Naówczas Iwo Biskup, krwi swej przelanej mszcząc się, wymógł na Leszku iż winnych, Jana z towarzyszami sromotnie z majętności i urzędów powyrzucano
Marek Wojewoda krakowski mszcząc się za syna i powinowatych, uknuł naówczas spisek we Wrocławiu z Henrykiem Brodatym i wyciągnął go na Kraków i na Leszka.
Zagrożony książe wezwał na pomoc brata, wojska z obu stron spotkały się nad Dłubnią, lecz pobożnego Henryka duchowieństwo, a na czele jego Iwon skłonił do zgody. Ślązak przypomniał sobie radę żony, aby cudzego nie pragnąć, nastąpiło przejednanie uroczyste i gody
Markowi Wojewodzie Leszek zawsze łagodny i wspaniałomyślny przebaczył, innym Jaksom pofolgowano nastąpiło przejednanie, albo raczej zawieszenie broni.
Lecz ani Iwo od nich mógł być bezpiecznym, ani oni mu dowierzali. Ogień tlał pod popiołem.
Pozorna zgoda kryła tajemne knowania. Marek Wojewoda służył Leszkowi przed biskupem wszechwładnym skłaniał głowę, mówił że uraz dawnych nie pamiętał, lecz w duszy Światopełkowi powinowatemu życzył dobrze, i kto wie jakie roił w przyszłości odmiany. Poszlakować go było trudno, zawierzyć mu niebezpiecznie.
Pod samym bokiem Biskupa miał Wojewoda syna mistrza Andrzeja kanonikiem. Temu już zawczasu infułę krakowską przeznaczono, a choć uczony i pobożny mąż nie rad był może przeciw Pasterzowi swemu występować, choć z pokorą był dla niego, nie mógł i ten o swoich zapomnieć, a wpływom ojca i brata się opierać.
Wojewoda Marek, jakeśmy widzieli, wzywany był do rady, Iwo przy nim mówił otwarcie o Światopełku, za którego on ujmować się nie myślał, lecz w sercu co się działo, Bóg jeden wiedział a Biskup zgadywał.
Musiał się więc mieć na baczności, jeźli nie dla siebie, to dla pana swego, któremu groziły niechęci skryte i przywiązanie kłamane.
Zjawienie się Waligóry w Krakowie, zaniepokoiło Jaksów.
Wiedziano że baczny a rozumny Biskup napróżno nic nie czynił i brata potrzebować musiał, gdy go tu ściągnął. Obawiano się też aby mu jakiego znacznego przy księciu nie powierzono urzędu, przez który wpływ Odrowążów wzmógłby się jeszcze.
Lecz nie słychać było aby Waligóra stawił się na dworze pańskim, spostrzegano tylko że ludzi ściągał, czeladź zbierał, i na dobre się tu rozgaszczał. Tegoż dnia po rannej radzie, która spełzła na niczem, po krótkiej rozmowie z Biskupem, Marek Wojewoda zasępiony i niespokojny wrócił na swój dworzec pod zamkiem.
Wawel na którym mieszkał książe, dom biskupi po nim, wreszcie wojewodziński, stanowiły naówczas trzy ogniska, trzy siły, od których zależały kraju losy. Na grodzie książęcym walczyły z sobą dwa wpływy: Biskupa który Leszkowi był radą i ojcem duchownym, i Marka Wojewody, nie śmiało ale zręcznie starającego się krzyżować zamysły pobożnego Biskupa. Ilekroć Iwo stanowczo żądał czegoś, Wojewoda ulegał, nie występował przeciwko niemu otwarcie, potajemnie zawsze prawie idąc w przeciwnym kierunku.
Po otrzymaniu przebaczenia za zbieżenie do Wrocławia i przerzucenie się na stronę Henryka, Wojewoda musiał być ostrożnym. Z Leszkiem szło mu łatwo, bo ten chciał zapomnieć urazy i zawierzał ochotnie, ale Biskupa wystrzegać się musiał
Zaledwie przybywszy do domu, którego podwórca i izby zawsze pełne były rycerstwa i zaciężnych żołnierzy, hałasu i wrzawy, Wojewoda posłał po syna mistrza Andrzeja, mieszkającego przy Biskupie; sam zaś wyszedł do dworzan oczekujących nań, starając się troskę ukryć, udając wesołość i myśl swobodną.
Dwór wojewody był tak prawie liczny jak książęcy i na wzór jego złożony. Ochmistrz, komornicy, kanclerz, dwóch kapelanów, koniuszy, podczaszy, skarbny, młodzież dorodna do posług rycerskich nie odstępowali nigdy starego hetmana. Z małemi wyjątkami była to gromadka lub z Jaksów, Jaksyców, ich powinowatych, albo z przyjaciół rodu złożona.
W nadziei osadzenia kiedyś na katedrze biskupiej syna, Marek posyłał go za granicę dla nauki, uczynił go kapłanem, postarał się dlań o kanonię krakowską i czekał na spadek po Iwonie.
Lecz, nie zupełnie był rad ze swego syna. Andrzej do serca wziął powołanie, a obcując z pobożnym Iwonem, powziął dlań cześć wielką i nie chętnie dawał się ojcu używać za jego planów narzędzie.
Mistrz Andrzej posłusznym był rodzicielskiej władzy, jak na bogobojne dziecię przestało, zawsze gotów do obrony rodziny, lecz niechętnie posług tajemnych się podejmował i przeciw Pasterzowi coś czynił.
Był to człowiek młody jeszcze, postawy któraby więcej przystała rycerzowi niż księdzu, ale twarz jego, na której nigdy prawie uśmiech nie zawitał, onieśmielała i budziła nawet w ojcu niepokój. Zdawał się oczyma bystremi przenikać na wylot człowieka, czytać w duszy a namarszczone brwi i usta dumne mówiły że co wyczyta tego nie przebaczy.
Prędzej niż się Wojewoda spodziewał, mistrz Andrzej, którego posłany na drodze spotkał, zjawił się na dworcu, z wielkiem uszanowaniem witany. Ojciec czekał nań w swej izbie sypialnej, bo chciał się rozmówić sam na sam.
Zastał go syn głaszczącego ogromnego starego psa ulubieńca, który już na nic się nie zdał, bo stracił węch i słuch, lecz Marek trzymał go jako wysłużonego
Na widok syna powstał Wojewoda, a takie było poszanowanie dla duchownych, iż go przyjął jakby obcego i w rękę się nie dał pocałować. Posadził go zaraz przy sobie, pytając czyby pić lub jeść nie chciał.
Postem się wymówił mistrz Andrzej. Ojciec wesołą przybrał postawę.
Zdradził się tylko pytaniem za pospiesznem z troską swoją.
Biskup powrócił! wyrwało mu się.
Syn spojrzał nań bystro, spuścił oczy
Tak jest odparł krótko.
Nie wiem gdzie bywał, rzekł po chwili Wojewoda ale znowu pełne rękawy strachu przywiózł, aby księciu nie dać nigdy spoczynku.
Nic nie wiem odezwał się syn obojętnie.
Cóż? kryje się przed wami? nie zwierza? dodał szybko Marek. Można się tego spodziewać. Odrowąż zawsze Odrowążem, gdy Jaksę Gryfa zobaczy przed sobą!! Ani my ich ni oni nas zapomnieć nie mogą!!
O sprawach świeckich nie mówiemy nigdy, odparł syn a w rzeczach Kościoła Biskup Iwo jest dla mnie ojcem łaskawym i uskarżać się nań nie mogę
Tyś zawsze rad wszystkiemu, począł żywo Wojewoda. Ale właśnie to dowodzi że nam i tobie nie dowierza, iż z tobą o sprawach świeckich nie mówi
Jam się do nich nie rad mięszać rzekł Andrzej ciągle spokojnie.
A przecie powinieneś stanowczo i z naciskiem podchwycił Marek. Wiadomo to wszystkim że masz kiedyś zastąpić Biskupa Iwona na tej stolicy. Patrzajże czy on zaniedbuje sprawy świeckie? Wcześnie się do nich gotować potrzeba.
Ojcze miły przebąknął oczy spuszczając Andrzej, wcale to jeszcze niepewna komu Pan Bóg przeznaczył zastąpić Biskupa Iwona. Ja się tego nie czuję godnym, a kapituła krakowska wybierać będzie sama i narzucić nie da Pasterza.
Uśmiechnął się Wojewoda.
Z kapitułą potrafiemy się porozumieć, rzekł cicho
Rumieniec jakiegoś wstydu wystąpił na lice mistrza Andrzeja, lecz przez poszanowanie dla ojca wstrzymał się od odpowiedzi.
Biskup z sobą przyciągnął brata rzekł Marek zmieniając rozmowę. Znałem go niegdyś, gwałtownym był, siłaczem wielkim ale wichrzył zawsze Pokoju z nim nikt nie miał, osiadł był gdzieś na ślązkiej granicy i długo go tu słychać nie było, po cóż teraz go zwołali?
Biskup z sobą przyciągnął brata rzekł Marek zmieniając rozmowę. Znałem go niegdyś, gwałtownym był, siłaczem wielkim ale wichrzył zawsze Pokoju z nim nikt nie miał, osiadł był gdzieś na ślązkiej granicy i długo go tu słychać nie było, po cóż teraz go zwołali?
Nie wiem! odparł Andrzej.
Zżymnął się Marek namarszczyła mu się brew
Mówmy otwarcie rzekł głos zniżywszy i stając przed synem. Czuje to dusza moja że nam Jaksom znowu niebezpieczeństwo zagraża. Iwo jest mściwy.
Mistrz Andrzej wstał z siedzenia i złożył w krzyż ręce na piersiach.
Ojcze miły, przebaczcie, Iwo mściwym nie jest!
To zaprzeczenie wzruszyło Wojewodę, który zdał się chcieć wybuchnąć, i powstrzymał.
Nie znasz go! zamruczał.
Ojcze drogi obcuję z nim codziennie, mąż jest Chrystusów, człowiek święty a zemsta jest niechrześciańską i zabronioną zakonem
Wojewoda popatrzył na syna z politowaniem i wyrzekając się sporu, zamilkł
Światopełk jest naszym powinowatym, począł zwolna, jeden ród, jedna krew. Kole ich to w oczy że na Pomorzu włada, chcieliby go wygnać, pomawiają o zdradę, czynią go wspólnikiem Plwacza
Plwacz się z jego siostrą Helingą ożenił szepnął Andrzej.
Cała ta rozmowa tak widocznie dolegała mistrzowi Andrzejowi, odpowiadającemu z musu, pół słowami, iż ojciec widząc że go wciągnąć nie potrafi w nią, zamilkł i nagle spytał.
Cóż ten Waligóra tu zamyśla?
Chociażbym rad coś o tem powiedzieć odezwał się Andrzej, nie wiem nic cale. Zdaje się że Biskup go chce mieć przy sobie.
I użyć do swych zamiarów! przerwał Wojewoda i pewnie go przy Leszku umieścić, aby na straży stał gdy Biskup sam nie może.
Któż wie, Iwo gotów mu kasztelanię krakowską dać, lub mnie gdzie odegnać, aby go na mojem miejscu posadzić. Mnie on nie wierzy!
Andrzej spojrzał w tej chwili na ojca takim wzrokiem, że stary się zasromał i pogniewał. Słów mu zabrakło.
Tyś bo się tak księdzem stał iż Jaksą być przestałeś! zawołał. Suknia ta cię przeistoczyła. Na mnicha mi patrzysz, a tegom ja z ciebie mieć nie chciał
Andrzej wstał z siedzenia i poszedł uściskać ojca. Surowa twarz jego, drgała jakiemś uczuciem.
Mój ojcze, odezwał się potrząsając suknią czarną myśmy rycerstwo Chrystusowe, a tak jak rycerz wdziewając zbroję o wszystkiem musi zapomnieć, by w oręż swój włożyć duszę, i my, tem więcej dla zbroi naszej świata zabywać musiemy
Mnichem przecież nie jesteś!
Ale też same mam śluby i obowiązki rzekł Andrzej.
Nim je przyjąłeś miałeś inne dla rodu i ojca zawołał Marek.
Tych się wyrzekłem gdym postrzyżony został! westchnął mistrz Andrzej.
Wyraz twarzy ojca świadczył o tem że i przekonanym nie był, i nie rad całemu sporowi z synem. Westchnął, poszedł do okna, psa cisnącego się odpędził.
Nie mamy więc co mówić z sobą! dodał
Zapukano w tem do drzwi, oba spojrzeli, ostrożnie je odchylając wszedł mąż, starszy latami od Andrzeja, podobny do niego, a więcej jeszcze do Wojewody, z twarzą pooraną fałdami przedwczesnemi, namiętną, srogą, z oczyma które z pod brwi gęstych ze zwierzęcym lśniły wyrazem.
Był to ów Jan, zwany w rodzinie Jaszkiem, niegdyś pierwsza przyczyna walki z Odrowążami, ten co ich na rzeź wydał na pruskiej granicy ukarany odebraniem rycerskiego pasa i wygnaniem. Schronił się on był do Czech, które wówczas dla wszystkich niemal zbiegów z Polski były przytułkiem, a po dwóch leciech tajemnie powrócił. Dobry Leszek choć wiedział o tem, przebaczywszy ojcu, syna nękać nie chciał. Patrzano przez szpary że na dworze ojca przebywał, nie czyniono mu nic, lecz i do łask nie powrócono. W obawie od Odrowążów Jaszko ciągle pod ramieniem ojca i poza nim się tulił.
Życie to obrzydło mu, pałał więc nienawiścią największą do Biskupa, do rodziny, i ojcu za jego powolność ciągle czynił wyrzuty. Wojewoda miał doń słabość, jako do swego pierworodnego.
Na widok wchodzącego Jaszka, mistrz Andrzej powstał aby brata idąc ku niemu uścisnąć, lecz ten zimno go głową pozdrowił i prawie niechętnie powitał niewyraźnemi słowy.
Zwrócił się ku Ojcu.
Nie wiedziałem o Andrzeju odezwał się dziw że nas chciał odwiedzić, tak sercem do Odrowążów przylgnął.
Ruszył ramionami. Andrzej dotknięty oblókł się swą powagą duchowną, popatrzył, nie odpowiedział.
Nie szkodzi że pan brat tu dodał Jaszko tajemnic przed nim nie powinniśmy mieć, nie doszedł może do tego jeszcze aby swoich zdradzał dla obcych.
Bracie! odezwał się surowo Andrzej.
Ojciec dał znak Jaszkowi, na który on nie wiele zważać się zdawał.
Tak dodał gniewnie prawie kto nie z nami ten jest przeciw nas.
Naprzód z Bogiem być muszę, odparł miarkując się mistrz Andrzej.
Nie zważając już na brata, z wielką gwałtownością rozpoczął Jaszko.
Dość mam tego życia sromotnego, zawołał. Kryć się muszę jak złoczyńca, wdziać mi zbroi nie wolno. Lada urwisz Odrzywąs może mnie jak zbiega pochwycić i wydać Już mi się to psie życie uprzykrzyło!
Marek przerwał mu surowo.
Dziękuj Bogu żem cię ocalił! Czego ci się zachciewa? oszalałeś.
Oczyma wskazał mu na drugiego syna, lecz Jaszko nań wcale nie zważał.
Jadę ztąd precz! rzekł stanowczo
Dokąd? spytał ojciec
Nim Jaszko miał czas odpowiedzieć, mistrz Andrzej wstał do pożegnania ojca.
Idziesz już? rzekł z wymówką Wojewoda.
Mam moje godziny kapłańskie odparł zimno Andrzej
Jaszko się dziko uśmiechnął przez ramię nań spojrzawszy. Księdzu pilno odejść było, zdala skłonił się bratu, który się zwrócił i krzyż za nim zrobił w powietrzu.
Gdy Andrzej odszedł, Wojewoda z niechęcią i wyrzutem spojrzał na syna.
Pamiętaj, zawołał wskazując na drzwi, ten cię jeszcze kiedyś bronić i ratować będzie musiał, gdy ty szaleństwem swem znowu popadniesz w jaką jamę.
Wzgardliwie poruszył się na to Jaszko.
Bóg da że ja go potrzebować nie będę rzekł.
Dobrze zrobił, dodał, iż poszedł kapłańskie pacierze odmawiać, bo lepiej żeby tego nie słuchał, co ja mam powiedzieć.
Obmierzło mi to siedzenie za piecem, ruszam lub jutro albo dziś do Odonicza, do Światopełka, gdzie oczy poniosą, do pierwszego lepszego który będzie przeciw Leszkowi stawał.
Wojewoda wybuchnął, pięści zaciskając.
Ty! jakiś! niewdzięczny! krzyknął, pójdziesz po to abyś na mnie ściągnął podejrzenie nowe, żem ja zdrajcą! żeby mi starą głowę zdjęto, albo precz wyżeniono! Ty!!
Jaszko nic się nie zmięszał występem ojca gwałtownym, do podobnych będąc może nawykły, słuchał go niemal z lekceważeniem.
Ojcze nie stanie ci się nic, jamci przecie wolny jak ptak, wedle niemieckiego słowa. Pójdę na stracone imię.
Pójdziesz odemnie, z mojego domu krzyczał Marek. Wszyscy tu o tobie wiedzą, pomówią żem cię posłał. Siedź! głupcze, przyjdzie na cię czas.
Kiedy?? Leszkaście tak mocno posadzili że on tu wiekować będzie, a póki jego tu i Iwona, dla mnie miejsca nie ma.