў ляжалі над патокамі. Дзіўна было ісці лесам, дзе большасць дрэў – твае незнаёмыя, дзе толькі па малюнках, па ўспамінах аб прачытаных кнігах здагадваешся, хто ёсць хто.
"Здароў, братка, ты, здаецца, маньчжурскі арэх. Унь, вісяць і пэцкаюцца, як грэцкія. А ты хто? Ты лімоннік. А твае лісты падобны на лісты жэньшэня, але ты не тое. Цябе тут, як лапухоў. Як казала Гражына? Элеутэракок?"