Я паволі пайшла па вузкай вуліцы ў бок ад вакзала. Тут асабліва адчувалася восень. Яна спала на аранжавай траве высокага насыпу, за якім пачыналася чыгунка; спала, накрыўшыся лісцем, і, відаць, ёй было халаднавата, таму яна яшчэ і яшчэ накрывала сябе лісцем. І дрэвы шкадавалі сваю прыгажунювосень аддавалі ёй апошнія, самыя шыкоўныя ўборы.
Павярнуўшы ў дворык, я паднялася каменнымі сходамі на невялікі пагорак, з якіх, урэшце, і складаецца гэты стары горад.
Над шэрымі дамамі з чырвонымі дахамі ляцела жоўтае лісце. У гэтым не было нічога асаблівага, але мне чамусьці стала раптам і журботна, і светла на сэрцы.
Унізе некуды ішлі людзі. Яны не заўважалі мяне на вяршыні пагорка, чужога чалавека, які разглядаў іх горад.
Колькі гадоў назад я не магла б і падумаць, што калі-небудзь вярнуся сюды. І прыеду не для таго, каб успомніць мінулае, а каб адшукаць адну незнаёмую дзіўную дзяўчыну чыёсьці каханне.
І, якім бы гэта не здавалася незвычайным, але так яно і ёсць.
А калі так, трэба засяліцца ў якую-небудзь гасцініцу і падумаць, як дзейнічаць далей.
Праз паўгадзіны я ўжо ўваходзіла ў вестыбюль гасцініцы «Караліна». Мой нумар быў на пятым паверсе. Адкрыўшы фіранкі, я зноў убачыла Вільнюс восеньскае неба над хатамі і у лёгкай надвячэрняй смузе востры шпіль тэлевізійнай вежы. Нібы шыя шэрага жорава, яна прабівала прастору над горадам, цягнулася ўвышыню, у далёкія глыбіні, куды не ўваходзіць пах восені лісця, рудой травы і мокрых ад туману галінак, прапахлых дымам апошніх вогнішчаў
Тады Зрэшты, гэтая восень не павінна мець нічога агульнага з той, маёй восенню ў Вільнюсе. Зараз у мяне ёсць проста чужая восень, чужы зялёны нататнік і фотакартка чужой дзіўнаватай дзяўчыны, якую мне трэба знайсці.
А калі я не змагу яе знайсці? спытала я тады.
Не, вы яе знойдзеце. Абавязкова знойдзеце, цвёрда сказаў дзелавы, забяспечаны мужчына.
Чаму вы так упэўнены ўва мне? здзівілася я.
Ён нічога не адказаў. Толькі моўчкі глядзеў на мяне цвёрда і не міргаючы. І я не наважылася ізноў задаць сваё пытанне.
І зараз мне трэба з чагосьці пачынаць.
І толькі я падумала аб гэтым, як раздаўся тэлефонны званок.
Добры вечар.
Я здрыганулася: гэта быў ён, мой працадаўца.
Як вы мяне знайшлі?
Не мае значэння. Нататнік пры вас?
Так Але ўсё ж, як вы мяне знайшлі?
Не мае значэння. Адкрыйце нататнік. Апошняя старонка. Прачытайце і не сыходзьце з нумара. Я вам хутка патэлефаную. А каб было менш пытанняў, не адключайце свой мабільны.
Такім чынам, ён ізноў не адказаў. Падобна было, што ён рабіў толькі менавіта патрэбнае яму.
Я адкрыла апошнюю старонку.
«Мы мала дзе бывалі з ёй. Часам я запрашаў яе, але яна адмаўлялася. Часам тэлефанавала сама. Часам я проста ішоў туды, дзе яна магла быць. Проста паглядзець на яе. Яна не бачыла мяне, затое я мог ёю любавацца.
кавярня. Яна бывала там з сяброўкамі пералётнымі птушкамі, як сама, аматаркамі павесяліцца і забыцца пра гэту сустрэчу на наступны дзень. Момант не больш. Яна такая уся з момантаў.
у старым горадзе ў вежы Гедымінаса. Калі ёй сумна, яна ўзбіраецца туды, на вышыню, адкуль бачны ўвесь горад. Узбіраецца на вежу і паліць, хоць гэта забароненае. Або таму, што гэта забаронена. Яна такая.
кінатэатр «Forum Cocacola Plaza». Яна любіць глядзець містычныя або прыгодніцкія фільмы. Мы глядзелі з ёй «Ключ». Яна ўчапілася ў падлакотнік крэсла: ёй было страшна. Але ёй гэта часам таксама трэба спалохацца, каб лягчэй жыць у рэальнасці. Так яна гаварыла. Яна такая.
у піцэрыі ў «Forumе». Любіла заказваць не піцу, а рассыпісты пірог і кактэйль з малінай. Але піцу яна таксама любіць. І вельмі. Часам днямі толькі ёй і сілкуецца. А ў «Forumе» яе не заказвае, хоць там выдатная піца. Чаму не заказвае не ведаю. Яна мне не адказала. Яна такая.
любіць хадзіць у модныя крамы, любіць выбіраць, хоць і няма грошай. Я хацеў ёй купіць у падарунак, але яна мне гэта забараніла. Вось і такая яна.
кнігарня. Блукае ля паліц з кнігамі, але купляе толькі вясёлыя паштоўкі. Гаворыць: дома кнігі навяваюць сум, а вось паштоўкі наадварот. Ад іх сцены становяцца пярэстымі і вясёлымі. Так яна лічыць.
клуб. Усе імкнуліся зрабіць ёй нешта добрае. Яна ўзнагароджвала іх смешнымі і запальнымі танцамі. Яна любіла танчыць, і ў танцы нібы забывалася на ўсё сябе, жыццё вакол. Яна апыналася ў свеце рухаў, аддаючы ўсю сябе. Можа, яна любіла танчыць менавіта таму. Таму, што ў танцы ў яе атрымоўвалася ўцячы ад усяго. Мне здаецца, яна свядома спрабавала ўцячы ад чагосьці вельмі скрушнага ўнутры сябе, што не давала ёй супакою»
Я прачытала і задумалася. Так, яна няпростая, або жыве толькі ёй зразумелым жыццём, і абрала яна гэтае жыццё па толькі ёй вядомых прычынах.
Зазваніў тэлефон.
Гэта вы? зрэшты, можна было не ўдакладняць.
Так. Вы прачыталі?
Прачытала.
Добра. Заўтра адпраўляйцеся ў «Forum».
І ён паклаў трубку, нічога не растлумачыў. Падобна, ён памкнуўся мной кіраваць. Зрэшты, мне было ўжо ўсё роўна. Я раптам адчула, што стамілася: ад сваіх успамінаў, ад дарэмных здагадак.
Раніцай я была ў «Forumе».
І толькі я ўвайшла туды, як зазваніў мой тэлефон.
Я на месцы.
У вас сумны голас. Я прамаўчала.
Добра. Не буду стамляць непатрэбнымі гутаркамі. Вы ўзялі квіток?
Так. Да сеансу паўгадзіны.
Ідзіце ў піцэрыю.
Я магу пачакаць і на вуліцы.
Не, ідзіце ў піцэрыю.
Гэта так важна?
Так, гэта важна. А чаму вы не хочаце ісці туды?
Што я магла яму адказаць? У кожнага свае ўспаміны. Дзіўна толькі тое, што месцы нашых сустрэч супалі. Але не думаю, што пра гэта яму было б цікава даведацца.
Тады таксама быў дзённы сеанс. І таксама прыйшлося чакаць, калі ён пачнецца. Чакаць у піцэрыі Вось нават той столік з прыгожымі плюшавымі канапамі вольны.
Я ўжо ў піцэрыі. Я заказала пірог і кактэйль з малінай. Я адгадала, я зрабіла так, як вы хацелі?
Так.
Праз пяць хвілін прынеслі мой заказ. Я дастала фотаздымак.
Гэтая дзяўчына заходзіла да вас?
Не, я яе не бачыла, адказала маладзенькая афіцыянтка.
Прабачце, вы не маглі б паказаць гэты здымак іншым супрацоўнікам? Можа, хтосьці пазнае яе? папрасіла я.
Вы з паліцыі? Я ўсміхнулася:
Няўжо я падобная да паліцыянта? Не, я не з паліцыі. Проста гэтую дзяўчыну шукае сябар. Яны доўгі час не бачыліся, але аднойчы абедалі тут.
Добра. Афіцыянтка ўзяла фотаздымак і раптам, ужо сыходзячы, яшчэ раз кінуўшы на мяне погляд, сказала: А вось вас я добра памятаю. Год назад я абслугоўвала столік побач: прынесла піцу і кактэйль аднаму маладому чалавеку, але раптам на яго столік скочыў нечы сабака, перакуліў кактэйль, сапсаваў столік. Вы мне дапамаглі: дазволілі «пацярпеламу» прысесці за ваш стол.
Так, гэта было. Так мы пазнаёміліся.
Успаміны абрынуліся на мяне і закруцілі, нібы ў восеньскай каруселі, дзе блыталася ўсё словы і лісце
Дазвольце, я перасяду да вас? Мне ўсяго толькі дзесяць хвілін пачакаць да сеансу.
Жэст прабачэння, трохі дзіцячы. І ўсмешка. Усмешка ўпэўненая. Гэтае разбурэнне гармоніі прыцягнула мяне.
Мне таксама дзесяць хвілін. Сядайце.
І вы на гэты фільм? ён назваў яго.
Так.
Мы разам глядзелі гэты фільм. Потым разам сышлі з залы, потым чакалі таксі
bet kuria valanda
bet kurioie vietoie
bet kas is musu
bet kuria kaina
Я не ведаю літоўскага, але гучыць хораша. Вашы вершы?
Ён раптам засмяяўся.
А вы падумалі, гэта вершы па-літоўску? Не.
А што ж гэта?
Гэта граматыка. Займеннік «любы». І яго формы. Вось як гэта перакладаецца:
у любую гадзіну
у любым месцы
любы з нас
любой цаною.
Хоць, сапраўды, нават у перакладзе атрымліваюцца нейкія вершы. Незвычайныя вершы Справа ў тым, што я часам люблю чытаць слоўнікі. І вось, калі няма чаго рабіць, мармычу дзіўныя рэчы адтуль. Гэта мая жудасная звычка. Але вы адзіны чалавек, хто прыняў гэта за вершы.
Зараз я ўспамінаю гэта ўсё, зноў седзячы тут. Толькі нікога няма за суседнім столікам. Пустыя чырвоныя плюшавыя канапы, а ў шкляной попельніцы самотна адлюстроўваецца рознакаляровая столь
Ля мяне зноў зяўляецца фотаздымак. Гэта вярнулася афіцыянтка.
Дзяўчына бывала ў нас, але вось ужо больш за год ніхто яе тут не бачыў.
Дзякуй.
Ну вось, першая няўдача Чаму ж гэта мяне не хвалюе?
Мяне ахапляе нейкае здранцвенне. Быццам у сне, я гляджу на гадзіннік і заўважаю: час ісці, хутка фільм. І гэтак жа сонна прабіраюся паміж столікамі да выхаду, пакуль адна фраза не трапляе ў маё сэрца, нібыта смяротная страла:
Я не магу яе пакінуць. Я ведаю, што яна не падыходзіць мне, але я не магу яе пакінуць
Я абарочваюся і бачу, што праходжу міма століка, дзе сядзяць хлопец і дзяўчына. Ён сказаў гэтую фразу, потым апусціў галаву і амаль прашаптаў:
Я такі чалавек, што не магу зрабіць балюча Я не магу яе не кахаць Чаму не ведаю. Кажуць, што ёсць каханне на ўсё жыццё: ты можаш быць з кім заўгодна, але разумець, што ў тваім жыцці толькі адно каханне. І толькі яно пройдзе з табой праз гады. Будзе з табой у любы час, дзе і з кім бы ты ні быў Прабач мяне. з гэтымі словамі ён падняўся зза стала і прайшоў міма мяне да выхаду, да дзвярэй, ледзь прыкметных у рознакаляровых сценах. Я паглядзела яму ўслед, і раптам, нібы іронія, разбегліся, разляцеліся на аскепкі ў маіх вачах рознакаляровыя блікі, каб стаць словамі: