237
zaliż (daw.) czy. [przypis edytorski]
238
jener Kraft Die stets das Böse will, und stets das Gute schafft (niem.) owej siły, która wciąż pragnąc złego, wciąż czyni dobro; słowa wypowiadane przez Mefistofelesa w I części Fausta Goethego. [przypis edytorski]
239
Frycz, Karol (18771963) malarz, grafik, scenograf, reżyser, dyrektor teatru im. Słowackiego w latach 19351939 i 19451946, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
240
Rittner, Tadeusz (18731921) pseud. Tomasz Czaszka; dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny, twórca nowoczesnej komedii, np. W małym domku (1904), Głupi Jakub (1910); pisał zarówno po polsku, jak po niemiecku. [przypis edytorski]
241
krzyż kawalerski Franciszka Józefa order wojenny Cesarstwa Austriackiego nadawany w latach 19171918. [przypis edytorski]
242
korona historyczna waluta Austro-Węgier. [przypis edytorski]
243
suterena a. suteryna (z fr.) podziemne pomieszczenie mieszkalne, piwnica. [przypis edytorski]
244
aprowizacja zaopatrzenie, zwł. w prowiant. [przypis edytorski]
245
pyjama (ang.) piżama, strój do spania. [przypis edytorski]
246
jutrzenka (poet.) poranek, brzask. [przypis edytorski]
247
architektonika (z gr.) tu: projekt, układ. [przypis edytorski]
248
parantela (z łac.) pochodzenie. [przypis edytorski]
249
Dzika kaczka sztuka Henrika Ibsena z 1884 roku. [przypis edytorski]
250
żagiew pochodnia. [przypis edytorski]
251
szambelan (z fr.) urzędnik dworski. [przypis edytorski]
252
fornalski pochodzący od rzeczownika fornal, który oznacza woźnicę bądź szerzej bezrolnego chłopa. [przypis edytorski]
253
Sosnowski, Jerzy (18631933) pseud. Marian Mariański; aktor. [przypis edytorski]
254
Czaplińska, Zofia (18661940) aktorka. [przypis edytorski]
255
Modzelewska, Maria (19031997) aktorka. [przypis edytorski]
256
Pijaństwo trzeźwości W czasie mojej działalności jako recenzenta nawinął mi się pod pióro ten artykulik, który, mimo iż nie należy do zakresu spraw teatralnych, pozwalam sobie tutaj włączyć. [przypis autorski]
257
stępiały tu: nieczuły, głuchy, obojętny. [przypis edytorski]
258
Aleksander Wielki (356323 p.n.e) Aleksander III Macedoński; od 336 p.n.e. król Macedonii, uczeń Arystotelesa, zwycięzca w wojnie z Persją; jego podboje zainicjowały epokę hellenistyczną. [przypis edytorski]
259
tank (z ang.; pot.) czołg; tu o wykorzystywanych przez Hannibala słoniach. [przypis edytorski]
260
Hannibal Barkas (246183 p.n.e.) wódz i mąż stanu Kartaginy; przez wiele lat prowadził walki z Rzymianami, w 202 p.n.e. poniósł klęskę pod Zamą. [przypis edytorski]
261
triumwirat (łac.) dosł. władza trzech mężów; w starożytnym Rzymie I triumwirat został zawiązany w roku 60 p.n.e. przez Gnejusza Pompejusza, Gajusza Juliusza Cezara i Marka Krassusa; po śmierci tego ostatniego dwaj pozostali triumwirowie stoczyli ze sobą wojnę, zakończoną zwycięstwem Cezara. [przypis edytorski]
262
Tamerlan (13361405) właśc. Timur Chromy; od 1370 roku władca olbrzymiego państwa; założył turecką dynastię Timurydów, zdobył większość Azji Środkowej, Iranu, Iraku i Zakaukazia. [przypis edytorski]
263
Atylla (?453) zwany Biczem Bożym; król Hunów w latach 434-453, od 445 władca Węgier, pobity przez Aecjusza na Polach Katalaunijskich. [przypis edytorski]
264
słońce spod Austerlitz aluzja do słów, które wypowiedział Napoleon Bonaparte (Oto słońce spod Austerlitz), przypominając żołnierzom zwycięstwo w bitwie pod Austerlitz z 1805 roku. [przypis edytorski]
265
bill (ang.) projekt ustawy. [przypis edytorski]
266
Beaupré, Antoni (18601937) publicysta, społecznik, w latach 19041914 redaktor naczelny Głosu Narodu, od 1920 Czasu. [przypis edytorski]
267
galon jednostka objętości ciał ciekłych i sypkich; 3,7854 litra to jeden galon amerykański. [przypis edytorski]
268
ice-cream (ang.) lody (do jedzenia). [przypis edytorski]
269
Noe postać biblijna; z rozkazu Boga zbudował Arkę i wprowadził do niej wybranych ludzi i zwierzęta, żeby nie zginąć w zesłanym na Ziemię potopie. [przypis edytorski]
270
surogat (z łac.) namiastka, produkt zastępczy dla czegoś. [przypis edytorski]
271
zaprzaniec odstępca, zdrajca. [przypis edytorski]
272
musić (daw.) zmuszać. [przypis edytorski]
273
masoneria (z fr.) wolnomularstwo, hermetyczne stowarzyszenie międzynarodowe powstałe w XVIII wieku o hierarchicznej strukturze wewnętrznej, którego przedmiotem zainteresowania było pielęgnowanie zasad moralnych i idei Oświecenia. [przypis edytorski]
274
Brzozowski Korab, Wincenty (18771941) młodszy brat Stanisława, poeta, tłumacz, przedstawiciel symbolizmu; pisał także w języku francuskim; znany z tomu Dusza mówiąca z 1910 roku. [przypis edytorski]
275
wieża Babel tu: synonim zamętu, bezładu, chaosu. [przypis edytorski]
276
spiritus (łac.) dusza, duch; tu: gra językowa wykorzystująca podwójne znaczenie słowa: zarówno duch, jak i alkohol, który tego ducha ożywia. [przypis edytorski]
277
fuzel a. fuzle (z niem.) szkodliwe odpady ze źle przeprowadzonej fermentacji. [przypis edytorski]
278
paskarz kombinator, spekulant. [przypis edytorski]
279
utopia pojęcie użyte po raz pierwszy w 1516 roku przez Thomasa More'a jako tytuł dzieła; projekt idealnego ustroju; tu: coś nierealnego. [przypis edytorski]
280
misteria bachiczne rozpustne nocne obrzędy związane z kultem rzymskiego boga Bachusa (odpowiednik greckiego Dionizosa). [przypis edytorski]
281
monomania patologiczna koncentracja na jednym temacie. [przypis edytorski]
282
zetleć przeważnie o tkaninie: rozpadać się pod wpływem starości. [przypis edytorski]
283
Pani Dobrójska opiekunka Anieli i Klary. [przypis edytorski]
284
par excellence (fr.) w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
285
szpinet (z niem.) rodzaj małego klawesynu. [przypis edytorski]
286
rajtrok (z niem.) dawny surdut z rozciętymi połami używany do jazdy konnej. [przypis edytorski]
287
halsztuk (z niem.) trójkątna chusta wiązana przy szyi przez mężczyzn w XVIII i XIX wieku, później zastąpiona przez krawat. [przypis edytorski]
288
tupet (z fr.) półperuka zakładana na przód głowy. [przypis edytorski]
289
linia demarkacyjna granica między państwami; tu: granica w ogóle. [przypis edytorski]
290
antykwarski (daw.) związany z antykami, reprodukcją historyczną bądź starymi książkami. [przypis edytorski]
291
amoureuse (fr.) kochanka. [przypis edytorski]
292
hurysa (z arab.) dziewica z muzułmańskiego raju. [przypis edytorski]
293
Lemaître, Jules François Élie (18531914) francuski krytyk, dramatopisarz, poeta. [przypis edytorski]
294
klaka (z fr. claque) pozornie spontaniczne wyrazy zachwytów widowni nad sztuką, zapewniane przez wynajętych oklaskiwaczy. [przypis edytorski]
295
kanikuła (z łac.) letnie wakacje. [przypis edytorski]
296
żargon (fr.) odmiana ogólnonarodowego języka, którą posługuje się jakaś grupa środowiskowa, np. młodzież, więźniowie. [przypis edytorski]
297
chuć pożądanie seksualne. [przypis edytorski]
298
praiły pren. najgłębsze warstwy duszy ludzkiej (metafora geologiczna). [przypis edytorski]
299
Gall, Halina, z domu Kacicka (18901974) aktorka. [przypis edytorski]
300
Pancewicz-Leszczyńska, Leokadia (18881974) właśc. Leokadia Rzecznik; aktorka. [przypis edytorski]
301
Daudet, Alphonse (18401897) francuski pisarz; autor książek poświęconych m.in. Prowansji, z której pochodził: np. Tartarin z Taraskonu (1872). [przypis edytorski]
302
Safona (VII/VIVI p.n.e.) grecka poetka tworząca pieśni weselne, miłosne oraz hymny. [przypis edytorski]
303
Casanova, di Seingalt (17251798) włoski pamiętnikarz słynący z miłosnych podbojów i awanturniczego życiorysu, który opisał w Historii mojego życia. Wydanie, do którego dostęp miał Boy, było jeszcze częściowo ocenzurowane. [przypis edytorski]
304
Damiens, Rober François (17141757) w 1757 roku dokonał nieudanego zamachu scyzorykiem na Ludwika XV; po dochodzeniu skazany na śmierć w męczarniach, co wówczas uchodziło za warte zobaczenia widowisko. [przypis edytorski]
305
Ludwik XV (17101774) król Francji od 1715, należący do dynastii Burbonów; nie przysłużył się znacząco ojczyźnie. [przypis edytorski]
306
Shakespeare, William (15641616) angielski poeta, dramaturg z epoki elżbietańskiej, współzałożyciel teatru The Globe; napisał trzydzieści siedem sztuk: komedii, tragedii oraz kronik historycznych. [przypis edytorski]
307
Liga Narodów międzynarodowa organizacja istniejąca w latach 19191946, powołana na mocy traktatu wersalskiego w celu zapewnienia pokoju, rozwiązana po powstaniu ONZ. [przypis edytorski]
308
Kościuszko, Tadeusz (174961817) generał polski i amerykański, przywódca powstania z 1794, brał także udział w walce o wolność Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
309
Becque, Henry (18371899) francuski dramatopisarz, nazwany pionierem naturalizmu w dramacie; autor m. in. Kruków (1882) Paryżanki (1885). [przypis edytorski]
310
Pełtwia rzeka w Ukrainie, przy której znajduje się Lwów. [przypis edytorski]
311
intendentura (z niem.) dział jakiejś instytucji, który zajmuje się sprawami gospodarczymi. [przypis edytorski]
312
Żarski, Władysław właśc. Władysław Szajer; aktor. [przypis edytorski]
313
Rotter-Jarnińska, Amelia (18791942) aktorka. [przypis edytorski]