Холмс марудна расплюшчыў вочы і нецярпліва зірнуў на свайго волата-наведніка.
Калі вашая вялікасць зробіць ласку і раскажа пра сваю праблему, сказаў ён, мне будзе нашмат прасцей нешта параіць.
Госць ускочыў з крэсла і пачаў мераць крокамі пакой, не могучы стрымаць хваляванне. Потым адчайным жэстам сарваў з твару маску і шпурнуў яе на падлогу.
Вы маеце рацыю, усклікнуў ён, я кароль! Навошта было гэта хаваць?
І праўда, навошта? ціха прамовіў Холмс. Вашая вялікасць не сказала яшчэ і слова, як я ўжо зразумеў, што перада мной Вільгельм Готсрайх Сігізмунд фон Армштайн, вялікі герцаг Касель-Фельштайнскі і спадчынны кароль Багеміі.
Але вы ж разумееце, сказаў наш дзіўны наведнік, зноў сеўшы і правёўшы рукой па высокім белым ілбе, вы разумееце, што я не прывык сам займацца такім. Аднак справа такая далікатная, што я не магу даверыцца нікому, не рызыкуючы трапіць пад чужую ўладу. Я прыбыў з Прагі інкогніта, каб папрасіць у вас парады.
Калі ласка, прасіце, сказаў Холмс, зноў заплюшчваючы вочы.
Карацей кажучы, рэч вось у чым: гадоў пяць таму падчас доўгага візіту ў Варшаву я пазнаёміўся з добра вядомай авантурысткай Ірэн Адлер. Імя гэтае, несумненна, вам вядомае.
Прашу вас ласкава пашукаць яе ў маёй картатэцы, доктар, ціха сказаў Холмс, не расплюшчваючы вачэй.
Шмат гадоў таму ён завёў сістэму рэгістрацыі ўсіх фактаў, датычных розных людзей і рэчаў, а таму цяпер складана было знайсці штосьці, пра што ён не змог бы адразу здабыць інфармацыю. Я адшукаў біяграфію, заціснутую паміж біяграфіямі габрэйскага рабіна і аднаго каменданта штабу, які напісаў працу пра глыбакаводных рыбаў.
Так-так, паглядзім, сказаў Холмс. Хм Нарадзілася ў Нью-Джэрсі ў 1858 годзе. Кантральта, хм «Ла-Скала», хм Жыве ў Лондане усё правільна! Як я разумею, гэтая маладая асоба зацягнула вашую вялікасць у пастку, вы напісалі ёй некалькі лістоў, якія могуць вас скампраметаваць, і таму прагнеце вярнуць іх сабе?
Усё менавіта так, але якім чынам
Вы прабраліся таемным шлюбам?
Не.
Ніякіх дакументаў ці сведчанняў?
Ніякіх.
Тады я вашую вялікасць не разумею. Калі гэтая маладая асоба наважыцца шантажаваць вас ці яшчэ што, як яна давядзе іх сапраўднасць?
Мой почырк.
Глупства! Фальшыўка.
Мая прыватная папера.
Скрадзеная.
Мая пячатка.
Падробленая.
Мой фотаздымак.
Куплены.
Мы фатаграфаваліся разам.
О, а вось гэта кепска. З боку вашай вялікасці гэта было неасцярожным учынкам.
Я зваряцеў, страціў розум!
Вы сурёзна сябе скампраметавалі.
Тады я быў толькі кронпрынцам. Я быў малады. Мне і цяпер усяго трыццаць.
Фотаздымак трэба вярнуць.
Мы спрабавалі не атрымалася.
Вашая вялікасць мусіць заплаціць. Купіце яго.
Яна не хоча прадаваць.
Тады трэба скрасці.
Мы зрабілі пяць спробаў. Нанятыя мной узломшчыкі двойчы абшуквалі яе дом. Падчас яе падарожжа мы правяралі яе багаж. Двойчы ладзілі на яе пастку. Ніякіх вынікаў.
Ніякіх слядоў здымка?
Ніякіх.
Холмс засмяяўся:
Нічога сабе задачка!
Але для мяне гэта вельмі важна! усклікнуў кароль з дакорам.
Не сумняюся. Што яна плануе рабіць са здымкам?
Знішчыць мяне.
Якім жа чынам?
Я збіраюся жаніцца
Я чуў пра гэта.
з Клатыльдай Лотман фон Саксэн-Менінген, другой дачкой скандынаўскага караля. Магчыма, вы чулі пра строгія прынцыпы яе сямі. Дый Клатыльда сама чысціня. Нават цень сумневу адносна майго мінулага можа прывесці да разрыву.
А што Ірэн Адлер?
Пагражае, што адправіць ім фотаздымак. І яна гэта зробіць! Зробіць, я ўпэўнены! Вы не ведаеце яе у яе сталёвыя нервы. Самы прыгожы жаночы твар і самы разважлівы мужчынскі розум. Яна не спыніцца ні перад чым, каб не даць мне ажаніцца з іншай жанчынай. Ні перад чым!
І вы ўпэўненыя, што здымак яшчэ не дасланы?
Упэўнены.
Чаму?
Бо яна сказала, што вышле яго ў дзень афіцыйнага абвяшчэння заручынаў. У наступны панядзелак.
Ага, значыць, у нас засталося тры дні, сказаў Холмс пазяхаючы. Гэта радуе, бо пакуль у мяне засталіся адна-дзве важныя справы, якія патрабуюць тэрміновага развязання. Вашая вялікасць, безумоўна, яшчэ застанецца ў Лондане?
Канечне. Вы зможаце знайсці мяне ў гасцініцы «Лэнгхэм» пад імем графа фон Крама.
Тады я перадам вам цыдулку раскажу, як ідзе справа.
Тады я перадам вам цыдулку раскажу, як ідзе справа.
Вельмі вас папрашу. Я буду нецярпліва чакаць.
А што наконт грошай?
Даю вам карт-бланш.
Абсалютна?
За гэты фотаздымак я гатовы аддаць любую з правінцыяў майго каралеўства!
А на бягучыя выдаткі?
Кароль дастаў з-пад плашча цяжкі замшавы мяшэчак і паклаў яго на стол.
Тут трыста фунтаў золатам і семсот асігнацыямі. Холмс чыркануў распіску на старонцы са свайго нататніка і перадаў яе каралю.
Адрас мадэмуазэль? спытаў ён.
Браяні-Лодж, Серпентайн-авеню, Сэнт-Джонс-Вуд. Холмс запісаў адрас.
І яшчэ адно пытанне. Фотаздымак кабінетнага фармату*?
Так.
Тады дабранач, вашая вялікасць, я спадзяюся, што хутка ў нас будуць для вас добрыя навіны. Дабранач, Ўотсан, дадаў ён, калі грукат колаў каралеўскага экіпажа пачаў аддаляцца. Калі вы зазірняце да мяне заўтра а трэцяй, я ахвотна абмяркую з вамі гэтую справу.
2
Роўна а трэцяй я быў на Бэйкер-стрыт, але Холмс яшчэ не вярнуўся. Гаспадыня кватэры паведаміла, што ён сышоў з дому адразу пасля васьмі раніцы. Тым не менш я прысеў ля каміна, збіраючыся чакаць яго да ўпору. Мяне вельмі зацікавіла расследаванне гэтай справы, і нягледзячы на тое, што яна была пазбаўленая вычварнай і злавеснай атмасферы, што атачала абодва злачынствы, апісаныя мной раней, сам яе характар і высокае становішча кліента надавала ёй пэўную незвычайнасць. Да таго ж, калі пакінуць убаку само расследаванне, якое мусіў правесці мой сябар, ужо тое майстэрства, з якім ён завалодваў сітуацыяй, яго востры і дасціпны розум прымушалі мяне з асалодай назіраць за яго працай і імклівымі і спрытнымі прыёмамі, што дапамагалі яму разблытаць самыя невытлумачальныя таямніцы. Я так прызвычаіўся да яго нязменных поспехаў, што мне і ў галаву не магла прыйсці думка пра магчымасць паразы.
Каля чацвертай дзверы адчыніліся, і ў пакой увайшоў пяны з выгляду конюх, жахліва апрануты, з раскудлачаным чубам, бакенбардамі і пачырванелым тварам. І хаця я прывык да дзівоснай здольнасці майго сябра да пераўвасаблення, мне давялося тройчы ўважліва агледзець Холмса, перш чым я ўпэўніўся, што гэта дакладна ён. Кіўнуўшы мне, ён знік у сваёй спальні, адкуль зявіўся праз пяць хвілінаў у цвідавым касцюме, акуратны і рэспектабельны, як і заўсёды. Паклаўшы рукі ў кішэні і выцягнуўшы ногі да каміна, ён некалькі хвілінаў ад усёй душы смяяўся.
Цудоўна, проста цудоўна! ускрыкнуў ён і зноў пачаў душыцца ад смеху, пакуль марудна і бяссільна не адкінуўся на спінку крэсла.
Што такое?
Смех дый годзе! Магу пабіцца аб заклад, што вы ніколі не здагадаецеся, як я прабавіў раніцу і што ўрэшце зрабіў.
Нават не ўяўляю. Імаверна, вы назіралі за звычкамі міс Ірэн Адлер і, магчыма, за яе домам.
Усё правільна, і вынікі досыць незвычайныя. Але раскажу па парадку. Я пакінуў дом у пачатку дзявятай у выглядзе беспрацоўнага конюха. У фурманскім таварыстве пануе цудоўны дух разумення і ўзаемадапамогі. Зрабіся адным з іх і будзеш ведаць усё, што ведаюць яны. Хутка я знайшоў Браяні-Лодж. Гэта проста цацачны асабняк: два паверхі, фасад выходзіць на вуліцу, а ззаду сад. На дзвярах замок Чаба*. З правага боку добра абстаўленая вялізная гасцёўня з доўгімі, амаль да падлогі, вокнамі і такімі недарэчнымі ангельскімі засаўкамі, якія можа адчыніць нават дзіця. За домам нічога асаблівага, хіба што акно галерэі, да якога можна дабрацца з даху карэтнай. Я абышоў яе вакол і ўважліва агледзеў з усіх бакоў, але больш нічога цікавага не заўважыў.
Потым я пабадзяўся па вуліцы і ў завулку, што спускаўся ад садовай агароджы, знайшоў, як і чакаў, стайню. Я дапамог конюхам пачысціць коней, за што атрымаў два пенсы, шклянку портара з элем, дзве порцыі моцнага тытуню і колькі заўгодна звестак пра міс Ірэн Адлер, ужо не кажучы пра паўтузіна яе суседзяў, да якіх мне няма ніякае справы, але чые біяграфіі я быў змушаны выслухаць.
А што з Ірэн Адлер?
О, яна завалодала ўвагай усіх мужчынаў таго раёну. Яна самае цудоўнае стварэнне, якое носіць капялюшык на нашай планеце. У серпентайнскіх стайнях так гавораць усе без выняткаў. Яна жыве ціха, пяе на канцэртах, кожны дзень выязджае ў пяць і вяртаецца ў сем акурат да вячэры. У іншы час выходзіць рэдка, за выключэннем тых дзён, калі выступае. Яе наведвае толькі адзін мужчына, але вельмі часта. Ён брунет, прывабны і энергічны, заходзіць не радзей за раз на дзень, звычайна два разы. Нейкі містэр Годфры Нортан з ІнэрТэмпла. Бачыце, як карысна дапамагаць кэбменам! Яны дзясяткі разоў вазілі яго ад серпентайнскіх стайняў і ведаюць пра яго ўсё. Выслухаўшы іх аповеды, я зноў пачаў прагульвацца ля Браяні-Лодж і абдумваць план дзеянняў.