Пусціце мяне, я ніякіх зор не хачу!
Але Дораш толькі яшчэ мацней сціснуў Іру і увесь наваліўся на яе, нібыта гара.
Мне дыхаць цяжка, пусціце! крыкнула дзяўчынка.
Не крычы, не крычы, а то вушка адкушу, сказаў Дораш і прыхапіў зубамі Ірына вуха, а сам стаў калыхацца на Іры.
Потым прашаптаў ёй на вуха:
Бачыш, мы нібыта ў лодачцы па возеры плывем, і зоры ў небе ківаюцца-ківаюцца. Іра адчувала, што дзеецца нешта паганае, але што, даўмецца не магла, ды і крычаць не хацела, яшчэ хто пачуе і ўбачыць, што на ёй ляжыць Дораш, а гэта «стыдна».
І яна вырашыла пацярпець, пакуль Дораш наківаецца, а потым схапіць катоў і ўцячы так, што толькі ламачча затрашчыць.
Але Дораш і не думаў спыняцца. Ён спачатку гладзіў Ірыны ногі, высока, высока, аж да майткаў. Маці казала Іры, каб яна сама не чапала трусікаў і нікому не дазваляла, бо гэта стыдна.
Таму, калі Дораш пальцамі пачаў гладзіць Іру праз трусікі, а потым адсунуў іх перамычку, яна паспрабавала закрычаць і вырвацца, і тады Дораш заціснуў ротам Ірыны вусны, а ўніз жывата ўсадзіў ёй швайку.
Ён мяне закалоў, здагадалася Іра праз страшны боль. Гэта кроў бяжыць па нагах, увесь сарафан будзе брудны, як знойдуць.
Я толькі паважу, я рваць не буду, мармытаў Дораш, ківаючыся на Іры.
Вы мяне зарэзалі сваёй паганай швайкаю, праз слёзы і боль сказала Іра, дык закапайце з тымі кацянятамі.
Раптам Дораш напружыўся, абапёрся на рукі, усхапіўся і ламануўся прэч, пакінуўшы Іру на пінжаку.
Праз жыта да старое грушы беглі людзі, спераду імчала ў сваім зялёным плацечку Таня.
Ён спужаўся і ўцёк, бо мяне зарэзаў і катоў пабіў. Яго трэба ў міліцыю, сказала заплаканая Іра суседзям.
Вечарам Іру і Таню ў Ірынай хаце распытвала міліцыя дзядзька і цётка з рыпучымі тэчкамі.
Дораш мяне швайкаю пароў, ды не дабіў, сказала ім Іра. Але нос разбіў і катоў закапаў. І ледзь мяне не раздушыў.
А ў чым ён быў адзеты?
У ботах, шапцы, штанах, і клятчастай кашулі. А рэмень быў?
Быў, з бліскучай спражкаю, а на ёй зорка.
Бачыце, мамаша, сказаў міліцыянт Ірынай маме, што стаяла ў парозе дзела не выходзіць. Адна кажа, што ён у ботах быў, другая што ў бацінках. Адна кажа, папруга ў яго была са звяздой, а другая што без папругі быў. Хімічаць нешта вашы дзевачкі.
А як жа яго пінжак туды папаў? спытала маці.
А гэта можа і не яго пінжак. Стары нейкі, у карманах адна насоўка засмарканая. Чорт яго ведае, чый гэта пінжак, мо, там і валяўся.
Наша дзевачка такога не выдумае. Гэты бугай так і цягаецца па вёсцы, глядзіць, дзе шкоду якую ўпароць.
Многа выдумляе. Не давалі б вы ёй столькі чытаць. А то сама прападзе і суседскай дзевачцы галаву задурыць. Дораш герой, ён тысячу раз з парашутам саскочыў, салдат нашых, ведаеце, колькі ад душманаў спас?
Мы ў раён, у вобласць паедзем скардзіцца, на вас там управу знойдуць, прыгразіў бацька.
Едзьце, ваша права. Ганьбіце дачку. І нашто вам яе пазорыць, яна ж цэлая засталася. Лепей за дзецьмі глядзіце.
Міліцыянты пайшлі, маці з плачам села на крэсла. Іра прыціхла, разумеючы, што апазорыла бацькоў яшчэ горш. Ну чаму яна не такая, як усе, дый яшчэ ўліпла ў такую гісторыю? Цяпер хоць на вуліцу не вылазь, ні ў магазін не сходзіш, ні на ровары не пакатаешся. І бацька стаіць цёмны, галаву апусціў.
Я ў раён, у вобласць паеду, я з ім разбяруся. Герой хрэнаў, камуніст сраны, глуха сказаў бацька.
Куды ты супраць яго
Дзверы расчыніліся, і ў хату кумільгом уляцела старая Дорашыха, бухнулася на калені і загаласіла:
Міленькія, родненькія, салодзенькія мае вы, гаспадара пахавала, зямельку парыць, адзін дурань на Северы недзе, другі во здароўе згубіў, прыехаў, не вучыцца, не робіць, адзеты як пудзіла, не губіце, не губіце, адзін ён у мяне.
Люба, забяры Іру спаць, канфет дай ёй, я тут з бабай сам разбяруся.
Доўга яшчэ з кухні чулася завыванне і галашэнне Дорашыхі і глухі бубнёж бацькі. Пра што дамовіліся, Іра не даведалася, але Дораш застаўся ў вёсцы, хадзіў калоць свіней усёй акрузе, гэтак жа забіваў іх адным ударам, так што ні кроў, ні мяса, ні сала, ні вантробы не псаваліся, гэтак жа выпіваў па кубку свіное крыві, нацадзіўшы яе з-пад свінога сэрца.
Праз два тыдні Іра ўсё ж асцярожна выехала з хаты на ровары. Ніхто з яе не засмяяўся, і толькі, праязджаючы ля талашовага селішча, Іра пачула, як старая Талашыха сказала:
Вось урод, яна ж дзіця дзіцем, яна і не разумее, што ён зрабіў.
Вось урод, яна ж дзіця дзіцем, яна і не разумее, што ён зрабіў.
Зрэшты, што ён зрабіў, расказалі Іры хлопцы, якія ўжо ў першым класе ведалі болей, чым ім трэба было.
Дораша Іра абыходзіла пятай дарогай, і заўважыўшы недзе рудую шапку з хвастом, уцякала чуйдух. І ён не чапаў яе, адварочваўся, сыходзіў, відаць, памятаючы дамову паміж маці і Ірынымі бацькамі. Але потым усё часцей і часцей стаў трапляцца Іры на вуліцы, і ўжо не адварочваўся, разглядаў тымі самымі, чорна-чырвонымі, сумнымі і цяжкімі вачыма.
Іра перастала спаць, па начах ёй здавалася, што пад ложкам затаіліся зялёныя ватныя коўдры, яны растуць, растуць, абдымаюць яе і душаць, душаць. Асабліва справы зрабіліся кепскія, калі Дораш падсцярог яе каля клуба, схапіў, запхнуў у дрывотню і ўсё аблапаў, а потым, прыціснуўшы да сцяны, доўга ківаўся на ёй, як «лодачка на моры».
Іра маўчала, сціснуўшыся ад страху і сораму, а Дораш шаптаў ёй на вуха:
Не бойся, бурацінка мая, маленькая, я табе нічога не зраблю, пакалываемся трохі і пайду. І не расказвай нікому, бо бацькам тваім і так сорамна, праходу не будзе.
Сыходзячы, Дораш сунуў Іры цукерку-смактушку. Цукерка, відаць, даўно валялася ў Дораша ў кішэні, бо ўся прасмярдзела цыгаркамі.
Ноччу, калі Іру душылі зялёныя коўдры, яна прачнулася ад уласнага крыку і зараўла яшчэ болей, пабачыўшы на сваім ложку чорны сілуэт.
Ціха, гэта я, не бойся, сказала бабка. Мы зараз запрагаем і едзем да старой бабы, такой як я.
Да бабы папаездзілі яны доўга. Спачатку старая баба дазваляла бабцы сядзець і глядзець, як яна лечыць Іру ад спугу, а потым казала бабе ісці па дзярэўні пагуляць. У гэтыя сустрэчы старая баба і Іра не толькі гаварылі, але і чай з мёдам пілі, і тварог з мёдам елі, і агуркі з мёдам. У тае бабы ўсё было з мёдам.
Потым Малышчыха сказала:
Дзетка, а нашто табе канём з бабай ездзіць? Тут 9 кілометраў. Бяры веласапед і ты ў мяне.
Баба, я Дораша баюся. Ён да мяне падходзіць стаў.
Дорашу мы дарогу знойдзем. Ты ж ведаеш, дзе яго кошка ляжыць?
Згніла, баба, з кацянятамі, як дажджы пайшлі. Танька казала. Адна поўсць і косці засталіся, Танька палачкаю калупала.
Схадзіце туды з Танькаю, папрасі, каб папільнавала, скажы, што хочаш прыкапаць кошку. А пару якіх такіх костачак і поўсці трохі закруці ў салафан і мне прынясі. Толькі адна туды не хадзі, і Таньцы не кажы, чаго ідзеш. Нікому не кажы ні маме, ні бацьку, ні бабе, ані дзеду.
Ды дзеду кажы, ні кажы, глухі зусім стаў.
Няпроста было Іры адолець агіду і сабраць парэшткі ў салафанавы мяшэчак. Затое з Танькаю яны зрабілі кошцы і тром шкілецікам цудоўную магілу, у каробцы з-пад абутку, выкладзенага золаткам ад цукерак і абклеенай каляровай паперай, і з вялікім «сакрэцікам», на які Танька не пашкадавала брылы з зялёнага шкла, на якой стаяў у іх у зале вазон.
Чарговага разу, калі бабка адвезла Іру да Малышчыхі, а сама пайшла «гуляць па падругах» (адкуль прыходзіла, злёгку клюкнуўшы і развесяліўшыся), тая зачыніла дзверы і на зашчапку, і на ключ.
Ката прынесла?
Прынесла.
А тое прынесла? Прынесла.
А дзе ўзяла?
Падкралася і вырвала, як за клубам п'яны спаў.
Добра. Точна яго? Перахрысціся!
Ды яго, яго!
Баба ўзяла спаліла валасы, попел з кацінымі касцямі кінула ў чыгун, дастала з-за абразоў пляшку і паклікала Іру:
Ну-тка, нясі сюды ручкі.
Малышчыха палівала Іры рукі вадой над чыгуном і шаптала, і вада цякла спачатку шэрая, брудная, а потым сіняя (спуг выходзіў), а потым празрыстая, светлая. Наварыла тае гадасці, нашаптала, засмярдзела ўсю хату. Наліла ў пляшку, заторкнула. Дала Іры бутэльку і нейкі вузлік.
Дзевачка мая, ты ведаеш, дзе яны жывуць?
Хто?
Дораш з маткаю.
Ну ведаю.
Дык ты ідзі ўночы туды і пад вузлік закапай ды вадзічкаю гэтай палі. Уночы, цёмначы. Сабаку іхняму хлеба дай, каб не брахаў.
Не будзе іхні сабака брахаць. Ён сарваўся і ўцёк, бо Дораш яго біў.
Ну і добра. Толькі сама вылі. Тады баяцца перастанеш, спуг пройдзе, і зялёныя адзіялы пройдуць. Ну, і Дорашу дарогу пакажам.
Куды, бабо, пакажам?
Далёка. І не бойся нічога, я за цябе маліцца буду. На во табе крыжык на шыю, са святой зямлі.
Ноччу, калі бацькі паснулі, Іра апранулася, надзела бацькаву рыбацкую куртку і выйшла на вуліцу. Зоры гарэлі ў небе, калыхаліся, свежасцю пахла з усіх кутоў, пабрэхвалі сабакі, але не надта стараючыся, бо Іра была свая. Яна паклала бутэльку ў вялізную бацькаву кішэню, і тая часта біла яе па назе. Ад курткі несла хлебам, якім тата падкормліваў рыб, дзедавым тытунём і няўлоўным пахам роднага дому, які трохі гамаваў страх.