XV
Do wrót wreszcie koń doparł swe piersi spienione;
I zarżał nozdrza chłodząc, to w tę, to w tę stronę:
Lecz chociaż księżyc jasny, nie widać nikogo;
Ni giermek do strzemienia szybką skoczył nogą.
«Musi być bardzo późno niech śpią trosk nie czując».
Tak myślał młody Wacław, konia przywiązując;
I z tą żywą pociechą, w której serce tonie,
Kiedy już bić ma wkrótce przy kochanym łonie,
I z tym świetnym wejrzeniem, gdzie kona obawa297,
Jednym radości skokiem u drzwi domu stawa:
Ah! ileż wdzięków, pieszczot jemu się obudzi!
Chwila jeszcze, a będzie szczęśliwszym od ludzi,
Od Aniołów! zastukał raz drugi i trzeci298
Trzy razy czujne echo z odpowiedzią leci,
I milczy to jedyny znak ruchu lub życia,
11
Tylko wiatr szumi smutnie, uginając kłosy ten wiersz znajduje się także w utworze Malczewskiego zaczynającym się od słów: O jak przykro do swoich wracać bez nadziei! a ogłoszonym po raz pierwszy w Ateneum 1876, IV, 204. [przypis redakcyjny]
12
zaszczyt (daw.) osłona, obrona. [przypis edytorski]
13
ah dziś: ach; pisownia charakterystyczna dla Malczewskiego. [przypis edytorski]
14
Minął już Kozak bezdnię i głębokie jary Na Rusi, ledwo nie w każdej wiosce, znajdują się źrzódła lub studnie, osądzone przez pospólstwo za tak głębokie, że im dna brakuje; ale za to każda z tych otchłani wsławiona jaką nadzwyczajną powieścią, a czasem od Duchów strzeżona [Od Duchów strzeżona: por. przyp. do w. 1349; J. U. w ten sposób oznaczono komentarze redaktora wydania krytycznego, Józefa Ujejskiego, do objaśnień autora.]. [przypis autorski]
15
rzeski dziś: rześki (u Lindego tylko: rześki). [przypis redakcyjny]
16
parschnął dziś: parsknął. [przypis redakcyjny]
17
Boh duża rzeka płynąca przez zachodnią i środkową Ukrainę i wpadająca do Morza Czarnego pomiędzy Dniestrem a Dnieprem. [przypis edytorski]
18
A żwawy, wierny konik kozaka rozumi Czterowiersz kończący się tymi słowami brzmi jak zwrotka ludowej piosenki. [przypis redakcyjny]
19
bodiak (z ukr.) roślina kolczasta [rodzaj wielkich krzaków ostu]. [przypis redakcyjny]
20
sumak a. suhak rodzaj antylopy [nazwa łac. Saiga tatarica, dziś żyje tylko w Azji Środkowej, w XVII w. można go było spotkać na terenie całej dzisiejszej Ukrainy Red. WL]. [przypis redakcyjny]
21
jak strzała schylony na wysokiej kuli trzeba się domyśleć: jak strzała położona na cięciwie łuku; kula: przód siodła. [przypis redakcyjny]
22
nicht tak stale pisze Malczewski [wpływ ukr.; Red. WL]. [przypis redakcyjny]
23
w rozprawie tu: w sporze, w niezgodzie. [przypis redakcyjny]
24
zniszczone układy może majątkowe. [przypis redakcyjny]
25
gorsko a. gorszko: gorzko; podobnie gorsknąć: gorzknąć. [przypis edytorski]
26
bez podziału tzn. Wojewoda nie dzielił rozpaczy syna, a Wacław zapału pychy ojca. [przypis redakcyjny]
27
rycerzy domowego znaku tzn. stanowiących prywatne wojsko domu wojewody (znak: sztandar). [przypis redakcyjny]
28
A gdy każdy to szczęście usiłował głosić każdy z obecnych [usiłował głosić; Red. WL] szczęście oglądania znowu Wojewody. [przypis redakcyjny]
29
W spokojnych jego rysach podobnie w Korsarzu Byrona (I. 10): the lightest palenes thrown a long the governd aspect, speak alone of deeper passions. [przypis redakcyjny]
30
tylko dzielne ramię, świetna mowa charakterystyczne dla stylu Malczewskiego skróty myśli; domyślnie: na zewnątrz widoczne tylko dzielne ramię itd., wszystko to bije w oczy z samej postawy Wojewody. [przypis redakcyjny]
31
śklnić się dziś: lśnić się. [przypis edytorski]
32
węgrzyn (daw.) wino pochodząc z Węgier. [przypis edytorski]
33
muzyka z swą melodią przebiła się czasem poprzez wesoły hałas uczty, z którym zresztą tony jej (huczne) były w zupełnej zgodzie. [przypis redakcyjny]
34
w oczach myśl zgadnienia [dziś popr.: zgadnięcia; Red.WL] tego co się wewnątrz drugich kryje? Taki domysł mógłby nasuwać wiersz następny, ale tylko domysł. [przypis redakcyjny]
35
W głębi to, głębi serca podobnie w Korsarzu (I. 10) [Byrona; Red. WL] Within, within twastherethe spirit wrought! Cała pierwsza część tego ustępu przypomina nadto początek II. pieśni Pana wysp Waltera Scotta, gdzie z powodu podobnych okoliczności (uczta) znajdują się podobne refleksje i gdzie również widzimy możnego pana dręczonego tajemną zgryzotą, a udającego wesołość. [przypis redakcyjny]
36
rznięte podwoje rzeźbione drzwi. [przypis edytorski]
37
surmacz trębacz; osoba grająca na surmie. [przypis redakcyjny]
38
jaszczur skóra wyprawna z zachowaniem łuskowatej, a przynajmniej chropawej powierzchni. Tu mowa niewątpliwie o rękojeściach szabel oprawnych w jaszczur, a wysadzanych drogimi kamieniami. [przypis redakcyjny]
39
tępotanie (neol.) tupot. [przypis redakcyjny]
40
gdy z gorących oczów Stan psychiczny Wojewody objawia się fizycznie gorączką: myśl się żarzy, mękę chciałby zgasić, duszno mu, otwiera okno. [przypis redakcyjny]
41
widokres widnokrąg; rzadko używana forma, odnotowana w słowniku Lindego. [przypis edytorski]
42
nie dla niego Podobnie jak Wojewoda nie może znieść blasku czystego poranka, tak Lara Byrona cofa się przed widokiem cichej, pogodnej nocy: It was a moment only for the good Such scene his soul no more could contemplate, a night of beauty mockd such breast as his (I. 10). [przypis redakcyjny]
43
Jak te straszące mary Podobnie też i Lary bristling loeks of sable, brow of gloom glanced like a spectres attributes and gave his aspect all that terror gives the grave. [przypis redakcyjny]
44
mężnego towarzysza wierny szeregowy towarzysz: szlachcic, właściciel konia i pachołka, tutaj szeregowego. [przypis redakcyjny]