Дьиҥэр ити түбэлтэ элбэх киһини, ыалы аймаабыта. Бииргэ барбыт биир уолларын били баҕайылар букатын да ытан кэбиспиттэр, атынын улаханнык эчэппиттэр. Арай Виталийдара арыый инники өйдөнөн, нэһиилэ оронон тахсан суол чугаһыгар туора сыппытынан сирдэтэн, көрдөөччүлэр кинилэри булбуттар.
Ол кэнниттэн балыыһа, ыарыы, тугу да көрбөт туруктаах харахтар, тохтоон быстыбат төбө ыарыыта, хамсаабат илии-атах Ыарахан күннэр этилэр. Кини дьолугар, эдьиийэ тыаттан киирэн ыарыылаан абыраабыта. Сыппыта сыл кэриҥэ буолан баран нэһиилэ олорор, кыратык хамсыыр, саҥарар буолбута. Эдьиийэ киниэхэ олус бэркэ сыһыаннаһара, мэлдьи үөрэ-көтө кэлэрэ, сонуна баһаам буолара, аралдьыйара элбэҕэ, ол эрээри палаатаҕа киирбиттэр, атыттарга кэлбиттэр кинини куруук соһуйбуттуу, дьиктиргии көрөллөрүн кэнникинэн сатаан өйдөөбөт буолан испитэ, ааранан тугу эрэ кистииллэр дии санаан дьаархаммыта.
Биирдэ аҕаһын: «Сиэркилэтэ аҕалыый», диэбитин анарааҥҥыта тоҕо эрэ эмиэ умнан, устунан аралдьытан кэбиспитэ. Ол иһин соруһан туран, палаататтан эдьиийэ тахсыбытыгар, нэһиилэ уунан тэйиччи сытар суумкатын ороон, пудреницаны таһааран көрүнэбин диэн куһаҕан буола сыспыта. Кини иннигэр сөҕүмэр дьүһүннээх, кэбилэммит сэбэрэлээх, дьаабы да дьаабы, билбэт киһитэ олороро Сүрүүн, чахчы да кэйгэллэммит диэн маны этэн эрдэхтэрэ.
Виталий сэниэтэ суох илиититтэн сиэркилэтэ сиргэ кэлэн түспүтэ, икки аҥыы хайа барбыта. Оттон уол өөр да өр саҥата суох сыппыта, арааһы эргитэ санаабыта уонна кэскилэ түІнэстибит эдэркээн сааһыныын бырастыыласпыт курдук биири санаахтаабыта. Эдьиийэ да, сиэстэрэ да киирэн кэпсэтэ сатыыр саҥаларын уол истибэтэҕэ. Ити күнтэн ыла киниэхэ букатын атын олох аанын арыйбыта
Ама дуу, туох үлүгэрэй? Туох иһин? Мин эдэрбин эбээт? Субу соторутааҕыта туох баар барыта мин туспар чэпчэкитик да кыаллыах курдуга. Төһөлөөх үлэлиэм, дьоммун үөрдүөм этэй? Оо, абакка эбит, таптыам, кэргэн ылыам диэн ыралааҕым Ханнаный?! Бүттэҕим Доҕотторо мэлдьи киэн туттар бастыҥ уоллара, эчи даҕаны, эрэннэрэрэ суох маннык быстахха эһиннэҕэ?!
Ити ыар санаа кинини бобо туппута уонна ыбылы ылбыт ытарчатыттан ыһыктыбатаҕа. Виталий майгылыын уларыйбыта. Дьулаан сирэйигэр дьүөрэ кэбиһэн дьэбидийбитэ. Кимниин да санаатын үллэстэн сиһилии кэпсэппэт, үтүөрэргэ таласпат, туохха да кыттыспат-орооспот буола сатаабыта, күн сирин сырдыгар ымсыырбат, ырааҕы-ырааһы ыралаабат буолбута, ырыых-ыраах бэйэтигэр бүкпүтэ. Дьонуттан тыаҕа барбаппын, миэхэ дьиэтэ ылан кулуҥ диэн көрдөспүтэ. Аймахтара бары сүбэлэһэн биир хостоох дьиэни куорат киинигэр атыыласпыттара, көһөрбүттэрэ. Ол күнтэн ыла оннооҕор эдьиийин көмөтүттэн кыккыраччы аккаастаммыта, барыларын тэйиппитэ, соҕотох олорорго букатыннаахтык быһаарыммыта.
Субу сүүрэ-көтө сылдьыбыт бэйэкэтэ курус кириэһи-лэҕэ эрэ олорор кыаммат эдэр киһиэхэ кубулуйуута дьиҥ иһигэр киниэхэ ордук ыара. Хайдахтаах санаа оонньооһунун, санаа самныытын, санаа кэхтиитин турууласпытын кыһалҕалаах эрэ сэрэйиэ эбитэ ини? Бэйэтэ туругун таска биллэрэ сатаабата, ким да көмөтүн ылыммата олоххо туруулаһыытын бэлиэтэ этэ. Били анаммыт үлэтигэр кинини хамнастыыр эрэ туһуттан дьиэҕэ олорон тугу эмэ гынарыгар сөбүлэнэллэригэр, көҥүллүүллэригэр үөрэппит преподавателэ, кырдьаҕас киһи сүүрэн-көтөн кэпсэппи-тин уол хойут сэрэйэн эрэ билбитэ. Онон Виталий аһылыгар уонна эмигэр туттар син сөп соҕус хамнастаах буолбута. Инбэлиит диэтэххэ үлэтин ымпыгын-чымпыгын билэрин бары соһуйа хайҕаабыттара, кэнникинэн ыйытааччы, сүбэлэтээччи даҕаны элбээбитэ. Уол онно кыһаллыбата. Киниэхэ саатар эрэ буоллаҕа. Ыйтан ый, сылтан сыл ситигирдик ааһан испиттэрэ.
Биир үтүө күн киниэхэ урут хаһан эрэ үөрэнэр эрдэххэ билсэ сылдьыбыт кыыһа, хантан эрэ истэн, кини ханна олорорун булан, кыра оҕотун сиэппитинэн киирэн кэлбитэ. Эрэйдээх-буруйдаах дьылҕатын дуомун ытаммыта. Эрин, кинини оҕотунуун атаҕастаабыт киһини, үүрбүтүн уонна манна куоракка күрээбитин кэпсээбитэ, аҕыйах кэмҥэ бу дьиэҕэ кинини тулуйарыгар көрдөспүтэ. Виталий саҥарбатаҕа. Таптаабатар да, урут кыыстыын билсэ эрэ сылдьыбыт эдэр сааһын өйдөбүлүгэр Аняны, аны кэлэн кимниин билсиэмий да диэн, киниэхэ олорорун утарбатаҕа. Бастаан утаа Аня арааһы-сонуну астаан, аһатан-сиэтэн, таҥаһы-сабы тэҥҥэ сууйан-сотон, кырдьык, сырдык сардаҥаны ыспахтыыр кэриэтэ кини соҕотохсуйбут киэһэлэрин киэргэтэргэ дылы гыммыта
Онтон Саҥа дьыл түүн Аня киниэхэ хоонньугар киирэн ытаабыта-соҥообута, мэлдьи кинини эрэ таптаабытын туһунан сипсийбитэ, көрдөспүтэ-ааттаспыта Уол бэйэтэ да киһи ымсыырбат дьылҕатыттан төлөрүйэр-быыһанар кыаҕа суоҕун бэркэ билэрэ. Ол иһин киниэхэ синэ биирэ: тугу да саҥарбатаҕа, оргууй аҕай ытаан санна дьигиҥниир эдэр дьахтар санныгар илиитин уурбута
Ити итинэн ааспыта. Аня уруккутун курдук эгэ-дьэгэ буолбат буолбута, сороҕор туохтан эрэ эмискэ кыйыттар-кыыһырар, ардыгар аһыы арыгы сыттаах кэлэн иһити-хомуоһу тыаһатар идэлэммитэ. Тырыттар-тымтар кэмигэр киһини тэйитэр кэдэрги соҕус кэмэлдьитин уол абааһы көрбүтэ. Бырааптаах хаһаайка кэриэтэ тимир-тамыр туттара, ол быыһыгар хастыы да күн мэлийэн хаалара. Оҕотун тыаҕа таһаарбыта, бэйэтэ ханна эрэ үлэлиир аатырбыта. Кинини, босхоҥ буолбут сордооҕу, солото суох солкоҕо суулуурун-оҕолуурун, көрөрүн-истэрин уонна сылайарын-сындалыйарын туһунан дьоҥҥо оІорон кэпсиир идэлэммитэ.
Биирдэ Виталий тулуйбатаҕа:
Аня, эн биһикки туох да сыһыаммыт суох, миигин сылатыма, дойдулаа, миэхэ булкуһума, диэн холкутук эппитэ.
Онуоха дьахтар утарбыта:
Ээ, эрэйдээх, миигинэ суох хайдах кыаныаххыный? Дьэ, туох да диэ, мин эйигин көрөрбүн киһи барыта, оннооҕор тэрилтэҥ кытта билэр. Син биир ситиһиэм: миигин ойох ылбытыҥ эрэ баар буолуо, саатар, пенсияҕын аҥаардаһаа инибин? дии-дии күл да күл буолбута, куукунаҕа баран эбии истэ быһыылааҕа, бэркэ хорсуннук туттан төттөрү-таары хаампыта.
Виталий саҥата суох компьютерыгар нөрүйэн олорбута, киҥэ-наара алдьаммыта, үлэлиэх санаата төннүбүєєєтэ. Таах олоро сатаан чатка киирбитэ, тылга тииһэ сатаан, кыһыытын-абатын таһаара таарыйа, итиннэ толугураһан олорор дьону хаадьылаан, этиспитэ буола сатыы олорбута. Санаатыгар ити тыллары барытын куһаҕан-быртах майгылаах Аняҕа этиэхтээҕэ да, тыл таһааран айдааны күөдьүтүөн кини баҕарбатаҕа Ол иһин айылааҕын, этиһиэн баҕалаахтары интернет илимигэр булан, бэркэ итийэн этэ-тыына олордоҕуна, арай кып-кыһылынан чыпчыҥнаан кыыс «кэлбитэ» уонна «тук-тук-тук, к Вам можно?» диэбитигэр эмиэ оргуйан турбута, буруйа суох кыыс үрдүгэр түспүтэ, киниэхэ быдьар соҕустук бары абатын-сататын таһааран испитэ
Онтон, арай биирдэ өйдөөбүтэ, уоскуйан хаалбыт этэ. Хаһан да кимниин да буолбатаҕын курдук, олус бэркэ кэпсэтэ-сэлэһэ, оннооҕор дьээбэлэһэ олороруттан бэйэтэ да соһуйбута. Туох чэпчэки тыыннаах кыыһай диэн санаан аһарбыта. Улам, оттомноох тыллардаах суругу хос-хос аахтаҕын аайы, маннык сэһэргэһиигэ олус да наадыйарын кэмниэ-кэнэҕэс бэйэтэ да өйдөөбүтэ быһыылааҕа.
Ити киэһэ Аня хотууска кэлбэтэҕэ. Сарсыныгар, кимэ эбитэ буолла, биир киһилиин киирэн, тыаҕа тахсарын туһунан, онно балачча буолуон биллэрээт, мэлис гыммыта. Онуоха Виталий, туох эрэ ыарахан сүгэһэри түһэрбиттии, үөһэ тыыммыта.
Ити күнтэн ыла Маайыс диэн кэрэ кыыс кини курус тыыннаах кэриэтэ олоҕор баар буолбута. Кини улугурбут этигэр-сиинигэр саҥа тымыр тыган киирбиккэ дылыта. Уол, бу сытар буолуоҕуттан ыла, тоҕо эрэ, дьэ, суунуон-тарааныан, минньигэстик аһыан баҕарар буолбута. Күннэтэ кэпсэтиини күөртээри эрдэттэн бэлэмнэнэн саҥа билсиитин күүтэр идэлэммитэ. Кыыс диэтэххэ, олус дириҥник, оттомноохтук толкуйдуурун уол кырдьыга да сөхпүтэ, дьикти интэриэс кини кутун биир муннугар киирэн кирийбитэ, туох эрэ кэрэни түстүөх кистэли иҥэриэхчэ кутугунаппыта. Уол хаартыскатын көрдөрүөн иһин, саҥатык хантан кэлиэй? Баара да буоллар, киһиэхэ буолуохтааҕар, кыылга да киһиргэнэр кэрээнэ суохха дылыта. Ол иһин, син биир бу кыыстыын мин туохпун ситимниэмий дии санаат, урукку хаартыскаларын мунньан, биир-биир ыыталыыр буолбута. Санаатыгар, Виталий ити хаартыскалары булан ыытар-бэрийэр кэмигэр эмиэ эдэр, киһи кэрэхсиир мөссүөннээх, таптыан-таптатыан баҕалаах курдук сананан, аралдьыйан ылара. Сорох ардыгар эчэйиилээх этим дуу диэн эчикийэ санаабатах түгэннэриттэн соһуйара уонна бу тухары Маайыстыын курдук кими да кытта ис-иһиттэн арыллан-хомуллан астына сэһэргэспэтэҕэ ырааппытыттан курутуйара. Ол эрээри уһун да уһун түүннэр киниэхэ мэһэй буолбуттара Маша, Машенька, Маайыс кыыс, лыҥкынатар куоластаах наһаа да намыын барахсан, ама, түүл дуу, үһүйээн дуу курдук симэлийиэ буоллаҕай? Оо, тугун баҕас куруһай кинини көрбөт дьылҕалааҕа, таптыыр-таптатар кыаҕа суох, оһолломмут буруйугар, олоҕун устата тулуйуохтаах муҥа буоллаҕа? Итинник санаа кинини утуйар уутун аймыыра, ардыгар, араас санаа эргичитэн-урбачытан, олус хаарыйан-эрэйэн, сордоох хараҕыттан халаан уутун халыс гыннарара. Бэрдэ диэн биирэ: Виталийы бу түгэҥҥэ туораттан ким да көрбөтө, кини ыгыллан-тууйуллан мөлтөөн ылар кэмчи кэмин, муҥун, ытыыр сэдэх түгэнин туоһулара сиэрэй обуойдаах түөрт эркиннэрэ саҥата суох иһийэн тураахтыыллара, эмэгэти эрэ санатар, эчэйбит эдэркээн уолга көмөлөһөр кыахтара суоҕуттан киһини ордук самнарар тыыннаналлара
«Јйдөөх да кыыс, билиитэ да үксүн, оо, абаккам, уруккум эбитэ буоллун, хайдах эрэ сүүрэн тиийиэ этимий? Сэмэй бэйэлээх сирэйин ооккотун көрөөт таайыам этэ буоллаҕа: миэнэ дуу, атын уол анала дуу? Кини миигин сириэ этэ дуо? Суох ини? Виталий кыргыттарга мэлдьи да бэрт сыһыаннаах буолара, иирсэр-хаадьылыыр, атаҕастыыр-албынныыр кэмэлдьитэ суоҕа ээ. Оттон Маайыһы кини, бука, таптыа да таптыа этэ ээ» уол итинник санаата оонньууруттан эрэйдэнэр буолбута эрээри, күнүс миркэҕэ кыыс суруйбутун көрдөр эрэ барыта ааһа охсоро, кини иһиттэн чэпчиирэ, үөрэрэ-көтөрө, оттон киэһэ эт кулгааҕынан кэрэчээн кыыһын астына истэрэ. Биирдэ Маайыс хайдах эрэ кинини көрүөн баҕарар курдугун тылын тамаҕыттан таайбыта, ааранан дьаархаммыта, эмискэ сүрэҕэр ыттарбыта, ол иһин, түргэн үлүгэрдик атын сонуҥҥа аралдьыта охсубута «Акаарыа, кыыс эйигин көрдөр эрэ бүттүҥ, маннык кэпсэтиилэр, астык сэһэргэһиилэр итинэн бүтүөхтэрэ, ону кытта эн бэйэҥ симэлийээхтиэҥ буоллаҕа» ити куттал санаа кини кутун хамсаппыта, эрдэттэн чаҕыппыта.
Виталий ити туһунан санаабат буола сатыыра, барыта бүгүҥҥүнэн эрэ аастар диэн дьулуһар буолбута, Маайыстыын астына билсэр-кэпсэтэр кэмнэрин кыаҕа баарынан уһата-тарда сатаабыта.
Ол эрээри, эн бэйэҥ быһаарыныаҥ иннинэ, мэлдьи туох эмэ бүөлүү түһэрин куолутунан, бу да сырыыга оннук буолбута. «Билигин суунуом, ып-ыраас киһи, Машенькабыныын астыктык да астыктык кэпсэтиэм уонна сылаастык утуйуом», дии санаан, Виталий ваннаҕа киирбитэ.
Тахсыбыта айдаарбытынан Аня олорор! Тыаттан киирбит, биир киһи аргыстаах, аһаабыттар, онно эбии оҕотун соһо сылдьар! Били кэпсэтиэх буолбут санаата сонно суураллан, уку-сакы кэлээскэтинэн анньынан тиийэн, Виталий оронугар ыттар, эркин диэки хайыһан саҥата суох сытар уонна: «Оо, таҥара, Маайыс, мааҕын баҕар, даачаҕа барыам диирэ, эрийбэтэр ханны-ык, мин кэпсэтэр кыаҕым суох буоллаҕа», диэн баар дуу, суох дуу таҥараттан көрдөһө саныыр
Сарсыарда, били хоммут киһи туруон иннинэ, «саһыла киирбит» Аня киниэхэ чугаһаан, араастаан куолаһын уларыта-уларыта, эриллибитэ:
Виталий, эн биһикки хаһан ЗАГСка барыахпытый? Тиэтэйиэххэ наада, быйыл ыал буолбуттарга чэпчэтии элбэх буолуо дииллэр, дии-дии, туох эрэ онно суоҕу элбэҕи кэпсии-кэпсии, күлэн сыһыгыраабыта.
Онуоха Виталий:
Забудь раз и навсегда, ты мне никто, и вообще, убирайтесь вон, хватит издеваться! Или вызываю милицию! диэн, бу тухары саҥарбакка тулуйбут бары абатын таһааран, бэрт кырыктаахтык эппититтэн бэйэтэ да соһуйбута.
Киһи уһукта биэрэн, дьыала куһаҕаннаппытын өйдөөн, хомунар аакка барбыта, оҕо ытаабыта. Онуоха Аня, айаҕын муҥунан алларастыы-алларастыы:
Ха-ха-ха, айуу, бу да киһи, күллэрдэххин? Бэйи эрэ, арба даҕаны, эн бэйэлээххэ кыргыттар наадыйан эрийэллэр эбит дуу? Уу, киһи да күлүөх, хайа чээкэ эйиэхэ наадыйбытай? Хата, мин онно түбэһэ кэлэр кырасаабысса буоллаҕым, киирээт да, өр толкуйдаабакка, хардаран хаалбытым! Ойоҕунабын диэбитим, өссө ону баара миэхэ оҕо оҥорбут, төрөөрү олоробун диэбитим, доҕор! Дьиҥэр, эн сордоох оҕо да оҥорор кыаҕа суох эрээригин? Оттон, аһынаммын, эр киһи диэммин киэргэттэҕим, балачча баһан соҕус үрдэттэҕим дии?! Онон, ити эрийэр бодуруугаҕын өтөрүнэн көрбөтүҥ буолуо. Аныгы дьахталлар маннык инбэлииккэ тоҕо наадыйдахтарай?! диэбитигэр, Виталий хараҕа хараҥарбыта, хаһыытыы түһээт, аттыгар баар кинигэни, дьахтары туһулаат, күүһүн муҥунан кыыраппыта.
Ыҥырыллыбатах ыалдьыттара хомунан барбыттара. Оттон илиилэрэ салҕалас буолбут Виталий компьютерыгар чугаһаан, аа-дьуо холбообута, уонна эрэнэ-эрэйэ, иһигэр бэҕэһээҥҥи таҥаратыттан көрдөһө-ааттаһа, Маайыһын күүппүтэ
Онтон салгыытын эн билэҕин Маайыс эйигин мин үчүгэйкээн кыыс диэн сэрэйэрим ээ, ол гынан баран Виталий наһаа да кэрэҕин диэн тоҕо эрэ тыла тахсыбатаҕа. Ол иһин санаатын быһа эппитэ. Мин миигин эрийбит-эрэйдээбит дьылҕам оҥоһуутун билэбин. Интернетинэн да балачча хасыһан көрөбүн, миэхэ көмөлөһүөх күүс суох. Мин кими да дьоллуур да, кэрэҕэ сирдиир да кэнэҕэским суох. Кырыымчык нүһэр олохпун кимиэхэ да соҥнообоппун. Ол иһин эйигин, туохха да соруйбакка таах кэпсэтэр доҕор оҥостубутум, ама, албын аатырыа дуо? Биир да түгэҥҥэ эйиэхэ сымыйалыыр санаам суоҕа. Арай, аһыллыбытым дьиктититтэн таайдахпына, эн курдук холку уонна өйдөөх кыыс (уол дьиҥэр «кини мин аттыбар баар буоларыгар наадыйар эбиппин» диэн санаабыта да, хантан миэхэ оннук дьол тосхойуой диэн, таһыгар атыннык эппитэ) кыра да кэмҥэ миэхэ көстөн-кэпсэтэн ааспыккар махтанар эбиппин
* * *
Маайыс наһаа хараастыбыта, истибитин итэҕэйбэккэ олорбута, уол кэпсээнэ уһунуттан сылайан дуу, биитэр санааҕа түһэн дуу, кини мааҕын үйэҕэ муостаҕа олорунан кэбиспитин да аахайбатаҕа Виталий, истибит да киһи итэҕэйбэт, ыар билиниитин кыыс сүрэҕэр ыарыылаахтык ылыммыта Биирдэ өйдөөбүтэ, иккиэн да саҥата суох олороллор эбит. Арай ыйыппакка сүүрэр харах уутун ыраас таммахтара уоллаах кыыс тохтоло суох мускуйар илиилэрин инчэппиттэрэ ырааппыт эбит.
Маша, миигин бырастыы, кырдьык да, хаартысканан албыннаабыппар, буруйдаах эбиппин уу чуумпуну Виталий кэһиэҕирбит намыһах куолаһа уйгуурдубута.
Иккиэн да онтон соһуйан дьик гыммыттара. Олорбохтуу түһэн баран:
Тыый, туох диэтэҥий, оттон бэйэлээх бэйэҥ киэннэрэ буоллаҕа эбээт. Эн ыыппатаҕыҥ буоллар, мин эн уруккугун хантан билиэ этимий? диэн Маайыс уоскута сатаабыта.
Виталий киниттэн тугу эрэ эрэйэргэ-күүтэргэ дылыта да, кыыс атыны тугу да саҥарбатаҕа, ордук-хос ыйыппатаҕа да, сураспатаҕа да
Виталий, мин сотору Питердиибин ээ син балачча буоларым буолуо, диэбитэ арай кини тыІаабыт чуумпуну быһа түһэн.
Бүттэхпит ити. Оо, тугун баҕас куһаҕанай? Кыыс бардаҕа, кинини умуннаҕа. Субу көрөөт, аны кинини хаһан да көрсүбэт аналлааҕа эрдэттэн ыйыллыбыт эбит. Виталий туох баар күүһүн мунньунан мичээрдээбитэ буола сатаабыта, төбөтүн кэҕиҥнэппитэ.
Кыыс тоҕо эрэ дьиктитик иһийбитэ. Уу чуумпу нүһэрдик ыгылыппыта. Виталий: «Манан мин дьолум ирээтэ бүттэҕэ, кэрэчээн Маайыһым, быраһаай Оо, ол иһин даа, маннык кэрэ кыысчаан, ама да, мин курдук эрэннэрэрэ суохха, ырата мэлийбиккэ, кэскилэ кэхтибиккэ кэлэн көстүбүтэ да махтал ини» диэн иһигэр кытаанахтык саныы олорбута, сырдыгы көрдөрөр соҕотох хараҕын быыллаах муостаҕа туһулаабыта, сибилигин көрбүт нарын мөссүөнүн өйүгэр хатыы сатыырдыы, илиитинэн сүүһүн саба туттубута.
Оттон Маайыс, көрдөххө тоҥкуруун курдуга эрээри, эмиэ да элбэҕи эргитэ саныы олорбута
Бу баччалаах бэйэтэ, куба курдук куоҕайан тахсыар диэри, сибэкки кэриэтэ көрдөх аайы тыллан иһэр кыыһы, дьиҥэр элбэх уол тастан-кырыыттан сэҥээрэ көрөрө. Ол эрээри кыыс кэрэтиттэн саллан-чаҕыйан дуу, атынтан туохтан эрэ тардыстан дуу, киниэхэ чугаһааччы дэҥҥэ баар буолара. Оччоҕо Маайыс ордук-хос эйэҥкэлэспэккэ утарытынан баары баарынан сэһэргэһэрэ уонна ол онон умнуллара Кинини кэргэн кэл, таптыыбын диэбит икки киһи баара, олор иккиэн Питергэ этилэр, биирдэрэ олус бэртээхэй бииргэ үөрэммит нуучча уола, иккиһэ саха аатырар эрээри, бааһынай бастыҥа, куорат уола. Иккиэннэрин да киһи быһыытынан кыыс үрдүктүк сыаналыыра эрээри, онтон атын кини өйүгэр-санаатыгар туох да суоҕа. Ол иһин көннөрү, холку баҕайытык күлэн кэбиһитэлээбитэ, кинилэр аналлара буолбатаҕын кыаҕа тиийэринэн быһаара сатаан санаатын аһаҕастык этитэлээбитэ.
Оттон манна төрөөбүт дойдутугар кэлиэҕиттэн, хата, кыргыттар элбэхтик иҥээҥнииллэр, араастаан таҥас-сап моһуонун, муода хаамыытын туһунан туоһулаһар идэлээхтэр, онно-манна чэччийиэх диэн ыҥырааччылар да, ол Маайыс санаатын хоту буолбатах этэ. Кини ордук-хос көрүлээһини, бириэмэни сүүйэр таах сырыыны уруккуттан да утарара. Ол оннугар кинигэтин ордороро, библиотеканы манаан, онтон сонун таһаарыылары сурунан ылара. Дьонугар сыстаҕас буолан, бииргэ сырыылартан ураты, атас-доҕор дии-дии ыстаҥалыыр ыарыы киниэхэ төрүкү да суоҕа. Ону баара, бу мирк диэҥҥэ дьиктитик ыллардаҕа. Тоҕо эрэ Виталийы, наһаа уһуннук күүппүт курдук, олус түргэнник уонна дьикти баҕайытык бэйэтигэр чугастык ылыммыта Кинилэр кэпсэтэр уһун киэһэлэрэ, сөбүлээн суруйсар истиҥ чаттара кыыс санаатыгар туохтааҕар да күндү этэ Хомойуох иһин бу барыта «ааспыта» диэн өйдөбүлгэ тиксиэх муҥай?!