Mvenowi wydało się, że słyszy symfonię czystych, wysokich tonów podbudowaną dudniącym i miarowym rytmem niskich brzmień. Veda Kong ścisnęła dłoń Dara Wiatra, ale ten nie zwrócił na to uwagi. Junius Ant patrzył stojąc nieruchomo i wstrzymując oddech.
Mieszkańcy Tukana byli tak bardzo podobni do Ziemian, że stopniowo zacierało się wrażenie inności tego świata. Ci czerwonoskórzy odznaczali się takim pięknem fizycznym, jakiego człowiek na Ziemi jeszcze nie osiągnął, a jakie żyło jedynie w marzeniach i tworach artystów, wcielając się w niewielką tylko liczbę ludzi.
„Im trudniejsza i dłuższa była droga ślepej ewolucji od dzikiego zwierzęcia do istoty myślącej, tym bardziej podziwu godna jest doskonałość wyższych form życia, a tym samym i ich piękno — myślał Dar Wiatr. — Już od dawna ludzie Ziemi zrozumieli, że piękno polega na instynktownym wykształceniu przez istoty myślące celowości budowy swych organizmów i przystosowywaniu się do określonych przeznaczeń. Im różnorodniejsze są te przeznaczenia, tym piękniejsza staje się forma. Mieszkańcy Tukana są z pewnością wielostronniejsi i zręczniejsi od nas. A może ich cywilizacja kładła większy akcent na fizyczny i umysłowy rozwój człowieka kosztem techniki? Nasza kultura przez długi czas była opanowana przez technicyzm i dopiero z nastaniem ustroju komunistycznego weszła na drogę doskonalenia samego człowieka”.
Taniec się skończył. Młoda dziewczyna wyszła na środek sali, po czym uniosła ramiona i twarz ku sufitowi. Światło skupiało się teraz jedynie na niej.
Spojrzenia Ziemian powędrowały mimo woli za jej wzrokiem. Na suficie było wyobrażone rozgwieżdżone niebo. Znajdujące się na nim obce gwiazdozbiory nie wywoływały żadnych skojarzeń. Dziewczyna poruszyła ręką i oto na jej palcu wskazującym ukazała się niebieska kulka. Z kulki trysnął srebrzysty promień, który się przekształcił w ogromny wskaźnik. Okrągła plamka świetlista na końcu promienia zatrzymywała się kolejno raz na jednej, to znów na drugiej gwieździe. Wówczas na szmaragdowej płycie ukazywały się obrazy pustynnych bądź zaludnionych planet. Pod czerwonymi, niebieskimi, fioletowymi i żółtymi słońcami płonęły z przygnębiającą beznadziejnością kamieniste lub piaszczyste przestrzenie. Czasami promienie dziwnego, ołowianego słońca powoływały do życia na swych planetach płaskie kopuły i spirale nasycone elektrycznością, pływające na podobieństwo meduz w gęstej, pomarańczowej atmosferze lub po oceanie. W systemie czerwonego słońca rosły drzewa fantastycznie wysokie, o śliskiej, czarnej korze; wyciągały ku niebu, jakby w rozpaczy, miliardy wykrzywionych konarów. Inne planety były całkowicie zalane wodą. Olbrzymie żywe wyspy, ni to zwierzęce, ni to roślinne, pływały wszędzie, poruszając na spokojnej gładziźnie niezliczonymi, kudłatymi mackami.
— Oni nie mają w pobliżu planet z wyższymi formami życia — rzekł nagle Junius Ant, śledzący nieprzerwanie mapę nieznanego nieba.
— Nie — odparł Dar Wiatr — z jednej strony leży płaski układ gwiezdny, jedna z późniejszych formacji Galaktyki. Ale wiemy, że układy płaskie i kuliste, zarówno nowsze, jak i dawniejsze, występują obok siebie na przemian. Od strony Eridana mają układ, w którym żyją istoty myślące. Należy on do Wielkiego Pierścienia.
— WR 4955 + MO 3529… i tak dalej — wtrącił Mven Mas. — Ale czemu tamci nie wiedzą o tym?
— Układ został przyłączony do Wielkiego Pierścienia dwieście siedemdziesiąt pięć lat temu, a ten komunikat nadano wcześniej.
Czerwonoskóra dziewczyna strząsnęła z palca niebieską kulkę i zwróciła się ku widzom z wyciągniętymi ramionami. Zdawało się, że zamierzała uściskać kogoś niewidzialnego, kto stał przed nią. Potem odrzuciła głowę do tyłu i otworzyła usta, jakby rzucała w lodowaty mrok międzygwiezdnych przestworzy gorący zew do ludzi innych światów.
Nie było w niej śladu surowości, jaka cechowała rzeźbione twarze ziemskich czerwonoskórych. Okrągłe oblicze o małym nosku, szeroko rozstawione, ogromne oczy niebieskiej barwy, małe usta przywodziły raczej na myśl ludy zamieszkujące północne obszary globu ziemskiego. Gęste, czarne włosy nie były twarde. Z całej postaci dziewczyny tchnęła radość życia i pewność siebie, która na widzach sprawiała wrażenie wewnętrznej siły.
— Czy oni rzeczywiście nic nie wiedzą o Wielkim Pierścieniu? — prawie jąknęła Veda Kong chyląc głową przed piękną siostrą z kosmosu.
— Teraz pewnie wiedzą — odezwał się Dar Wiatr — przecież to, co widzimy, odbyło się przed trzystu laty.
— Osiemdziesiąt osiem parseków — zahuczał niski głos Mvena Masa. — Ci wszyscy, których widzieliśmy, nie żyją od dawna.
Jakby dla potwierdzenia jego słów, zjawisko cudownego świata znikło. Zgasł także i zielony wskaźnik łączności. Transmisja się skończyła.
Wszyscy zapadli w głęboką zadumę. Pierwszy ocknął się Dar Wiatr. Gryząc wargi z wyrazem przykrości, szybko poruszył rączkę wykonaną z kamienia granatu. Wyłączenie energii ozwało się dudniącym, metalicznym hukiem, uprzedzającym inżynierów stacji energetycznych o tym, że należy obecnie skierować potężny strumień do właściwych kanałów. Zakończywszy manipulacje przy aparaturze, kierownik stacji kosmicznych ponownie zwrócił się do swoich towarzyszy.
Junius Ant przeglądał pokreślone kartki.
— Część mnemogramu (pamięciowego zapisu) z mapą gwieździstego nieba na suficie należy niezwłocznie przesłać do Instytutu Nieba Południowego — powiedział do młodego pomocnika Dara Wiatra.
Tamten spojrzał na Juniusa Anta ze zdziwieniem, jak gdyby budząc się z niezwykłego snu.
Surowy uczony zataił uśmiech — czyż oglądane zjawisko nie było w rzeczy samej wizją cudownego świata, przekazaną przed trzema wiekami? Świata, który ujrzą teraz miliardy ludzi na Ziemi oraz na stacjach Księżyca, Marsa i Wenus.
— Miał pan rację, Mvenie — uśmiechnął się Dar Wiatr — mówiąc jeszcze przed odbiorem, że dziś zajdzie coś niezwykłego. Po raz pierwszy od czterystu lat istnienia Wielkiego Pierścienia z głębi wszechświata przyszła wieść o planecie zamieszkanej przez naszych braci, bliskich nam nie tylko rozumem, ale i budową ciała. Cieszy mniej nadzwyczaj to odkrycie. Dobrze się zaczyna pańska działalność. Ludzie czasów starożytnych uważaliby to za dobrą wróżbę, nasi psychologowie zaś powiedzieliby, że zaszedł wypadek pokrzepiający na duchu i mogący odegrać rolę bodźca do dalszej…
Dar Wiatr zreflektował się nagle: czuł, że jest podniecony i za dużo mówi. Gadatliwość w epoce Wielkiego Pierścienia była uważana za jedną z najhaniebniejszych wad człowieka, toteż zamilkł nie kończąc zdania.
— Tak, tak! — odezwał się z roztargnieniem Mven Mas.
Junius Ant wyczuł w jego głosie i sposobie bycia pewną rezerwę. To go zastanowiło. Veda Kong lekko pogłaskała palcem dłoń Dara Wiatra i skinęła na Afrykańczyka.
„Może jest zbyt wrażliwy” — pomyślał Dar Wiatr i przyjrzał się uważnie swemu następcy.
Ale Mven Mas szybko się zorientował i znowu stał się spokojnym, uważnym specjalistą. Ruchome schody przeniosły ich na górę, ku szerokim oknom i wygwieżdżonemu niebu, równie dalekiemu, jak w ciągu trzydziestu tysięcy lat istnienia człowieka — ściślej: tej jego odmiany, która nosi miano Homo Sapiens.
Mven Mas i Dar Wiatr musieli jeszcze tu pozostać.
Veda Kong szepnęła Darowi, że nigdy nie zapomni tej nocy.
— Wydawałam się sobie tak bardzo godną politowania — kończyła z uśmiechem zadającym kłam tym smutnym słowom.
Dar Wiatr zrozumiał, co miała na myśli, i przecząco potrząsnął głową.
— Jestem pewien, że gdyby owa kobieta zobaczyła panią, Vedo, byłaby dumna ze swojej siostry. Naprawdę, nasza Ziemia nie jest gorsza od ich świata! — Twarz Dara Wiatra promieniała miłością.
— No, drogi przyjacielu, to tylko w pańskich oczach — uśmiechnęła się Veda. — Niech pan spyta Mvena Masa!… — Żartobliwie osłoniła oczy ręką i znikła za załomem ściany.
Kiedy wreszcie Mven Mas pozostał sam, już dniało. W chłodnawym, nieruchomym powietrzu rozlało się szare światło, morze i niebo nabrały kryształowej przejrzystości. Morze miało srebrzysty, a niebo różowy odcień.
Mven Mas długo stał na balkonie obserwatorium wpatrując się w znajome zarysy budynków.
Na niewysokiej płaszczyźnie dźwigała się wzwyż olbrzymia aluminiowa arkada, przekreślona dziewięcioma równoległymi pasami aluminiowymi, oddzielonymi od siebie opalowokremowymi srebrzysto-białymi szybami plastycznymi — gmach Rady Astronautycznej. Przed gmachem wzniesiono pomnik pierwszych ludzi, którzy wyruszyli w przestrzenie kosmiczne. Stok stromej góry sięgającej obłoków wieńczył statek astronautyczny starodawnego typu — rybokształtna rakieta, mierząca swym nosem w niedostępne jeszcze wyżyny. Długi rząd ludzi wspinał się z trudem po zboczu, okrążając cokół pomnika — piloci statków rakietowych, fizycy, astronomowie, biolodzy, śmiali pisarze-fantaści…
Świt jarzył się już na kadłubie starodawnego statku kosmicznego i na lekkich, ażurowych konturach gmachów, a Mven Mas wciąż i jeszcze przemierzał balkon szerokimi krokami. Ani razu jak dotąd nie doznał takiego wstrząsu. Wychowany według zasad ogólnie obowiązujących w dobie Wielkiego Pierścienia, przeszedł trudny kurs wychowania fizycznego i przeszedł z powodzeniem „próbę sprawności Herkulesa”, nazwaną tak na pamiątkę pięknych mitów starożytnej Hellady. Próbie tej musiał się poddać każdy młodzieniec j ś kończący szkołę. Jeśli dobrze wywiązał się z zadania, uznawano go za godnego wyższego szczebla wykształcenia.
Mven Mas pracował w Tybecie zachodnim, zaopatrując tamtejsze kopalnie w wodę, opiekował się lasem araukarii na płaskowzgórzu Nahebta w Ameryce Południowej i tępił rekiny, które znowu ukazały się przy brzegach australijskich. Jego życiowy hart i wybitne zdolności pozwoliły mu odbyć długoletnią naukę i przygotować się do trudnej i odpowiedzialnej działalności. Dziś, kiedy zaraz na początku nowej pracy dane mu było zetknąć się z dalekim światem tak wiele mającym wspólnego z Ziemią, w duszy Mvena Masa zadrgała jakaś nieznana struna. Poczuł, jakby się rozwarła przed nim otchłań, dokoła której chodził przez długie lata swego życia nie przeczuwając jej istnienia. Tak silne było pragnienie nowego spotkania z planetą gwiazdy Epsilon Tukana — ze światem, który ucieleśniał najpiękniejsze baśni ludzkości. Nigdy nie zapomni czerwonej dziewczyny, jej wyciągniętych i przywołujących rąk, jej rozchylonych ust!…
To, że od owego cudownego świata dzieliła go przestrzeń dziewięćdziesięciu lat świetlnych, że nie istniała żadna techniczna możliwość dotarcia doń, nie osłabiało, lecz wzmagało palącą tęsknotę.
3. W niewoli ciemności
Na pomarańczowych wskaźnikach anamezonowego paliwa czarne, grube strzałki spoczywały na zerach. Kurs statku na razie nie odchylał się od gwiazdy żelaznej, tak że szybkość wciąż jeszcze była wielka.
Statek przybliżał się nieuchronnie do niesamowitego, niewidzialnego dla ludzkiego oka słońca.
Erg Noor przy pomocy astronawigatora, drżąc z wytężenia i słabości, usiadł przy liczniku. Silniki planetarne, odłączone od robota-sternika, ucichły.
— Ingrido, co to właściwie jest gwiazda żelazna? — zapytał cicho Kay Ber nie opuszczając przez cały czas swego miejsca za plecami astronoma.
— Niewidoczna gwiazda klasy widmowej T, wygasła, ale jeszcze niewystygła zupełnie albo nie rozżarzona na nowo. Wysyła długofalowe promieniowanie cieplnej części widma i widać ją tylko przez inwertor elektronowy. Jej światło jest dla naszych oczu niewidoczne, naprawdę zaś jest to promieniowanie podczerwone. Sowa, dostrzegająca podczerwone promieniowanie cieplne, mogłaby ją zobaczyć.
— A dlaczego „żelazna”?
— Wszystkie, które dotąd zbadano, wykazują w widmie znaczną zawartość żelaza. Najwidoczniej stanowi ono poważną część składników tej gwiazdy. Stąd też, jeżeli gwiazda jest duża, jej masa i pole przyciągania są ogromne. Obawiam się, że trafiliśmy właśnie na taką…
— I co będzie?
— Nie wiem. Sam widzisz, że nie mamy paliwa. Ale w dalszym ciągu lecimy prosto na gwiazdę. Trzeba by zahamować „Tantrę” do szybkości jednej tysiącznej prędkości absolutnej, przy której byłoby niemożliwe odchylenie kątowe. Jeżeli nie wystarczy także planetarnego paliwa, statek będzie się stale zbliżał do gwiazdy, aż spadnie na nią. — Ingrida nerwowo potrząsnęła głową, a Ber pieszczotliwie pogładził ją po obnażonej ręce, pokrytej gęsią skórką.
Erg Noor podszedł w skupieniu do pulpitu sterowniczego. Wszyscy milczeli tłumiąc oddechy, milczała także dopiero co obudzona Niza, instynktownie pojąwszy ogrom niebezpieczeństwa. Paliwa mogło wystarczyć jedynie na zwolnienie lotu, ale wskutek straty szybkości statkowi byłoby trudno przezwyciężyć siłę przyciągania gwiazdy żelaznej. Gdyby „Tantra” nie podeszła tak blisko, gdyby Lin domyślił się w porę…
Minęło około trzech godzin i Erg Noor wreszcie się zdecydował. „Tantra” drgnęła od potężnego wybuchu motorów kaskadowych. Lot statku uległ stopniowemu zwolnieniu. Erg wykonał niedostrzegalny ruch — obecnym zamarły serca. Straszne, brunatne słońce znikło z pierwszego ekranu i przeszło na drugi. Zdawało się, że statek oplotły jakieś niewidzialne pęta i ciągną go ku gwieździe. Noor szarpnął ku sobie uchwyty — silniki zostały unieruchomione.
— Wydostaliśmy się! — szepnął z ulgą Pel Lin. Noor wolno skierował wzrok w jego stronę.
— Nie! Pozostał jedynie nienaruszalny zasób paliwa dla orbitalnego krążenia i lądowania.
— Co teraz począć?
— Czekać. Odchyliłem nieco statek. Ale przelatujemy za blisko. Między siłą przyciągania gwiazdy a zmniejszoną szybkością „Tantry” toczy się walka. „Tantra” leci teraz jak księżycowa rakieta g i jeżeli zdąży się oddalić, polecimy ku Słońcu. Co prawda czas lotu mocno się wydłuży. Za jakieś trzydzieści lat nadalibyśmy sygnał wywoławczy, a za następnych osiem nadejdzie pomoc…
— Trzydzieści osiem lat! — szepnął Ber na ucho Ingridzie.
Szarpnęła go za rękaw i odwróciła się.
Erg Noor opadł na poręcz fotela i opuścił ręce na kolana. Ludzie milczeli, tylko cicho śpiewały przyrządy nawigacyjne. Ale w tej pieśni dźwięczała jakaś obca, nie harmonizująca z całością nuta grozy. Był to niemal fizycznie wyczuwalny zew gwiazdy żelaznej, realna siła jej czarnej masy, ścigająca statek, który utracił swą potęgę.
Policzki Nizy pałały, serce biło przyspieszonym tętnem. Beznadziejne wyczekiwanie stawało się dla dziewczyny nie do zniesienia.
…Wolno płynęły godziny. W centralnej sterowni ukazywali się jeden po drugim obudzeni członkowie wyprawy. Liczba milczących wzrastała, póki nie zebrała się cała załoga statku. Czternaście osób.
Wciąż malejąca szybkość lotu była obecnie mniejsza niż szybkość, ucieczki. „Tantra” nie mogła już teraz ujść gwieździe żelaznej. Ludzie, zapomniawszy o jedzeniu i o śnie, nie opuszczali sterowni przez wiele godzin, w ciągu których kurs „Tantry” odchylał się coraz bardziej, aż wreszcie statek wszedł na fatalną elipsę. Los „Tantry” stał się jasny dla wszystkich.
Nagle rozległ się tak przeraźliwy krzyk, że wszyscy drgnęli. Astronom Pur Hiss zerwał się i zaczął wymachiwać rękami. Jego konwulsyjnie wykrzywiona twarz straciła podobieństwo do oblicza ludzkiego ery Pierścienia. Strach i żądza zemsty opanowały uczonego niepodzielnie.
— To on — wrzeszczał Pur Hiss wskazując Pela Lina — ten tuman pozbawiony mózgownicy!… — Astronom zachłysnął się próbując przypomnieć sobie słowa klątw używanych przez praszczurów, a które od dawna wyszły z obiegu.
Stojąca w pobliżu Niza odsunęła się z obrzydzeniem.
Erg Noor powstał.
— Potępianie towarzysza nie zaradzi złemu. Minęły czasy, kiedy błędy mogły być zamierzone. A w tym wypadku — Noor niedbale poruszył uchwyty licznika — jak widzicie, istnieje trzydzieści procent możliwości błędu. Jeżeli dodamy do tego nieuniknioną depresję przy końcu dyżuru, a w dodatku wstrząs wskutek chwiejby statku, nie wątpię, że i pan, panie Hiss, popełniłby ten sam błąd.