— A pan? — z nieco mniejszą wściekłością wykrzyknął astronom.
— Ja nie. Miałem sposobność widzieć takiego samego potwora w czasie trzydziestej szóstej wyprawy kosmicznej… To moja wina. Będąc pewnym, że sam poprowadzę statek w niezbadanej okolicy, nie przewidziałem wszystkiego i ograniczyłem się jedynie do zwyczajnej instrukcji.
— Jak pan mógł przewidzieć, że pod pańską nieobecność ktoś wejdzie w tę okolicę?! — zawołała Niza.
— Powinienem to przewidzieć — odparł twardo Erg Noor uchylając się od przyjaznego poparcia Nizy — o tym byłby sens rozmawiać jedynie na Ziemi…
— Na Ziemi!… — jęknął Pur Hiss i nawet Pel Lin nachmurzył się zaskoczony. — Rozmawiać? Kiedy wszystko stracone i czeka nas zagłada?
— Czeka nas nie zagłada, lecz ciężka walka — odrzekł Erg Noor zajmując miejsce w fotelu stojącym przy stole. — Proszę siadać! Spieszyć się nie ma dokąd, dopóki „Tantra” nie wykona półtora obrotu…
Obecni usłuchali w milczeniu, a Niza mimo całej beznadziejności sytuacji uśmiechnęła się do biologa triumfująco.
— Gwiazda niewątpliwie posiada planetę, przypuszczam, że nawet dwie, jak można sądzić na podstawie krzywizny izograw. Planety, jak widzicie — Erg Noor szybko naszkicował schemat — powinny należeć do rzędu większych, więc zapewne posiadają atmosferę. Na razie lądowanie nie jest konieczne, mamy jeszcze sporo atomowego, zestalonego tlenu.
Erg Noor zamilkł i zamyślił się.
— Staniemy się satelitą planety i będziemy opisywać dokoła niej orbitę. Jeżeli atmosfera planety okaże się odpowiednia i jeśli zużyjemy własne powietrze, wystarczy nam paliwa na tyle, żeby wylądować i zawołać o pomoc. W ciągu pół roku obliczymy kierunek, przekażemy wyniki z Zirdy, zawołamy o statek ratunkowy i wydostaniemy się na wolność.
— Jeżeli się wydostaniemy… — skrzywił się Pur Hiss, powstrzymując wybuch nagłej radości.
— Tak, jeżeli — zgodził się Erg Noor. — Ale przynajmniej mamy wyraźny cel. Aby go osiągnąć, należy skupić wszystkie siły. Pan, panie Hiss, i Ingrida przeprowadźcie obserwacje i obliczcie rozmiary planet. Ber i Niza na podstawie masy planet obliczą prędkość ucieczki, a według niej prędkość orbitalną i optymalny promień obiegu statku kosmicznego.
Badacze na wszelki przypadek przygotowali się do lądowania. Biolog, geolog oraz lekarz mieli zadanie wyrzucić zwiadowczą stację-robota, mechanicy dostrajali ładownicze urządzenia radarowe oraz reflektory i montowali rakietę-satelitę, za której pośrednictwem miano uzyskać połączenie z Ziemią.
Odkąd uświadomili sobie grozę sytuacji, praca szła raźno; przerywano ją jedynie w czasie chwiejby statku i na czas chwilowych grawitacji. Jednakże „Tantra” zwolniła już szybkość do tego stopnia, że chwiejba przestała działać zabójczo na załogę.
Pir Hiss i Ingrida stwierdzili obecność dwu planet. Zewnętrzna — ogromna i zimna, spowita w stężoną, najprawdopodobniej trującą atmosferę — groziła zagładą. Gdyby przyszło do wyboru rodzaju śmierci, lepiej już spalić się w zetknięciu z powierzchnią gwiazdy żelaznej, niż utonąć w mroku atmosfery amoniakalnej, wbijając statek w tysiąckilometrowe nawarstwienie lodów. Takie straszne, ogromne planety istniały i w systemie słonecznym: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun.
„Tantra” niechybnie zbliżała się do gwiazdy. Po upływie dziewiętnastu dni ustalono wymiary planety wewnętrznej. Była ona większa od Ziemi. Okrążając swoje żelazne słońce w niewielkiej odległości, mknęła po orbicie z iście piekielną szybkością — jej rok wynosił chyba nie więcej niż dwa do trzech miesięcy ziemskich. Niewidzialna gwiazda T prawdopodobnie w dostatecznej mierze nagrzewała ją swoim promieniowaniem, jeśli więc planeta miała atmosferę, być może, istniało na niej życie. W tym wypadku lądowanie było szczególnie niebezpieczne…
Życie na pewnych planetach, podlegające innym przemianom ewolucyjnym, było niezmiernie szkodliwe dla mieszkańców Ziemi. Odporność organizmów, ich zdolność zwalczania chorobotwórczych bakterii, wypracowana w ciągu milionów stuleci na naszej planecie, stawały się bezskuteczne w obliczu obcych form istnienia. To samo niebezpieczeństwo groziło życiu przeniesionemu z innych planet na naszą Ziemię.
Główna cecha zwierząt, polegająca na tym, aby zabijając pożerać, a pożerając zabijać, przy wzajemnych kontaktach różnorakich światów zwierzęcych objawiała się z okrutną bezwzględnością. Udziałem pierwszych badaczy na zamieszkanych, ale pustynnych planetach były nieprawdopodobne schorzenia, epidemie i straszliwe kalectwa. Co prawda zamieszkane przez ludzi myślących światy, zanim nawiązały bezpośrednią łączność astronautyczną, podejmowały liczne doświadczenia i prace przygotowawcze. Na naszej Ziemi, zbyt odległej od obfitujących w życie centralnych stref Galaktyki, nie widziano jeszcze gości z innych planet, przedstawicieli innych cywilizacji. Rada Astronawigacyjna dopiero niedawno ukończyła przygotowania do pierwszego przyjęcia ludzi z pobliskich gwiazd Węża, Łabędzia, Wielkiej Niedźwiedzicy i Rajskiego Ptaka.
Erg Noor, licząc się z możliwością napotkania nieznanych form życia, kazał wydobyć z zasobników odpowiednie środki ochrony biologicznej.
„Tantra” zrównała wreszcie własną szybkość z prędkością orbitalną wewnętrznej planety gwiazdy żelaznej. Rozpoczęto dokoła niej obiegi. Mglista, bura powierzchnia planety, a raczej jej atmosfera, z odblaskiem ogromnej krwawobrunatnej gwiazdy, była widzialna tylko przez elektronowy inwertor. Wszyscy bez wyjątku członkowie wyprawy byli zajęci przy aparatach.
— Temperatura warstw powierzchniowych po stronie oświetlonej wynosi trzysta dwadzieścia stopni Kelvina!
— Obrót dokoła osi w przybliżeniu około dwudziestu dób! Grubość atmosfery: tysiąc siedemset kilometrów.
— Radary wykazują istnienie lądów i wód.
– Ściśle wyliczona masa: czterdzieści trzy i dwie dziesiąte ziemskiej.
Komunikaty następowały nieprzerwanie i charakter planety stawał się coraz bardziej wyraźny.
Erg Noor zestawiał dane liczbowe, gromadząc materiał potrzebny dla obliczenia elementów orbity. Czterdzieści trzy i dwie dziesiąte masy ziemskiej wskazywały na to, że planeta była duża. Jej siła ciążenia przykuje statek do powierzchni. Ludzie przekształcą się w bezradne owady ugrzęzłe w Majstrze…
Ergowi przypomniały się dawne straszne opowiadania, półlegendy o statkach kosmicznych, które z tych czy innych przyczyn trafiły na olbrzymie planety. Statek o małej szybkości, zaopatrzony w paliwo o małej zawartości energii, ginął. Rozlegał się ryk silnika, kadłub, nie mogąc się oderwać od powierzchni, zaczynał drgać konwulsyjnie. Statek wprawdzie pozostawał nie uszkodzony, ale ludzie marli… Chrzęst łamanych kości mieszał się z jękiem konających odbieranym przez stacje ziemskie wraz z ostatnimi, pożegnalnymi komunikatami…
Załodze „Tantry” nie groził ten los tak długo, póki mogła krążyć dokoła planety. Jeśli jednak statek będzie musiał lądować, tylko wyjątkowo mocni potrafią dźwigać ciężar własnej żywej wagi na tej strasznej przystani, którą im los wyznaczył na długie dziesiątki lat życia… Czy będą mogli przetrwać w takich warunkach; pod uciskiem dławiącego ciężaru, w wiecznym mroku promieniowania podczerwonego, w gęstej, stężonej atmosferze? Bądź co bądź nie czekała ich zagłada, była i nadzieja ratunku.
„Tantra” opisywała swoją orbitę w pobliżu granicy atmosfery. Członkowie wyprawy nie mogli pominąć okazji do zbadania nie znanej dotąd planety, stosunkowo mało odległej od Ziemi. Naświetlona, a raczej nagrzana jej strona różniła się od pozostającej w cieniu nie tylko znacznie wyższą temperaturą, lecz także ogromnymi skupieniami elektryczności, które zniekształcały transmisje potężnych urządzeń radarowych. Erg Noor zdecydował się na prowadzenie badań planety za pomocą stacji bombowych. Wyrzucono stację fizyczną i automat doniósł o istnieniu tlenu w atmosferze neonowo-azotowej, o obecności pary wodnej i o temperaturze wynoszącej dwanaście stopni ciepła. Na ogół więc warunki były podobne do ziemskich. Tylko ciśnienie zagęszczonej atmosfery przewyższało ziemskie jeden i cztery dziesiąte rażą, a siła ciążenia ponad dwa i pół rażą.
— Tu można żyć! — rzekł biolog z bladym uśmiechem, wręczając szefowi komunikat stacji.
— Skoro my będziemy mogli żyć na tak mrocznej i ciężkiej planecie, to, być może, żyją tu już jakieś drobne istoty.
Po piętnastym okrążeniu statku przygotowano stację-bombę o mocnym telenadajniku. Jednakże druga stacja fizyczna, wyrzucona w cień, po obrocie planety o sto dwadzieścia stopni, znikła nie nadając sygnału.
— Wpadła do oceanu — zagryzając wargi skonstatowała Bina Led, geolog wyprawy.
— Będziemy musieli pomacać planetę głównym radarem, zanim wyrzucimy robota-telewizor. Mamy tylko dwa.
„Tantra” wysłała wiązkę promieni radiowych i krążąc ponad planetą, penetrowała mętne wskutek zniekształceń kontury lądów i mórz. Ukazały się zarysy ogromnej równiny wchodzącej klinem w przestwór oceanu, bądź też rozdzielającej od siebie dwa oceany w okolicy równika planety. Wiązka promieni, która obejmowała przestrzeń dwustukilometrową, kreśliła na powierzchni planety zygzaki. Nagle na ekranie urządzenia radarowego zapłonął jasny punkt. Rozległ się świst potwierdzający, że to bynajmniej nie halucynacja.
— Metal! — zawołał geolog. — Otwarte złoże.
Erg Noor potrząsnął głową:
— Chociaż błysk był bardzo krótki, jednak zdążyłem dostrzec kształt konturów. Jest to albo wielki kawał metalu, może meteor, albo też…
— Statek — dokończyli jednocześnie Niza i biolog.
— Fantazja! — rzucił krótko Pur Hiss.
— Może i rzeczywistość — odparł Erg Noor.
— Wszystko jedno, dyskusja jest bezcelowa — nie poddawał się Pur Hiss. — Nie można sprawdzić. Przecież nie wylądujemy…
— Sprawdzimy za trzy godziny, kiedy znów się znajdziemy w tym samym miejscu. Prosz.ę zwrócić uwagę, że ten metalowy przedmiot znajduje się na równinie, którą bym wybrał do lądowania… Stację telewizyjną wyrzucimy właśnie tam… Proszę nastawić promień radaru z wyprzedzeniem o sześć sekund!
Plan Erga powiódł się i „Tantra” rozpoczęła drugie trzygodzinne okrążenie ciemnej planety. Teraz, w miarę zbliżania się do równiny, statek otrzymywał doniesienia telerobota. Ludzie patrzyli natężonym wzrokiem w rozświetlony ekran. Promień widzenia włączając się klasnął i daleko w dole, w tysiąckilometrowej otchłani ukazały się kontury przedmiotów. Kay Ber wyobraził sobie, jak się obraca podobna do latarni morskiej głowica stacji, wysunięta z twardego opancerzenia. W strefie, którą oświetlał promień automatu, przebiegały po ekranie niewysokie urwiska, wzgórza, czarna plątanina wypłuczysk. Nagle przemknęło widmo mające postać ryby o połyskującym konturze i znów rozpostarła się ciemność.
— Statek kosmiczny — rozległo się na raz kilka głosów.
Niza spojrzała na Pura Hissa z triumfem. Ekran zgasł. „Tantra” ponownie oddaliła się od telenadajnika, ale biolog Eon Tal już utrwalał taśmę zdjęcia elektronowego. Drżącymi z niecierpliwości palcami włożył taśmę do projektora z półkulistym ekranem. Wewnętrzne ścianki obłej półkuli odtworzyły powiększony obraz.
Znane cygarowate kontury części dziobowej, wybrzuszenia rufy, wysoki grzebień urządzenia równowagi… Mimo całego nieprawdopodobieństwa tego widowiska, tu, na planecie mroku, był to rzeczywiście ziemski statek kosmiczny. Stał poziomo, w normalnym położeniu, oparty o potężne wsporniki, nie uszkodzony, jak gdyby dopiero co wylądował na planecie gwiazdy żelaznej.
„Tantra” w dalszym ciągu opisywała szybkie wskutek dużego zbliżenia do planety kręgi, wysyłając bezskutecznie sygnały. Upłynęło kilka godzin. W centralnej sterowni zebrali się wszyscy członkowie wyprawy. Siedzący dotąd w głębokim zamyśleniu Erg Notfr wstał.
— Proponuję lądowanie. Możliwe, że nasi bracia potrzebują pomocy, że statek ich jest uszkodzony i nie może startować ku Ziemi. Zabierzemy ich do nas, załadujemy anamezon i uratujemy się razem. Zrzucanie rakiety ratunkowej nie ma sensu. Rakieta nie pomoże nam zaopatrzyć się w paliwo, a zużyje tyle energii, że nie będziemy mogli sygnalizować na Ziemię.
— A może tamci znaleźli się tutaj właśnie wskutek braku anamezonu? — zapytał Pel Lin.
— W takim razie pozostały im jeszcze planetarne ładunki jonowe. Nie mogli przecież zużyć wszystkiego. Widzicie sami, że statek wylądował prawidłowo, co znaczy, że lądowali na silnikach planetarnych. Zabierzemy paliwo jonowe, wystartujemy znowu i wyszedłszy na orbitę będziemy wołali Ziemię i czekali na pomoc. W najgorszym razie stracimy osiem lat Ale jeżeli uda się zdobyć anamezon, wtedy — hura!
— Może ich paliwo planetarne to nie ładunki jonowe, tylko fotonowe? — wyraził wątpliwość któryś z inżynierów.
— Możemy je zużytkować w silnikach głównych, jeżeli się przestawi zwierciadła czasowe z pomocniczych silników.
— Widzę, że zdążył już pan wszystko przemyśleć — poddał się inżynier.
— Pozostaje ryzyko lądowania na ciężkiej planecie i ryzyko pobytu na niej — burknął Pur Hiss. — Strach myśleć o tym świecie mroku!
— Tak, to prawda, ale ryzyko jest istotą naszej sytuacji, a my go bynajmniej nie powiększamy. Planeta, na której siedzi statek, nie jest znów taka zła.
Erg Noor rzucił okiem na tarczę równoważnika szybkości i zbliżył się do pulpitu. Długo trwał nieruchomo nad dźwigniami i przekładniami urządzenia sterowniczego. Palce jego dużych rąk poruszały się, jakby próbując akordów na niewidzialnym instrumencie muzycznym; zgarbił się, twarz mu stężała.
Niza podeszła do Erga, ujęła śmiało jego prawą dłoń i przytuliła ją do swego gładkiego, gorącego z podniecenia policzka. Erg Noor uśmiechnął się z wdzięcznością, pogłaskał wspaniałe włosy dziewczyny i wyprostował się.
— Schodzimy w niższe warstwy atmosfery do lądowania! — rzekł mocnym głosem włączając sygnał.
Rozległ się gwizd syreny. Ludzie pospiesznie się rozbiegli i zajęli miejsca w ruchomych siedzeniach hydraulicznych.
Erg Noor utonął w miękkich objęciach fotela ładowniczego, który się wynurzył z luku przed pulpitem sterowniczym. Zagrzmiały wybuchy silników planetarnych i statek z wyciem pomknął w dół, ku skałom i oceanom nieznanej planety.
Urządzenia radarowe i zwierciadła podczerwone badały pierwotne ciemności, czerwone światełka płonęły na skali wysokości przy cyfrze piętnaście tysięcy metrów. Nie należało się spodziewać gór wyższych ponad dziesięć kilometrów na planecie, na której wody i naświetlenie cieplne czarnego słońca współdziałały przy wyrównywaniu jej powierzchni, podobnie jak na Ziemi.
Już pierwsze okrążenie ujawniło tylko nieznaczne wyniosłości jak na Marsie. Najwidoczniej działanie sił górotwórczych ustało lub też uległo zahamowaniu.
Erg Noor przesunął granicę wysokości lotu na dwa tysiące metrów i włączył potężne reflektory. Pod statkiem rozpościerał się ogromny ocean, istne morze grozy. Gęste, czarne fale wznosiły się i opadały nad straszliwymi głębinami.
Biolog, ocierając pot, usiłował z trudem złowić odbity od fali refleks świetlny za pomocą przyrządu, który wykazywał stosunek światła odbitego od danej powierzchni do padającego, czyli albedo. W ten sposób można było określić stan zasolenia lub stopień mineralizacji morza.
Lśniąca ciemność wód przechodziła w matową czerń — był to początek lądu. Skrzyżowane promienie reflektorów tworzyły pomiędzy ścianami mroku wąską drogę. Wyłaniały się na niej niespodziewane barwy: żółtawe plamy piachu, to znów szarawozielona powierzchnia obłych złomów skalnych..
„Tantra” kierowana wprawną ręką pomknęła nad kontynentem. Erg Noor poznał równinę.
Nie było to jednak płaskowzgórze. Wznosiło się bowiem nad nizinnymi spłachciami lądu zaledwie około stu metrów.
Przednie urządzenie radarowe lewej burty dało sygnał gwizdkiem. „Tantra” wycelowała reflektory. Teraz już było widać wyraźnie statek kosmiczny pierwszej klasy. Pokrycie jego części dziobowej z irydu anizotropicznego lśniło w promieniach reflektora jak nowe. W pobliżu nie było widać baraków ani żadnych świateł. Statek stał ciemny i martwy, nie reagując zupełnie na ukazanie się „Tantry”, Promienie reflektorów pobiegły dalej, odbiły się od olbrzymiego dysku o spiralnych występach jak od niebieskiego zwierciadła. Dysk stał pochyło, częściowo zanurzony w czarną glebę. Przez chwilę obserwującym zdawało się, że w tyle, za dyskiem wznoszą się jakieś skały, a dalej gęstniała nieprzejrzana ciemność. Było tam pewnie urwisko lub zejście na dół…