Чекир уулу Дүшөнбай.
Алаш уулу Мыйса.
Ысабек уулу Усубакун.
Менде уулу Акир.
Курман уулу Токтокадыр.
Абыш уулу Жолбун.
Абыш уулу Дүшөнбай.
Түмөнбай уулу айдыңбай.
Кулет уулу Турдубек.
Темиркан уулу Барктабас.
Темиркан уулу Кабыл.
Жараш уулу Канимет.
Жараш уулу Рыскелди.
Жараш уулу Бердалы.
Тыны уулу Олобай.
Тыны уулу Шарыпжан.
Асылбек уулу Абдырасул.
Асылбек уулу
Акмат уулу Сырдыбай.
Акмат уулу Абдырай.
Атыгай уулу Кабыл.
Шабдан уулу Байбосун.
Ургазы уулу Кусейин.
Ыбыке уулу Апил
Аалы уулу Садыр.
Токтосун уулу Дүйшөмбү.
Желдең уулу Такиш.
Желдең уулу Саякбай.
Асан уулу Кудайберген.
Урманбет уулу Жакыпбек.
Урманбет уулу Үсөн.
КУРУМШУ АТАДАН
Баяман уулу Жумакун.
Акун уулу
Турусбек уулу Шейше.
Турусбек уулу Темиркан.
Кутман уулу Бейше.
Шайке уулу Абырай.
Кайу уулу
Орозбек уулу Байтур.
Асыл уулу Акмат.
Тапай уулу Жүдөмүш.
Тургунбай уулу Мамбетакун.
Мергенбай уулу Ыйман.
Самен уулу Төлөбай.
Самен уулу Карыбек.
Саты уулу Кабакан.
Саты уулу Казак.
Токтогул уулу Жусуп.
Токбай уулу
Токбай уулу Мөкүш.
Токбай уулу Самүдүн.
Дүйшө уулу Заркыт.
Токтобек уулу Бектурган.
Айбек уулу Ачубакун.
Сарыбаш уулу Молдобай.
Ордобай уулу Үсөке.
Баякун уулу Нурдин.
Алыбай уулу Чекир.
Алымбай уулу Бакирдин.
Ачакей уулу Кубатбек.
Жумабай уулу Кемел.
Саадабай уулу Ыбырай.
Текебай уулу
Осмон уулу Жусуп.
Молдоакый уулу Жангороз.
Молдоакый уулу Асанакун.
Сакы уулу Асанбек.
Турдубек уулу Токтоакун.
Жолдошбай уулу Тенти.
Тотосун уулу Мкамбет.
Кыдыр уулу Арун.
ШОҢКО АТАДАН
Эсенгул уулу Ыйманаалы.
Эрдөлөт уулу
Бектемир уулу
Күрөңкө уулу Касым.
Кетирекей уулу Асанбай.
Кетирекей уулу Мусажан.
Жийдебай уулу Бапыр.
Тыныбек уулу Шайыр.
Манапбай уулу Үсөнбек.
Сыдык уулу Жолдош.
Сыдык уулу Жоодат.
Миңжашар уулу Акмат.
Теңизбай уулу барктабас.
Сарыбай уулу Рай.
Бапы уулу Касымалы.
Мембетаады уулу Жылтыр.
Аалы уулу Асанаалы.
Садыбакас уулу Кабыл.
Маамбек уулу Мустаке.
Маамбек уулу Мукамбет.
КЫПЧАК ТУУГАНДАРДАН
Ыстам уулу Жаанбай.
Баяман уулу Көчөр.
Токторбай уулу Аалы.
Жумадыл уулу
Намазаалы уулу
КАЙТПАЙ КАЛГАН ЖООКЕРЛЕР
Кара куш неге уча албайт,
Кара кушта канат жок.
Кара жол турат даңгырап,
Кара жолдо караан жок.
Ак куш неге уча албайт,
Аппак кушта канат жок.
Ак дөбөнү карасам,
Агалардан дарек жок.
Кыргыйек неге уча албайт,
Кыргыйекте канат жок.
Кызыл Дөбөдөн серп салсам,
Кымбаттардан дарек жок.
ЖООКЕРДИН АРМАНЫ
«Душмандар менен алышып,
Кан майданда окко учтум.
Намыстуу эл журтумдун,
Наамын коргоп мен турдум.
Карааны алыс Көңдөйүм
Кагылайын эл журтум!
Ак үмүт менен шайландым,
Араңарда мен бармын,
Кичинемде бирге элем,
Кимиңерден кем элем.
Уулуңар менен тең элем,
Урушка сапар кетти элем.
Урматту элим дээр элем.
Калың колдун алдында,
Кагылышта жок болдум.
Кайыбынан мерт болдум.
Шоораты кенен жерим ай,
Шоңко, кыпчак элим ай!
Кош деген сөздү айта албай,
Коюланган жашым ай!
Кара Колот жеримдин,
Караанына калдым жете албай.
Көздөн аккан жашым ай,
Көөдөнүмү эзет ай!
Ийри Колот жерим ай!
Иймегиме калдым жете албай,
Ийнимдеги жүгүм ай!
Ичимдеги бугум ай!
Арпа Тектир, Ат Жайлоо,
Атадан калган жерим ай!
Ал жакка калдым бара албай,
Сорок Таш деген жерим ай!
Соолбос менин элим ай!
Согушка салып жок кылып,
Соолутту мени өлүм ай!
Туманга жаан аралаш,
Кара Каман, Чатыр Таш,
Кайта салам бербесмин,
Кайрылып сага келбесмин.
Апаттуу ушул согушту,
Айлыма айтып бербесмин.
Көңдөйдө калган атамын,
Көрбөйм го асыл элесин».
Кара Көңдөй элине,
Кара атчаным не жетпейт.
Кара атчаным мерт болгон,
Кара аты аны кайгысы,
Калың элге жете албас,
Каадалуу жерин көрө албас,
Кара атчандын айбы ушу.
Кан күйгөн согушта,
Кайтпай калды канча жан.
Күбүлдү бышкан мөмөлөр,
Күркүрөп учкан ажалдан.
Жоо менен кайта кармашып,
Жок болду эчен азамат.
Түйшүк тарткан шерлердин,
Түбүнө жетти аламаат.
Тоолук ушу бу элден,
Токсон эки жоокерден,
Туулган жерим айрылды.
Токсон эки агамдын,
Толбой кетти кайгысы.
Калдайып учуп бараткан,
Канаттары кайрылды.
Токсон эки жоокерибиз,
Таштап кетти айлымы.
Башынан айтып берейин,
Башынан анда сөз болсун,
Башкалар аны ойлонсун.
Бай өмүрүн эстерсиң,
Балким сен да билеерсиң.
Улуу тоонун аягы,
Урматтуу кеп баягы.
Баштагын деп баянды,
Жеринде калып зарыккан,
Жети өмүрүн карыткан
Жесири күтөт жоокердин,
Кайтадан бизге айтып кел!
Калкылдап булут көчкөнүн,
Канча бир мезгил өткөнүн,
Улуу тоонун аягы,
Урматтуу кеп баягы,
Баштагын деп баянды,
Батасын алган эл жердин,
Баласы күтөт жоокердин,
«Атаке!» атын айта албай,
Арманын сыртка чача албай,
«Чоо жайын айтып бергин- деп,
Чоң атам кайда кеткен» деп,
Небере улам ойлонот.
Баштан өткөн ал согуш,
Баардык жанды ойлонтот.
Ак канаттуу көгүчкөн,
Айлымдан кайта көрүнсөң.
Аккан жашым куюлат,
Айлыма жетпей бөлүнсөң.
Көк канаттуу көгүчкөн,
Көзүмө кайта көрүнсөң.
Көөдөнгө жашым төгүлөт,
Көңдөйгө жетпей бөлүнсөң.
Көгүчкөндөр агалар,
Көңдөйгө жетпей калгандар.
Аралап кеткен бул башты,
Айтып бүткүс арман бар.
***
«Келем» деп коюп келбеди,
Жараш улуу Канимет.
Айлында калган туугандары,
Аны эстеп кайгы жейт.
Дайым жүргөн жаркылдап,
Кабагына кар жаабас,
Бу дүйнөдөн табылбас,
Кайра экинчи кайрылбас,
Урманбеттин Жакыпбек,
Ушу да келбей калды ээ.
Урматы бийик кайран эр.
Маалында келбей калды ээ,
Маамбектен Мустаке,
Кайтпай калып элибизге
Капа чачып жергебизге.
Көөдөндөн муң эшилет,
Көңдөйлүк Мукамбет,
Окшошкон эки кайран эр,
Ойротто жок берендер,
Экөөнөн тең айрылып,
Канаттары кайрылып,
Капага баткан болуучу.
Калдайып жаткан кара жер.
«Аман болсо бул балдар,
Азамат болот дечү эле».
Кеткен бойдон майданга,
Келбей калды көп балдар.
Кайгы учуп каңгыган,
Учуруп колдо шумкарын,
Урук тууган кайгырган.
Ачакейдин Кубаты
Ачык айрым неме эле.
Армандуунун кабагын,
Ачып койчу бат эле.
Оо, дүйнө кетти кайран эр,
Тууган жерин сагынса да,
Аттанып чыкпас сапарга
«Уулубуз качан келет» деп,
Улутунуп сурайт энекем,
Жашырынып көп ыйлайт,
Жашын төгүп жеңекем.
Эмне болот күнүбүз,
Эш туткан агам келбесең.
Кандай болот энекем?
Кантеер экен жеңекем?
Эчен-эчен жыл өттү,
Элестери айтылаар.
Эл жерине келбеди,
Эсил кайран абалар.
Кара Тоону айланып,
Канат кагат шумкарлар.
Калган тура кайрылбай,
Карааны сүрдүү абалар.
Омбу-домбу бел кайда?
Оболоп учкан куш кайда?
Обондуу назик ыр кайда?
Ойротту бузаар эр кайда?
Кара жел согуп өткөндө,
Каакымдарым кыбырап.
Камыштарым шыбырап,
Кайран эрлер кеткенде,
Кара Көңдөй бу калды.
Атыр жел согуп өткөндө,
Аппак гүлдөр кыбырап,
Арпаларым шыбырап,
Азамат эрлер кеткенде,
Арпа -Тектир жер калды.
Белди карай аттанып,
Беш агам сапар кетти эле,
Кеткендерден дарек жок,
Келген жок го алиге,
Беш агаман дарек жок,
Беш жол жатат созулуп,
Берендер келбей калды го,
Белди карайм томсоруп,
Бейгам ойду ойлонуп.
Токобай уулу Самүдүн,
Толукшуган пенде эле.
Тору атына камчы уруп,
Тоо боорунан кетти эле.
Токобай уулу кеткенде,
«Элиңе аман келгин» деп,
Энелер калды жаш төгүп,
«Калкыңа аман келгин» деп,
Карылар айткан ак тилек.
Арман күчөп ташкындай,
Айлына аман келе албай,
Алымбайдын Чекири,
Жалын өчүп окко учту,
Жазмыштан көрүп буйрукту.
Жолдошбайдын Тентиси,
Шейшемби күнү кечинде,
Шейит болуп ал кетти.
Кут төгүлгөн абалтан,
Курумшу эле атадан,
Канча азамат жок болду,
Кайгырып айтам ошону.
Ат көтөргүс жүк болду,
Арман күн мындай болобу,
Дүйнөдөн учуп жок болду,
Дүйшөнүн жаркын Зарлыгы,
Келбей калды а дагы,
Кейишке салып жандарды.
Тоодой сөзгө бек турган,
Токобайдын Бектурган,
Кейиштүү кеп козголгон,
Кеткен бойдон жок болгон
Айтбайдын Ачубакун,
Ала барман пенде эле.
Кара Көңдөй жерин көрбөй,