А вось стукача з усіх кампаній культурна выстаўляюць. У скрыпачак нібыта інтымныя сакрэты, віяланчэлісты нахабна маняць, што ніякай гарэлкі ў іх няма, а саліст групы валторнаў дык увогуле дэкларуе адкрытым тэкстам: маўляў, калі ты адмыслова прыстаўлены да нас, каб пра стаўленне да савецкай ўлады выпытваць дык дачакайся палітзаняткаў, там з лектарам і дыскутуй!..
Небарака-стукач адчувае сабе, не раўнуючы, што той ліс, якога адважныя пеўні задзяўблі і выгналі з куратніка. Тое, што ягоная сексотцкая сутнасць ні для каго не сакрэт, шпег выдатна ведае. Ведае пра гэта, напэўна, і ягоны куратар. Аднак інфарматараў у куратніках трымаюць не толькі на тое, каб яны даносілі на асмялелых птушак, але й проста дзеля страху. А вось нашага сексота не толькі не баяцца з яго пагарджаюць і нават кпяць! І, прытым, з кожным днём ўсё смялей і смялей. Трэба, нарэшце, паказаць гэтым недавумкам, хто ў Беларускім сімфанічным аркестры гаспадар!..
Пакрыўджаны ў найлепшых пачуццях стукач маркотна грызе пазногці, працірае рукавом акуляры і песціць планы помсты
Пасля каскада памежна-мытных ліхтугаў музыкі нарэшце дабіраюцца да «бундэса». Тыя, хто на Захадзе ўпершыню, хаўкаюць агламошана: бліскучыя лімузіны, вітрыны з прыгожымі трантамі, каўбаса пяцідзесяці гатункаў і без ўсялякай чаргі Але ж ўголас таго захаплення не выказваюць: дысцыплінавана перасоўваюцца ў складзе групы і размаўляюць стрымана і фальшыва пра нешта пабочнае. Тыя, хто на замежных гастролях не ўпершыню, дзелавіта выцягваюць з загашнікаў «Сталічную» з вінтавой закруткай, каторую дазволена браць за мяжу па дзве нуль-пяць на чалавека, і прыкідаюць, дзе б яе павыгодней загнаць, каб да жабрацкіх камандовачных пфенінгаў дадаць колькі дзесяткаў паўнавартасных дойчмарак на падарункі родным і блізкім.
Сексот разумее: цяперашні час найпрыдатнейшы, каб парахавацца. У вялікім сімфанічным аркестры абавязкова знойдзецца які-небудзь несвядомы элемент, які прывёз з сабой не толькі гарэлку. Стукач бадзяецца па гатэльных калідорах, абцірае сцены і быццам бы няўзнак заходзіць у нумары да аркестрантаў: прабачце, а ў вас запалак няма? і штопару таксама? можа, залішнюю шкляначку пазычыце? І зыркае, мярзотнік, з-пад сваіх акуляраў памыйным пацучком што ў каго на стале, што пад сталом, што з-пад падушкі выторкваецца
У саліста групы валторнаў шпегу нарэшце шэнціць: гаспадар не паспявае сунуць у кішэню нешта бліскучае і дробненькае. Ну-ка, ну-ка, пакажы Царскі чырвонец?!.. А-ёй!..
Стукач паглядае на злачынцу дакорліва і красамоўна маўляў, і так усё зразумела. Той у ступары: вышэптвае мудрагелісты мацюг, звужае вочы і сціскае кулакі але стрымліваецца. «Маральны кодэкс будаўніка камунізму» ён выдатна ведае, а цяпер акурат той момант, калі гэты кодэкс можа перакуліцца ў крымінальны. Злачынца вагаецца, уздыхае, пераступае з нагі на нагу і працягвае чырвонец нязванаму госцю. Забірай, сука, толькі не кажы нікому! Дамовіліся?!..
Чырвонец выглядае надта прывабна. І загнаць яго ў «бундэсе» можна за сурёзныя грошы калі ніхто не дазнаецца. А калі дазнаецца? Дзе гарантыя, што ў Беларускім сімфанічным аркестры іншых інфарматараў няма?! Дый тутэйшыя ювеліры і нумізматы ўсе, як адзін, завербаваныя заходнімі спецслужбамі, нават куратар пра гэта неяк папярэджваў То сапраўды лепш не звязвацца!
А таму сексот праз настояную драматычную паўзу прамаўляе пранікнёна і нават пакрыўджана: маўляў, як ты мог падумаць? Мы ж сябры і калегі хіба не разумееш?!..
Ды ўсё я разумею, безцарамонна перапыняе валтарніст, проста ссыш з тым чырвонцам звязвацца! Што хочаш за сваё маўчанне?.. Прастаўлюся добра? Дамовіліся, дзве скрыні «белай», адразу, як у Мінск вернемся.
Што
Менавіта ту-у-ут???!!!..
Валтарніст, агаломшаны бязлітасным ультыматумам, ляціць да карэфанаў-духавікоў і праз адборныя мацюгі енчыць: калегі, ратуйце!.. Калегі карпаратыўна салідарызуюцца: хрэн з ім, хай кожны па пляшцы скінецца затое сумленне застанецца чыстым!.. А яшчэ салідарызуюцца ў тым, што сексотцкую падлюку варта за такую прадразвёрстку пакараць па ўсёй суворасці аркестравых законаў!..
Турнэ па Заходняй Нямеччыне праходзіць бліскуча. У залях аншлагі. Музычныя крытыкі проста праменяцца добразычлівасцю. Асмялелыя аркестранты паціху пюць піва з нямецкімі калегамі і выслухоўваюць кампліменты на сваю адрэсу.
Але больш за ўсіх задаволены наш стукач: і бабла на прададзеных сарака пляшках «Сталічнай» накасіў, і ўсім аркестровым куранятам давёў, хто ў Беларускім сімфанічным аркестры гаспадар!
І вось апошні дзень турнэ: невялічкі гарадок з цацачнай ратушай, сярэднявечнай брукаванкай і добразычлівымі бюргерамі.
Увечары да стукача падыходзіць той самы валтарніст: маўляў, выпіць хочаш? У сексотавым мозгу адразу запальваецца трывожная лямпачка і прапанова нязвыклая, і гучыць яна ад надта падазронай асобы Стукач напружваецца, туманіцца поглядам і патнее, спрабуючы вызначыць сутнасць падставы. Ды супакойся, прымірэнча кажа валтарніст. Сапраўды табе вельмі ўдзячны, што не растрындзеў Вось на знак падзякі, а таксама з надзеяй, што і далей трындзець не станеш, і хачу праставіцца. Нам тут нямецкія меламаны шнапсу падагналі, дык усе нашыя ўжо спяць, а праз мяжу ўсё адно столькі не правесці. Дык чакаць у госці, ці ў чарупіну выліваць?
Па хуткім часе стукач сядзіць у гатэльным нумары дабрадзея. На стале сціплая закуска і вялікая пляшка з прыгожай налепкай. Сексот задаволена жлукціць халяўны кір, мружыцца і плямкае ад нязвыклага мацунку. Вось, што значыцца якаснае буржуйскае спіртное не тое, што нашая паскудная «Сталічная», вырабленая з нафты! Ужо толькі за адно гэтае можна савецкую ўладу ўзненавідзець!
Валтарніст падлівае госцю прыязна і добразычліва, нібы той Салеры, але ж сам адно ўдае, што таксама жлукціць.
Пляшку з прыгожай налепкай ён адшукаў у бліжэйшым смеццёвым баку. Набулькаў туды медычнага спірту, які ў нямецкіх аптэках коштам пітной вады, прытым у тым спірце падступна распусціў колькі пігулак дымедролу. Зараз гэтая падлюка вырубіцца, і тады
Але ж падлюка чамусь вырубацца не хоча. Пянее, касее, ікае і правакацыйна распавядае, як і за што ён не любіць савецкую ўладу. З шоргатам сунецца ў прыбіральню, выблёўвае меню, зноў піячыць і зноў надакучліва апавяшчае пра сваю шчырую нянавісць да СССР. Гэта ўжо не правакацыя, гэта лейтматыў. У операх Рыхарда Вагнера падобнае называецца «прынцыпам монатэматызму». А ў клінічнае псіхіятрыі «сіндромам навязлівых станаў».
Нарэшце, гаспадар не вытрымлівае і раздражняецца: маўляў, супакойся, ты не на працы! На вось, каўтані!..
Па хуткім часе валтарніст спускаецца ў фае гатэлю і на знакі нешта паказвае трамбаністу і альтыстцы. Тыя сінхронна падымаюцца і сунуцца да парце, з мэтай адцягнуць увагу. Валтарніст тым часам спрытна цягне ад ліфта непрытомнага стукача. На ганку матэрыялізуецца кантрабасіст, які пераймае цела. Прытым уся гэтая аркестровая зладжанасць відавочна сведчыць пра злосны намер і папярэднюю змову.
Неўзабаве мёртвы, як бэлька, стукач, маляўніча раскладзены на клумбе акурат насупраць паліцэйскага пастарунку. У руцэ ў яго пустая пляшка, на грудзях свежыя ваніты, а ў прамежнасці цёмная вільготная пляміна. Нацюрморт завяршае бездухоўны парнаграфічны часопіс, які бессаромна выторкваецца з адцягнутай кішэні Нараніцу сексот пакутліва расклыпвае засмяглыя вочы. Ён ляжыць у незнаёмым ложку ў такім жа незнаёмым пакоі. На вокнах краты, на сцяне нейкі плакат з надпісамі не па-нашаму. Стукач напружана факусуе зрок і з жахам вызначае першае слова: «Achtung!» Другое прачытанае слова выглядае зусім пачварна: «Polizei». І тут наш стукач разумее, што патрапіў ён няйначай, як у бункер да недабітых фашыстаў, і ратунку яму няма І сапраўды, па хуткім часе ў пакойчыку зяўяецца бландыністы гестапавец у форме з пагонамі-пляцёнкамі, як у фільмах пра вайну і немцаў. Сексот палахліва цягне голаў у плечы, бо ўжо наперад ведае, што зараз прагучыць «хэндэ хох!» і «шысэн!». Бела-русы гестапавец афіцыйна пасміхаецца, нешта гергеча і сыходзіць.
Што рабіць?!
У роце арыштанта пякельная суша, у галаве палярная ноч. Неўзабаве чарнільную цемру мазгоў працінае танюткі праменьчык спакваля набрыняе жоўцю, пагрозліва пульсуе і, нарэшце, набывае падабенства да класічнага зонаўскага пражэктара, прытым пражэктар гэты нахабна лупіць проста ў твар!..
Жыццё скончанае. Нават, калі ў палоннага і атрымаецца ў нейкі цуд збегчы з гэтага Бухенвальда, дык на Радзіме яму нічога добрага не свеціць. Дыскрэдытацыя гонару і годнасці савецкага грамадзяніна, ідэалагічная дыверсія, разгалошанне дзяржаўных таямніцаў І ніхто ані дырыжор, ані калегі з аркестра, ані нават куратар «адтуль», ніколі за яго не заступіцца!..
Тым часам ў пакойчыку зноў зяўляецца бела-русы гестапавец, але ж гэтым разам з маладой дзеўкай у цывільным.
І тут небарака не вытрымлівае У ім адбываецца некіруемая і імгненная пераналадка асобы. Ён бецца галавою аб сцяну, аблізвае гестапаўцаў на манер спаніэля і сіпіць пры гэтым, бы той падраны шланг: