А я вашым падданым?
Не здагадаўся. Маім улюбёным пісьменнікам. Я мяркую, разам нам не будзе сумна. Будзем сустракацца вось тут, ля каміна. Ты кажаш, Вечнасць гэта адсутнасць часу. А што ў такім разе смерць? Мой знаёмы філосаф лічыў, што смерць нішто, але што мы, ну там, будзем адчуваць гэтае нішто. Карацей кажучы, ты згодны.
Кароль глынуў віна і загадаў падаваць дэсерт. Пахолак з абліччам шпалернага героя нячутна выйшаў.
Ваша вялікасць загаварыў пісьменнік, нічым не выяўляючы згоды.
Кароль папераджальна падняў руку.
Больш ні слова! З твайго дазволу я на хвілінку адлучуся. Улічы яшчэ тую акалічнасць, што найвышэйшая дзяржаўная ўзнагарода дасць табе магчымасць выдаць свае кнігі.
Калі дзверы за манархам зачыніліся, пісьменнік цераз стол паслаў жанчыне красамоўны позірк, у якім адбівалася цэлая гама эмоцыяў ад непрыхаванага захаплення да спадзявання на параду.
Жаравалосая неяк няпэўна пахітала галавою, што можна было трактаваць і як засцярогу, і як заахвочванне. Пасля гэтага маўклівага дыялога пісьменнік падняўся і, зрабіўшы некалькі крокаў, працягнуў ёй сваю візітоўку.
Як вас завуць?
Ён хацеў сказаць штосьці яшчэ, але жанчына прыклала палец да вуснаў і, хутка схаваўшы візітоўку, паказала пісьменніку вачыма на ягонае крэсла. Той ледзьве паспеў сесці і ўзяць у рукі келіх, як у дзвярах зявіўся гаспадар.
А вось і я! весела абвясціў ён, памахваючы мабільным тэлефонам. Вы тут не сумавалі? Як справядліва казалі ў часы Тамаша Аквінскага, а таксама і значна пазней, solus cum sola non cogіtabuntur orare «Pater noster» (Застаўшыся сам-насам, ён і яна не будуць чытаць «Ойча наш»). Хоць вы мяне зарэжце, люблю лаціну. Яснасць думкі, чаканнасць фразы А дзе, дарэчы, наш дэсерт?
Расчырванелы пахолак, намагаючыся не сустрэцца вачыма з гаспадаром, паставіў на стол садавіну і высокія крышталёвыя вазачкі з узбітымі вяршкамі.
Пайшоў прэч! загадаў кароль. На кухню!
Ён уладкаваўся ў крэсле, зрабіў добры глыток віна і працягваў, нібыта і не пакідаў залі:
Той філосаф, з якім мы абмяркоўвалі праблемы жыцця і смерці, чамусьці лічыў, што смерць субстанцыя сіняга колеру. А бывала, ён наогул пачынаў гаварыць гатовымі афарызмамі. Як гэта?.. Нават перапраўляючыся цераз Стыкс, людзі баяцца патануць. Нядрэнна, га? А ты, пісьменнік, не баяўся б, праўда?
Што вы хочаце гэтым сказаць, ваша вялікасць?
Пісьменнік не мог не бачыць, што ўсё аблічча жаравалосай выяўляла трывогу.
Ды так, успомнілася Аднойчы ён пайшоў з сябрам у лазню Цікава, да чаго гэта на ноч успамінаюцца філосафы
Кароль яшчэ раз адпіў з келіха і без прыкметнай сувязі з папярэднім прамовіў:
Часам трэба стаць Кантам дзеля бюста якой-небудзь бландзінкі. Альбо Гегелем дзеля дупці якой-небудзь брунеткі.
Наступныя словы таксама сведчылі, што думка манарха рухалася пакручастым і цяжка-вытлумачальным шляхам.
Скажы, пісьменнік, у цябе ёсць жонка?
На жаль
На жаль, ёсць ці, на жаль, няма?
Мне ўзгадваецца старая сентэнцыя. Дрэнная жонка не прычына філасофіі. Дрэнная жонка яе вынік. У мяне жонкі ніколі не было. Магчыма, таму, што я не філосаф.
А як наконт дзяцей? Дзеці ў цябе ёсць?
Напэўна, ёсць.
Ах ты, стары сатыр! ухвальна зарагатаў кароль. Як гэта пісаў хтосьці з вашае братыі: ведае дам і верыць у іх прызначэнне. І адразу, зноў парушаючы логіку размовы, пацікавіўся: А ты выпадкова не заходзіў па дарозе сюды ў WC?
Як мне памятаецца, не, адказаў пісьменнік. Ён кінуў позірк на жанчыну і, заўважыўшы ў яе вачах вясёлыя агеньчыкі, заахвочана прадоўжыў:
А што, ваша вялікасць, там захоўваюцца нейкія дзяржаўныя таямніцы?
Там зявілася налепка. Уяві, што ты сеў на ачко, узняў вочы, а насупраць твой партрэт з ідыёцкім надпісам: «Рукі прэч ад нашых дзяцей!» Пляваць я хацеў на іхніх дзяцей!
Кароль асушыў келіх, не прапаноўваючы зрабіць гэта і пісьменніку, але той самахоць узяў гаспадара за прыклад. Пасля пэўнай расслабленасці з жартоўнаю, як здавалася, пікіроўкаю атмасфера за сталом відочна змянілася, што пацвердзіў і голас караля, які, не ўважаючы на выпітае, загучаў зусім цвяроза цвёрда і нават жорстка.
Значыцца, так. Рады паведаміць, што ў цябе зявіўся чытач. Я папрасіў шэфа бяспекі зірнуць, што ты там папісваў у стол. З гэтага вынікае, прынамсі, адно: фармальную прычыну тваіх сумневаў мы ліквідавалі. Прапаную тост за твайго чытача і твой ордэн!
Жанчына цалкам ператварылася ў слых.
Тым часам пісьменнік ані не сумеўся, а, наадварот, выглядаў нават чымсьці задаволеным.
Магу прыняць прапанову толькі часткова.
Кароль ускінуў вочы і затрымаў келіх каля вуснаў.
Я прадбачыў такое развіццё падзеяў, ваша вялікасць. У гэты момант маe рукапісы ўжо за мяжой. пісьменнік можа не мець чытача, але мець адданага сябра.
О! Адданы сябар гэта бясцэнны капітал, іранічна прамовіў манарх. А ты, бачу, непапраўны аптыміст.
Ваша вялікасць, уся розніца паміж аптымістам і песімістам палягае ў прапанаванай імі даце канца свету.
Няблага сказана. Зрэшты, гэта не мяняе сутнасці справы. Калі твае рукапісы сапраўды за мяжой, значыць, у цябе зявіўся замежны чытач. Тым лепей. Выдатнае пацверджанне поспехаў айчыннай літаратуры. Я падпішу ўказ пра тваё узнагароджанне сёння ж.
Пісьменнік па-ранейшаму выглядаў спакойным. Хваляванне выдавалі толькі крыху больш звычайнага падціснутыя вусны. Ён, відаць, зразумеў, што час для жартаў вычарпаны.
Але я магу не зявіцца на цырымонію ганаравання. Будзе скандал.
А мне да фені. Ды ніякага скандалу і не будзе. Наша газета надрукуе ўказ і паведамленне, што ордэн уручаны непасрэдна ў палацы. У цёплай, амаль сямейнай абстаноўцы. Ты сказаў спіч з падзякаю ўраду і асабіста каралю за клопат пра нацыянальную літаратуру. Mundus vult decіpі, ergo decіpіatur. Свет хоча быць падманутым, дык няхай падманваецца. Пра тое, што не паспеў я выйсці адліць, як тыпачаў не без узаемнасьці клеіць маю жанчыну, я загадаю не пісаць
Келіх у руках у жаравалосай затрымцеў, і колькі кропляў праліліся на белы настольнік, стварыўшы на ім мудрагелісты відарыс, што нагадваў нейкае знаёмае сузоре.
Вось яна, удзячнасць падданых! з удаванай скрухаю прамовіў кароль. Я лічыў яе найлепшым доказам таго, што жанчыны маёй краіны найпрыгажэйшыя ў свеце. Яе вейкі былі для мяне крыламі вачэй, а вусны сцежкаю ў Эдэм. Я называў яе ўвасабленнем жаноцкасці і вернасці. Аказалася ж, што па сумяшчальніцтве гэта ўвасабленне здрады. Падыдзі сюды
Жаравалосая прыгажуня наблізілася да манарха, аднак спынілася за плячыма ў пісьменніка.
Але кароль як быццам ужо забыўся пра яе існаванне. Ён пакалупаўся срэбнай лыжачкай у вазачцы з вяршкамі і загаварыў пра іншае:
Ты не ўлічыў аднаго, пісьменнік. Калі я казаў пра вашае падабенства з каралямі, я ані не крывіў душой. Але мы, каралі, маем справу з рэальнымі людзьмі. А вы, пісьменнікі, з народжанымі вашай фантазіяй фантомамі. А нейкі ёлуп яшчэ назваў вас інжынерамі чалавечых душаў. Гэта мы інжынеры чалавечых душаў. Было забаўна назіраць, як ты намагаешся выслізнуць Але я высакародны і літасцівы манарх. Апрача ордэна я ўзнагароджваю цябе яшчэ і гэтай жанчынаю. Забярэш яе з сабой. У жылах у яе продкаў не было блакітнае крыві, але трахаецца яна як каралева. А калі згадаць нашу нябожчыцу каралеву, кароль тэатральна ўзвёў вочы ўгору, то непараўнальна лепей
Пісьменнік падняўся.
Я не дазволю казаць пра жанчыну ў такім тоне!
Спакойна, пісьменнік, стомлена прамовіў кароль. Ты ж не хочаш, каб заўтра ў сталічнай каналізацыі знайшлі свежанькі труп маладой прыгажуні. Пагатоў калі яна трахаецца як каралева, з відочным задавальненнем паўтарыў ён. Вось бачыш, не хочаш. І я цябе разумею. Такія экземпляры наш нацыянальны скарб.
Жанчына прыціснулася да пісьменніка. Той абняў яе за дрыготкія адкрытыя плечы.
Мне няма чаго сказаць вам, ваша вялікасць. Апрача таго, што Вы ведаеце, кнігі, як і дзеці, нараджаюцца ў пісьменнікаў ад жанчын. Мы можам ісці?
Ідзі і памятай, што ты як адзіны наш пісьменнік і адзіны кавалер ордэна Белай Мышы, заўсёды пад маёй апекаю і абаронай.
А яна? пісьменнік узяў жанчыну за руку.
А яна пад тваёй. Ты ж моцны. У нечым ты амаль роўны каралю. Але ёсць і розніца. Кароль можа паклапаціцца пра пісьменніка лепей, чым пісьменнік пра караля. Ты памятаеш, што адказаў гішпанскі кароль на пытанне французскага калегі пра тое, як маецца Сервантэс?.. Ідзіце з Богам.
Застаўшыся адзін, манарх з хвіліну пасядзеў у задуменні, потым са смакам зеў персік і выклікаў да сябе шэфа службы бяспекі.
Чалавек з абліччам сямейнага доктара-эпікурэйца ўжо чакаў за дзвярыма. Ён паставіў каля каміна дзве скураныя валізкі, выцягнуў нататнік і падрыхтаваўся да нечарговага даклада, ды кароль рухам рукі спыніў яго.
Пісьменнік жыве адзін?