Пакуль, сказала яна. І едзь ты дадому. Не зводзь сябе.
Добра. Але адкажы мне на адно пытанне: чаму ты не кахаеш мяне, чаму гоніш прэч?
Яна ўздыхнула.
Проста я дзіўлюся, калі мы бываем страшна падобныя або раптам жудасна розныя. Ідзі сваёй дарогай, у кожнага яна свая.
І ўсё ж бываюць перакрыжаванні.
Больш іх не павінна быць. Я доўга думала, вельмі доўга. І так вырашыла. Было б несумленна змяняць гэтае рашэнне, калі я табе ўжо даўно сказала праўду.
За што я пакахаў яе?
Яна трохі жорсткая, але сумленная: яна ніколі не стане хлусіць; яна баіцца, але не стане ратавацца за кошт іншых; яна будзе пакутаваць, але не стане шукаць простага і спакойнага; яна не дазволіць купляць ёй дарагія падарункі, таму што не збіраецца хлусіць, плаціць сваім сумленнем. Больш за ўсё яна хоча быць сумленная з сабой і іншымі. І яшчэ ў ёй жыве боль: яна адчувае ўсё занадта востра. Боль ад далёкага і нешчаслівага дзяцінства. Ці таму, што яна сапраўды намагалася зразумець гэты свет?.. Альбо проста ўбачыць яго нарэшце добрым, але гэта ў яе ніяк не атрымлівалася.
Яна не падобная да ўсіх, яна дзіўная, другой такой няма ў гэтым вялікім і варяцкім свеце
Ці варта гаварыць, колькі разоў я яшчэ ездзіў увосень у Вільнюс Ці варта гаварыць, што я адчуваю, калі надыходзіць восень
Далёкі горад вабіць мяне, таму што яе вобраз нячутна і нябачна над ім: яго пагоркамі, купаламі цэркваў, чырвонымі дахамі дамоў Дзесьці там, у танцы лёгкіх рознакаляровых аблокаў; там, дзе нараджаюцца дажджы і лістапады, у самым сэрцы восеньскага неба
Хачу сказаць, што я не стаў вядомым чалавекам. Нешта не склалася, чагосьці не хапіла Проста стаў даволі багатым. Я мог бы ашчасціць шматлікіх, але Калі я восьвось памкнуся змяніць сваё жыццё, разагрэты песнямі вясны і гарачай радасцю лета, толькітолькі памкнуся і прыходзіць яна, восень І вяртаецца яно, маё каханне Я думаю пра яе і вось што ў мяне атрымліваецца:Каханне не цырымоніцца. Забірае свае рэчы з камеры захоўвання сэрца і сыходзіць.
Куды ж ты сыходзіш?
Пакінь мне хоць нешта на памяць аб сабе маё каханне. Стаўлю пункціры нібы працягваю рукі. Але мне ўжо не дацягнуцца да цябе. Ты развярнулася і сышла. І зараз ідзеш, глядзіш наперад. І, вядома, таму не бачыш, што я стаю і працягваю да цябе рукі. Таму што ты не з тых, хто азіраецца.
І я зноў іду, рухаюся без мэты.
Я ўсё думаю, думаю пра яе. Я ведаю, што ў гэтых думках няма ніякага сэнсу, але гэта не спыняе мяне.
Я гляджу, і мне здаецца, што я бачу яе сілуэт праз акно моднай крамы. Я кідаюся за ёй, у арку. Але не, гэта не яна.
Ад гэтага мне хочацца ў халодную восеньскую раніцу, якая абвальваецца на цябе ледзяным душам, выносіць нервы і пачуцці, пакідае толькі халодны спакой.
А час ідзе
Куды спяшаецца гэты час? Куды сыходзіць восень?
Вось ужо пайшлі дажджы. А так восень ціхаяціхая, і ад гэтага нешта павінна нарадзіцца добрае ў думках. Я чакаю Можа, проста хачу, каб маё жыццё для яе што-небудзь значыла»
Ну вось я і прачытала гэтую гісторыю. І ўсё зараз становіцца ясным. Ясным і ў чымсьці безнадзейна падобным на свет, які мы вынаходзім самі рамантыкі гэтага жыцця
І восень Восень паранейшаму шыкоўная і светлая. Яна нічога не ведае пра нас жоўта-чырвонае палатно, на якім мы малюем сваё каханне
Чаму ж яна заўсёды вяртаецца, восень нашага кахання? Што ж гэта, як гэта растлумачыць?
Можа, проста сыходзіць час. Сыходзіць час мары, потым час кахання, і прыходзіць час успамінаў і спробаў усё пачаць зноў. Часам гэтыя сумныя спробы забіваюць у нас веру нашай наіўнай юнацкасці, і нам пачынае здавацца здалёк, што гэта быў проста сон, нейкі вельмі выдатны сон, падобны на прыгожыя старыя кінафільмы. Вальс, які мы бачылі, але так і не танчылі. Вальс з жоўтага лісця, вальс з першых лёгкіх рухаў, вальс з віхуры нейкіх невытлумачальна дакладных слоў
Але вось гэтая восень, я прыехала ізноў і вось жа гэтая восень І вось вальс гэтай восені зноў гучыць у маім сэрцы І я нават не ведаю, да чаго ён падобны да шчасця ці болю, суму ці радасці. Толькі адчуваю, што ён вярнуўся. Значыць, усё гэта было. Было нешта дзівоснае і добрае і ў маёй душы. А значыць, можна і адпусціць гэты хуткі, вечна таропкі час. Больш ён не забярэ нічога і нікога з маёй стомленай памяці
Я абавязкова скажу яму гэта, абавязкова Бо гэта тая праўда, якая не зневажае суцяшэннем.
Зазвінеў тэлефон.
Я слухаю.
Я абавязкова скажу яму гэта, абавязкова Бо гэта тая праўда, якая не зневажае суцяшэннем.
Зазвінеў тэлефон.
Я слухаю.
Такім чынам, як жа наша дамоўленасць?
Прайсці па ўсіх месцах, дзе яна была?
Менавіта так.
Добра.
Вы ўжо не злуецеся на мяне. Чаму?
Не, не варта казаць яму аб тым, што я прачытала гэты зялёны нататнік. Прачытала і зараз шкадую яго майго працадаўцу. І яшчэ: мы з ім у чымсьці вельмі падобныя. Толькі наўрад ці варта прызнавацца ў гэтым.
Чаму? Проста проста восень такая светлая
Ён маўчыць, але я адчуваю яго дыханне. Што ж ён скажа ў адказ гэтым разам? Мне ўжо цікава таму што я ўсё ведаю і, быццам чытач рамана, чакаю працягу. Але ён маўчыць, змаўкае і тэлефон
Што ж, час і мне адпраўляцца ў шлях за чужой гераіняй. І я іду спачатку да вежы Гедымінаса. Паднімаюся па тых жа прыступках, гэтак жа затрымліваю дыханне. І вось ён восеньскі Вільнюс. Лісце ляціць над горадам, і я запальваю цыгарэту, быццам я гэта яна. Вецер зносіць лёгкі дым нібы нязбытныя мары. Але яны не журботныя, не, хутчэй светлыя і чыстыя, як гэты лістапад
Дагарае цыгарэта, і я адчуваю, што я гэта яна. Зараз я гэта выразна адчуваю. Я імкнуся зразумець яе. Вядома, я ведаю, што чалавека да канца зразумець немагчыма, але я вельмі імкнуся.
Я іду па праспекце і, нечакана для самой сябе, збочваю на гэтую вузкую вулачку старога горада, дзе павінен быць прадавец шчасця. Яна ж таксама любіла прадаўца шчасця.
І тут я чую яго голас, і нешта радаснае ажывае ўва мне.
« Дзесяць літаў за паветраны шар шчасця! Дарослыя і дзеці, сумныя і смешныя, маленькія і высокія, рудыя, лысыя, разумныя, тоўстыя, смелыя, чорныя, белыя!.. Паветраны шар шчасця! Адправімся за шчасцем?..»
Я не іду я бягу да яго, нібы, як у дзяцінстве, баюся, што ён нечакана знікне, таму што ён амаль чараўнік: ён дорыць людзям шчасце.
Добры дзень! крычу я, зусім задыхаўшыся.
А! Рады вас бачыць! ён абарочваецца да мяне, і яго смешныя сівыя вусы падскокваюць ва ўсмешцы.
Няўжо вы мяне памятаеце? дзіўлюся я.
Я шмат каго памятаю, вас таксама. Мне здаецца, я запамінаю тых людзей, якія таксама памятаюць мяне і вераць, што я недарма тут стаю. Яны носяць у сваёй душы цеплыню, каханне, а без гэтага шчасцю не бываць, колькі ні купляй маіх шароў. І шчасце да іх прыйдзе, абавязкова прыйдзе. А сёння і я нарэшце шчаслівы. У мяне ўжо сівыя вусы, але толькі зараз я шчаслівы! Я дачакаўся свайго шчасця.
Што ж адбылося?
У мяне нарадзілася ўнучка! Уяўляеце унучка! Доўгі час у маёй дачкі не было дзяцей і вось нарэшце: унучка! Мая ўнучка
Слёзы шчасця зявіліся ў яго на твары. Усмешка і слёзы на сівых старэчых вусах. Яму будзе для каго жыць. У яго нібы пасялілася ў душы маленькае сонца. І гэта выдатна.
Ну, раз сам прадавец шчасця стаў шчаслівым чалавекам, тады сапраўды шчасце ёсць. Мабыць, я і зноў буду купляць у вас шары.
Я ўсміхнулася, а ён уручыў мне шары. Паглядзеўшы на іх, я ўбачыла, што яны аранжавыя, падыходзяць гэтай восені.
І я ўжо сама набрала нумар.
Нешта здарылася? спытаў ён.
Не. Проста я купіла шары ў прадаўца шчасця.
Ён доўга маўчаў, пачуўшы гэтую навіну. Потым не вытрымаў, спытаў:
Якія яны?
Восеньскія.
Я пачула, што ён уздыхнуў. Або ўсміхнуўся. У любым выпадку, гэта былі ўспаміны. І я падумала: самыя шчаслівыя нашы з ім успаміны гэта ўспаміны аб нашых сустрэчах з прадаўцом шчасця. Або з нашай надзеяй, што, у прынцыпе, адно і тое ж.
Куды вы цяпер накіроўваецеся?
Буду блукаць па горадзе. Зайду ў крамы, дзе яна бывала, можа, хтосьці яе ўспомніць
Так, мабыць, зайдзіце ў крамы у яго голас ізноў вярнуўся сум, і ён выключыў тэлефон.
Зрэшты, такое наша жыццё пярэстае покрыва, шытае рознымі ніткамі радасці і смутку
За гэтыя некалькі дзён я прайшла тымі мясцінамі, дзе магла быць яна гэтая дзіўная дзяўчына чужой восені. Ніхто нічога не чуў аб ёй, але адзін чалавек сказаў, што я да яе вельмі падобная. Вонкава. Мусіць, гэта быў жарт, але ўсё ж я прыгледзелася да сябе і параўнала з тым фотаздымкам. Гэта стала для мяне адкрыццём сапраўды, мы падобныя ў шматлікіх рысах. Вось толькі ў сутнасці сваёй мы розныя.
Потым я дастала фотаздымак і зноў, але ўжо больш уважліва, паглядзела на гэтую дзяўчыну. Яна ўсміхалася ў камеру, але ўсміхалася нібы не для сябе. І раптам я зразумела яна ўсміхалася таму, хто фатаграфаваў яе. Але хто гэта быў? Той хлопец? Я зусім на яго забылася. Як жа гэта далікатна распытаць аб ім здалёку, быццам я не чытала зялёнага нататніка?