Аліна Длатоўская
Ген зямлі
Аповесць
© Длатоўская А., тэкст, 2017
© Кнігазбор, 2017
© Распаўсюджванне e-book. ТАА «Электронная кнігарня», 2018
Эдуард Львовіч
Камяні ляцелі долу, пакідаючы ў сырой лістападаўскай глебе падобныя да шнараў выбаіны. Каціліся, грукалі адзін аб адзін, заміралі. Нібы паміралі. Паветра поўнілася пяском, кавалкамі чырвонай цэглы і драўляных змацаванняў. У шэрыя нябёсы ўзнімаліся слупы пылу. Па возеры беглі буйныя хвалі. Білі бераг. Нібы хацелі злізаць камяні, зацягнуць на дно. Схаваць ад чалавечых вачэй.
Дробныя халодныя кроплі раз-пораз траплялі за каўнер, прымушаючы перасмыкаць плячыма. Большасць людзей у такое надворе аддало б усё, каб апынуцца ля каміна з кубкам гарачага глінтвейну.
Эдуард Львовіч не прылічаў сябе да большасці. І ніколі не прамінуў бы такога відовішча. На ягоных вачах паміраў сапраўдны цмок. Дагістарычная пачварына. Фантастычны гігант з гулкім рыкам знясілена апускаў вежы свайго хрыбта на зямлю. Каб больш не ўзняцца.
Эдуард Львовіч ніколі не ўяўляў сябе рыцарам. Нават у дзяцінстве ён не быў рамантыкам. Ён быў рэалістам. Ён не рыцар. Ён гулец. Ён не любіў бязглуздага ўжывання моцы, не любіў грубых метадаў. А калі без гвалту ніяк вось як сёння усё павінна быць прыгожа. Нават самую брудную працу павінен нехта выконваць.
Эдуард Львовіч лічыў сябе таленавітым. Ён умеў рабіць брудную працу і бачыць у гэтым мастацтва.
У акрузе нумар дзевяць хапала бруду. Некаторыя рэчы, зявы, будынкі, людзі заслугоўвалі знішчэння. Іх небяспечнасць для грамадства пераважвала любыя контраргументы. Яны сцвярджалі існаванне краіны, якой даўно не было. Можна сказаць: ніколі не было.
Сістэма Аховы Спадчыны існавала больш за дваццаць год амаль з самага ўтварэння Еўрапейска-Расійскага Абяднання Рэспублік. І ледзь не столькі ж Эдуард Львовіч тут працаваў. Першыя гады аднаўлялі, збіралі па кавалачках разбураныя ды раскрадзеныя падчас тэрарыстычнай пагрозы скарбы. Толькі загады, што прыходзілі зверху, хутка змяніліся. Новаўтворанай краіне была патрэбная ідэалогія. Ідэалогія, якая б вытлумачвала абяднанне не толькі прамінулай небяспекай, але і чымсьці яшчэ. Агульным мінулым, агульнай гісторыяй. Калісьці ўсе гэтыя тэрыторыі ўжо былі адной дзяржавай. І менавіта гэта слушны парадак. Так і павінна быць.
Быў складзены рэестр помнікаў і артэфактаў, якія даводзілі гістарычную абгрунтаванасць Абяднання. І ў вельмі кароткі час усе гэтыя помнікі былі прыведзеныя ў бездакорны выгляд. А потым настаў час помнікаў, якія ў гэты рэестр не ўваходзілі У некаторых выпадках дастаткова было толькі змяніць пару гістарычных фактаў. Некалькі архіўных дакументаў у полымя, старажылам ды даследчыкам каму пагроз, каму грошай. Часцей за ўсё абекты проста знікалі. Так было бяспечней.
Эдуард Львовіч ведаў, наколькі лёгка затлуміць людзям галаву. Людзі любяць быць незадаволенымі, людзі любяць быць супраць. Сепаратысты, тэрарысты, нацыяналісты і астатнія вычварэнцы вельмі ўдала карысталіся тым, што людзі любяць. Ім дастаткова было аднаго толькі такога «Мерзкого» замка як няўдала жартавалі маладыя супрацоўнікі Эдуарда Львовіча каб навязаць людзям памылковыя думкі. Каб прыдумаць дадатковыя межы, мовы і нагоды для варожасці.
Менавіта таму Мірскі замак ляжаў у руінах.
Апошні каменьчык скаціўся з гурбы камянёў бліжэй да зямлі. Некалькі дзясяткаў вачэй утаропіліся на Эдуарда Львовіча ў чаканні загаду. Мужчына задаволена ўсміхнуўся, зняў з пояса рацыю:
Вперёд, ребята.
Людзі ў шэрых вайсковых касцюмах з нашыўкамі «С.О.Н.» пацягнуліся да завалаў. Адна фігура засталася стаяць ля самай мяжы бяспечнага перыметра, нервова торгаючы чырвоную стужку. Эдуарду Львовічу не трэба было нават надзяваць акуляры, каб вызначыць, хто гэта.
Малады чалавек заўважна адрозніваўся ад астатніх не толькі сваёй няўпэўненасцю, але і знешнім выглядам. Шчуплы, высокі, вуглаваты, з цёмным чубам з-пад смешнай шапкі з пампонам і па-дзіцячы вялікімі вачыма ён быў значна больш падобны да падлетка, чым да сталага мужчыны. Напраўду, юнаку зусім нядаўна споўнілася дваццаць гадоў.
Эдуард Львовіч сам настойліва раіў яму не заходзіць за перыметр. У межах Лабараторыі гэты хлапец быў незаменны. Але жаўнер з яго быў ніякі.
А ты молодец, Данька, мужчына па-сяброўску пляснуў юнака па плячы.
Той ледзь не падскочыў, відаць, заглыблены ў свае думкі.
Дзякуй. Гхм. Извините, Эдуард Львович. Спасибо.
Эдуард Львовіч зрабіў выгляд, што недачуў першае слова. Любы іншы падначалены ў момант быў бы пераапрануты з шэрага вайсковага касцюма ў чорны арыштанцкі і дасланы на допыты. Даніл быў выключэннем.
Красиво ты с «головой козла» придумал. Один камень достали и нет замка, как не было.
Голова барана, Эдуард Львович. И это не я придумал. Это легенда.
Юнак задумліва калупаў завусеніцы на пальцах.
Вот именно. Уничтожить пережиток прошлого при помощи легенды. Волшебная ирония, Эдуард Львовіч ціха, па-змоўніцку засмяяўся. Если б не твои способности, столько денег на взрывчатку просадили бы
Хлопец незадаволена фыркнуў. Яму, відаць, не падабалася адчуваць на руках кроў колеру раструшчанай цэглы. Нічога, прызвычаіцца. Эдуард Львовіч прызвычаіўся ж.
Мужчына памятаў, як плакаў на наступную ноч пасля сваёй першай справы тое быў невялічкі, зусім някідкі на вока касцёл у вёсцы пад Полацкам. Малады чалавек нават разумеў слушнасць зробленага. Але яму было шкада, як бывае садаводу шкада выдзіраць гожае пустазелле.
Ігар, ягоны сусед па пакоі, смяяўся. Ляпаў яго па спіне, тузаў за плечы, абзываў бабай і рагатаў. Але нікому не распавёў. Потым разлічыліся. Калі той прыйшоў да сябра пяны і рыдаў, што не гатовы быць бацькам. А праз сем месяцаў Эдуард Львовіч стаў хросным Даніка.
Бацькоўства сапраўды далося Ігару цяжка. Даніл быў падобны да бацькі хіба што знешне. Характар жа ў яго быў ні бацькаў, ні матчын. Эдуард Львовіч сказаў бы ягоны характар, калі б мужчына быў хлопчыку не названым сваяком. Данік рос цікаўным, разумным, але вельмі рахманым і сціплым. Малы не бегаў навыперадкі, не лез у бойку і не цягаў дзяўчат за косы. Ён значна больш любіў шахматы, чым футбол, а паміж стрэльбай і роварам абраў бы апошняе. І тым не менш усё дзяцінства яго цягалі на футбол, на барацьбу і ў цір.
Адзіная агульная рыса упартасць бацьку з сынам зусім не яднала. Данік зацята не трапляў у футбольныя вароты, у мішэні і па тварах супернікаў. Ігар зацята намагаўся вырасціць з сына «мужыка».
Толькі ўсе мужчынскія пытанні ў падлеткавым узросце хлапец задаваў не бацьку, а хроснаму. Эдуард Львовіч і тут апынуўся хітрым лісам і праз сваю знешнюю памяркоўнасць меў на хлопчыка істотны ўплыў. Пакуль не атрымаў павышэнне і не зехаў з роднага Полацка ў Мінск
А потым яму ў паніцы патэлефанавала Волька, маці Даніка, і папрасіла тэрмінова прыехаць. У сямі быў не тое што скандал ледзь да бойкі не дайшло. Сын жаўнера «С.О.Н.», аднаго з кіраўнікоў Полацкага філіяла, раптам загаварыў на мове тэрарыстаў-нацыяналістаў. Ігар быў абсалютна ўпэўнены ў тым, што хлопчык робіць тое назло яму, і не хацеў чуць больш ніякіх тлумачэнняў. А тлумачэнні былі дзіўныя.
Хроснаму Данік распавёў, што разбіраў у гаражы старыя рэчы ў пошуках чаго-небудзь цікавенькага і наткнуўся на стары CD-дыск. Аказалася, Вользе яго ў маладосці падарыў адзін залётнік, аднак маці дыск так і не паслухала. Чаму толькі не выкінула? Данік з цяжкасцю знайшоў CD-ROM, які б круціў дыск, ды пачуў рок-спевы часоў росквіту беларускага нацыяналізму. Здзівіўся і амаль нічога не зразумеў, і ўсё ж даслухаў да канца. А на наступны дзень захварэў. Беларуская мова апанавала яго, нібы нейкі вірус. Праз тыдзень ён на гэтай мове размаўляў. І не мог нічога з сабой зрабіць, не мог спыніцца. Нягледзячы на штодзённыя скандалы дома. Усе спробы размаўляць па-руску скончваліся жудасным міксам, здзекам з абедзвюх моў і галаўным болем.
А потым зявілася нешта яшчэ.
* * *Эдуард Львовіч любіў тую частку сваёй працы, якую ганарліва называў даследаваннем. Ён браўся за справу, нават калі шанец на поспех быў зусім невялікі. Ён правяраў самыя варяцкія чуткі, наведваўся ў самыя бязглуздыя месцы. І знаходзіў.
Асабліва Эдуард Львовіч любіў, калі сярод бруду закінутых рэчаў і пылу архіўных дакументаў знаходзіліся сапраўдныя дыяманты. Рэчы, небяспечныя настолькі, што аднаго іх зяўлення ў грамадстве хапіла б для істотных зменаў. Рэчы, небяспечныя адным сваім існаваннем. Эдуард Львовіч не знішчаў такія знаходкі. Ён іх збіраў.
Сёння ён трымаў адну такую рэч у руках. І яму карцела ў гэтым упэўніцца. На гадзінніку без пяці шэсць, а гэта вызначала, што большасці супрацоўнікаў Лабараторыі ўжо не было на працоўных месцах. Яму і не падыходзiў любы супрацоўнік. Яму патрэбны быў Данік.
Юнак ужо выключаў кампютар ды прыбіраў стол.