Қазақ тілі. Самоучитель - Зайнур Рахмет 2 стр.


ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың-ың

ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің-ің


Упр. 4

Применяя глаголы тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап


в уважительной форме 2-го лица ед. ч. с уважительным местоимением сіз, попросите выполнить определенное действие.

Образец: Сіз тұрыңыз


Упр. 5

Применяя данные глаголы в форме 2-го лица ед. ч. (уважительная форма), обратитесь к конкретному человеку, прикажите выполнить определенное действие:

тұр, отыр, жат, ал, бер, кел, кет, бар, айт, қара, кешір

Образец: Ержан, Сіз тұрыңыз



Речевой этикет

Обращение

Ағай!  обращение к старшему мужчине.

Апай! -обращение к женщине, старшей по возрасту.

Қарындас!  сестренка,

так обращаются мужчины к женщинам,

девушкам моложе их.

Бауырым!  Брат! Братишка!

Ақсақал!  обращение к мужчине

старше 60 лет, к главе семьи,

где уже есть внуки-правнуки.

Ақсақал в переводе седобородый.

Шешей!  Мать! Матушка!

Обращение к женщине, которая

годится вам в матери.

Мырза!  Господин!

Притом основное значение этого слова «щедрый».

Ханым!  Госпожа!

Бикеш!  Девушка!

Айналайын!  обращение старшего к младшему

независимо от пола, по смыслу обозначает

«пусть меня принесут за тебя в жертву»,

то есть я готов отдать за тебя свою жизнь.

По всей вероятности, изначально это было

обращение к внукам. Сейчас применяется

в разных контекстах с интонацией

от ласкового

до грубого или издевательского.


6 жаттығу

Применяя данные глаголы в форме 2-го лица ед. ч. в простой и уважительной форме, обратитесь к конкретному человеку, прикажите выполнить определенное действие, используя модели этикетного обращения.

Глаголы: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап

Образец: Ағай, тұрыңыз! Ағай, Сіз тұрыңыз!


7 жаттығу

Представьте себе, что вы ведете занятие с большой группой и вам надо поднять каждого по отдельности.

Образец: тұр!

Сен тұр!

Тұр! Тұр!

Сіз тұрыңыз!

Адам, сен тұр!

Нұрали, сіз тұрыңыз!


С данными глаголами: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап

образуйте различные варианты обращения с приказом о том или ином действии.


2.ОБРАЗОВАНИЕ ОТРИЦАТЕЛЬНЫХ ГЛАГОЛОВ



8 жаттығу

Применяя данные глаголы и отрицательные суффиксы ма -ме, -ба бе, -па -пе обратитесь к конкретному человеку, прикажите не выполнять определенное действие: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап

Образец: Орынбасар, сен алма.  Орынбасар, ты не бери.


9 жаттығу

Применяя данные глаголы в уважительной форме и отрицательные суффиксы ма -ме, -ба бе, -па пе, обратитесь к конкретному человеку, прикажите не выполнять определенное действие: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап


Образец: Айша, Сіз тұрмаңыз.  Айша, Вы не вставайте.



10 жаттығу

Применяя глаголы тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап


в простой и уважительной форме и отрицательные суффиксы ма -ме, -ба бе, -па пе, обратитесь к конкретному человеку, пользуясь этикетными формами обращения (бауырым, қарындас, апай, ағай, айналайын, көрші, замандас, әріптес и др.), прикажите не выполнять определенное действие.

Образец: Көрші, Сіз тұрмаңыз.  Сосед, Вы не вставайте.

Образец: Көрші, Сіз тұрмаңыз.  Сосед, Вы не вставайте.

Техника чтения

Звуки [Ы] и [Ы]

Звук Ы после Ы как бы и не произносится, только Ы произносится твердо, смачно, а звук Ы смягчает Ы и тогда Ы произносится мягко, ласково.


шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы-шы

ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші-ші

шы-ші-шы-ші-шы-ші-шы-ші-шы-ші-шы-ші-шы-ші-шы-ші-шы-ші-шы-ші



3.УВАЖИТЕЛЬНАЯ ФОРМА ГЛАГОЛА

11 жаттығу

Применяя данные глаголы в форме 2-го лица ед. ч., попросите выполнить определенное действие тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап

Образец: сен тұршы ты встань, пожалуйста

12 жаттығу

Применяя данные глаголы в форме 2-го лица ед. ч., обратитесь к конкретному человеку, попросите выполнить определенное действие: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап


Образец: Мұрат, сен тұршы  Мұрат, ты встань, пожалуйста.

13 жаттығу

Применяя данные глаголы в форме 2-го лица ед. ч., обратитесь к конкретному человеку, пользуясь этикетными формами обращения (бауырым, қарындас, апай, ағай, айналайын, көрші, замандас, әріптес и др.), попросите выполнить определенное действие: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап

Образец: Балам, сен тұршы  Сынок, ты встань, пожалуйста.


14 жаттығу

Применяя данные глаголы в уважительной форме 2-го лица ед. ч., обратитесь к конкретному человеку, попросите выполнить определенное действие: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап


Образец: Рахметсұлтан, Сіз тұрыңызшы  Рахметсұлтан, Вы встаньте, пожалуйста.


15 жаттығу

Применяя данные глаголы в уважительной форме 2-го лица ед. ч., обратитесь к конкретному человеку, пользуясь этикетными формами обращения (бауырым, қарындас, апай, ағай, айналайын, көрші, замандас, әріптес и др.), попросите выполнить определенное действие тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап

Образец: Көрші, Сіз тұрыңызшы  Сосед, Вы встаньте, пожалуйста.


16 жаттығу

Применяя данные глаголы и отрицательные суффиксы ма -ме, -ба бе, -па -пе обратитесь к конкретному человеку, попросите не выполнять определенное действие: ма -ме, -ба бе, -па -пе

Образец: Қанат, сен тұрмашы  Қанат, ты не вставай, пожалуйста.


Речевой этикет

Просьба:
Айтыңызшы  скажите, пожалуйста
Беріңізші  дайте, пожалуйста
Оқыңызшы  прочитайте, пожалуйста
Қараңызшы  посмотрите, пожалуйста
Қойыңызшы  перестаньте, пожалуйста

17 жаттығу

Применяя данные глаголы в уважительной форме и отрицательные суффиксы ма -ме, -ба бе, -па -пе обратитесь к конкретному человеку, попросите не выполнять определенное действие: ма -ме, -ба бе, -па -пе

Образец: Сәруар, Сіз тұрмаңызма  Сәруар, Вы не вставайте, пожалуйста.

18 жаттығу

Применяя данные глаголы и отрицательные суффиксы ма -ме, -ба бе, -па -пе образуйте различные варианты обращения к кому-либо выполнить или не выполнять определенное действие: тұр, отыр, жат, жур, қара, тыңда, айт, жаз, оқы, қайтала, түсін, ал бер, бар, кел, кет, кір, шық, аш, жап

Образец: Ләйлә, тұр-тұр тұр!
Балам, сен тұр!
Айналайын, тұрма!
Қарындас, сен тұрма!
Серік, тұрма-тұрма!
19 жаттығу

Применяя данные глаголы и отрицательные суффиксы ма -ме, -ба бе, -па -пе образуйте различные варианты обращения к кому-либо с просьбой выполнить или не выполнять определенное действие: просьбой

Назад Дальше