— Czołowe ekrany… przełączcie na podczerwień… wyłączcie silniki…
Borazonowe cylindry wygasły jednocześnie z wibracją korpusu statku. Na prawym ekranie czołowym ukazała się ogromna gwiazda, świecąca mglistym, czerwonobrunatnym światłem. Wszyscy zdrętwieli nie odrywając oczu od olbrzymiego dysku, który się wyłonił z ciemności.
— Jakiż ze mnie głupiec! — wykrzyknął z goryczą Pal Lin. — Byłem przekonany, że jesteśmy w okolicy ciemnego obłoku! A te przecież…
— Gwiazda żelazna! — ze zgrozą wykrzyknęła Ingrida Ditra. Erg Noor trzymając się oparcia fotela wstał z podłogi. Jego zazwyczaj blada twarz przybrała odcień sinawy, ale oczy błyszczały jak zwykle.
— Tak, to gwiazda żelazna, postrach astronautów — powiedział wolno.
Nikt się jej nie spodziewał w tym rejonie i spojrzenia wszystkich skierowały się na niego ze strachem i jednocześnie nadzieją.
— Myślałem, że to obłok — wyrzekł Pel Lin tonem winowajcy.
— Ciemny obłok o takiej sile przyciągania zawierałby stałe, względnie wielkie cząstki i „Tantra” nie istniałaby już teraz. Nieprawdopodobieństwiem jest uniknąć zderzenia w takim roju — surowo i cicho powiedział Erg Noor.
— Ależ były gwałtowne zmiany natężenia pola, i jakieś zaburzenia. Czyż to nie jaskrawy wskaźnik obłoku?
— Albo wskaźnik tego, że gwiazda ma planetę i może niejedną… Astronawigator zagryzł wargi do krwi. Noor kiwnął głową dodając obecnym otuchy i sam nacisnął guzik budzenia.
— Dawać szybko raport obserwacji! Obliczymy izograwy! Statek znów się zachwiał. Na ekranie mignęło coś przeraźliwie wielkiego, przemknęło do tyłu i znikło…
— A oto i odpowiedź… Wyprzedziliśmy planetę. Szybciej, szybciej do pracy! — Spojrzenie Erga Noora spoczęło na licznikach paliwa. Wpił się palcami w oparcie fotela, chciał coś powiedzieć, ale zrezygnował.
2. Epsilon Tukana
Cichy, szklisty brzęk zrodził się na stole z jednoczesnym zapaleniem się pomarańczowych i niebieskich światełek. Na przezroczystym przepierzeniu zaiskrzyły się kolorowe refleksy. Kierownik stacji kosmicznych Wielkiego Pierścienia Dar Wiatr śledził w dalszym ciągu światło Drogi Spiralnej. Jej gigantyczny pałąk wyrastał w górę ogromnym garbem, kreśląc wzdłuż morskiego wybrzeża matowożółtą pręgę odbicia. Nie odrywając od niej wzroku Dar Wiatr wyciągnął rękę i przesunął dźwigienkę na R.
Rozmyślań swoich jednak nie przerwał. Dziś w życiu tego człowieka nastąpić miała wielka zmiana. Rano z zamieszkanego pasa południowej półkuli przybył jego następca, Mven Mas, wybrany przez Radę Astronautyczną. Ostatnią akcję w obwodzie Pierścienia wykonają razem, a potem… Właśnie to „potem” jeszcze nie było zdecydowane. Dar Wiatr pełnił swoje obowiązki przez sześć lat. Wymagały one niewiarygodnego napięcia. Zmobilizował ludzi o wybitnych zdolnościach, wyróżniających się doskonałą pamięcią i szeroką wiedzą encyklopedyczną. Kiedy uporczywie zaczęło go opanowywać zobojętnienie do pracy i życia, charakterystyczne dla jednego z najcięższych schorzeń ludzkich, Evda Nal, sławny psychiatra, dokładnie go zbadała. Wypróbowany, stary sposób: muzyka molowych akordów w kabinie błękitnych snów poddanej działaniu uspokajających fal — nie odniósł skutku. Pozostawała więc tylko zmiana trybu życia i leczenie pracą fizyczną tam, gdzie jeszcze była stosowana.
Jego najmilsza przyjaciółka, historyk Veda Kong, zaproponowała mu u siebie pracę kopacza. Przy archeologicznych pracach wykopaliskowych maszyny nie mogły wykonywać całości robót. Etap końcowy wymagał pracy rąk ludzkich. Wprawdzie ochotników nie brakowało, ale Veda obiecywała mu długą podróż do okręgu prastarych stepów i życie w bezpośrednim kontakcie z przyrodą.
Veda Kong!… Zresztą ona wie wszystko. Veda kocha Erga Noora, członka Rady Astronautycznej, szefa trzydziestej siódmej wyprawy kosmicznej. Erg Noor powinien był dać znać o sobie z planety Zirda. Ale jeśli dotąd brak łączności — a wszystkie obliczenia dotyczące lotów kosmicznych są wyjątkowo ścisłe — nie wypada myśleć o zdobyciu miłości Vedy! Łączy ich jednak wektor przyjaźni, a to rzecz najważniejsza. Mimo wszystko zgadza się u niej pracować!
Dar Wiatr przesunął dźwignię i przycisnął guzik. Pokój zalało jaskrawe światło. Kryształowa szyba okienna stanowiła ścianę pomieszczenia wysuniętego w przestrzeń ponad ziemią i morzem. Dar Wiatr pochylił tę ścianę, ku sobie tak, że otworzył się widok na gwiaździste niebo. Metalowa rama odcięła setki świateł, dróg, budowli i latarń morskich w dole, na wybrzeżu.
Uwagę Dara Wiatra zaprzątała tarcza chronometru galaktycznego o trzech koncentrycznych pierścieniach podziałki. Nadawanie i odbieranie komunikatów na obwodzie Wielkiego Pierścienia odbywało się według czasu galaktycznego. Jeden obrót Galaktyki dokoła osi stanowił dobę galaktyczną.
Kolejna i ostatnia dla niego akcja nadawczo-odbiorcza miała nastąpić o godzinie dziewiątej rano, zgodnie z czasem Obserwatorium Tybetańskiego, więc tu, w śródziemnomorskim obserwatorium Rady, o drugiej godzinie w nocy. Pozostało zatem niewiele więcej ponad dwie godziny czasu.
Aparat na stole znowu zamigotał i zabrzęczał. Za przepierzeniem ukazał się człowiek w jasnej szacie, mieniącej się jedwabistym blaskiem.
Był to pomocnik Dara Wiatra.
— Przygotowaliśmy się do nadania i odbioru — rzucił krótko, bez jakichkolwiek zewnętrznych oznak szacunku, chociaż w spojrzeniu malowało się uwielbienie dla zwierzchnika.
Dar Wiatr milczał. Milczał także pomocnik, przybrawszy swobodną postawę, godności i dumy.
— W sali sześciennej? — zapytał wreszcie Dar Wiatr i otrzymawszy odpowiedź twierdzącą, zapytał, gdzie jest Mven Mas.
— Przy aparacie świeżości porannej. Jak mi się zdaje, jest zdenerwowany…
— Na jego miejscu byłbym także zdenerwowany — powiedział w zamyśleniu Dar Wiatr. — Tak właśnie było sześć lat temu…
Pomocnik aż się zaczerwienił z wysiłku, by przybrać maskę obojętności. Współczuł swemu szefowi z głębi gorącego, młodego serca. Zdawał sobie, być może, sprawę, że kiedyś sam przeżyje radości i troski tej odpowiedzialnej pracy. Kierownik stacji kosmicznych niczym nie zdradzał swoich uczuć — w jego wieku uchodziłoby to za nieprzyzwoite.
— Gdy się tylko zjawi Mven Mas, proszę go do mnie natychmiast wprowadzić.
Pomocnik wyszedł. Dar Wiatr zbliżył się do miejsca, gdzie przejrzyste przepierzenie było zaczernione od podłogi do sufitu, i szerokim gestem otworzył obydwa skrzydła drzwi, wprawione w płytę z różnokolorowego drzewa. Zajaśniało światło, płynące z głębi ekranu podobnego do zwierciadła.
Kierownik stacji kosmicznych włączył za pomocą osobnej dźwigienki „wektor przyjaźni” — bezpośredni kontakt między ludźmi związanymi głęboką przyjaźnią. Wektor przyjaźni łączył z sobą stale kilka miejsc najczęstszego pobytu człowieka — mieszkanie, miejsce pracy i ulubiony „kącik wypoczynku”.
Ekran zajaśniał. W jego głębi ukazały się rzędy szafek z filmami elektronowymi, które zastąpiły archaiczne fotokopie książek.
Kiedy ludzkość zaczęła się posługiwać jednolitym alfabetem zwanym liniowym — z powodu braku w nim znaków złożonych — filmowanie starych książek uległo dalszemu uproszczeniu i dokonywało się za pomocą mechanizmów automatycznych. Niebieskie, zielone i czerwone paski stanowiły znaki centralnych filmotek; przechowywano w nich wyniki badań naukowych, publikowanych zaledwie w dziesiątkach egzemplarzy. Wystarczyło zestawienie szeregu umownych znaków i filmoteka nadawała automatycznie całość tekstu książki-filmu. Ta zmechanizowana biblioteka stanowiła własność prywatną Vedy. Lekki trzask — obraz zniknął i na ekranie ukazał się inny pokój, także pusty. Wraz z drugim trzaskiem nastąpiło przeniesienie obrazu do sali ze słabo oświetlonymi stolikami pulpitowymi. Siedząca przy najbliższym stoliku kobieta uniosła głowę i Dar Wiatr rozpoznał miłą, pociągłą twarz o dużych błękitnych oczach, wydatnych, śmiało zarysowanych wargach i z lekka zadartym nosku. Życzliwy uśmiech czynił tę twarz jeszcze bardziej pociągającą.
— Vedo, pozostały dwie godziny. Trzeba się przebrać, a chciałbym, żeby pani przyszła do obserwatorium wcześniej.
Kobieta na ekranie uniosła ręce ku gęstym, jasnopopielatym włosom.
— Słucham cię, mój Darze — roześmiała się z cicha. — Idę do domu. Wesołość tonu nie zmyliła słuchu Dara Wiatra.
— Dzielna Vedo, niech się pani uspokoi. Każdy, kto występuje przed Wielkim Pierścieniem, kiedyś występował po raz pierwszy…
— Proszę nie tracić czasu po to, żeby mnie pocieszać — podniosła z uporem głowę. — Niebawem przyjdę.
Ekran zgasł. Dar Wiatr przymknął drzwi i skierował się w głąb, by powitać swego następcę. Mven Mas wszedł szerokim krokiem. Rysy twarzy i ciemnobrązowa barwa gładkiej i lśniącej skóry świadczyły o murzyńskim pochodzeniu. Z potężnych ramion spływał ciężkimi fałdami biały płaszcz. Mven Mas uścisnął obie dłonie Dara Wiatra w swoich mocnych, szczupłych rękach. Obaj byli wysokiego wzrostu. Wiatr, który pochodził z rosyjskiego ludu, wydawał się masywniejszy od smukłego Afrykańczyka.
— Wydaje mi się, że dziś zajdzie coś ważnego — zaczął Mven Mas z tą ufną prostotą, jaka cechowała ludzi ery Wielkiego Pierścienia.
Dar Wiatr wzruszył ramionami.
— Coś ważnego nastąpi dla wszystkich trojga. Ja przekażę moją pracę, pan ją podejmie, a Veda Kong po raz pierwszy przemówi do wszechświata.
— Jest bardzo piękna? — odezwał się Mven Mas na pół pytająco, na pół twierdząco.
— Zobaczy pan. Zresztą, w komunikatach dzisiejszych nie ma nic szczególnego. Veda wygłosi odczyt dla planety KRZ 664456 + ESz 3252.
Mven Mas dokonał w pamięci zadziwiająco szybkiego obliczenia:
— Gwiazdozbiór Jednorożca, Gwiazda Ross 614, system planetarny znany od niepamiętnych czasów, ale jak dotąd ich mieszkańcy nie wykazali się niczym. Lubię starodawne słowa i nazwy — dodał Mven, a w jego głosie zabrzmiała ledwo dosłyszalna nuta przeprosin.
Dar Wiatr pomyślał, że Rada umie dobierać właściwych ludzi. Głośno zaś rzekł:
— Będzie więc panu dobrze z Juniusem Antem, który kieruje elektronowymi mechanizmami pamięciowymi. Sam siebie mianował kierownikiem wydziału lamp pamięci. Określenie to, oczywiście, pochodzi nie od lampki, ubogiego kaganka starożytności, lecz od pierwszych elektronowych przyrządów w szklanych, niezdarnych kloszach z wypompowanym powietrzem, które przypominały ówczesne żarówki elektryczne.
Mven Mas roześmiał się tak poczciwie i szczerze, że Dar Wiatr poczuł sympatię do tego człowieka.
— Lampy pamięci! Nasze sieci pamięciowe, korytarze ciągnące się całymi kilometrami, złożone z miliardów elementów-komórek! — Ale, ale ja tu puszczam wodze swoim uczuciom, a nie dowiedziałem się bardzo ważnej rzeczy. Kiedy przemówiła Ross 614?
— Pięćdziesiąt dwa lata temu. Zdołali już opanować język Wielkiego Pierścienia. Odległość do nich wynosi zaledwie cztery parseki. Odczyt Vedy odbiorą więc za trzynaście lat.
— A potem?
— Po odczycie odbiór. Od naszych przyjaciół otrzymamy zapewne jakieś wiadomości z Pierścienia.
— Przez sześćdziesiątą pierwszą Łabędzia?
— Oczywiście. Albo przez sto siódmą Wężownika, żeby się posłużyć waszą dawną terminologią.
Wszedł mężczyzna w srebrzystej szacie, jaką nosili członkowie Rady Astronautycznej, i pomocnik Dara Wiatra. Niewysoki, ruchliwy, o garbatym nosie, miał ciemne jak wiśnie oczy, których spojrzenie budziło sympatię. Przybyły pogłaskał się dłonią po okrągłej czaszce.
— Jestem Junius Ant — wymienił swoje nazwisko donośnym głosem, zwracając się do Mvena Masa.
Mven przywitał go z szacunkiem. Kierownicy mechanizmów pamięciowych przewyższali wszystkich swoją wiedzą. Oni to decydowali, co z otrzymanych komunikatów należało uwieczniać w pamięci, a co skierowywać na drogę powszechnej informacji lub do pałaców twórczości.
— Jeszcze jeden z brevanów — powiedział Junius Ant ściskając dłoń swego kierownika.
— Co takiego? — nie zrozumiał Mven Mas.
— Mój wymysł. To słowo pochodzi z łaciny. Tak przezwałem wszystkich żyjących krócej pracowników stacji kosmicznych, lotników floty międzygwiezdnej, techników tych zakładów, które produkują silniki dla statków kosmicznych. Do tej grupy oczywiście należymy także my obaj. Wszyscy żyjemy nie więcej niż połowę normalnego wieku. Cóż robić, za to przynajmniej żyje się ciekawie! Gdzie Veda?
— Wkrótce tutaj będzie — odpowiedział Dar Wiatr.
Jego słowa zagłuszyły zatrważające akordy, które zabrzmiały tuż po dźwięcznym uderzeniu galaktycznego chronometru.
— Sygnał ostrzegawczy dla całej Ziemi. Dla wszystkich stacji energetycznych, wszystkich fabryk, transportu i radiostacji. Po upływie pół godziny należy przerwać przypływ energii elektrycznej i zgromadzić w kondensatorach o dużej pojemności, by można było przebić atmosferę za pośrednictwem kanału promieniowania kierunkowego. Nasz proces nadawczy pochłania czterdzieści trzy procent energii ziemskiej. Odbiór, jedynie dla utrzymania kanału, osiem procent — wyjaśnił Dar Wiatr.
— Właśnie tak to sobie wyobrażałem — kiwnął głową Mven Mas.
Nagle w jego oczach o skupionym wyrazie zapłonął zachwyt. Dar Wiatr rozejrzał się. Dotąd nie zauważona przez nich, obok świecącej się, przezroczystej kolumny, stała Veda Kong. Na występ przywdziała jeden ze swoich najpiękniejszych strojów, najbardziej podnoszący kobiecą urodę, noszony tysiące lat temu w dobie kultury kreteńskiej.
Wielki węzeł popielatych włosów spiętrzonych wysoko nad karkiem zdawał się nie obciążać silnej i smukłej szyi. Ramiona miała obnażone, a piersi opięte stanikiem z błękitnej tkaniny. Szeroka i krótka niebieska spódnica haftowana w srebrne kwiaty nie osłaniała opalonych nóg w pantofelkach wiśniowej barwy. Na tle delikatnej karnacji płonęły faanty z planety Wenus — duże, podobne do rubinów kamienie wprawione z zamierzonym prymitywizmem w złoty łańcuch.
Mven Mas, który po raz pierwszy widział Vedę, przyglądał się jej z nie ukrywanym zachwytem.
Veda spojrzała z niepokojem na Dara Wiatra.
— Dobrze — odrzekł na jej nieme pytanie.
— Występowałam już wielokrotnie, ale nigdy w ten sposób — rzekła Veda Kong.
— Rada postępuje zgodnie ze zwyczajem. Komunikaty dla różnych planet zawsze wygłaszały piękne kobiety. Świadczy to o poczuciu piękna mieszkańców naszego świata i w ogóle ma swoją wymowę — kontynuował Dar Wiatr.
— Rada nie mogła uczynić lepszego wyboru! — zawołał Mven Mas. Veda spojrzała na Afrykańczyka przenikliwie.
— Pan jest samotny? — zapytała cicho, a otrzymawszy odpowiedź twierdzącą, roześmiała się.
— Pan, zdaje się, ma mi coś do powiedzenia — zwróciła się do Dara Wiatra.
Przyjaciele wyszli na szeroki, mający kształt pierścienia taras i Veda z rozkoszą poddała twarz powiewowi świeżego morskiego wiatru.
Kierownik stacji kosmicznej opowiedział o swoim zamiarze udania się na teren wykopalisk i o wahaniach w wyborze pomiędzy trzydziestą ósmą wyprawą kosmiczną, antarktycznymi kopalniami podwodnymi i archeologią.
— O nie, byle tylko nie astronautyka! — wykrzyknęła Veda i Dar Wiatr zrozumiał, że popełnił nietakt. Zaaferowany osobistymi przeżyciami boleśnie dotknął nie zagojonego miejsca w duszy Vedy.
Wybrnięcie z przykrej sytuacji ułatwiły mu zatrważające akordy, jakie się rozległy w pobliżu tarasu.
— Już czas, za pół godziny musimy się połączyć z Pierścieniem! — Dar Wiatr ostrożnie ujął rękę Vedy. Zjechali ruchomymi schodami do głębokiego podziemia, do wyciosanej w skale komnaty.
Matowe płaszczyzny jej czarnych ścian wyglądały jak aksamitne. Przecinały je wyraźne linie kryształowych pasemek. Złociste, zielone, błękitne i pomarańczowe płomyki słabo oświetlały skale, znaki i cyfry. Szmaragdowe ostrza wskazówek drżały na czarnych półkolach, jak gdyby wszystkie te szerokie ściany przeżywały trwożne, napięte oczekiwanie.
Pośrodku stało kilka foteli i duży, hebanowy stół, częściowo wsunięty w ogromny, mieniący się diamentowymi refleksami, półkolisty ekran ujęty w masywną, złotą ramę.