Ты ж ведаеш гэта як на дэльтапланах Па твары Парабэлума хвалямі пабеглі зморшчыны. Здавалася, што сябра перасеў у адкрытае самалётнае крэсла, што ягоны магчымы аэраплан робіць віртуозную пілотную фігуру і таму скуру лётчыка штурхаюць похапы ветру
Прызямляйся! сказаў я.
[лопасці раскручваліся агромністымі сняжынкамі трафарэтамі самалётныя акуляры скураныя пальчаткі хрумсцяць на шыі вішчыць зялёная вена]
Прынесенае я паставіў на часопісным століку. Мы селі як шахматысты адзін супраць аднаго. І пачалі партыю. Ваш ход, сэр!
Тады не стагні. Налівай лепш.
Пётра прафесійна адкаркаваў. Нават штопар, які ляжаў вяленай шрубай тут жа на століку, не спатрэбіўся. Корак ён прапіхнуў пальцам. Скруціў палец у гэткі рыбацкі кручок і праткнуў. Зазвычай малдаўскія віны так і адкаркоўваюцца. Не тое што французскія палец зламаеш. А малдаўскія нармальна.
Ну, што? За тваю паездку! прамовіў урачыста Пётра.
За якую такую паездку? я ледзь не папярхнуўся.
Ды ты не сіней. За добрую. Не на Калыму. Хаця і там цяпер някепска. У больш заходнія шыроты. Збірайся, хлопча, у Берлін. Да Брандэнбургскай брамы. Там цяпер ляжыць тваё натхненне.
Я паглядзеў на Пётру Парабэлума. Ды не не жартуе. Нават неяк пасурёзнеў. Пажаўцеў ад хвалявання, быццам цытрыны абеўся.
Пётра наліў у шклянкі да залатога канта. Мы выпілі.
Партвейн быў салодкі і даўкі. Я адчуў, як ён, нібы карабель, прапароў горла. Я закусіў і заўважыў:
І навошта? Я ж мовы не ведаю, ні англійскай, ні нямецкай. Буду поўным прыдуркам. Буду выглядаць як глуханямы. І дзе там працаваць? Давай выкладвай.
Не марудзь Нешта ты не дагаворваеш [здавалася дзесьці за горным хрыбтом спяваюць мегрэлы згадваўся традыцыйны беларускі тост: «будзьма»!.. нібы здароўе нібы каханне нібы сто гадоў адзіноты нібы любоў продкаў плёскалася ў калодзежы пальцы маці штурхалі твае валасы]
Ты ў свой шлях геніяльнасці верыш? У сваё наканаванне?..
Ну
Мастак Алесь Родзін таксама мовы не ведаў. Але паглядзі: і англійскай, і нямецкай цяпер валодае. Размаўляе таксама на суахілі. Палотнамі абкруціў рэйхстаг. Сантыметр палатна прадае за тысячу еўра Хлопчыкі-карлікі носяць яму бутэрброды з чырвонай ікрой у ложак. А ў ягоным басейне, што ў прыгарадным доме ля Берліна, русалка плёскаецца.
Пётра зноўку наліў да залатога канта:
Выпем за мастацтва!
За мастацтва гэта святое. Значыць, зноўку нагбом і да дна. Мне падалося, што на гэты раз карабель збавіў ход. У жываце стала цёпла, нібы прабегла сонца і злёгку апякло.
Пётра скінуў пінжак, і стала бачна, што на ім кашуля з кароткім рукавом Арыгінал. Такія кашулі з пінжаком не носяць. І дзе былі жончыны вочы? Напраўду сямейны крызіс, якія тут могуць быць дэльтапланы?
[сінія русалкі нагадвалі чарвякоў чалавек мясіў гэтых стварэнняў нібы гліну яны смяяліся і слізгалі паміж пальцамі чалавек выцягваў вусны ў цюбік і выціскаў чырвоную пасту]
Я ж не Родзін. Я піянераў малюю Займаюся не модным соц-артам, я ўздыхнуў. У Беларусі карціны купляюць кепска. Грошай у людзей мала.
Мазгоў! крыкнуў Пётра. Мазгоў у іх мала! Таму так і жывём! Ні храна яны не разумеюць! Толькі катаюцца на сваіх камбайнах ды самагонку жаруць!
Ну, не ўсе
Усе! Усе прытыркі. Нармальных адзінкі! Вось ты акрамя карцінаў вершы і апавяданні пішаш. Кнігі выходзяць. Апошняя, калі я не памыляюся, была прысвечаная Менску Шмат яе купіла народу? Ладна, карціна вельмі дарагая рэч. А кнігі? Кнігі?!
Купляюць некаторыя
Ды ні храна яны не прадаюцца! Людзі моляцца толькі на савецкіх паразітаў! Напампавалі макулатурай свае кватэры! На кожным рагу маўзалей! Ужо не прайсці! Не горад, а склеп з жалезнымі прывідамі! Ды яшчэ чытаюць гэтых, як іх ён на хвіліну задумаўся. Інтэлектуалаў гробаных! Пупкіных і Бабкіных! Якія насамрэч анічога не могуць! Толькі версіфікатарствам займаюцца!
[вугальны помнік выцягваў руку на захад крумкач нібы рабочы махаў мятлой з пабелкай белы дождж рука гучныя прамовы помнікі нібы фасцыёлапсідоз распаўзаецца па люстэрках і тэлевізійных экранах пурпуровыя пляўкі]
Пётра разышоўся Замахаў рукамі.
Карацей, Пётра паглядзеў мне ў вочы. Я па сваіх каналах дамовіўся з гэтымі дзяўбанымі нямецкімі куратарамі з мастацкага дома «Tacheles». Яны цябе чакаюць. Табе даюць персанальную майстэрню. Харчуешся на падножным корме Сам зарабляеш на сваіх апупенных шэдэўрах. Вось і паглядзім, чаго вартыя твае маляваныя мандавошкі-піянеры
Пра блышчыц ён, вядома, загнуў. Я нервова ператраўліваў інфармацыю. Праца на шпалерным камбінаце кацілася ў тартарары. Я ўжо ўяўляў злосную рудую морду начальніка цэха, які грызе ад бездапаможнасці маю заяву аб звальненні. Я моўчкі наліў сабе і выпіў.
Пётра Парабэлум выцягнуў з кішэні пінжака складзеную паперу:
Вось тваё запрашэнне. Праз месяц ты мусіш быць на Фрыдрыхштрасе. За гэта хачу ад цябе ў падарунак карціну! Раблю з карысцю! Станеш знакамітым заганю буржуям за вялікае бабло!
[Фрыдрыхштрасе гэта нібы менская вуліца Карла Маркса толькі мазгі ўпрыгожаныя асфальтам толькі ром перакачаны на атрамант толькі студэнтка замест]
Партвейн мы дапілі, а вось самурая не дагрызлі. Праўда, самурай цяпер стаў больш падобным да недаедзенай курыцы. Лапы абламаныя, шыя выкручаная быццам бы мясілі ахвяру гільяцінай. І мне падалося, што аднекуль на нейкае імгненне выплыла сплюшчанае вока і бліснуў месяцам меч. На сценах распускаліся жоўтымі кветкамі расціснутыя яйкі і гарэў крык ненароджаных птушанятаў. Замест снегу паволі падалі белыя пухнатыя пёркі. «Напэўна, на мяне насылаюць праклёны вегетарыянцы», падумаў я.
5
Парабэлум сыходзіў. З балкона дома я бачыў, як ягоныя валасы тузае вецер, пад пахай ён трымаў мой падарунак маляванага піянера. А я стаяў, паліў цыгару выпускаў дым. Многа. Выпускаў паветраныя кольцы і паветраныя караблі, цягнікі і дырыжаблі. Вакол пульсаваў новаўтвораны туманны горад. Вось ужо і Парабэлум ператвараўся ў туман. Я думаў пра тое, адкуль у старога сябры такія сувязі ў Берліне. Не, не ведаем часам мы сваіх блізкіх. І пяць гадоў тут не падстава
6
Зрэшты, усё было не так. Я не хацеў вас палохаць. Думаў, абыдзецца. Распачну ціхенька Незаўважна накручу Завяжу традыцыйна, без выкрунтасаў глядзіш, і зацягну пару разявакаў у мех (Ага!.. Ды дзе там!..)
Я перачытваў ужо пра знікненне Парабэлума і дым цыгары, калі зявілася суседская замарожаная бабулька:
Колькі разоў ты пісаў пра цыгары? Дзевяць тысячаў ці пяць? І што за пачатак? Нейкі Парабэлум? Ці бываюць такія прозвішчы? А што за імя ў ягонай дзяўчыны? Такое светлае імя і так запаганіў. І дзе інтрыга? Берлін? Знайшоў арыгінальнасць. Ты б яшчэ пра вёску і яблыкі напісаў Берлін Берлін У Берліне ўжо былі войскі!.. І танкі там поўзалі, і «кацюшы» Цяпер швэндаюцца панкі і анархісты І бюргеры там поўзаюць, і турысты Ананісты Сексісты Підарасы Феміністкі Вегетарыянцы Прагрэсіўны гарадок няма чаго сказаць Кхе-кхе Ды першы чытач ператварыўся ўжо ў падстольнае здыхляня. Пукаюць твае берлінскія рэваншы!.. Нудна. Нецікава. Лайно. Суцэльны партвейн.
Ды як можна палохаць чытача? запярэчыў я. Я ж паціху. Падалей ад постмадэрністаў
І хто твой герой? Зноў мастак і пісьменнік? Нядобра! Банальна! Бяры прыклад з прагрэсіўных аўтараў: калі пішуць, дык па справе. Раман дык, значыць, пра цыгарэтную шкоду для здароўя адна цыгарка цягам усёй кнігі. Калі пра алкаголь адзін кілішак Не болей! Калі пра каханне адзін сяброўскі пацалунак у шчочку. Не варта кідацца ў эратычныя сцэны: скажуць, што ты ператвараешся ў старпёра ужо ўспамінамі захапіўся!..
Наконт пісьменніка і мастака галоўнае не прафесія Важна, як яе падаць Э Ы
Пішы праўду! І я паабяцаў.
7
Зрэшты, было так. Герой папраўдзе быў мастаком і літаратарам, але не раз пра тое шкадаваў. Пісаў ён кепска. Кнігі былі малацікавымі і сумнымі. Што датычыцца карцінаў маляваў ён піянераў і розную жыўнасць не з любові да іх, а з нянавісці, бо іншае не атрымоўвалася ўвогуле. (Дарэчы, адна з апошніх ягоных выставаў называлася «Смерць піянера ў Менску падчас нямецкай акупацыі».) Курыцаў і самураяў ён не гатаваў, бо пакутаваў на безграшоўе. І сяброў у яго было мала. Таму аніякі Парабэлум да яго не прыходзіў. Цыгараў ён таксама не паліў, а жывіўся вулічнымі недапалкамі. У той дзень ён, як зазвычай, сядзеў у бязлюдным парку і саграваўся каля невялікага вогнішча. Ён ужо налавіў маленькіх змеек ды вужыкаў і збіраўся павячэраць, як аднекуль зявілася бабулька
8
Сынку, сказала старая, пырскаючы слінай, не хочаш прыдбаць малачка?
Якое малако ў такі час і адкуль? Ты што, старая? здзівіўся я. Ды і грошай у мяне кот наплакаў
А ты пачастуй мяне смажанай змейкай, а я табе малачка і налью І аднекуль пацягнулася да мяне сухая рука з бутэлькай, дзе плёскалася нейкая белая вадкасць