таварыш Сталін, механічна ляпнуў палітычна падкаваны Пранік.
Папеж адно Пану Богу падпарадкоўваецца, сувора нагадаў Халерас.
Дык Бога ж няма! пераканана прамовіў чакісты і блазнавата пасміхнуўся. Гэта нават папы ведаюць.
Але ж Папеж Рымскі ёсць, жорстка абрэзаў Халерас, і ён прыслаў нам свайго легата.
Пакуль таварыш чакіст асэнсоўваў слова легат, двое жмудзіласаў выцянулі з задняга сядзення Мерседэса дробнага сухенькага дзядка, сівую галаву каторага пакрываў недарэчна модны капялюш барсаліна.
Porka Madonna! незадаволена прабурчэў дзядок у твар разгубленаму чакістаму.
Легат моліцца паважным шэптам пракаментаваў Халерас.
За каго? ціха, бо прасякнуўся ўрачыстасццю моманту, спытаў Пранік.
За ўсіх людзей добрай волі, пранікнёна азваўся лідэр Лабусаў, а значыць, ён важка ўзняў палец, і за таварыша Сталіна.
Пранік страсянуў галавой, каб сагнаць рэлігійнае ачмурэнне:
Папоўскае цемрашальства! ён цвыркнуў слінай на брук, якое дачыненне мае гэты стары жмудзілас да нашых новых канфліктаў? З-пад якога ковенскага плоту вы яго выцягнулі? сказаў ён не вельмі ўпэўнена, бо шляхотная барсаліна відавочна сведчыла пра іншае.
Piano, signior Pranik, як сухое лісце зашалясцелі італьянскія словы, Koza Nostra! Sicilia, Palermo
Стары звонка пстрыкнуў скручанымі поліартрытам пальцамі і скасавурыўся на галоўнага жмудзіна. Халерас схіліўся да вуха старога і прашаптаў:
Гэты фацат з савецкіх копаў.
Бяскроўныя вусны сіцылійскага мафіёзі расплыліся ў хіжай усмешцы. Ён адразу ж прыгадаў патрэбнае слова, пачутае ў мінулым жыцці на даху чыкагскай бойні, і нахабна тыцнуў пальцам у Пранікавы грудзі:
Мудзіла!
Ты шалёны, стары! Хто цябе дзе хаваў? імгненна разюшыўся чакісты.
Ён прывёз булу самога Папы Рымскага, Халерас абачліва стаў паміж Пранікам і сіцылійскім мафіёзі. Хай пан Спагеціс пацвердзіць свае паўнамоцтвы. Була!
Сухая далонь слізганула ў кішэню плашча. У святле фар разгарнула папяровыя крылы ўлётка з нетутэйшымі словамі.
Трымай!
Пранік недаверліва ўзіраўся ў двайны фатаздымак легата ў анфас і ў профіль, над якім чарнеў тлусты надпіс WANTED. Пад фота расцягнулася нулямі ўнушальная лічба паліцэйскай узнагароды.
За столькі даляраў Папеж прызначыў слыннага па абодва бакі Атлантыкі сіцылійскага мафіёзі пана Карласа Спагеціса сваім легатам на ўсіх Крэсах Усходніх, патлумачыў Шалёнас малапісьменнаму чакісту, цяпер ён і толькі ён мае права праз ксяндзоў загадваць тутэйшым піякам, якія трункі ім ужываць. А ўжываць яны павінны выключна італьянскае віно росо. Так што каціся ты са сваёй савецкай манаполькай. Як кажуць тыя бездухоўныя рускія: кілбаскай па Малой Спаскай.
Карла Спагеці моршчыў лоб згадваў другія тутэйшыя слоўцы, якімі кляў чыкагскіх копаў ягоны названы беларускі брат-бутлегер. Прамовіць іх яму не дазволілі двое жмудзіласаў, бо ўзялі пад пахі і шпарка пацягнулі ў салон машыны.
Пакінуты на адзіноце забойца мічыганскага шэрыфа ўладкаваўся на рыпучым скураным сядзенні Мерседэса і моўчкі пазіраў на чужы краявід. Тонкія старэчыя вусны дрыжэлі ад крыўды. Замест таго, каб з карысццю бавіць час у перастрэлках з паганымі карабінерамі Мусаліні ў алівавых садах роднай Сіцыліі, ён быў змушаны выконваць нязвыклую для сябе ролю папскага легата на Крэсах Усходніх. Так атрымалася, што пасля вяртання на радзіму бацькі Козы Ностры не здолелі падшукаць мафіёзі-перастарку адпаведнай яго статусу пасады, пасля чаго за немалыя грошы здалі яго ў ганаровую арэнду ковенскім тэрарыстам-пачаткоўцам. І хаця стары мафіёзі цяпер раскашаваў у лепшых гатэлях, бардэлях і рэстарацыях, незадаволенасць жыццём усё часцей давалася ў знакі.
Працуй пільна і будзе табе Вільня! задаволены вынікамі сустрэчы Халерас сеў за руль.
Страляй халерна і будзе табе Палерма! механічна перайначыў на свой капыл Карла Спагеці.
Баявікі чакісцкай групоўкі Халодная галава вылупленымі вачыма праводзілі картэж нахабных лабусаў. Калі пра яго рух у бок Вільні нагадваў з цемры адно бразгат танка, таварыш Пранік нарэшце перастаў хаўкаць разяўленым ротам.
Таварыш камандзір, дазвольце звярнуцца? нясмела нагадаў пра сваё існаванне Баян, і хто такі той Папеж Рымскі? Колькі ў яго танкавых дывізій?
Адзін з галоўных ідэалагічных махляроў у свеце капіталу, завучана адгукнуўся Пранік, опіум, як той казаў.
Адзін з галоўных ідэалагічных махляроў у свеце капіталу, завучана адгукнуўся Пранік, опіум, як той казаў.
Ясна. А хто мацнейшы за яго ў прадажным свеце капіталу?
Таварыш Сталін вучыць, пакуль што, да сусветнай рэвалюцыі Дзядзька Сэм мацнейшы.
А калі б легат Дзядзькі Сэма з легатам таго Папы Рымскага барукацца пачалі, хто б з іх перамог? цікаўна прыкінуў Баян.
Безумоўна, амерыканскі легат папскага.
Дарэчы, Баян задуменна пачухаў патыліцу, мне адзін палітвязень з КПЗБ, што сядзіць у Бярозы-Картузскай, сігналізаваў: у іх тамака аўтарытэтны чыкагскі злодзей-камінтэрнавец тэрмін адбывае. Джон Сміт-Весон. Ён жа Хросны. З ім мы бы далі прачухацца таму папскаму легату. Загадаеце дзейнічаць, таварыш камандзір?
З канцлагера Бяроза-Картузская яшчэ ніхто не ўцякаў, слушна нагадаў Пранік.
Для сапраўднага чакістага не бывае нічога немагчымага, запэўніў Баян, у таго палітвязня-капэзэбоўца ёсць на волі памагатыя з простых. Нейкія Стасік і Чэсік. Ён казаў, калі партыя загадае сталёвыя драты перагрызуць, зямлю насамі ўзаруць, Нёман па дне пяройдуць.
Хлопцы хоць надзейныя? па-чакісцку прымружыўся камандзір.
Сам іх на вочы не бачыў. Канспірацыя. Але, як той казаў, звяругі! Дык дзейнічаем?
2
Ну што, таварыш Хросны Сміт-Весон дзейнічаем, га? хлопец з паблажлівым тварам вясковага капэзэбоўца таргануў за рукаво турэмнай робы немаладога хударлявага мужчыну.
Хісткі агеньчык свечкі адбіўся ў васільковых, як неба над Мічыган-Возерам, вачах Хроснага.
Хіба ўсё гатова? шнары і зморшчыны на разважлівым твары склаліся ў мазаіку зацікаўленасці.
Га? Зараз усё і пабачыце, і зразумееце, таварыш амерыканскі камінтэрнавец.
Колькі разоў табе казаць, гэта для Дэфензівы я камуняка, а насамрэч нармальны тутэйшы буржуазны нацыяналіст.
Капэзэбовец хітра прымружыўся і задзьмуў свечку.
Зразумеў. Канспірацыя, га?
Га-га, нібыта пагадзіўся Хросны і махнуў рукой, гакала!
Бразнула клямка, вязні выбраліся з вільготнай цемры былой манаскай келлі на свежае лагернае паветра.
Мярцвянае электрычнае святло пражэктараў з ахоўных вышак аблівала старажытныя муры былога Картэзіянскага кляштара, ператворанага прыхаднямі-палякамі ў канцлагер для нацыянальна-свядомых, камуністых і сацыялістых беларусаў. Вецер звінеў калючым дротам агароджы. Ад балотных чаратоў, што пачыналіся адразу за кантрольна-следавай паласой, плыў паўпразрысты туман.
Хросны і капэзэбовец крадком прабраліся ўздоўж сцяны турэмнага корпуса і спыніліся за штабелем жалезабетонных бэлек, якія палітвязні штодня цягалі праз увесь пляц пад прыцэламі карабінаў аховы. Гэтыя фізічныя практыкаванні рабіліся па загадзе пана каменданта. З самое раніцы і да палудня зняволеныя цягалі бэлькі ад лямуса да былой плябаніі, а пасля палудня ад плябаніі да лямуса.
А бэлькі не ляснуцца? насцярожыўся Хросны.
Нашы сябры-грамадоўцы спецыяляна іх гэтым разам так склалі, каб вам было дзе схавацца, патлумачыў капэзэбовец.
Палітвязні асцярожна ўскараскаліся па складзеных крыжом бэльках. Адсюль, з вышыні, можна было разгледзець не толькі пругкую спіраль калючага дроту па-над шчарбатым кляштарным мурам, але і балота з рэчкай, за якой прамалёўвалася стужка шашы.
Воля была зусім блізка. Здавалася, варта добра разагнацца, скочыць і пабяжыш па роснай траве ў вільготную ноч, да цёмнае шашы. Але паміж мурам і кантрольна-следавой паласой сувора паўставалі загостраныя дубовыя слупы, густа пераплеценыя калючым дротам, праз які было не прабрацца, не праціснуцца.
Вецер з балота разгойдваў на ліхтарах бляшаныя конусы са сляпучымі электрычнымі лямпачкамі. Пачварныя цені бязладна кідаліся па лагерным двары. За руінамі касцёла злавесна чырванелі вокны асабняка пана каменданта. З іх даляталі ледзь чутныя гукі накцюрна.
Нават пасля адбою свайго Шапэна грае. Кат! маладзён звузіў вочы. Нічога, мы з ім яшчэ сустрэнемся на барыкадах!
Нябачны кажан са свістам успароў крыламі павертра над галовамі вязняў. У гадавальніку забрахалі сабакі, і лагодныя гукі накцюрна сцішыліся. А ты казаў, усё гатова, расчаравана нагадаў Хросны, аглядаючы непахісныя слупы. Як дзейнічаць збіраешся?
Капэзэбовец хітравата пасміхнуўся і выцягнуў з кішэні жалейку-самаробку.
Эх, скручу я дудку! Такое зайграю! прамовіў ён і ціха-ціха зайграў.