Товсари бохуш йолу йо1, ша и мох санна сиха араиккхира мел бан. Завхоз волчу Казбекана т1е кхечира йо1. Йедда йеъна, са а кхачийна, ц1ог1 туьйхира Товсарис:
Мел буй?
Мел беза хьуна?
Мел беза суна!
Собар дехьа! Мел беза хьуна?
Собар до аса-м! Мел беза!
И ма дийцахьа! Мел беза хьуна?
Мел беза!
Мел беза хьуна! бохий аса-м, собар кхачалуш дара завхозан.
Мел беза! боху аса а, т1ечехан йуьйлира Товсари а.
Х1ара шиъ къийсалуш доллуш, учитал Фатима а схьакхечира орцаха.
Ванах и мел балан мегаш бац оцу берана?
Х1инца-м Казбекана а, шен доьналла долуш хилла болу дай а дагабаьхкира!
Ой! Аса бохучуьнга ладуг1уш ма йац йа х1ара йо1 а, йа хьо а, ва Фатима! Мел беза схьаолуш ма дац шу и мел!
*******************************************
МИНИАТЮРАШ Забарен доца дийцарш
Сан доттаг1 Эдин Муса редакцехь.
Сайн доттаг1 Муса болх беш волчу редакци кет1а нисвелча, телпо тоьхнера аса, и балхахь вуй хьажа.
Х1ун деш лаьтта хьо кет1ахь, утарма а хилла! Чу вола, бохура доттаг1чо.
И со а, хьо а эккхарх хира доцург а ца дуьйцуш 1ад 1ехьа, дийхира аса Мусага.
Ой! И бохург х1ун ду, цхьа берзалой йац вай! Вайга ца далург и ма доккха х1ума хилан деза! цецвелира Муса.
Дера ду и, со санна стомма утарма вайшинна карора йац бохург, кхетийра аса доттаг1.
24.11.22
Зудчунна х1уш эцар.
Воккха стаг балхара чу моссаза вог1у, дуьхьала йолура зуда, б1аьргаш а къарзабой:
90 сом доьхуш долу, х1уш ийцарий ахьа суна? олуш.
Х1ора дийнахь зудчунна х1уш эца ахча а ца хуьлура, амма воккхачу стага, шена балхахь делкъана х1ума ца йууш а, зудчуна х1уш оьцура, цуьнга б1аьргаш ца къерзабайта.
Тахана-м алапа схьаделла самукъадаьлла вара воккха стаг. Х1уш-м х1ета а эцан дезара тахана, делкъана шена вуззалца х1ума йаъан а аьтто белира воккхачу стеган.
90 сом доьхуш долу х1уш чохь долу къоза пакет а йохьуш чоьхьа велира воккха стаг:
Хьажал, сан хаза-диканиг, аса хьайна деъна х1уш, тахана алапа схьаделлера суна!
Ой, и бохург х1ун ду! Алапа схьаделча, х1уш а дохьуш веъна хьо! Наха шоколад ма оьцу шайн зударшна, алапа схьаделча! б1аьргаш къарзадира зудчо.
04.02.23шо.
1арби фельдшер-акушер!
Воккха лор волчу ца воьдуш а, 1арби фельдшер бен вацахь а, цомгуш болу нах цунна т1е эха марзбеллера. Моз даочух тера дара цо, йа цомгушчарна хаза дуьйцучух. Делахь а цхьа дарба лелон 1емина хилан а мегара. Масана ду уьш, шайт1ана некъаш.
Цхьана хазчу суьйрана 1арби чу кхайкхинера шен накъоста. Дикка, молуш долчу къаркъано, коьртах тоьхначу хенахь, 1арбийн телпо г1ийла йийкира «ва-а-а!» олуш. Ца ваьлла схьаийцира 1арбес телпо:
Ладуг1уш ву, схьадийцал, айхьа схьатоьхнехь! аьлла.
Х1ун боху цо? Х1усамнана-м йац, орца доккхуш? хаьттира накъосташа.
Тамашена нах бу-кх х1орш! Приеме веъча, саг1ена дала киснахь итт туьма а доцуш волу пациент ву-кх телпо йетташ, бале ваьлла! реза вацара лор 1арби!
15.12.22 шо.
Дала бина къинхетам.
Дала дукха йахайойла и, зоьртала а, боьрша стаг санна дика онда а, йолуш зуда хилла цхьана йуьртахь. Маре ца йуьгуш цхьаммо а, дикка хан йаьлча, цхьа Делан къинхетам хьалха а баьлла, маре йахана хилла и зуда.
Делахь, хьажахьа, кхоъ к1ант а вина, дика йаха хиъна и зуда, бохуш дуьйцуш хилла шайна йуккъехь зударшлахь зударша.
Дера вина-кх кхоъ к1ант-м йо1-м цунна йан хуур а дацара, бохуш йоьлура цхьа зуда.
27.12.22 шо.
Кор схьа х1унда диллина!
И кор схьа а диллина, моза чу х1унда баийтина ахьа! Шайолчу йуучунна т1е хуьйшура ма бу и! шен майра ву бохучунна чуг1оьртира зуда йу бохург.
Ой! Сан хаза-диканиг, и кор ахьа ма диллира цхьа минот хьалха! бехкала вахана элира Воккхачу стага.
И кор ца дуьйцу аса! Моза чу х1унда баийтина ахьа боху аса! т1ечевхира зуда.
02.01.23 шо.
Хьан йазъйина роман «Евгений Онегин?
Пенаш хьохуш, кира тухуш, басарш хьоькхуш белхаш деш цхьа зударийн тоба йара. Ца хууш болх бацара оцу зударшна, цундела церан къелла йацара болх карабарца: «шайний, шайний болх бан даг1ахьара шу!» бохуш къуьйсуш бара уьш. Амма ишколехь дуьйна дешаран кхиамаш кхин басаршца къегина бацара церан.
Амма оцу зударшна юккъехь, Киса ц1е а йолуш, цхьа зуда йара, ишколехь къаьсттини литератураца гергарло хилла. Шен ишколехь а къаьстина езаш хилла йолчу «Евгений Онегинах» анекдот а хезина, и хьанна дуьйцура ду ца хууш сак1амделла йара и балха йог1уш. Шен накъостий зударш гича, кхин собар а ца тоьина, царна дийцира цо:
Цхьана ишколехь хьехархочо хаьттина хиллера берашка:
«Хьан йазъйина роман «Евгений Онегин»?
Аса-м ца йазъйина и, валлай, ца йазъйина-кх! хьала иккхира цхьа дешархо.
Аса а ца йазйина и! шолг1а дешархо а бехказа йелира.
Кисийн накъостий, хьекъален йоьххьаш а йина, ойлане бевллера. Кийса кхийтира, ша хьашт доцуш долийна хиларх х1ара къамел.
Цхьана х1окхуьнан накъоста зудчо, х1умма а ца олуш ца 1ен, хаьттира:
Т1аккха, карийний хьехархочунна, хьан йазйина хиллера и?
Дела дуьхьа ца хаьа-кх, цигара д1а суна дага-м ца дог1у! к1елхьара елира Киса.
26.10.22шо
Ибрах1иман 1абдулхьамидан к1ентан доца дийцар.
Цхьа зуда йара даима а шен кхиъна вог1у к1ант улло а воккхий, цхьаннийн чу йоьдуш, вукхеран чу йоьдуш, цкъа арайаьлча ц1а ерзан ца кхеташ лелаш.
Иштта шен к1антаца арайаьлла буьйса гена йаллалца масеха нахехь а
1ийна, хан йаьлча, шен к1анте элира нанас:
Х1а! Вало, к1ант, ц1а г1ой вай?
Стенга ц1а доьлху вай х1инца? хоьттура к1анта.
13.10.2022
8 ишколин учиталски чохь.
Шайн, буьйса юккъе яхалца, кечйина паланашна т1ехь, оцу «ийман доцучу» берашна урокаш а елла, уьйча лилхина, оцу берийн ц1озний г1овг1ана юккъехула учиталски чу а лилхина, доккха садаккха дагахь бара учиталаш. Не1 т1екъевлича тоьий, оцу «хьерадевллачу» берийн г1овг1анаш х1окху чохь а хезиш хилчи!
Цхьацца йолчу ишколехь хуьлу-кх, берашан а, ишколехь кхин ца хилчи а, сагатталур доцуш хьехархо.
Лида Вахитовна, оцу уьйча а йалий, йист хилахьа оцу берашка, цхьа жимма доккха са доккхура дара-кх, кхин цкъа а урокашка аралелхалий, дийхира цхьамма-м учиталски чохь.
Лида Вахитовна, йиста-м ца хилича а х1умма а дац хьуна, уьйча ара хьажахьа! бохура, Лида Вахитовна йевзаш йолучо.
13.10.2022 шо.
Кхин цхьаъ 8 ишколера доца дийцар.
Оцу газах, светах ахча д1адала к1ордийна-кх суна! учиталски чоьхьа елира цхьа майрачех йолу хьехархо. Эцца Г1аламкхойн махкахь учиталаша луш а дац-кх и ахча, цу т1е далахь!
Вуьйш болу хьехархой а бацара кхин дог к1едачех, цара а элира шайна хеташ дериг:
Эцца и мацала бала бохкуш болчу «газовикашка», схьа а балабай, д1ахадайайта! хьехар дира цхьамма-м.
Цулле а дика хира ду, хьо, и хьайн г1овг1ане батт а эцна, оцу «Калмыке» д1а йаг1ача, эцца х1умма а ца олуш ца 1ен, шен ойла йовзийтира кхин цхьамма а.
13.10.2022 шо.
Лоьмар 8 йолучу ишколан дирехторан г1оьнчин кхочуш хилан тарлуш йолу ойла!
Вайн дирехторас Зураъас аьлларг хаьий шуна? т1аьхьа а йисина чоьхьа елира цхьа хьехархо.
Х1инцалца ша олуш дериг элирий цо:
Кхин т1аьхьа а висина цхьа хьехархо ишколехь гучу валахь, ша и балхара, шен лаамца, ц1ахь вуьтура ву! хаьттира дирехторан г1оьнчас Раисас.
Делахьа и хьехархо балхара д1а а ца воккхуш, оцу 8«Б» классе цхьа ши урок йалан вахийтахьара оцу вайн дирехторас! ойланен элира дирехторан кхин цхьана г1оьнчас.
13.10.2022 шо.
Ибрагимов Хьасанан бераллин доттаг1чунах дош.
Кхин оцу ишколера ц1а вог1уш ма гайталахь, деъаннала лахара «оценка» а яккхий! омра дира Сосийн Салман олуш волчу тхан лулахочо шен к1антана Ибрах1имна мацаха мелла а хьалха заманачхь.
Оцу дийнахь Ибрах1имас, ишколехь «аьтто» а баьлла, химина а, биологина а ши шиъ даьккхира!
Ша и лом санна ц1ахь буха хиъна 1аш вара Ибрах1иман да Сосин Салман.
Масса даьккхира ахьа тахана ишколехь, Ибрах1им? хаьттира дас к1анте.
Тахана-м, дада, диъ даьккхира аса, воьхна вацара к1ант.
Иза-м дукха боккха аьшпаш ца хила там бара, шиннена шиъ т1е тоха хууш волучунна.
13.10.2022 шо.
Хала болх.
Иттех шарахь хьаькиман болх, а бина, т1аккха даржан лаха ваьккхина, ишколехь дирехторан г1оьнча болх, а бина, дуьненахь хилан тарлучу бюрократех чекх а ваьлла, «пенсионерийн хьаькимийн болх бан йиш йац», аьлла балхара мукъа витина вара цхьа воккха стаг. Х1ора дийнахь: цхьа б1е сов, ишколашна болх бан 1амон, т1ейилинчу хьаькимийн конторашкара схьа мел оьхуш долу хьекъален кехаташна жоьпаш луш болх, а бина волу пенсионер ша шена висира уггаре а балхана т1ера кот ваьллачу хенахь. Шаверг а хьаьким хила лууш хиларна, учитал болх бан ца хаьахь а, учиталаш 1амон хууш хиларна, учиталаш ишколехь тоьуш бацара. Цхьа дика, хьаькимийн болх бан йиш йацахь а, пенсионерийн бакъо йара учиталийн болх бан.
Учитал балха вахара пенсионер. Ишколера техничка а т1ехь, шаверг а ладуг1уш вара пенсионер дохко маца волу. Оцу хенахь цхьа учитал йеъира учиталски чу, пенсионера урок лучу классан уллохь ладоьг1уш а лаьттина:
Хьовсийша, вайн пенсионерас лелош дериг!
Х1ун леладо цо? Заявлени яздеш ву, балхара д1авала!
Вац! Бегаш беш ву-кх дешархошца! Воьлуш!
22.09.22шо.
Ши учитал автобусана т1ехь.
Ши учитал йара, урокех мукъа а йаьккхина, дешархой а дирехторас мукъа а битина, г1ала йоьдуш. Хьаькимаша Интернет чуьра х1окхарна схьайаьхна, кечйина тесташ д1айала йоьдуш йара х1ара шиъ.
Цхьана учиталас сихха схьадаьккхина ахча д1аделира ГАЗель чохь, шолг1ачо шега далийта бохушехь:
Саг1ийна! Делан доьхьа!
Г1алахь базаран кертара кхин а автобусца д1айахан езаш яра х1ара шиъ. Хьалхара учитал тохаелира къин цкъа а «саг1а даккха».
Собар дехьа, соьга а далийтахьа и саг1а! Хьуна-м хьо к1елхьара яьлча бе бен д1а а ма ца хета! бохура шолг1ачу учиталас.
22.09.22шо.
Жоврат.
Г1ала баха арабевллера учиталаш: мартанхой а, валаргхой а. Г1алахь вовшаха а кхитира уьш.
Эхх1ай! Ма хала даьхкира тхо: оцу автобуса чохь д1а, схьа а детташ! аьрзнаш дора мартанхоша.
Деллахьа ца йеъира со-м хала! Эцца новкъахь кхин цхьа, ши зуда а кхетта, 250 рублей а делла такси техь хаза: 1аьржачу машенахь, локхуш музыка а йолуш, хаза к1ант а ма вара т1ехь! дуьйцура Жоврат ц1е йолчу учиталас.
22.09.22шо.
Пхьор.
Суьйрана пхьор даъа охьахиира воккха стаг. Зуда а йара гонаха хьийзаш: Ша дийнан дохалехь хьаьнца дов даьккхира, масанца толамца чекхдаьккхира, масанца, аьтто а ца баьлла, тешанбехкаца д1адирзира а, дийцира зудчо. Масана дара уьш, майрачо х1ума юучу масех минотехь зуда дийца кхиънарг!
Ша муха олу а ца хууш, зудчо т1аьххьара а хаьттира:
Мерза йарий юург?
Цхьана куьйга хьо сеца а еш, йиъина х1ума, суна мичара хаьа, и мерза йарий!
22.09.22шо.
Телвизора бегаш бо.
Телевизора чохь шина, кхаъа т1ег1ане охьахевшина зударий а болуш, д1ахьош дара Зударшна лерина дезаде.
Зударша вовшашка а, телепередача д1акхоьхьуш волчу Ислам Хатуевга а, микрофон а, дош а ца кхочийтуш хаза а, деза а, маза а, заза а хабарш дийцира. Телепередача суьйрана бажа ц1абаллалца лаьттинехьара, кхин а дуьйцург хира дара белхено хабарш. Ислам жимма каде а хилла, телепередача д1аерзочу даьлча массо а зудашна декъа доладира зезагаш, цхьана жимачу стага мор боьттина эсешна буц санна д1адоькъура зезагаш! Хьалха шина т1ег1ана-м хьалакхечира жима стаг, амма лакхарчу т1ег1ана дег1ана шоралла-м тоьура, дохалла ца тоьура.
Эх1, гора жима стаг я1! Уьш пиряжкаш елхьара-м, хьала кхийсича даьллера и зезагаш! бохура лакхахь 1ачу зударша.
19.09.2022
Бекханан доттаг1.
Мелла а ахчанах х1ума елла хиллера Бекханас шен доттаг1чуьнга цхьана баттана. Пхи, ялх бутт хан яьллера доттаг1чун и ахча д1а далар ца хуьлуш. Реза воцучу Бекханас и шен зудчуьнга а дийцина хиллера. Зудчунна-м и ахча кхин а ч1ог1а дагах кхеттера.
Лечкъаш лелачу доттаг1чунна новкъахь т1енийсаеллира Бекханан зуда:
И тхан чуьрниг вара-кх, ша вицвелла 1аш-м вац техьа хьо, бохуш, къадийра зудчо.
Дера ца вицвелла! Вицлура а ма вац! Вицвалан йиш а ма йац, ша и Владимир Ильич Ленин санна! жоп делира доттаг1чо.
16.09.2022
Бекхан ц1е йолу борз!
Со-м, хьуна ма хаъъара, цхьа борз ма ю. Вай цхьа к1ентий ма ду! Х1умма а ледара а доцуш! къамеле ваьллера Бекхан, ишколан истолови истолана т1ехь чайна стака молуш тхо 1аш.
Чайна истака мелла ваьлча, шен истака схьа а эцна истоловин пхьег1аш йуьлучу д1аволавелира Бекхан.
Ой, Бекхан, хьо стенга воьду? хаьтира Русланбек ц1е йолчу Бекханин коллега волчу жимчу стага.
И бохург х1ун ду? Сайн истака дилан воьду-кх!
Хьо борз ю ца бахара ахьа? Истака ахьа муха дуьлу? Зударшка х1унда ца дуьлийту ахьа, церан болх бац и? цец ваьллера Русланбек.
Муха дуьлу! Иштта дуьлу-кх, истолови чохь болх беш ерг тхан зуда ма ю, цуьнга дилийта-м ца дезара аса и! д1атилира борз шен истака дилан.
14.09.2022 шо.
Мелкие хулиганы!
Россен цхьана г1алахь мечикан зударий бара т1ом болчу хенахь нохчийн зудчуьнга дуьйцуш:
У вас там такие ужасы рассказывают! Что только у вас не творится! Ваших людей укутывают в тряпье! Бандиты кругом!
Нохчийн зудчунна дика хуучух тера дацара оьсийн мотт:
Не-ет! У нас все хорошо, жоп делира х1окхо, это мелкие хулиганы, которые служат в милиции виноваты!
14.09.2022 шо.
Моллина мерза кхор.
Г1уркх а бетташ ишколан луларчу кертана дехьара кхораш дохуш воллура ишкольни учитал-молла. Оцу хенахь кертана дехьа гучувелира кертан да.
Делахьа ма мерза ду хьан х1ара кхораш! воьхна хьаьвзира молла.
Ду, т1етайра лулахо, лачкъийна дохуш долу кхораш даима а хуьлу мерза.
Лачкъийна котам.
Иттех шо х1окху ишколехь болх беш, дуьххьара саг1ийна юьртадас котамаш йоькъучу хенахь, котам кхаьчнера Воккхачу стагана-учитална.
И тхан майрачунна-м ма ца елира оцу юьртадас и котам! реза яцара истолови чохь болх беш йолу зуда.
Иттех шарахь болх беш елла х1ара котам а шун майрачуьнаниг хилла-кх! д1акховдийра учиталас котам.
Молла кхайкхарий!?
Молла кхайкхарий! Хезарий шуна цхьаннена а! Ламаз дан дезаш вара со! ша бен ламаз а ца до, аьлла гойтуш, «орца» дохуш, ц1ог1а бохуш чуьра ваьллера цхьа бусалба.
Ца хезира, жоп делира цхьана воккхачу стага, эцца уллохула т1ех волуш т1енийсавеллера и.
Муха ца хезира? Суна-м ма хезира и х1инцца, гучудаьккхира шен х1илла бусалбано.
Суна-м ца хезира, ца къарлора воккха стаг.
Муха ца хезира! Ца хазан йиш ма яц! къовсаме велира бусалба.
Ца хезира, шена гонд1аха хьаьжира воккха стаг.
Вай, со хьера ваьлла ма вац! Х1инцца цхьа минот хьалха молла кхайкха ма кхайкхира!
Оцу хьан моллас х1ун дира-м ца хаъа суна, амма, эцца чохь 1аш волу тхан ишколан молла-м ца кхайкхира цхьаннега!
Саг1ийна котамаш.
Ишколехь саг1ийна котамаш йоькъуш йара дирекхтор. Шена а котам нийслура яц техьа дагадеъна, учитал Воккха стаг вара шен ма-хуьллу сиха уьйчахула д1аиккхина воьдуш.
Хьо котам еха воьдуш велахь, исторожегара пакет йехалахь. Цхьа безамехьа хаза пакет ю и волчу чохь. Мел хаза ю, хаьий хьуна! Суна-м ца елира цо и, мел ч1ог1а аса йехарах, хьехар дира техничкас Розас.
Х1ун до аса оцу пакетах, суна оьшург котам ма ю? ца кхийтира Воккха стаг.
Х1ун до? Х1ун до! Нагахь санна, хьуна котам ца кхачахь а, пакет мукъна хир ю-кх!
Букъарш.
Ишколе чоьхьа волуш вара учитал Воккха стаг. Турникетана халла юккъе а нийсаелла х1оьттина лаьттара: ишколехь шен терзига боцучу безамца а, сихачу меттаца а дика евзаш йолу цхьа жеро-техничка.
«Букъарш», со ишколе чу вохийтура варий ахьа? бегаш бира Воккхачу стага.
Ой! И бохург х1ун ду? Со-м яц «Букъарш»! реза ца хилира жеро-техничка.
Хала ма хеталахь, йо1! Воккхачу стага жимачуьнга олуш хуьла и иштта бегашена, кхетийра Воккхачу стага, бехкала вахана.
Ша и малх санна елаелла, екхна, халла турникетана юккъера араяьлла, дехьа валийтара жерочо учитал:
Ой! Со жима ю бохург ду хьан и, «ваша»?
Дац! Со воккха ву, бохург ду-кх! элира Воккхачу стага учиталас.
Дирехтар доп-п1уп1-образовани!
Цхьа вайна евзаш йоцу доп-п1уп1-организацехь, шайн организацин езалла гучудоккхуш, гайтаран хьама «конференци» яра еш, ишколехь шайн болх беш болучуьра учаталаш юкъаха а баьхна, схьа а гулбина. Дирехтаро лаккхара омрица деш куьйгалла дара, х1окху доп-п1уп1-организацехь иштта а пхи-ялх бен воцучу белхалошна, т1е хьоькхуш мохь бара: «т1е мохь ца хьаькхича х1ара 1овдалаш кхеташ ма бац» шуна массарна а хаийта.
Х1окху доп-п1уп1-организацехь а хаьара, ишколашна х1инцалерачу заманчохь х1уъу а коча долла мегара дуй. Х1окхара 1амон бисина бара, дешархой 1амон институташкахь кечбина болу учиталаш. Шайна хуъуш цхьа доккха х1ума долуш санна, шина сохьтехь хьехараш-м дира х1окху доп-п1уп1-организацин дирехтаран цхьана: бухгалтерас, кхо-виъ заместителаша, шиъ-ах допобразованин педагогаша а. Дирехтаран-м шен шиъ-ах бен воцучу белхалошна дов дан бен ца хаьара, х1унда аьлча «т1е мохь ца хьаькхича х1ара 1овдалаш кхеташ ма бац».