і футбалісты разам з аголенымі фотамадэлямі пад сталом засталіся сьведкамі першых пякельных крананьняў толькі засохлыя соплі і там, пад сталом, засталіся першыя дарослыя заляцаньні і спатнелыя далоні раскрытыя падручнікі, падрыхтаваныя да экзамэнаў шпаргалкі і вусьціш, што цябе пабачаць, калі ты рукаблудзіш, бо ў суседнім пакоі бацькі
біт
васьмібітны чалавек мае роўна восем рысаў. ён размаўляе кароткімі, вельмі кароткімі сказамі, мае адзін погляд на жыцьцё, чытае толькі кнігі пра мянтоў, ходзіць толькі адной дарогай: дом праца крама/бутэрбродная дом, пе і есьць толькі тое, што звычайна, і нічога іншага альбо новага не дадае. васьмібітны чалавек глядзіць толькі адзін тэлеканал і чытае толькі адну газэту, мае адно меркаваньне пра будову сьвету, як і шануе толькі аднаго прэзыдэнта. васьмібітны чалавек жыве ў краіне, дзе канстытуцыя і законы ўсё яшчэ захаваныя на дыскеце.
цень
старажытныя габрэі дакладна ведалі, што калі ў чалавека зьнікае цень, то жыць яму засталося ня больш за трыццаць дзён.
нас было чацьвёра, і мы зьбіраліся кожны першы дзень месяца толькі дзеля адной мэты адмерыць цені. мы прыкручвалі да швабры ліхтарык, уключалі яго і спрабавалі зрабіць так, каб на ўсіх нас аднолькава сьвяціла, каб нашыя цені з аднаго боку падоўжыліся.
мінулым разам у аднаго з нас цень быў удвая карацейшы, той адмахваўся, казаў, што мы ня так сьвецім і кпім зь яго, але мы хутка пачалі піць і забыліся на наш сьмешны рытуал.
празь месяц мы сустрэліся ўжо ўтрох, але ніхто нават і не прапанаваў ізноў памераць цені глупства ўсё гэта
тры
* * *Міхась самы нармальны й адэкватны чалавек на плянэце, з адной ненармальнай рысай: ён зьбірае пылавых трусочкаў. бывае, месяц не мяце падлогу, а потым зазірае пад ложак, а там яго ўжо чакаюць колькі мяккіх, пухнатых камячкоў, ён іх акуратна дастае, дае ім імёны й рассаджвае ў розныя месцы кватэры.
*** ёсьць штосьці дзікае ў тых, хто любіць разглядаць свой кал, ну сапраўды, раней па ўсім сьвеце выраблялі такія ўнітазы, на якіх спачатку зьбіралася ўсё, што выйшла з арганізму, а потым змывалася, цяпер, вядома, усё трапляе проста ў ваду, але засталіся яшчэ тыя кватэры, дзе ўнітазы прымушаюць цябе спачатку паглядзець на гэты сумнеўны цуд, а ўжо потым зь ім разьвітацца.
*** я ня думаю, што гатовы пра гэта гутарыць, я шмат пішу, але ніводнага разу не закрануў вайну між Украінай і Расеяй, і гэта таму, што я баюся даведацца, што на гэты конт думаюць мае сябры й сваякі, бо я ўпэўнены мне давядзецца рэзаць процьму нітак, якія даўно ўжо нас усіх зьвязалі.
але каму патрэбны швэдар адносінаў зь дзіркамі й трыкалёрнымі заплаткамі?
замкнёнасьць
калісьці я працаваў з тэкстамі цягам гадзінаў, плённа, безь перапынкаў, ня меў іншай працы, акрамя літаратурнай, і бачыў, што ўсё заканчваецца, яшчэ колькі месяцаў і мне трэба будзе вяртацца да рэальнасьці, і я разважаў, што, калі б мне далі дватры гады проста спакойна пісаць, я б далёка пайшоў. абектыўна: мне хапіла шасьці месяцаў, каб падрыхтаваць падмуркі адразу трох кніг, якія пазьней будуць напісаныя.
калі я вучыўся ў вну, разам зь сябрам мы марылі аб тым, каб апынуцца ў зачыненым пакоі альбо, што не істотна, аднапакаёўцы: ёсьць вялікая бібліятэка, кухня, ванны пакой, раз на тыдзень табе прыносяць ежу, няма інтэрнэту і тэлевізара, ёсьць лэптоп, каб пісаць, і калекцыя фільмаў самых каштоўных для цябе рэжысэраў. плян такі не выходзячы з кватэры, пакоя альбо дому, на працягу года пісаць і па выніку ацаніць свае здольнасьці.
і ў мяне было шэсьць месяцаў, амаль зьдзяйсьненьне мары, і тады, за мяжою, я пабачыў, што здольны сам сябе ўражваць.
цяпер у мяне такія ж самыя задачы маёнтак, далячынь, гарод, наліўкі, прырода, але пакуль што роўна палова мяне адсутнічае, працуе недзе далёка, ня можа проста так усё кінуць і жыць за кошт творчасьці, бо тут гэта галодная сьмерць.
мова
што прымушае творцу пісаць на мове, якую ведае абсалютная меншасьць?.. возьмем, да прыкладу, Шалом-Алейхема альбо Мойхер-Сфорыма, якія пісалі на ідыш, альбо нават зьвернемся да беларускай мовы, бо ў любым з выпадкаў ідыш і беларуская маюць аднолькавую прапіску гэтае жаданьне ўзбагаціць культуру той ці іншай краіны праз стварэньне мастацкай адзінкі. гэтая шчырая ўпартасьць, якой ня знойдзеш сярод швайцарскіх літаратараў, якія жывуць у атачэньні чатырох дзяржаўных моваў і карыстаюцца толькі нямецкай, каб абхапіць як мага шырэйшую аўдыторыю чытачоў.
вось сапраўды пытаньне для творцы: ты хочаш падтрымаць сваю культуру альбо як мага хутчэй і вышэй узьляцець на алімп бэстсэлераў? ты хочаш, як некаторыя мастакі, пісаць толькі паводле сваёй задумы і, нікуды не сьпяшаючыся, гнуць сваю лінію да той пары, пакуль яна нарэшце не прабе ўсе магчымыя і немагчымыя кардоны, альбо ўзяць сваю карціну, стаць на яе нагамі і чакаць на беразе акіяну патрэбную хвалю ангажэмэнту?
я сам, карыстаючыся толькі беларускаю, часта сутыкаюся з пытаньнем: «а чаму па-беларуску?» на што коратка адказваю, шалёна паглядаючы на апанэнта: «а дзе я, блядзь, па тваім разуменьні, жыву?!»
юнівэрсафоб
большасьць расейцаў (і, як высьвятляецца, ня толькі: нейкія там партыі ў Гішпаніі, чачэнцы, палова беларускага насельніцтва, Ангела Мэркель і г.д.) шчыра падтрымліваюць і «крымнаш», і «данбас», і хуй яго ведае, куды іх яшчэ накіруе ўласнае жаданьне падрачыць і кончыць
я прапаную называць гэты кантынгент людзей лайтова юнівэрсафобамі. гэта такія людзі, якія замкнёныя ва ўласнай геаграфіі, з буйным імпэтам заваёўніцтва, хворыя на імпэрыялізм і абагульненьне, яны ніколі не супакояцца, нават калі прайграюць вайну, таму што ўсё перавернуць, і калі не ахвярамі сьвятымі стануцца, дык «праўда» заўсёды будзе на іх баку, бо так паведамяць па іхніх галоўных СМІ!
сны
Юнг шмат разоў патрабаваў, каб Фройд распавёў яму свае сны, але той заўсёды адмаўляўся, бо не хацеў, каб Юнг даведаўся пра ягоны сьвет штосьці большае, ніж ён сам жадае. але я ня Фройд у маім жыцьці была процьма разнастайных сноў, каляровых і чорна-белых, вусьцішных, сумных, эратычных і рамантычных але толькі два сны, якія я бачыў, засталіся для мяне самымі запамінальнымі на дробязі, на ўзроўні якасьці HD.
першы сон, альбо, хутчэй, сьненьне, было каля дваццаці год таму, я стаяў у цемры і ня мог сказаць, дзе знаходжуся, я ня мог удакладніць гэта нават крананьнямі, бо паўсюль была прастора і цемра, але нагамі я адчуваў зямлю, падлогу, нешта цьвёрдае, я спрабаваў крочыць, але здавалася, што я хаджу на адным месцы. і вось я чую прыемнае казытаньне, у маё правае вуха хтосьці дыхае і шэпча штосьці, але я не магу разабраць, што мне шэпчуць, прыслухоўваюся і, хутчэй, здагадваюся: «ідзі са мною, ідзі, пайшлі, хутчэй, ну?!» а мне неяк няўтульна, холадна і горача адначасова, і я разумею, што варта адмовіцца, няма ніякага жаданьня ісьці, і тут у маёй галаве яскрава і рэалістычна зьяўляецца адказ: «я нікуды не пайду, бо я тут для іншага і жыць буду для іншай справы». і раптам перада мною рассоўваецца цяжкая заслона і перад вачыма чырвань, полымя, бяз жару, але такое рэзкае ў цемры, я засланяюся рукамі, заплюшчваю вочы і прачынаюся, яшчэ гадзіну ляжу ў прыцемках і не разумею, што гэта было і каму я адмовіў. і мне дзесяць год, і я занадта малы, каб запамінаць такія сны.
і вось другі сон, які я сьніў літаральна днямі, і гэты сон не ідзе ні ў якое параўнаньне зь першым. вось я ў лесе, перада мною сьнег, ён вельмі хутка растае, і вонкі падымаецца зялёная трава, аточаная пралескамі, і я праводжу далонямі, зьлёгку кранаючыся талага сьнегу, і ён зьнікае, і далоні казычуць расьлінкі, і я бачу промні сонца, я крочу сьцяжынкаю да невялікай палянкі, азіраюся, вось у зеляніне поўзаюць вужыкі, зайцы паўсюль, і яны так блізка ад мяне, што аднаго зь іх мне ўдаецца пагладзіць. вось я бачу, як побач са мною прабягаюць лісы, і мне так радасна, я ўголас сьмяюся, дзіву даюся, і я неверагодна шчасьлівы, і мне быццам бы дзесяць год, і ўсё так натуральна, і проста, і цудоўна, і птушкі навокал, і матылькі, і я вельмі хачу падзяліцца тым, што бачу і адчуваю, са сваёю каханаю, я яе клічу нейкім дзіцячым голасам, я ведаю яна недзе побач, хутка падыдзе, я хвалююся, каб яна пасьпела прыйсьці і ўсё гэта пабачыць, і вось я яе бачу, яна ідзе ў адлегласьці дзесяці крокаў ад мяне, і я крычу ёй, паказваючы пальцам на шэрага зайчыка: «паглядзі! паглядзі! гэта тут жыве Бог!» і прачынаюся самым шчасьлівым на сьвеце чалавекам, і бачу побач яе, і шэры сьвет з вакна, якое расчынена і дзьме вільготным ветрам, і тут раптам як грымне залева.
пляншэтнік
Міхась зь дзяцінства быў вялікім аматарам кніг, ён зьбіраў сваю адмысловую бібліятэку, калекцыянаваў кнігі сэрыямі і меў такіх самых сяброў, каб было пра што пагутарыць, чым абмяняцца, але аднойчы, калі яму споўнілася дваццаць тры, ён, доўга вагаючыся, усё-ткі вырашыў набыць сабе пляншэтнік, каб адразу шмат кніг з сабою насіць, сядзець у анлайнбібліятэках, пісаць на лайвліб рэцэнзіі.