Крутагорскія казкі - Глобус Адам

Адам Глобус

Крутагорскія казкі

1. Казка пра Члiпеня i Злiпеня

Аўторак. Ты выходзiш на вулiцу, каб iсцi на працу, i раптам бачыш натоўпы i сцягi. Тутака ты i даведваешся, што ёсць такi Злiпень. Аказваецца, яго ўсе любяць i шануюць. Куды не кiнеш вокам – паўсюль плакаты пра Злiпеня. А калi ў цябе кепска са зрокам, тады табе праз гучнагаварыльнiкi распавядуць пра Злiпеня. Ты зразумееш, што нiчога не зразумеў. Але ты паверыш, што ў Злiпеня можна верыць, бо тысячы i тысячы людзей будуць iсцi са сцягамi i шарыкамi. І ксяндзы ў пурпуровых шапачках будуць iсцi, i амерыканскi амбасадар будзе ехаць у чорнай машыне, i генералы будуць пазвоньваць залатымi ордэнамi, i дзецi будуць памахваць кветкамi, i прэзiдэнт будзе ўсмiхацца тым дзецям. І ты захочаш быць разам з усiмi, i нават паспрабуеш сказаць добрыя словы пра Злiпеня. Толькi язык твой – вораг твой. Замест «злiпень» ён скажа «злы-пень». І ты прыкусiш язык свой, i цiха пойдзеш на працу. Там ты сядзеш на канапу i прыдумаеш сабе свята Члiпеня, ты прызначыш сабе iндывiдуальнае свята. І ты падрыхтуешся, i адсвяткуеш яго ў сераду.

2. Казка пра Чарнату i Бiблiятэку

«Гульнi з вечнасцю скончылiся…» – так падумала сама сабе Бiблiятэка. Яна састарэла. Пыл накрыў яе кнiгi. Папера зжоўкла. Бiблiятэкары пасыходзiлi на пенсiю. Памяшканне зачынiлася. Бiблiятэка засталася ў самоце. Яна спрабавала нешта-нейкае чакаць, але нiчога не праглядалася нi ў блiзкай, нi ў аддаленай перспектыве. У будучынi бачылася адна Чарната. Раней Бiблiятэка любiла Чарнату, калi тая цiшком прыходзiла ўначы. Цяпер, калi Чарнаты стала шмат, Бiблiятэка ставiлася да яе з насцярогаю i недаверам. Толькi, акрамя Чарнаты, у Бiблiятэкi нiкога не засталося. Таму i размовы даводзiлася весцi з Чарнатою, каб хоць словы не пазабывацца. «Спiш?» – спытала Чарната. «А што рабiць?» – «Несцi святло. Ты мусiш несцi асвету! Наканаванасць твая такая…» – «Як i каму я павiнна несцi святло, калi нiхто не разгортвае маiх кнiжак?» – «Ты павiнна гарэць i ззяць!» За такую жорсткую прапанову Бiблiятэка пакрыўдзiлася на Чарнату. Крыўдавала яна доўга, але нарэшце пагадзiлася з Чарнатою. Бiблiятэка гарэла цяжка i доўга. Яна гiнула ў зыркiм полымi. Яна пакутавала, знiкала i радавалася свайму светладайнаму знiкненню. Бiблiятэка згарэла, i Чарната яе шчыра аплакала i ў тым плачы сказала: «Гульнi з вечнасцю твае толькi пачалiся, мая ты Бiблiятэка…»

3. Шэры доктар

Мiнi Маўс закахаўся ў Максi Маўса, а той палюбiў яго, i яны пайшлi ў бальнiцу. Яны прыйшлi да Шэрага доктара шукаць дапамогi. Максi Маўс хацеў, каб Мiнi Маўс стаў Максi Маўсам, а Мiнi Маўс жадаў, каб Максi Маўс зрабiўся Мiнi Маўсам. Доктар узяў нож i адрэзаў ад цела Максi Маўса цэлае Максi, а ад цела Мiнi Маўса ён адхапiў цэлае Мiнi. І тады адзiн Маўс палюбiў другога Маўса, як самога сябе, i зажылi яны простым i шчаслiвым жыццём, душа ў душу.

4. Чырвоныя яблычкi-1

У мястэчку жыла старая па мянушцы Крывая Бяроза. Яна магла хадзiць пад зямлю. Нiхто не ведаў, як тая Крывая Бяроза заходзiць пад зямлю i выходзiць з-пад яе, але некаторыя на свае вочы бачылi тое дзiва, ну а чулi пра яго ўсе. Мястэчка не любiла Крывую Бярозу, ды толькi тая не пераймалася з-за такой драбязы, як нянавiсць. Яна лiчыла, што нянавiсць да яе паходзiць ад чорнай зайздрасцi, бо i напраўду ёй моцна зайздросцiлi. А зайздросцiлi ёй, бо жыла Крывая Бяроза заможна. Пра такiх кажуць, што iм чэрцi грошы носяць. Толькi грошы i золата Крывая Бяроза выносiла з-пад зямлi сама. Там, пад зямлёю, яна наведвала мерцвякоў i частавала iх райскiмi яблычкамi. А за тыя яблычкi мерцвякi аддавалi ўсё: яны аддавалi i грошы, i золата, i праклятыя падземныя скарбы. Яны аддавалi Крывой Бярозе ўсё чыста, бо верылi ёй. А яна казала iм, што райскiя яблычкi не простыя яблычкi, а не простыя яны, бо выраслi не ў звычайным местачковым садзе старой кабеты, а ў сапраўдным Раi тыя яблычкi налiлiся чырванню. Мерцвякi елi Чырвоныя яблычкi i марылi пра светлы Рай. Яны спадзявалiся на Рай доўга, пакуль свежы нябожчык не расказаў iм пра вялiкi дом Крывой Бярозы. І здагадалiся мерцвякi, што дом той збудавала Крывая Бяроза за iх золата. А яшчэ яны зразумелi, што нiколi не трапяць у сапраўдны Рай. Яны азлiлiся на крывую старую i хацелi парваць яе на кавалкi, ды яна паспела выйсцi з-пад зямлi. Тады мерцвякi сталi чакаць смерцi Крывой Бярозы. Яны спадзявалiся, што раней цi пазней яна ўсё адно трапiць пад зямлю. Марныя былi спадзевы, бо абачлiвая старая напiсала запавет, у якiм казалася, што цела яе мусяць спалiць, а жменьку попелу мусяць высыпаць пад райскую яблыню, якая родзiць салодкiя, як мёд, чырвоныя яблычкi.

5. Атут i Атам

Атут забiў Атама, забраў ягоныя грошы i пайшоў да дзевак. Дух Атама не скарыўся i не прыняў лёс пакутнiка. Ён паўстаў з мёртвага цела, пайшоў за сваiм забойцам, выбраў самую вiдную з дзевак i ўсялiўся ў цела яе. Атут запрапанаваў самай вiднай патанчыць. Тая затанчыла яго да паўсмерцi, а натанчыўшыся, зацягнула Атута ў ложак. На шаўковай прасцiне дзеўка залюбошчыла забойцу ўканец. Дух Атута паўстаў з залюбошчанага цела, каб адпомсцiць распуснай дзеўцы за гвалтоўную смерць сваю. Паўстаў дух Атута i пабачыў дух Атама. Пабачыў ён дух ахвяры сваёй i адчуў сорам за ўчынак свой. Атут пачаў каяцца i прасiць прабачэння. Але дух Атама не прыняў прабачэнняў i раскаянняў таксама не прыняў. Ён павярнуўся спiнаю да ката свайго i сышоў у светлае нiкуды. Атут застаўся ў цёмным i ледзяным нiдзе са злачынствам сваiм.

6. Розныя пальчаткi

Сябра паведамiў навiну: на праспекце Незалежнасцi ён знайшоў скураную мужчынскую пальчатку. Яна выглядала на новую, таму мой таварыш i вырашыў прымераць яе. Калi ён амаль нацягнуў яе на сваю руку, тады i пабачыў, што Чорную пальчатку пашылi на руку з чатырма пальцамi. Навiна распавядалася, калi мы ўдвух пiлi каву ў саюздрукаўскiм кафэ «Глобус», а выйшаўшы з яго, каля Галоўпаштамта мы пабачылi на зямлi Ружовую пальчатку. На шэрым ходнiку ляжала новая жаночая пальчатка, якую пашылi для чалавека з шасцю пальцамi.

7. Чорныя крылы

Выходжу ў двор i на поўныя грудзi ўдыхаю п’янкае восеньскае паветра. Такое адчуванне, нiбыта я, не адрываючыся, выпiў шклянку яблычнага вiна. Іду пад залатымi каштанамi паўз блакiтныя дамкi-вагончыкi будаўнiкоў. У маiм двары дабудоўваецца вялiкi дом, палова двара пазастаўляна гэтымi вагончыкамi-дамкамi. За адным з iх i бачу пару вялiкiх Чорных крылаў. Бяру левае крыло, прымерваю. Крыло сядае на руку, як маё. Узмахваю. Бог мой, якое шчыльнае паветра! Як шархацяць пёры ў той дрогкай шчыльнасцi! Слоў няма… Спрабую прымераць-прыладзiць правае крыло, а яно – чужое. Не падыходзiць яно, а я не адступаюся. Тут голас: «Нiчога ў цябе не атрымаецца з Чорнымi крыламi!!!» Уздымаю вочы. На будаўнiчым буданчыку сядзiць чорт. Апранахi скураныя з безлiччу замкоўмаланак, чаравiкi важкiя, рогi залацiста-лакавыя, скронi паголеныя, вочы чорна-сiнiя, твар сур’ёзны. Злосць мяне ўзяла: «Ідзi ты да д’ябла!!!» І прапаў чорт разам з Чорнымi крыламi, адно боль застаўся ў маёй правай руцэ, нiбыта я яе чымсьцi намуляў.

8. Рыжы кот

Мужчына ўсунуў жанчыне ў рот палец. А тая ўзяла ды пракусiла яго. Чаго толькi не здараеццца падчас гарачых любошчаў.

«Што я жонцы скажу?» – заныў падкалечаны каханак. «Скажаш: ваш Рыжы кот хапануў!» – каханка хутка знайшла выйсце. Мужчына так i зрабiў. Жонка, не вагаючыся, прапанавала забiць ката. Муж спрабаваў абаранiць нi ў чым не вiнаватую жывёлiну, але не змог. Жонка занесла ката да ветэрынара, i той яго ўсыпiў. Выпручаны труп паклаўся ў скрынку з-пад ботаў i закапаўся каля сметнiка. Здавалася, гiсторыi канец. Ды не… У самую чорную сярэдзiну ночы кот-нябожчык выпаўз з каробкi, прыбег да сваiх былых гаспадароў i перакусiў гаспадынi сонную артэрыю. Гаспадар прахапiўся ад перадсмяротных енкаў i спрабаваў злавiць Рыжага, але кот уцёк. Ён не наталiўся адным забойствам, ён прабраўся ў кватэру iлжывай каханкi i перагрыз ёй белае горла. На гэтым кату можна было б спынiцца, але ён не спынiўся. Ён разгульваў у свеце жывых i назiраў, як мужчыну арыштавалi i абвiнавацiлi ў падвоеным забойстве, як суд прызнаў яго вiнаватым у жорсткiм злачынстве. Толькi калi мужчыну пакаралi смерцю, Рыжы кот вярнуўся на сметнiк, залез у каробку з-пад ботаў i салодка заснуў з пачуццём выкананага абавязку.

9. Белая гарэлка

Каiнт прапанаваў Абелю выпiць белай гарэлкi. Той спытаўся пра закуску. Акрамя чорнага хлеба, у Каiнта нiчога не знайшлося. Абель схадзiў дахаты i прынёс талерку з насмажанай баранiнай. Выпiлi яны i закусiлi. П’яны Каiнт абразiў сабутэльнiка, назваў яго лайдаком. Той запатрабаваў неадкладных прабачэнняў. Каiнт адмовiўся выбачацца. Тады Абель наляцеў на Каiнта i адкусiў яму нос. Акрываўлены Каiнт ударыў Абеля ў скронь; костка трэснула, i чалавек сканаў. На судзе Каiнт не прызнаў сябе злачынцам. Бязносы сказаў, што ва ўсiм вiнаватая гарэлка.

10. Сiняя бездань

Ты – стварэнне з роду разважлiвых – заснуў i прачнуўся, каб iзноў паспрабаваць заснуць. Сон абгарнуў цябе – сына тых, хто сыходзiць з жыцця. Свядомасць захавала яснасць… І спусцiўся ты да пачатку свайго, у Сiнюю бездань. Плоць твая была падобная да густой вады i плыла ў вадзе, але дыхаць табе было лёгка. Дыхаў ты блакiтнай вадою, як празрыстым паветрам. І дзiвiўся, i разумеў: улада – туман, любоў i захапленнi – кiрмашовыя госцi, а ўсё навокал рухомае i пазбаўленае сутнасцi, i не трэба табе iмкнуцца да пазбаўленага сутнасцi… Блакiтныя рыбiны праплывалi каля цябе, блакiтныя змеi з белымi iкламi глядзелi на цябе круглымi вачыма, блакiтная трава хiсталася пад тваiмi нагамi… І быў ты духам Сiняй безданi. А выплываннепрачынанне тваё было напоўнена невытлумачальнымi страхамi, якiя давялося змываць з сябе ледзяною вадою ў рэальнасцi.

11. Мацiцовы свет

Ён моцна любiў яе, а яна дужа кахала яго. Яны пражылi доўга-доўга i шчаслiва-шчаслiва. Яны памерлi ў адзiн дзень i перайшлi ў Мацiцовы свет, дзе працягваюць бясконца любошчыцца.

12. Жывое фота

Жанчына сфатаграфавала сотавым тэлефонам свайго аголенага каханка i пайшла чытаць лекцыю ў Акадэмiю мастацтваў. У час лекцыi з сотавага тэлефона выкладчыцы вылез голы мужчына. На вачах у знямелай аўдыторыi ён пазяхнуў, салодка пацягнуўся i выйшаў на калiдор.

13. Зiгфрыд i Маца

Зiгфрыд падсунуўся да Мацы. Яна зiрнула на Зiгфрыда. «Шматабяцальна!» – мiльганула ў таго. Зiгфрыд памацаў Мацу. Тая палымяна зiркнула на Зiгфрыда. На што той сказаў: «Ты мяне позiркам не адсоўвай, у мяне не такi доўгi чэлес!»

14. Ёмка i Ямка

Ёмка любiў Ямку, а Ямка кахала Ёмку. «Табе не ёмка?» – запытала Ямка ў Ёмкi. «Мне заўжды ёмка, калi я ў тваёй ямцы!» – адказаў Ёмка. Абаiм зрабiлася шчэ ямчэй.

15. Гута i Густ

У ложку ляжалi Гута i Густ. «Люблю!» – Густ пацалаваў Гуту. «Не веру!» – прашаптала Гута i прытулiлася да Густа. «Люблю цябе ўсё больш i больш!» – Густ абняў сваю Гуту.

«Не веру!» – паўтарыла Гута i яшчэ шчыльней прыцiснулася да свайго Густа. «Раней я цябе любiў год, а цяпер я цябе люблю ўжо цэлых сем гадоў!»

16. Торф

Гена Торф жыў у горадзе Тарфагене. Той горад Торф ненавiдзеў i бясконца паўтараў адзiн i той жа заклiк: «Тарфаген павiнен быць зруйнаваны!» Тарфагенянам Гена так надакучыў i абрыд, што яны яго прагналi. Цяперака заклiкач працуе на далёкiх балотах i займаецца торфанарыхтоўкамi, а ў горад Тарфаген ён наведваецца iнкогнiта.

17. Белацелая Сабiна

Яна ўмее глядзець на сябе з боку. Ранiцай Сабiна выходзiць са свайго цела i зацiкаўлена, пiльна, прыдзiрлiва разглядае яго. Асаблiва ўважлiва яна разглядае ўласны твар, а той саркастычна пасмiхаецца i дзёрзка падмiргвае Сабiне. Каб крыху прыхаваць дзёрзкасць вульгарнага мiргання, цела памахвае сваёй гаспадынi ручкаю, пяшчотна памахвае, нiбыта пагладжвае падушачкамi пальцаў духмянае паветра. Задаволеная, Сабiна вяртаецца ў сваё ўтульнае цела i там жыве да наступнае ранiцы.

18. Шэры чалавечак

Ён нарадзiўся шэрым i жыў шэрым. Ён бы i памёр шэрым, каб не людзi. Грамада абурылася колерам Шэрага чалавечка. Людзi завезлi яго ў лес. Людзi сказалi так: «Мы далi табе вопратку i харч, мы далi табе iнструменты i жытло. Ты пажывеш у лесе адзiн, пакуль не зменiшся. А як зменiшся, тады i вяртайся ў грамадства». Шэры чалавечак узяў сякеру i пазасякаў людзей. «Я змянiўся!» – сказаў ён трупам.

19. Белы прапелер

У Швецыii пачалася задуха. Сто гадоў не было такой спёкi i гарачынi, а тут нi табе ўздыхнуць, нi табе выдыхнуць. Асаблiва пакутавалi тыя шведкi, якiя прызвычаiлiся займацца сэксам, лежачы на спiне. Мала таго, што сама ўспатнела да плюгнай слiзкасцi, дык i пот каханка цячэ на цябе ў тры ручаiны. Але тая жанчына, якая шукае, абавязкова знойдзе. Шведкi знайшлi выйсце: на сэкс яны пачалi запрашаць Карлсана, таго, што з прапелерам на спiне. Прапелер любоўнiкi выкарыстоўвалi ў якасцi вентылятара. Карлсан падняў расцэнкi за свой прахалодны i ветраносны сэкс i, дзякуючы доўгай i моцнай задусе, шмат зарабiў. На заробленыя грошы ён прыдбаў сабе Белы прапелер. З навюткiм Белым прапелерам ён стаў такiм дарагiм каханкам, што яго вiзiт маглi сабе дазволiць адно каралева з прынцэсамi. Тут гарачыня скончылася, пайшлi дажджы, сэкс з вентылятарам выйшаў з моды, Карлсан прадаў Белы прапелер, а на ўтаргаваныя грошы зрабiў у сваiм доме новы дах.

20. Празрыстая павуцiнка

Маленькi павук навучыўся бегаць па паветры. Быў сонечны блакiтны ранак, павучок вылез з-пад пялёстка вяргiнi i пабег-пабег па свежым паветры. Як тое адбылося, ён i сам не ведаў. А калi даведаўся, дык ужо мог хутка бегаць па духмяным вераснёвым паветры.

«Якая ў цябе танюткая i Празрыстая павуцiнка…» – казалi маленькаму павуку iншыя павукi. Ён не спрачаўся. Нашто? Хай усе думаюць, што ён такi самы, як i ўсё, толькi ў яго Празрыстая павуцiнка.

21. Сiнi жывот

У нашым доме, шэрым дзевяцiпавярховiку, дзеўка страшнатварая жыла. Глянеш на яе – вочы самi заплюшчваюцца. Закахалася гэтая страхалюдзiна ў хлопца з суседняга пад’езда. Хлопец быў гожы, спортам займаўся i ў цырку гiмнастам падпрацоўваў. Артыст, адным словам. Нiхто i падумаць не мог, што страшыдла выйдзе замуж за прыгажуна. Вяселле яны згулялi, а па раёне чутка папаўзла, што мацi брыдкатварай дзеўкi прысушыла артыста. Пасля вяселля цыркач пачаў хварэць. За якi месяц вырас у яго вялiзны Сiнi жывот. Куды ён толькi нi звяртаўся, якiм толькi дактарам i лекарам Сiнi жывот нi паказваў, а нiхто такой хваробы не ведаў i нiколi Сiняга жывата не бачыў. Хлопец з твару спаў, спорт i цырк кiнуў, памiраць сабраўся. Нiбыта дзед стары, ён выходзiў з дому i каля пад’езда на лаўцы пад бэзам сядзеў. Так бы i прычакаў ён смерць сваю, але iшоў неяк праз наш двор сiвы мужчына. Спынiўся каля прысушанага хлопца: «Бачу я бяду тваю i магу дапамагчы!» Павёў ён хлопца з Сiнiм жыватом у лазню. У парылцы ён так адхвастаў бярозавым венiкам Сiнi жывот, што з рота хворага павыскоквалi ажно трыццаць тры сiнiя жабы. Сiвы мужчына сабраў тых жаб у мяшок, завязаў мяшок тоўстай вяроўкаю i сышоў з лазнi. Хлопец ачомаўся, агледзеў сябе i ўзрадаваўся, бо не было больш у яго Сiняга жывата. Вярнуўся ён дамоў i прагнаў са сваёй кватэры страшную жонку. Тая да мацi ў суседнi пад’езд пакацiлася. Прыбегла, а мацi ўжо засiлiлася, ужо вiсiць пад столлю халодная. Брыдотная жонка прыгажуна схапiла вяроўку, зрабiла пятлю i побач са сваёй мацi – вядзьмаркаю – павесiлася. Такое цёмнае здарэнне адбылося ў нашым доме, звычайным шэрым дзевяцiпавярховiку.

22. Бландзiнка чартавокая

Такая сярод светлавалосых жанчын трапляецца на тысячу адна. Выглядае яна прыгажуняю, а вока ў яе кепскае. Злое ў яе вока. За ўсё жыццё я толькi аднаго разу сустрэў такую Бландзiнку чартавокую. Яна мне сама i распавяла пра сiлу сваю неўтаймоўную. Была ў Бландзiнкi малодшая сястра. Жанчынка як жанчынка, звычайная i цёмнавалосая. Вялiкага шчасця тая сястра не шукала: знайшоўся просты хлопец, прапанаваў шлюб, яна i не адмовiла. Праз год у iх нарадзiлася дзяўчынка з рудзенькiмi кудзеркамi. Прывезлi дзiця з радзiльнi, паклалi на ложак i распавiлi. «Ты чаго дзiця голае на ложку трымаеш?» – спыталася Бландзiнка чартавокая. «А што ёй зробiцца?» Бландзiнка толькi зiркнула на пляменнiцу i сышла. А дзiцёначак у крык. І раве, i раве, ажно заходзiцца. І раўла дзяўчынка рознымi галасамi, i супакоiцца не магла, ажно пакуль суседка – старая шаптуха – не прыйшла i не пачала папраўляць дзiцятка. Паправiла шаптуха дзiцятка, а сказаць пра тое, хто яго папсаваў, збаялася. Бландзiнка чартавокая сама сваёй сястры распавяла пра ўласную злавокасць. Сястра ёсць сястра, i малодшая зрабiла выгляд, што ўсё даравала старэйшай.