І тут небарака не вытрымлівае У ім адбываецца некіруемая і імгненная пераналадка асобы. Ён бецца галавою аб сцяну, аблізвае гестапаўцаў на манер спаніэля і сіпіць пры гэтым, бы той падраны шланг:
Таварышы фашысты! Патрабую палітычнага прытулку!.. Не магу больш жыць у савецкім пекле!..
Ужо ўвечары паліцэйскі пастарунак наведваюць дырыжор і інспектар Беларускага сімфанічнага аркестра. Дырыжор шчыра шкадуе заходніх немцаў, на голаў каторых гэты падарунак зваліўся. А інспектар аркестра выказвае пажаданне пералічыць частку гастрольных ганарараў у Міністэрства культуры краінаў агрэсіўнага блоку НАТА, каб толькі больш не бачыць гэтую паганую суку ў Беларускай дзяржаўнай філармоніі
Апошнім да новаспечанага дысідэнта прыходзіць дыпламат з савецкай амбасады суворы дзядзька з класічна незапамінальным тварам і мажнымі валасатымі кулакамі.
Дык гэта сапраўды не правакацыя, а твой асэнсаваны выбар? удакладняе ён недаверліва.
Стукач ганарліва выпроствае храбціну і незалежна глядзіць наўсцяж. Так! Я ж даўно ўсім казаў, што савецкую ўладу ненавіджу. А вы, блядзі, думалі, што гэта ўсяго толькі дазволены жарт?!..
Як Уладзімір Мулявін зладзіў канцэрт для віцебскіх бамжоў
Для савецкага чалавека існаваў толькі адзін паказчык здароўя: можна яму выпіваць, ці нельга.
Кіраўнік «Песняроў» Уладзімір Мулявін быў савецкім чалавекам, і выпіваць яму забаранялася катэгарычна прынамсі, пад канец жыцця. Карера маэстра ўкладалася ў традыцыйную для ягонага часу формулу «гастроль парткантроль алкаголь». Гэтае пякельнае спалучэнне і выпаліла нутро музыкі, рыхтык бязлітасны вагнямёт святочную клумбу, так што на руінах мулявінскага арганізма буяла адно бадыллё з трамбозаў, псіхозаў ды цырозаў. Дактары дазвалялі яму хіба што любавацца пляшкамі, але ж выпіваць крый Божа!
Але маэстра сам прыспешваў свой скон. Варта было Мулявіну толькі глянуць на пляшку, як ён адразу ж пачынаў яе рэфлекторна смактаць. Ён піў усё, што траплялася на вочы: памяркоўнае піва, добрае віно, шляхотны каньяк і лютую гарэлку. Ён жлукціў зранку, удзень, увечары, а також уначы. Сітуацыю ўскладняла чарговая мулявінская жонка, якая падступна нашэптвала: ты, маўляў, геній, табе можна ўсё!
Як вынік, Мулявін няўхільна дэградаваў. Па хуткім часе ад Вялікага Песняра застаўся адно пазнавальны вобраз: вусы «падковай», глянцавая лысіна, кранальны маркотны тэнар Хранічна падпіты Муля існаваў сваім уласным жыццём, а ягоны вобраз сваім, спакваля ператвараючыся ў гэткі беларуска-савецкі брэнд, кшталту Брэсцкай крэпасці, партызанаў і трактароў. Гэты вобраз і прадстаўляў Беларусь на размаітых музычных святах аж да пачатку дваццаць першага стагоддзя.
Так было і ў 1999 годзе, падчас «Славянскага базару» у Віцебску.
Прыязджаюць Мулявіны на гэты самы базар увечары, засяляюцца ў здымную кватэру. Маэстра пасля цягніка выглядае абсцінентным хамяком: шкляныя вочкі, раскаардынаваныя рухі, затарможаная мазгавая дзейнасць. Карацей, класічная беларуская млявасць і абыякавасць.
Жонка раскладае транты і квохча: ды Валодзечка, ды табе адаспацца трэба, ды наперадзе дзень цяжкі! Што крышачку бухнуць перад сном? А вось хрэнушкі, заўтра канцэрт, зноў са сцэны звалішся! Абяцаеш не піць? То і добра! Распранайся, кладзіся і баінькі. Пяшчотна цалуе мужа ў лысіну, накрывае коўдрай і сыходзіць на экскурсію па віцебскіх буціках, прытым прадбачліва зачыняе пакой звонку на ключ. Што цалкам слушна: Валодзечка па-цёмнаму да гастранома не ўцячэ, дый сябры-лабухі, якія таксама выступаць прыехалі, не палезуць да яго з прадказальнымі прапановамі.
Шчоўкае замок, цокаюць і аддаляюцца абцасы. Мулявін падымаецца з ложка і саркастычна хмыкае: ды што, маўляў, гэтыя бабы ў мастацтве разумеюць? Напружваецца, каардынуецца, дастае з заначкі пляшку, на донцы каторае яшчэ плёхаецца грамаў сто сорак гарэлкі. Засяроджана скручвае корак, каламутным вокам аглядае інтэрер, спрактыкавана прымерваецца каўтануць проста з рыльца. Але ў апошні момант вырашае, што жлукціць у задушлівым пакоі, сярод аблушчаных шпалераў і абшарпанай мэблі, супярэчыць ягоным мастацкім перакананням. Ён чалавек творчы, яму трэба паэзія і прыгажосць, і пажадана такія, каб змяняліся калейдаскопам. І таму адзінае прыдатнае месца для эстэтнай выпіўкі перад сном гаўбец.
Маэстра накідвае на голыя плечы пінжак, суе пляшку ў кішэню і сунецца на вольнае паветра. Выпівае пад занюх, з асалодаю выдыхае і аглядае вечаровыя краявіды. З глыбокага космасу цнатліва падміргваюць зорачкі, поўня сыпле срэбным пылам на паснулыя шаты, і густое цьмянае паветра патыхае гаркавым водарам начнога квецця. Муля дбайна дасмоктвае з рыльца, аджывае і натхняецца: у жыцці, аказваецца, заўсёды знойдзецца месца для лірыкі і рамантыкі! І тут музыка вельмі дарэчна згадвае, што ў другой заначцы, здаецца, ёсць яшчэ адна пляшка са ста грамамі. А, можа, нават і са ста дваццаццю!
Штурхае дзверы гаўбца не адчыняюцца! Зноў штурхае зноў не адчыняюцца. Нервова цісне плячом. Дзверы спружыняць і не адчыняюцца. І музыка нарэшце разумее, што шпінгалет выпадкова зашчоўкнуўся, і ён апынуўся ў палоне.
Так што давядзецца стаяць на гаўбцы ажно да прыходу жонкі
А на падворку тым часам халаднее. Ад Дзвіны дзьме пранізлівым, з хмаркі крапае вільготным, голае цела ўкрываецца гурковымі пупышкамі. Палонны дробна калоціцца, інстынктыўна засоўвае рукі ў кішэні. І выпадкова знаходзіць там колькі купюраў. Рахуе і разумее, што гэтага хопіць яшчэ на адну пляшку. Тым больш, неонавая шыльда «начніка» спакусліва свеціцца ў якіхсьці ста метрах адсюль.
Перспектыва наладзіць працяг банкету грэе душу і падымае настрой. Мулкі стан недапітасці правакуе мазгавую дзейнасць. Мулявін прымяраецца, ці зможа ён злезці з гаўбца. Невысока, другі паверх усяго, але ж спускацца не дазваляюць узорст, камплекцыя і каардынацыя, а дакладней, яе адсутнасць. Карацей, тут без дабрадзея-ганца не абысціся!
Музыка напружана мружыцца ў паўцемру, выглядаючы патэнцыйных памагатых. А віцебскі двор тым часам жыве звыклым гарманальным жыццём. Гопнікі наліваюцца півам, дзеўкі спяшаюцца на блядкі, вулічны кот шчасліва храбусціць памыйным пацуком.
Ці не пад самым гаўбцом колькі смеццевых кантэйнераў, каля каторых дзелавіта корпаюцца нейкія сюррэалістычныя персанажы, якія пры больш пільным разглядзе аказваюцца бамжамі.
Алё, мужык, просіць Мулявін клышаногага мужчыну нявызначанага ўзросту. Можна цябе папрасіць да гастранома зганяць? Зараз грошы ў цыгарэтнай пачцы скіну.
Клышаногі нетаропка адкладае цэлафанавы пакет са шклатарай, лянотна задзірае голаў і прымае падкрэслена незалежную позу.
А ты хто такі, каб я для цябе па бухло ганяў? Бач працую!
Кіраўнік «Песняроў» становіцца ў найвыгаднейшым ракурсе так, каб святло з пакоя клалася яму на твар.
Хіба не пазнаў? Я заўтра на «Славянскім базары» спяваць буду, прыходзь, кантрамарку дам!..
Бомж факусуе зрок, супастаўляе мулявінскія вусы і пуза з двухсэнсоўна-крымінальным назовам галоўнага музычнага фэсту краіны і недаверліва ўдакладняе:
Міхаіл Круг?
Мулявін ад злосці ажно скрыгоча зубамі і грызе вус Добра, што яшчэ Філіпам Кіркоравым не аблаялі!
Ды ён цэлая музычная эпоха ў адной асобе! Ён сапраўдная зорка, хаця і рэліктавая, ягонымі дыскамі ўвесь гэты Віцебск замасціць можна! Яму ж, стоячы, апладавалі генеральныя сакратары, каралі і міліярдэры, у яго нават амерыканскі прэзідэнт Джымі Картар аўтограф прасіў! Ды што там нейкі Картар?! Сам Джон Ленан прызнаўся, што «Песняры» найлепшае, што ён чуў у сваім жыцці! І тут нейкі памыйны галадранец
Ды Мулявін я, Мулявін! З «Песняроў»! абурана выдыхае Мулявін. Той самы!
Як гэта Мулявін?! не дае веры бомж. Ён жа даўно памёр
Пакуль кіраўнік «Песняроў» адбудоўвае ў галаве жорсткае абвяржэнне і паўторную просьбу зганяць па бухло, пад балконам зяўяецца яшчэ адзін бомж, з агідным тварам і крымінальнымі манерамі.
Мулявін, кажаш? агрэсіўна шчэрыцца ён на гаўбец. Па-ціпу на «Славянскі базар» з таго свету прыехаў Ты што за лохаў нас трымаеш? За свой базар па-панятках адкажаш?
Дакументаў у кішэнях мулявінскага пінжаку няма. Апошняга «песняроўскага» дыска з выявай саліста таксама. Так што адказаць няма чым. Але ж абурэнне ў ягонай душы ўжо палае пажарам, і згасіць гэты пажар можна адно гарэлкай
Тым часам валацуга з крымінальнай пысай нечакана выдае вельмі слушную прапанову.
Алё, я зараз гітару табе перадам. Як збацаеш што-небудзь з «Песняроў» зганяем у краму. Як не шыбы пабем. Згодны?
Маэстра мужна глынае крыўду, ніжа плячыма і пагаджаецца. А што яму яшчэ застаецца?
Як тое ні дзіўна, але галадранцы вельмі хутка прыносяць гітару. Відавочна не «Stratocaster»: пабітая дэка, абцёрты грыф, раскудлачаныя струны Няйначай, на сметніку знайшлі. Мулявін расплятае на гаўбцы капронавы шнур для бялізны, спускае канец долу
Што вам выканаць? змрочна пытаецца ён, настройваючы інструмент.
А што хочаш, літасціва дазваляюць бамжы.
З гаўбца чуваць шоргат і стрыманы кашаль. Але ўжо праз колькі хвілінаў фіялетавае сутонне поўніцца дробным гітарным пераборам, і вечаровы двор працінае маркотны тэнар:
Бывай, абуджаная сэрцам дарагая,
Чаму так горка, не магу я зразумець
Каля смеццевых кантэйнераў робіцца нязвыкла ціха. Бамжы розных узростаў, полаў і ступеняў маргінальнасці вылазіць на святло і паглядаюць на Песняра, рыхтык дрэсіраваныя пацукі на гамельнскага флейтыста.