Для жыхароў горада тым летам мой пламбір быў сапраўды настальгічным «back in the USSR». У спякотныя сонечныя дні ні я, ні мой апарат не паспявалі перавесці дых і адпачыць: чэргі не заканчваліся да самага вечара. Усім хацелася асвяжыцца, і кожны пры гэтым лічыў сваім абавязкам запытаць у мяне, што ўваходзіць у склад пламбіру, які ёсць асартымент (а паколькі мой пламбір быў толькі аднаго віду ванільны пыталі, чаму асартыменту няма), чаму я накручваю такі кошт, а яшчэ нагадвалі, што ў мінскім «МакДональдсе» вафельныя ражкі ў пламбіры нашмат смачнейшыя, чым у мяне. Кожны вечар я гаўкала на людзей.
Дажджлівыя дні ў апошні летні месяц здараліся даволі часта. Калі шэфу трапляўся на вочы варты даверу прагноз надвор я, ён загадзя папярэджваў мяне, што заўтра на працу не трэба. Калі ж прагноз даверу не выклікаў ці аказваўся падманам, мне даводзілася дзень мерзнуць у сваёй палатцы, пакуль шэф не зробіць ласку адпусціць дадому. Адзін з такіх дзён запомніўся мне асабліва яскрава. Звечара абяцалі сонейка, але ранкам неба зацягнула хмарамі, пайшоў лівень, і асабіста я цудоўна разумела, што выручкі ў мяне не будзе. Шэф спадзяваўся на іншае. Карацей, сяджу я ў гэтай палатцы, трасе мяне, як кляновы ліст, з носа цячэ, бы з дзіравай бочкі. І галоўнае, што вакол ні душы.
Увогуле я люблю дождж. Людзі бягуць ад яго, нацягваюць капелюшы ледзь не да носа, хаваюцца пад парасоны, а я так не ўмею. Не магу. Бегчы ад таго, што, магчыма, ёсць самым жывым на зямлі. Каб не намокнуць ці не захварэць. А навошта? Можа быць, гэта апошні дождж, які я бачу ў гэтым жыцці Шкадаваць потым, што хавалася, як усе?
Калі я была маленькая, бабуля гаварыла мне, што вялізныя бурбалкі на вадзе азначаюць, што дождж хутка скончыцца. У маім выпадку заканчвацца дождж, відавочна, не збіраўся. Напэўна, я б падхапіла запаленне лёгкіх, калі б не хлопец, які працаваў побач у краме электроннай тэхнікі. Мы пазнаёміліся з ім выпадкова, ён прыйшоў аднойчы пад канец працоўнага дня пачаставацца марозівам, пра якое ўсе вушы яму прагудзелі калегі. Я была стомленая, вельмі хацелася дадому, народу ўжо амаль не было, а тут ён! Падаўся мне нейкім страшным барадатым двухметровым дзядзькам, які забыўся на свой рост і час ад часу, пакуль я яму ўсміхалася і загаворвала зубы, чапляўся галавою аб дах палаткі. Яна прыйшлася яму не па росце.
Зайшоў адзін раз, другі, трэці. Потым, як кажуць у народзе, праходу не даваў. Дык вось у той дзень гэты хлопчык (як выявілася, яму ўсяго 24 гады было) прынёс мне спачатку сваю куртку, бо мая так і не паспела высахнуць ад раніцы, а потым яшчэ вялізны кубак кавы, якую мне ўжываць нельга. І не таму, што кава шкодная.
Я шчыра зайздрошчу тым людзям, якія могуць сабе яе дазволіць. Я не магу. Мне даводзіцца выбіраць: спакой і зялёная гарбата (якую я таксама люблю) ці кава і сардэчны прыступ.
Але тады мне было ўсё роўна, што можа здарыцца потым. Хацелася сагрэцца як мага хутчэй і што крывіць душой? адчуць на вуснах гэты спакуслівы смак. Я глытала гарачую каву, якая апякала мне вусны. І было балюча-балюча, але прыемна, горка і соладка. Салёна. Я маю дурную звычку кусаць вусны, калі баліць сэрца ці калі я аб нечым задумваюся. Яны амаль ніколі ў мяне не зажываюць. Часам гэта аддае мазахізмам.
Дождж ліў як з вядра. Я сядзела пад пахмурным шэрым небам з кубкам кавы ў руках. У тую хвіліну так многа супярэчлівых думак адначасова праносілася ў маёй галаве: аб тым, што такія моманты абавязкова трэба дзяліць з кімсьці, і што адзінота ўсё-такі часам бывае лепш, калі ты адзін на адзін з дажджом і кавай разважаеш, дзе заканчваецца жыццё і пачынаецца смерць. Што зараз прамінае адзін з самых цудоўных момантаў жыцця, які больш ніколі не вернецца, і што вечнасці не існуе.
Я рэдка ўспамінаю той дзень. Гэтак жа рэдка, напэўна, дастаюць старыя фотаздымкі, каб успаміны не сціраліся з памяці. Незвычайна тое, што нічога важнага для мяне тады не было, а ён стаў адным з самых запамінальных дзён майго жыцця. Унутры не сціхае хваляванне, быццам зараз я павінна спаткацца з далёкім сябрам, якога не бачыла шмат гадоў.
Горад сустрэў мяне пахмурна і няветліва. Ужо на аўтобусным прыпынку я ўбачыла знаёмыя твары. Яны захоўваліся невядома дзе ў маёй памяці, я не ведала гэтых людзей, але дзесьці мы сутыкаліся, і яны пакінулі свой след у маіх успамінах. Гэта адна з галоўных адметнасцей маёй «маленькай Швейцарыі»: калі б ты сюды ні прыехаў, заўсёды табе будуць трапляцца на вочы знаёмыя абліччы, нават калі ты іх ніколі не ведаў. Па ўсіх вуліцах заўважныя то там, то тут аранжавыя камізэлькі прыбіральшчыц. Тыя ж самыя бабкі сядзяць на лаўках ля пад'ездаў і абмяркоўваюць адныя і тыя ж праблемы. Сярод людзей тут я заўсёды адчувала сябе, як рыба ў балтыйскіх кансервах. І вельмі рэдка гэты горад адгукаўся ў маіх успамінах пяшчотай і цеплынёй. Хутка скончыцца дзень. Сціхнуць успаміны. І пачнецца маё новае лета.
Міхал Бараноўскі
[1984 г. н.]
«Тым, хто хоча пачуць ад мяне»
Тым, хто хоча пачуць ад мяне
Што Бог ёсць
Кажу Бога няма
Тым, хто хоча пачуць
Што яго няма
Кажу, што ён ёсць
Што скажу я сабе?..
Што я жадаю пачуць?..
Калі трэба ўпэўніцца ў сваіх думках
То зачэрпваю з кішэні «адказы на ўсе пытанні».
Калі трэба разуверыцца
То зачэрпваю з кішэні «пытанні на ўсе адказы».
Пасля таго як я заўважыў за сабой гэтую завядзёнку
Дзіркі ў кішэнях не зашываю
Каб яны заўсёды былі пустыя
«Малым дзіцём»
Малым дзіцём
Я вырываўся
З тваіх рук,
Каб аб нечым даведацца,
І не разумеў,
Што ты вучыла мяне самаму галоўнаму,
Што самыя патаемныя веды
Пераліваліся амаль няўлоўна
Ў цеплыні тваёй далоні.
Так атрымліваецца,
Што дзеці вучацца рабіць балюча
На самых блізкіх,
І разумеюць гэта, толькі
Калі самі схіляюцца над калыскай.
Ты калісьці спявала мне калыханкі,
А я ніводнай не памятаю
Мама,
Я ўзгадаю іх
Самым светлым ранкам
Пасля бяссоннай ночы
За кубкам гарбаты з мятай.
Гэтая гісторыя мае свой адвечны працяг,
І без розніцы, калі прачнуцца.
Як бы далёка
Не завялі мяне дарогі жыцця,
Пакуль ты ёсць
Мне заўсёды будзе, куды вярнуцца.
«Я сёння прачнуўся»
Я сёння прачнуўся
А шостай
З апошняй ранішняй зоркай.
Яна перад тым, як знікнуць,
Падміргнула
Ў маё вакно.
І сэрца, як камень, жорсткае,
І сэрца, як камень, жорсткае,
І сэрца, як камень, жорсткае
Жыць захацела зноў.
Я сёння
Прайшоў па вуліцы
Ўслед за дажджом восеньскім.
І лісце плыло па лужынах
Да сонечных берагоў.
І сонечнай ласкай Боскаю,
І сонечнай ласкай Боскаю,
І сонечнай ласкай Боскаю
Растапіла застылую кроў.
Я сёння
Дзяліўся ўсмешкамі.
Толькі ўявіце:
Я!?.
Дзяліўся ўсмешкамі
І радасці было столькі,
Што хапіла б яе на дваіх.
Але ты больш не завеш мяне,
Не завеш мяне сваім мішкам,
І ў небе ніводнай зоркі,
Не бачна ніводнай зоркі
У небе вачэй тваіх.
А незнаёмцу было ўсё роўна
На тым і казцы канец
«Завіталі ў мой дом Мельхіор Балтасар Каспар»
Завіталі ў мой дом Мельхіор Балтасар Каспар
Завіталі наўпрост быццам былі тут сто разоў
Кажуць Бог нарадзіўся быць сведкам яго раства
Гэта гонар для кожнага з каралёў.
Не ну што вы панове памілуй Бог
У гэтым месцы няма ані кроплі святой крыві
А яны жагналіся і цалавалі парог
І гарэлі іх вочы з-пад чорнай як смоль брыві
І сказаў Мельхіор Мы крочылі дзевяць год
Йшлі дарогамі ветру, шукаючы гэты кут
Каб на вочы пабачыць таго хто ўратуе род
І на плечы свае возьме цяжар яго пакут
Вось дары нашы вымавіў Балтасар
Тут цярновы вянок і цвікі і драўляны крыж
Усё, што мае ўзяць у дарогу найвелькі цар
Каб узняцца на самае неба з любой гары
Што вярзеце вы людзі ідзіце адгэтуль прэч
Каб у хату маю не ступала вашай нагі
І ляцелі праклёны ўслед а дары ў печ
І барвелі цвікі ў пякельным яе агні
З той пары данімае штоночы жахлівы сон
Бог стаіць на вадзе гэты бог мой адзіны сын
І я не магу з гэтым светам нічога зрабіць
Толькі любіць яго толькі яго любіць
Алëна Беланожка
[1985 г. н.]
Хлопчык на лыжах
Ёлка была высокая, двухметровая, цёмна-зялёная, араматызаваная. Ната, цяжка дыхаючы з марозу, увайшла ў кватэру і нецярпліва парвала цэлафан, у якім, як у кокане, махнатая прыгажуня яшчэ нядаўна мірна спала спачатку на складзе кітайскай фабрыкі, пасля ў грузавым вагоне цягніка, а затым на іншым складзе, оптавым, вялікім, побач з плюшавымі авечкамі і бліскучымі «дожджыкамі».
Ната набыла ёлку выпадкова. Яна даўно не святкавала Каляды і, увогуле, не збіралася надаваць кватэры святочны выгляд, а проста ішла ў краму за малаком. Але гэта была апошняя ёлка ў прадаўца. Мужчына, які збываў яе з «калёс» каля крамы, проста здубеў на марозе. Ён так хацеў паехаць нарэшце дадому і сагрэцца, што знізіў цану на апошнюю адзінку тавару ажно ўдвая. Ната зжалілася над мужчынам і купіла незапланаваны калядны аксесуар.