43
Don Juan komedia Moliera z 1665 roku. [przypis edytorski]
44
Mizantrop komedia Moliera z 1666 roku. [przypis edytorski]
45
Ludwik XIV (16381715) król Francji od 1643 roku, z dynastii Burbonów; wprowadził w kraju absolutyzm. [przypis edytorski]
46
Maintenon, Françoise d'Aubigné (16351719) kochanka, potem żona Ludwika XIV, protektorka kleru. [przypis edytorski]
47
Krzywoszewski, Stefan (18661950) pisarz, publicysta i dramaturg, w 1903 roku założyciel czasopisma Świat, redaktor Kuriera Polskiego, prezes kilku związków kulturalnych, m.in. dyrektor Teatrów Miejskich w Warszawie w latach 19311934. [przypis edytorski]
48
imperatyw (z łac.) nakaz, zasada. [przypis edytorski]
49
transkrypcja tu: przetworzenie, wykorzystanie materiału historycznego w celach literackich. [przypis edytorski]
50
Dumas, Alexandre, ojciec (18021870) francuski powieściopisarz i dramaturg; brał udział w rewolucji francuskiej z 1830 roku i walce o niepodległość Włoch; autor poczytnych powieści historycznych z wątkami awanturniczymi i romansowymi, np. Trzej muszkieterowie (1844). [przypis edytorski]
51
Il est permis de violer l'histoire à la condition de lui faire un enfant (fr.) Można gwałcić historię pod warunkiem, że się ją obdarzy dzieckiem. [przypis edytorski]
52
Corneille, Pierre (16061684) ojciec tragedii francuskiej, który doprowadził do odrodzenia teatru, przywrócenia antycznej zasady trzech jedności; jego największe dzieła to Cyd (1636) i Andromeda (1650). [przypis edytorski]
53
prawdop. Sapieha, Kazimierz Nestor (17541798) generał artylerii litewskiej od 1773, jeden z marszałków Sejmu Czteroletniego i twórców Konstytucji 3 maja, uczestnik powstania kościuszkowskiego. [przypis edytorski]
54
Branicki, Ksawery (173018189) hetman wielki koronny od 1774, przywódca opozycji magnackiej, przeciwnik ustanowień Sejmu Czteroletniego, jeden z twórców konfederacji targowickiej. [przypis edytorski]
55
Poniatowski, Józef (17631813) bratanek Stanisława Augusta Poniatowskiego, generał, obrońca niepodległości, zwolennik Konstytucji 3 maja. [przypis edytorski]
56
Pałac Pod Blachą znajdujący się u podnóża Zamku Królewskiego w Warszawie, rezydencja księcia Poniatowskiego w latach 1798-1813; stanowił pierwszy salon warszawski, miejsce hucznych zabaw arystokracji. [przypis edytorski]
57
pieróg tu: charakterystyczne nakrycie głowy. [przypis edytorski]
58
Poniatowski, Stanisław August (17321798) ostatni król Polski w latach 1764-1795; przyczynił się do rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju. [przypis edytorski]
59
Kołłątaj, Hugo (17501812) wszechstronny humanista, członek Komisji Edukacji Narodowej, współtwórca Konstytucji 3 maja. [przypis edytorski]
60
Potocki, Ignacy (17501809) działacz polityczny, członek Komisji Edukacji Narodowej, współtwórca reform Sejmu Czteroletniego, Konstytucji 3 maja. [przypis edytorski]
61
intermezzo (wł., muz.) fragment muzyczny o lżejszym i pogodnym charakterze włączony do opery. [przypis edytorski]
62
książę Pepi przezwisko księcia Józefa Poniatowskiego. [przypis edytorski]
63
Niemcewicz, Julian Ursyn (17581841) pisarz, publicysta, działacz Stronnictwa Patriotycznego. [przypis edytorski]
64
Małachowski, Stanisław (17361809) referendarz wielki koronny, marszałek Sejmu Czteroletniego, przywódca centralnej frakcji Stronnictwa Patriotycznego. [przypis edytorski]
65
Jednowski, Marian (18731932) właśc. Marian Jednoróg; aktor. [przypis edytorski]
66
Szymborski, Wacław (18661932) aktor. [przypis edytorski]
67
Jarszewska, Wanda (18881964) aktorka. [przypis edytorski]
68
Grzymała-Siedlecki, Adam (18761967) dyrektor Teatru im. Słowackiego w latach 19161918. [przypis edytorski]
69
poruczyć (z czes.) powierzyć coś ważnego do zrobienia lub oddać coś w opiekę komuś zaufanemu. [przypis edytorski]
70
konsolidacja (z łac.) połączenie, zjednoczenie. [przypis edytorski]
71
qui a terre, a guerre (przysł. fr.) kto ma ziemię, temu grozi wojna. [przypis edytorski]
72
Katerwa, Bohdan (18811949) właśc. Szczepan Jeleński, inżynier, pisarz, autor Śladami Pitagorasa i Lilavati. Rozrywki matematyczne popularnych pozycji promujących naukę matematyki. [przypis edytorski]
73
Konczyński, Tadeusz (18751944) pisarz, reżyser teatralny, redaktor Ilustrowanego Kuriera Codziennego w latach 19141918; pasjonat piłki nożnej i założyciel kilku klubów piłkarskich, w tym do dziś istniejącej Wisły Kraków. [przypis edytorski]
74
Pawlikowski, Tadeusz (18611915) dyrektor Teatru im. Słowackiego w latach 18931899 i 19131915, później teatru lwowskiego. [przypis edytorski]
75
pierwszy kochanek tu: aktor wyspecjalizowany w odgrywaniu roli amanta. [przypis edytorski]
76
sumpt (przest.) koszt. [przypis edytorski]
77
Grota młodopolska kawiarnia artystyczna przy ul. Floriańskiej 45 w Krakowie, otwarta w 1895 roku, obecnie zwana (od nazwiska założyciela Jana Apolinarego Michalika) Jamą Michalika. Miejsce założenia i występów kabaretów Zielony Balonik i Szopka. [przypis edytorski]
78
Krąg interesów sztuka hiszpańskiego dramaturga Jacinta Benavente'a z 1909, wystawiona w teatrze im. Słowackiego 22 lutego 1919 roku. [przypis edytorski]
79
Trzciński, Teofil (18781952) dyrektor i reżyser teatralny, recenzent m.in. Czasu, kierownik Teatru im. Słowackiego w latach 19181926 i 19291932, także teatrów we Lwowie i Poznaniu; za jego dyrektury na scenie krakowskiej debiutował Witkacy, wystawiono wielokrotnie Fredrę; zasłynął plenerowym spektaklem Odprawy posłów greckich, niekanonicznym ujęciem Kordiana i Dziadów. [przypis edytorski]
80
dyletant (z wł.) człowiek poświęcający się czemuś w sposób niezawodowy. [przypis edytorski]
81
Trapszo-Krywultowa, Tekla (18731944) aktorka. [przypis edytorski]
82
paskarski tu: bezwzględnie skupiający się na dochodach, wymiernych korzyściach. [przypis edytorski]
83
commedia dell'arte (wł.) włoska komedia ludowa z okresu XVIXVIII wieku, grana przez wędrowne trupy teatralne. Oparta jedynie na zarysie scenariusza (głównym wątku, intrydze, schemacie scenicznym), pozostawiała aktorom wybór szczegółowych rozwiązań artystycznych. [przypis edytorski]
84
lub starych farsach francuskich przechodzących z rąk do rąk, wciąż na nowo kształtowanych, upiększanych, przetwarzanych np. Mistrz Pathelin z ok. 1465 roku. [przypis edytorski]
85
Grzegorz Dandin pełen tytuł: Grzegorz Dandyła albo mąż zmieszany; komedia Moliera z 1668 roku. [przypis edytorski]
86
Wesele Figara pełen tytuł: Szalony dzień, czyli wesele Figara; komedia Pierre'a Beaumarchais'go z 1784 roku. [przypis edytorski]
87
Król wspólna komedia Gastona Caillaveta i Roberta de Flersa z 1908 roku. [przypis edytorski]
88
Caillavet i Flers dwaj francuscy dramaturdzy współpracujący w latach 19011915. [przypis edytorski]
89
Fredro, Aleksander, hrabia (17931876) komediopisarz, aforysta, pamiętnikarz, często osadzający swe sztuki w środowisku szlacheckim. [przypis edytorski]
90
Zalewski, Kazimierz (18491919) dramatopisarz, krytyk teatralny, tłumacz, od 1875 redaktor założonego przez siebie Wieku, współdyrektor Warszawskich Teatrów Rządowych. [przypis edytorski]
91
Bliziński, Józef Franciszek (18271893) komediopisarz i dramaturg, etnograf; wraz z Bałuckim czerpał z twórczości Fredry, czego dowodem jego komedie opisujące środowisko mieszczańskie. [przypis edytorski]
92
Lubowski, Edward (18371923) autor powieści i komedii, te ostatnie wzorował na francuskim dramacie mieszczańskim. [przypis edytorski]
93
Mańkowski, Aleksander (18551924) autor powieści i komedii, głównie dotyczących szlachty z Podola. [przypis edytorski]
94
prawdop. Dobrzański, Stanisław (18481880) pisarz, tłumacz sztuk francuskich, reżyser, aktor w teatrze krakowskim, lwowskim i poznańskim. [przypis edytorski]
95
Bałucki, Michał (18371901) autor powieści tendencyjnych i komedii przedstawiających życie mieszczaństwa w Galicji. [przypis edytorski]
96
Jasieńczyk, Marian (18551911) właśc. Wacław Karczewski; dziennikarz, powieściopisarz naturalistyczny. [przypis edytorski]
97
Augier Émile (18281889) francuski dramatopisarz, członek Akademii Francuskiej, autor komedii obyczajowych i społecznych. [przypis edytorski]
98
Pailleron, Edouard (18341899) poeta i dramatopisarz; w 1868 zasłynął jednoaktówką Le Monde où l'on s'amuse, która zawierała liczne krytyczne aluzje do środowiska akademickiego. [przypis edytorski]
99
Dumas, Alexandre, syn (18241895) francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych; w 1848 zasłynął Damą kameliową, po której powstały komedie, np. Półświatek, Cudzoziemka. [przypis edytorski]
100
Sardou, Victorien (18311908) francuski dramatopisarz, członek Akademii Francuskiej; autor komedii obyczajowych (Pani Sans-Gêne z 1893) i dramatów historycznych. [przypis edytorski]
101
styl warszawskich Rozmaitości chodzi o styl gry aktorskiej ugruntowany w warszawskim Teatrze Rozmaitości. [przypis edytorski]
102
Koźmianowska epoka w Krakowie chodzi o lata 18651885, czyli mniej więcej czas kierowania teatrem krakowskim przez Stanisława Skorupkę i powstałą wówczas tzw. szkołę gry krakowskiej. [przypis edytorski]
103
uzurpować zagarniać, przywłaszczać. [przypis edytorski]
104
knedle (z niem.) okrągłe pierogi z ciasta mączno-ziemniaczanego nadziewane owocami, serem czy mięsem. [przypis edytorski]
105
Hannele pełen tytuł: Hanneles Himmelfahrt; satyra na stosunki w administracji Gertharta Hauptmanna z 1884 roku. [przypis edytorski]
106
Hauptmann, Gerhart (18621946) niemiecki dramaturg, naturalista; podejmował problematykę społeczną, np. biedę tkaczy śląskich i ich buntu z lat czterdziestych XIX wieku Tkacze z 1892 roku. [przypis edytorski]
107
szarada (z fr.) tu: zagadka. [przypis edytorski]
108
sejsmograf urządzenie, które rejestruje drgania powierzchni Ziemi podczas wstrząsów sejsmicznych. [przypis edytorski]
109
parweniuszostwo dorobkiewiczostwo. [przypis edytorski]