Раніцай Кайлюс гатаваў падедак, а Зелба выцягваў з прыбудовы рыштунак лябёдку, санкі, трасы з крукамі, ледаруб і бэнзапілу.
Кожны думаў пра тое, на колькі ім удасца прасунуцца ў пачатай справе, пакуль не абявіцца доктар Блюм тады ўсё імі задуманае страціць сэнс. Але доктар Блюм не абяўляўся. Гэта натхняла іх. І досьвіткам, натхнёныя, яны рушылі да ракі.
Пакуль дайшлі з санкамі, лябёдкай ды іншым рыштункам, над супрацьлеглым берагам пачало ўзыходзіць незвычайнае мякка-ружовае сонца. Моцны мароз паддаваў жаўнерам імпэту.
Русалка паказалася ім пад высьлізганым іхнымі каленямі і локцямі лёдам. Яна была ўсё такая ж лёгкая і жаданая. На хвіліну яны спыніліся ў здранцьвеньні, дакладна гэтак, як тады, упершыню.
І тут зараўла ў руках Зелбы бэнзапіла, зацёхкаў Кайлюсаў ледаруб.
На тле ружовага сонца, што фарбавала ў свой колер усё навакольле, двое мужчынаў у нягнуткіх вайсковых бушлатах улягалі на рачной паверхні, занятыя цяжкай працай. Сцэна цягнулася доўга, але, калі б некаму выпала назіраць яе, ён бы ня здолеў адвесьці вачэй, так гэта ўсё было дзіўна. Заставалася толькі ўявіць сабе музыку велічную і сьцьвярджальную, з далёкай трывожнай нотай.
Яны не абмяркоўвалі, што й як рабіць, хоць рабілі кожны сваё і паміжсобку зладжана. Гэта цалкам зразумела, калі ведаеш, што яны ўсё робяць разам ужо сто гадоў.
Зелба абпілоўваў лёд вакол русалкі, а Кайлюс выдзёўбваў лункі з бакоў. Калі Зелба закончыў, Кайлюс яшчэ выбіваў чацьвертую лунку, і Зелба пачаў ладкаваць крукі ў гатовыя тры.
Ружовае сонца асьвятліла іх поўным сьвятлом, калі Зелба налёг на пэдаль лябёдкі, і прастакутная брыліна лёду з русалкай пачала аддзяляцца ад паверхні ракі.
Яна павольна ўздымалася ўгару, і бракавала толькі анёлаў, якія б уструбілі ейны прыход. Але, можа, гэта й былі анёлы, а не сама рака, якая ўзвыла ўсім сваім целам, чапляючыся за тую брыліну з апошняе моцы.
Тут жаўнеры ўпершыню загаварылі міжсобку.
Ці чуеш музыку, Кайлюс? спытаўся Зелба, і на вуснах ягоных зьявілася ўсьмешка.
Сьмяяўся і Кайлюс хто яшчэ бачыў яго такім?
Я чую, чую музыку!
Фантастычная сымфонія ружовага сонца захапіла ўсё навакольле засьнежаныя лясы, палі, рэчку і нават чэзлую траву, што сям-там пракідалася з-пад сьнегу. Усё трымцела! Гэтую музыку можна было ня толькі чуць і бачыць, але й адчуваць яе дотык і ўдыхаць яе разам з марозам.
* * *Валаклі глыбу ў свой сылікатны дом вельмі цяжка. Забылі і пра ружовы сьвітанак, і пра музыку. Сьцяўшы зубы, цягнулі лядовы груз, ня ведаючы, навошта і дзеля чаго. Дакладней, Кайлюс цягнуў, а Зелба штурхаў. Колькі было вагі ў тым лёдзе, не задумляліся. Ня згадвалі і пра доктара Блюма, які кожны момант мог спыніць хаду іхнага прадпрыемства. Бо ведалі штосьці яны робяць насуперак, бо ад пачатку ўсё гэта прыдумалі самі: давалачы брыліну зь Ляляй да пастарунку. І толькі тут заўважылі, што на дарогу ім спатрэбіўся цэлы дзень.
У будынку яны ўсьцягнулі свой груз на стол. Ні слова ня мовячы, напалілі печку узьнялі тэмпэратуру, а пад сталом зрабілі сьцёк для вады, якую вёдрамі выносілі за парог.
Доўга ці каротка тое цягнулася, але вада сышла, пакінуўшы на стале бяздухае цела русалкі, якая ад таго ня страціла ані сваёй прывабнасьці, ані ўсьмешкі.
Кайлюс дастаў з аптэчкі той на скрайні выпадак чып, далучыў яго да рукі Прынцэсы, і тая ажыла.
Доктар Блюм, доктар Блюм, круцілася ў галаве ў Зелбы, гэта ж доктараў чып Што з намі будзе?
Ну, пакуль нічога такога ня сталася, апроч таго, што бывае з чалавекам, калі яму да рукі далучаюць чып. Ляля і сапраўды ажыла, села, агледзелася і сказала (пытаньне, адказу на якое патрабаваў чып: як табе?):
Мне добра Няўжо скончыўся ўвесь гэты кашмар? Чаго гледзіце? У вас тут цёпла, і я хачу есьці.
Э-э-э, азваліся Кайлюс і Зелба, у нас цэлая рандэля кашы з тушанінай!
І што? спыталася яна роблена-няшчасна, можна папрасіць?
Ясна! Абодва жаўнеры кінуліся да рандэлі калі ласка!
А ты хто? спыталіся пры тым у адзін голас.
Бачна было, што пытаньне яе азадачыла, але, шукаючы выйсьця, яна зірнула на бушлаты шарагоўцаў на вешаку і знайшла адказ:
Я жанчына.
Гэтага было дастаткова, каб Кайлюс і Зелба здаволілі сваю цікаўнасьць, толькі б ведаць цяпер, што зь ёю, жанчынаю, рабіць?
Жаўнеры цешыліся зь ейнага хараства, пры тым разумеючы, што ўся сытуацыя знаходзіцца пад кантролем доктара Блюма. Але той пакуль што ня ўмешваўся. Яны ўжо зрабілі нямала дзеяньняў насуперак ягоным настаўленьням. Ім нават хочацца рабіць нешта насуперак яшчэ, далей. Вось яна, іхная Ляля Прынцэса, перад імі. І што ж?
А вы, відаць, салдацікі, у гэтым сэнсе заклапочаныя? працягвала знаёмства русалка.
Мы Кайлюс і Зелба ахоўнікі вайсковага стрэльбішча, сказаў Кайлюс. Мы заўсёды гатовыя, калі агароджу прарве лось і запнуўся.
А як цябе завуць? раптам знайшоўся Зелба.
* * *Маё імя Зоя.
Зоя, прамовіў Зелба.
Зоя, прамовіў Кайлюс.
Увогуле русалак у гэтым краі ніколі ня клікалі Зоямі. Называлі Сафійкамі або Зосямі. Але гэта было сто гадоў таму.
Каторая цяпер гадзіна? раптам спыталася Зоя.
Самая поўнач, адказаў Кайлюс.
Стагодзьдзе нашага прызыву, сказаў Зелба.
Зоя задумалася на хвілю, саскочыла на падлогу і стала марудна хадзіць па пакоі, разглядаючы рэчы вакол. Асабліва яе ўвагу прыцягнулі бушлаты.
Я памятаю свой апошні дзень нараджэньня, сказала яна. Да нас дадому прыйшлі сябры. Было так дзіўна! Усе чамусьці прынесьлі кавуны. Мы абядаліся кавунамі. Потым гулялі па горадзе. Але штосьці павінна было адбыцца. Проста ў паветры вісела чаканьне нейкіх перамен. І было трывожна. Бо паўсюль мы сустракалі жаўнераў у гэткай вось форме. На тварах у іх не было ні радасьці, ні страху, ні жаданьняў Амаль як у вас. Вы хочаце сказаць, што прамінула сто гадоў? Але ж я не зьмянілася.
Вы добра захаваліся ў рачным лёдзе, Зелба нават і не заўважыў, што перайшоў зь ёю на вы, бо сам сабе падумаў: гэта доктар Блюм цябе так захаваў.
Кіно нейкае, выгукнула Зоя. Так не бывае. Вы звычайныя жаўнеры ў звычайных бушлатах і каша ў вас звычайная.
А як ты патрапіла пад лёд?
Зоя няўцямна паглядзела на Кайлюса, бо ягонае пытаньне гучала цалкам сурёзна бязь ценю жарту.
Ну, мы знайшлі цябе ў зьледзянелай рацэ, прыцягнулі сюды і ажывілі.
Ажывілі паўтарыла Зоя. Як?
Мы маем адмысловы чып, сказаў Кайлюс. Праўда, ён прызначаны на тое, калі нешта здарыцца з адным з нас.
Мы парушылі рэглямэнт, з гонарам сказаў Зелба, але зараз сумеўся, пайшлі супраць волі доктара Блюма.
Доктар Блюм паўтарыла Зоя. Сто гадоў ажывілі І гэта ня сон?
Не, гэта ня сон, сказаў Кайлюс.
Здаецца, што я нешта згадваю, але я думала, што гэта проста сон, нейкі дурны кашмар
* * *Наша звычайнае жыцьцё складалася пераважна з мэдыйнай прасторы: тэлевізія, кіно, інтэрнэт, глянцавыя часопісы з каляровымі газэтамі, мабільнікі з тэлекамэрамі мноства падзеяў і жарсьцяў, але колькі сярод іх было нашых уласных? Няшмат. Некаторыя нават цалкам занурыліся ў гэтую прастору і па-за ёю ня мелі нічога і нікога. Такія дзялы. Нават у газэтах сталі пісаць, што мы зашмат аддаем увагі ўсялякім мэдыйным зоркам ды іхнаму жыцьцю. Але нічога не зьмянялася. Абсалютна. Пакуль аднойчы раптам ня скончылася ўсё. Як усё адно нехта адключыў ток. І ўсе нашы прылады радасьці згасьлі. Нават ня ведаю, што гэта было ці то крызыс, ці то вайна, ці падзеньне мэтэарыта. Проста зьнікла сьвятло. Уяўляеце? Ты ўвесь час жывеш у мэдыйнай прасторы і думаеш, як шмат усяго на сьвеце ёсьць, а тут бац! і нічога няма. Толькі ты сам-адзін. Ну й вялікае мноства такіх самых, як ты.
Мы ўсе апынуліся ў нейкіх транзытных пунктах. Гэта было так брыдка! А якраз пачыналася зіма. Казалі, што гэта глябальнае пацяпленьне, але выйшла наадварот абледзяненьне. Апошнім часам, здаецца, усё, што ні прадказвалі, выходзіла наадварот.
Ну вось. У нашым транзытным пункце было нацеплена аж занадта, амаль як у вас тут. А сам пункт быў звычайным шпіталём з калідорамі і палатамі, дзе сьмярдзела лекамі. Там я й пабачыла доктара Блюма. Гэта праўда ня сон?
Не, ня сон, у адзін голас прамовілі Кайлюс і Зелба.
Ня сон паўтарыла Зоя і працягвала. Але чамусьці доктара таго звалі Заяц. Доктар Заяц. Хоць усе неяк ведалі, што ён Блюм.
Мяне ўразіла, што доктар Заяц насамрэч быў мядзьведзем. У яго на плячах была драўляная мядзьведжая галава, невялікая такая, пафарбаваная чорным бляскам.
Гэта Блюм, разам выгукнулі Кайлюс і Зелба.
Ну вось. Мядзьведжая галава, белы халат І адна нага ў яго была касьцяная, не згіналася, таму ён хадзіў з палкай, кульгаючы. Ён ніколі нічога не казаў і быў вельмі суворы. Здаецца, ён і зьвяртаўся да іншых толькі гэтай сваёй кульбай тыцкае ёй, штурхае або бе. Гэта быў страшны сон
Доктар Блюм мутант, сказаў Зелба. Адзін зь першых мутантаў, ня вельмі ўдалы, але ўсё адно больш дасканалы, чым людзі.