Дмитрий Акулич
Губляючы мары
ГлаваI
Каця і Толя жылі ў невялікім горадзе Мір, які знаходзіўся непадалёк ад абласнога цэнтра. Гарадок меў некалькі фабрык, гасцініцу, аўтобусны і чыгуначны вакзал. Праз Мір праходзілі важныя чыгуначныя шляхі, якія злучалі вялікія гарады.
Клімат у гэтым горадзе быў разнастайным і адгадаць, што ж будзе заўтра, з дакладнасцю не было магчымым. Людзі апраналіся па-рознаму ў розную пару года. У красавіку насілі на сабе курткі, хто хадзіў толькі ў адной цішотцы з нагавіцамі, не накідваючы ніякага верхняга адзення.
Толя і Каця ўпершыню сустрэліся гэтай вясной, калі падышлі адначасова да дзвярэй кандытарскай. У той момант яны пераглянуліся, Толя прапусціў Кацю наперад, адкрыўшы ёй дзверы, не кажучы ні слова. Дзяўчына падзякавала яго і зайшла ў невялікае памяшканне. Установа была маленькая, справа стаяў невялікі вертыкальны халадзільнік, у якім знаходзіліся тарты. Наперадзе, на вітрыне, размяшчаўся вялікі асартымент салодкага: печыва, зефір, мармелад, пірожныя. Побач, каля вагаў, стаяў прадавец. Вольнага месца для наведвальнікаў было мала, у кандытарскую магло зайсці і змясціцца тры ці чатыры чалавекі. На шчасце, сёння не шматлюдна.
Маладыя людзі прыйшлі за адным і тым жа тортам. У кожнага была розная нагода для набыцця салодкага. Халадзільнік быў поўны разнастайнасцю смачнасцяў. У ім ляжаў бісквітны шакаладны торт, ён выглядаў свежым і цудоўным, наверсе ляжалі кавалачкі тонкага шакаладу і маленькія квадрацікі карычневага бісквіту.
Запакуйце мне, калі ласка, вось гэты шакаладны торт! сказала Каця, паказаўшы на канкрэтны торт.
Добра. сказаў і выйшаў з-за прылаўка прадавец, адкрыў халадзільнік і няўзнак вымавіў. Апошні
Што вы казалі? Гэты торт апошні, такога ў Вас больш няма? перапытаў, з цёмна-русымі валасамі, хлопец Толя.
Так! Але як бачыце, у нас шмат іншых смачных тартоў.
Бачуале я прыйшоў менавіта за гэтым трохі засмучана вымавіў Толя.
Ён пачаў абдумваць, які ж іншы торт можа замяніць жаданы. Толя спешна праводзіў вачыма, перамяшчаючыся па ўсёй прадукцыі.
Прадавец паднёс торт да касы, дастаў пражу і пачаў завязваць ёй торт для зручнага пераносу.
Каця адчула няёмкасць, за яе спіной стаяў Толя. Чалавек з прыгожымі рысамі твару, даўгаваты нос, шэрыя выразныя вочы. Ён быў высокага росту і не быў хударлявым. Яна павярнулася да яго.
Прабачце! Вы можаце купіць яго. сказала Каця, паказаўшы рукой у бок торту, саступаючы яго Толю. Я выбяру іншы.
Каця разумела, што гэты малады чалавек мог зайсці першым у кандытарскую і купіць гэты торт, калі б не адчыніў дзверы, не прапусціў яе наперад.
Толя ўважліва слухаў, што казала Каця, ён глядзеў на прыгожую дзяўчынку, на яе чароўныя вочы. Яго цікавасць да торту паступова знікала. Толя застыў на імгненне.
Вы мяне чуеце? з усмешкай спытала Каця.
Не, што выгэта значыць, так, чую! Гэта ваш торт, а я ўжо абраў сабе іншы раптоўна адказаў Толя.
Ён нявольна паказаў на першы трапляючыйся торт, пасля хутка павярнуў галаву назад да Каці і зноў стаў глядзець ёй у вочы. Каця ўсміхнулася і адвярнулася да касы, каб аплаціць куплю.
Толя не хацеў адпускаць з-пад увагі выдатную Кацю, ён паспяшаўся сам дастаць торт з халадзільніка і паставіць яго на вагі. Дастаў грошы.
Я бяру гэты! Дзякуй. Бяз рэшты! сказаў Толя прадаўцу.
За яго спіною, Каця ўжо павольна адкрывала левай рукой дзверы ўстановы, а ў правай руцэ яна трымала торт. У адчыненыя дзверы заляталі свежыя пары паветра і шум недалёкіх праязджаючых машын. Толя хутка ўзяў свой торт, стаў трымаць яго перад сабой і выйшаў услед за Кацяй на вуліцу.
Надвор'е было па-сапраўднаму вясновае, прыемнае. Сонца мякка грэла зямлю. Ляніва дзьмуў вецер. Удалечыні праглядаліся цёмна-сінія хмары. На вуліцах стала больш зялёнага колеру.
Пачакай! сказаў Толя і тут жа ўстаў перад Кацяй, перагарадзіўшы ёй шлях.
Яны спыніліся каля тратуара.
Можа пазнаёмімся? Мяне клічуць Толя! прадставіўся ён.
Мяне Каця. сарамліва вымавіла, з усмешкай, яна.
Каця валодала прывабнай знешнасцю. У яе маленькія і тонкія вусны, вялікія зялёныя вочы, прыгожа абмаляваны нос. У яе добрае сэрца. З ёй заўсёды лёгка. Яна не ўпершыню была агорнутая ўвагай, але гэта было нешта іншае, перад Толяй яна станавілася нясмелай і старалася не падаваць гэтага выгляду.
Я хачу цябе праводзіць! сказаў Толя.
Я не супраць! адказала яму Каця.
Яна была агаломшаная тым, як хутка яна адказала яму. Каця заўсёды асцярожнічала з хлопцамі. Але з ім, яна паводзіла сябе па-новаму, ва няўласцівай сабе манеры.
Яны ішлі па шэрым тратуары, часам не думалі аб чым гавораць, нібы знаходзіліся ў адключцы. Размовы ўсё больш ішлі ад Толі, Каця саромелася казаць першай, але адважна падтрымлівала яго ў адказ словамі. Перад тым як развітацца, Толя прапанаваў ёй заўтра сустрэцца, больш даведацца адзін пра аднаго. Каця была не супраць яго прапановы і бяз роздумаў пагадзілася. Усе пачуцці, што нарынулі на іх сэрцы, усялялі ўпэўненасць у вырашэнні іх учынку.
Спатканне за спатканнем. Сімпатыя перарасла ў каханне.
Толя быў рамантычным і адважным хлопцам. Ён любіў радаваць і песціць сваю дзяўчыну, увесь свой вольны час ён хацеў праводзіць толькі з ёй. Стаў знікаць для сяброў і для бацькоў, рэдка сустракаўся з імі, амаль не зазіраў да іх у госці. Не было ў яго ніякага сумневу, што ён шчаслівы з Кацяй.
Ты маё ўсё! Я вельмі кахаю цябе! казаў, паўтараў часта ён Каці.
Яго словы лашчылі яе, Каця была зачараваная сваім хлопцам.
Каця ў гэты час жыла ў сяброўкі, з якой вучылася разам. Яна плаціла маленькую суму за свой куток. Знайсці здымную кватэру і пераехаць кудысьці, не было магчымым, гэта было дорага для яе. Аднойчы, раніцай, сяброўка Каці паведаміла ёй, што пара б з'язджаць, сяброўка была незадаволеная тым, што Каця заседзелася ў яе ў кватэры. Такім чынам, Каця стала неспакойна хадзіць па пакоі, яна была здзіўленая гэтак цвёрдай прамовай сяброўкі. Яе змрочны настрой адбіўся на яе да волі спакойную натуру.
Каця хавала свае праблемы ад Толі. Яна давярала яму, ёй проста не хацелася мяняць настрой іх шчаслівага моцнага кахання. Яна баялася разбурыць або змяніць прышэдшыя радасці абодвух.
Як бы Каця не хавала сваю занепакоенасць, Толя адчуў, што з Кацяй нешта не так. Прыкідвацца, быццам усё добра, ёй не ўдавалася, толькі пад моцным ціскам кахання, Каця раскрыла ўзнікшую цяжкую праблему.
Спачатку Толя быў крыху разгублены, быццам не ведаў, як ёй дапамагчы. Але праз хвіліну ён зірнуў на Кацю задаволеным выглядам і вясёлай усмешкай. Толя прапанаваў пераехаць Каці да яго, у двухпакаёвую кватэру. Гэта рашэнне для яго здавалася выдатным варыянтам. Каця станоўча адказала на яго прапанову. Толя горача абняў Кацю. Ва ўсім гэтым аптымізме яны перасталі думаць пра нешта дрэннае.
Дваццацігадовыя закаханыя тут жа з'ехаліся жыць разам.
Гэта быў новы, наступны этап іх адносін. Яны адчулі сябе больш дарослымі і адказнымі. Каця прабеглася па пакоях новай для яе кватэры, яна была заклапочаная пераездам. Па яе жаданні, яны зрабілі перастаноўку ў кватэры. Каця стала гаспадарыць па дому, прыбіраць і гатаваць. Яна была не з тых, хто палохаўся гэтай працы. Каця стварала ўсю ўтульнасць дома. Вядома, у новай кватэры ёй было спачатку нязвыкла, яна быццам тужыла па мінулым доме, хоць не сказаць, што яна была там занадта шчаслівая. Каця перавезла таксама свае любімыя кнігі, маленькая палічка ў яе пакоі, была маленькім шчасцем, роднай бібліятэкай яе юнага жыцця. Цяпер жа, праводзячы ўсё больш часу з Толям, у яго кватэры, ёй атрымлівалася адганяць нуду. Яна з задавальненнем рухалася наперад. А зносіны з сяброўкай сыходзіла ўсё далей у мінулае, да таго часу, пакуль яно не стала канчаткова ціхім успамінам.
У гэты тыдзень, у суботу, да іх у госці паспяшалася прыехаць мама Толі. Таццяна Андрэеўна, вельмі жадала ўпершыню пазнаёміцца з дзяўчынай сына. Таццяна Андрэеўна была строгай жанчынай, яна жыла па старых правілах, і часам нават не хацела разумець, і прымаць нешта новае, што палохала яе прынцыпы. Характар у яе быў кепскі.
У кватэры пачуўся званок, Каця націснула на кнопку, дзверы пад'езда адчыніліся. Таццяна Андрэеўна павольна падымалася, накіроўвалася да іх па лесвіцы. Ліфт, да яе няшчасця, быў на рамонце.
Каця адчувала нейкую трывогу перад першай сустрэчай і знаёмствам з Таццянай Андрэеўнай, яна хацела спадабацца ёй. Толя хацеў таго ж і каб мама спадабалася яго дзяўчыне.
Толя адчыніў дзверы кватэры, выйшаў на лесвічную пляцоўку сустрэць маму.
Прывітанне, мама! сказаў пры сустрэчы Толя, пацалаваў і абняў маму.
Прывітанне, сынок! цяжка дыхаючы, адказала Таццяна Андрэеўна.
Мама рукой трымалася за сцяну, трохі аддыхалася, стаяла перад сынам. Для яе, занадта пажылой жанчыны, прыступкі аказалі нялёгкі ўздым.
Ліфт гэты, не працуе! Ты чаму мне не сказаў пра яго? спытала мама, надаўшы незадаволены тон.