Shunday qilib, Alloh birinchi marta unga Vahiy yuborgan vaqt ham yetib keldi. Bu Ramazon deb nomlangan oyda sodir boʻldi. Bu payt Muhammad (s.a.v) qirq yoshda edi.
Bir kuni, odatdagidek, u Hiro gʻorida oʻyga choʻmib oʻtirganida, uning yonida toʻsatdan Farishta Jabroil paydo boʻldi.
Oʻqi! deb buyurdi Muhammad (s.a.v) ga farishta.
Men oʻqishni bilmayman, dedi u.
Keyin farishta Jabroil uni qattiq siqdi. Soʻng Muhammad (s.a.v) ni qoʻyib yuborib, yana buyurdi:
Oʻqi!
Va boʻlajak paygʻambar yana javob berdi:
Qanday oʻqishni bilmayman.
Farishta uni yanada qattiqroq siqib, buyurdi:
Oʻqi!
Muhammad (s.a.v) uchinchi marta oʻqishni bilmasligini aytdi. Keyin Jabroil uni yana qattiq siqdi, u bunga arang dosh berdi. Keyin farishta Muhammad (s.a.v) ni qoʻyib yubordi va dedi:
Seni yaratgan Robbing nomi bilan oʻqi. U insonni qon lahtasidan yaratdi. Oʻqi! Sening Robbingiz eng saxovatli. U qalam bilan insonga (yozishni) oʻrgatdi. U inson ilgari bilmagan hamma narsani oʻrgatdi
Dastlab, Muhammad (s.a.v) juda xavotirga tushdi, chunki bu hodisadan oldin u hech qachon farishtalarni koʻrmasdi. Uyga qaytgach, Muhammad (s.a.v) xotini Xadicha Roziallohu anxuga boʻlgan voqeani aytib berdi. U shunchalar qoʻrqib ketgan ediki, hatto isitmalagan kabi titrardi. Muhammad (s.a.v) isinib olish uchun Xadicha Roziallohu anxu dan uni issiq koʻrpa bilan oʻrab qoʻyishini soʻradi. Va oʻzining tashvishlari va havotirlarini u bilan oʻrtoqlashdi.
«Alloh seni hech qachon tark etmaydi, chunki sen hammaga birdek mehribonsan! deb Xadicha Roziallohu anxu unga taskin berdi. Sen qarindoshlar haqida qaygʻurasan, zaiflarga taskin berasan, oʻzingdagi borini muhtojlar bilan baham koʻrasan, mehmonlarni toʻydirasan. Sen odamlarga taqdir bitgan qiyinchiliklarga dosh berishda yordam berasan.
Muhammad (s.a.v), uning ayoli oʻzi kabi Allohga ishonishidan juda xursand edi. U isinib, tinchlandi. Bundan tashqari, boʻlajak paygʻambar farishta uning koʻplab qiziqarli savollarga javob bera olishini anglay boshladi
Bir kuni Farishta Muhammad (s.a.v) ning oldida yana paydo boʻlib, unga bugundan boshlab odamlarni bitta Allohga sajda qilishga undashi kerakligini aytdi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam oʻz yaqinlariga Alloh insonni va hayot uchun zarur boʻlgan hamma narsani yaratgan Zot ekanligini, shuning uchun odamlar Yaratgandan minnatdor boʻlishlari kerakligini, ular faqat Allohga ibodat qilishlari va faqat unga itoat qilishlari kerakligini tushuntira boshladi. U kambagʻallarga va kasallarga gʻamxoʻrlik qilishimizni, yaxshilik qilish va halol hayot kechirish uchun kurashishimizni buyuradi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam oilasiga, bir kishi oʻlganida, faqat uning yerdagi hayoti tugashini, undan keyin yana bir goʻzal va abadiy hayot boshlanishini aytib beradi. Va bu yangi hayotda biz barcha yaxshi amallarimiz uchun munosib mukofot olamiz, qasddan yomonlik qilganlar adolatli jazolanadilar. Agar ular yomon amallari uchun chin dildan tavba qilsalar va Allohdan kechirim soʻrasalar, jazodan omon qolishlari mumkin.
Muhammad (s.a.v) nima uchun Makka ahli ochkoʻz va kambagʻallarga yomon munosabatda boʻlishlari haqida tez -tez oʻylar edi. Endi buning haqiqiy sababini bilar edi: bu odamlar Allohga itoat qilmas edilar. Ular inson va dunyomizdagi hamma narsalarni Rabbimiz yaratganligini, har bir inson Rabbisining buyruqlarini bajarishi kerakligini unutdilar.
Asta-sekin Paygʻambar (a.s) Alloh haqida oʻz doʻstlariga gapira boshladi. Dastlab, faqat bir necha kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlariga quloq soldi. Ehtimol, qolganlari pul topish bilan juda band edilar. Ehtimol, ular Xudo haqida umuman oʻylashni xohlamadilar.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning soʻzlariga ishonganlarning biri uning doʻsti Abu Bakr hamda Muhammad (s.a.v) ning amakivachchasi, uning uyida yashagan Ali ibn Abu Tolib edi.
Shu bilan birga, Jabroil Muhammad (s.a.v) ning yoniga kelishda davom etdi. U yangi vahiylarni keltirar edi. Farishta unga paygʻambar etib saylanganini va uning vazifasi odamlarni yaxshi ishlar qilishga va Allohga sajda qilishga chaqirish ekanligini tushuntirar edi.
Keyinchalik Paygʻambar Muhammad Rasululloh sollallohu alayhi va sallam xalqqa ochiq vaz qila boshladi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ularga Yaratguvchining oldidagi vazifalari haqida gapirib berar edi.
U odamlarning qalbida yoʻl topishga umid qilib eng chiroyli va ta`sirli soʻzlarni tanlar edi. «Agar sizda yetarli oziq ovqat boʻlsa va sizning yoningizda och odamlar yashasa,» derdi
Rasululloh, siz ularga oziq-ovqatingizning bir qismini berishingiz kerak, shunda ular ochlikni qondira oladi va kiyimlaringizdan ma`lum qismini berishingiz kerak, shunda ular oʻz badanlarini bekita oladilar. Bemorlarni parvarish qilish va yetimlarga gʻamxoʻrlik qilish kerak. Agar Alloh amr qilganidek qilsangiz, mukofotlanasiz. Ammo agar siz buni rad qilsangiz, siz juda qattiq jazolanasiz», deb ogohlantirar edi Muhammad (s.a.v).
Afsuski, makkaliklarning aksariyati paygʻambar (a.s) ning soʻzlari va chaqiriqlariga kulib qoʻya qoldilar. Bundan ham yomoni, ular Allohga ishonishdan bosh tortdilar va pulni juda muhim narsa deb hisobladilar. Iymonsizlar Paygʻambar (s.a.v) ning ustidan ochiq kulib, uni shoir, yolgʻonchi va hatto sehrgar deb atadilar. Ularning eng johillari esa Xudoga ishongan va paygʻambar Muhammad (s.a.v) ning ortidan ergashgan bir necha odamni ta`qib qilib, oʻldirdilar. Makkaning aholisi paygʻambarimiz (s.a.v) dan tobora koʻproq nafratlanib borishardi. Oxir-oqibat, ular uni oila azolari, qarindoshlari va birinchi musulmon boʻlganlar bilan birga shahardan quvib chiqarishga qaror qilishdi. Johil iymonsizlar ularni Makka yaqinidagi togʻlarda joylashgan choʻlga haydab soldilar va ularga hech kimning oziq- ovqat olib kelishiga yoʻl qoʻymadilar. Ular hatto musulmonlar bilan savdo qilishni, ularga yordam berishni, musulmon ayollarga uylanishni hamda qizlarini xotinlikka berishni va hatto ular bilan gaplashishni taqiqlovchi farmon chiqardilar. Ushbu farmon, shuningdek, Muhammad (s.a.v) ni butparastlarga berishga rozi boʻlmagan Muhammad (s.a.v) qabilasining azolariga ham tegishli edi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam, uning izdoshlari va koʻplab qarindoshlari deyarli uch yil davomida kimsasiz bu choʻl-u biyobonda qolishga majbur boʻldilar. Surgundagilar kechasi sovuqdan, kunduzi esa ochlikdan azob chekishdi. Ular choʻlda yashab, tez-tez oʻzlari uchun oziq-ovqat topa olmaganlari sababli, hatto daraxt barglarini ham istemol qilishga majbur boʻldilar. Ammo bir nechta sahovatpesha insonlar ham bor edi-ki, ular iloji boricha yashirincha yordam berishga harakat qilishgan.
Birinchi musulmonlarning hayoti juda qiyin edi. Lekin Paygʻambarimiz (s.a.v) oʻzi hammadan koʻp qiynalar edi. Muhammad (s.a.v) Al-Amin paygʻambarga aylanganidan beri oʻn yil vaqt oʻtdi va birinchi musulmonlar qaygʻu yili deb nomlangan yil keldi. Dastlab, Paygʻambarimiz (s.a.v) ning sevimli amakisi Abu Tolib vafot etdi va undan keyin esa Paygʻambarimiz (s.a.v) ning ayollari Xadicha vafot etdilar (uch yillik sarsonlik uning sogʻligʻiga jiddiy putur yetkazdi).
Bu voqealar Muhammad (s.a.v) ni juda chuqur qaygʻuga soldi. Lekin rahmdil Alloh unga tasalli soʻzlar bilan farishta Jabroilni yubordi. Farishta Paygʻambar sollallohu alayhi va sallamga musulmonlarning hayotini osonlashtirmoqchi ekanini tushuntirib berdi. Shuning uchun oʻzining elchisiga izdoshlari bilan Makkadan Madinaga koʻchib oʻtishni buyuradi. Bu shahar aholisi Allohning soʻzlariga itoat qilishni va islom paygʻambari ularning shaharlariga kelishini sabrsizlik bilan kutar edilar.
Nihoyat Muhammad (s.a.v) esa oʻz izdoshlariga Madinaga koʻchib oʻtishga buyruq berdi. Allohga ishongan va faqat unga ibodat qilgan har bir kishi Makkadan chiqib keta boshladi. Shaharda faqat bir nechta musulmon va Paygʻambar (s.a.v) qolgan edi.
Makkaning iymonsiz aholisi Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga nafratini sochar edilar, chunki Paygʻambarimiz (s.a.v) ularga yomon ishlarini yodga solar edilar. Bir kuni ular Majlislar uyida toʻplanib, butun shahar uxlab yotganida uni oʻldirishga kelishib oldilar. Alloh Muhammad (s.a.v) ga farishta Jabroilni ogohlantirish uchun yubordi va bu kecha Makkani tark etishni buyurdi. Endi Rasululloh (s.a.v) uning dushmanlari unit a`qib qilayotganini va hech qachon shaharni tark etishiga ruxsat berishmasligini bilar edi. U, albatta, Allohning buyrugʻiga itoat etdi. Dastlab Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Abu Bakrning uyiga borib, unga: «Alloh bizga Makkani tark etishni buyurdi», dedi. «Birgalikdami?» deb soʻradi Abu Bakr. «Ha, birgalikda», deb javob berdi Rasululloh sollallohu alayhi va sallam. Shundan soʻng Abu Bakr quvonchidan yigʻlab yubordi. U buyuk safarda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bilan birga boʻla olishidan xursand edi. Va u shunday dedi: «Ey, Allohning elchisi! Men ikkalamiz uchun ikkita tuya tayyorladim». Kechqurun Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Alini oʻz yotogʻiga yotqizdi, shunda dushmanlar Paygʻambar (s.a.v) uxlab yotibdi deb oʻylashar edi.
Zulmat tushganidan soʻng, Quraysh qabilasining yosh jangchilari Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning uyi atrofida toʻplanib, uning chiqishlarini kutib turishdi. Ular uyda uxlab yotgan odamni koʻrdilar va bu Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ekanligiga toʻliq ishonishdi Biroz vaqt oʻtgach, Muhammad (s.a.v) uydan chiqdi. Shu payt Alloh barcha askarlarni koʻz nuridan mahrum qildi va ular Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ularning yonidan qanday oʻtib ketganini koʻrmay qoldilar. Bundan tashqari, Paygʻambar (s.a.v) ning bir hovuch changni olib, ularning boshlari uzra sepib, Qurondan oyatlarni oʻqiganini sezmadilar.
Butun kecha davomida jangchilar Paygʻambar (s.a.v) ni oʻz uyida poylab turishdi. Ammo ertalab Muhammad (s.a.v) ning oʻrniga Ali uydan chiqib keldi. Shu paytda ular gʻazab otiga mindilar, chunki ularning rejasi butunlay muvaffaqiyatsizlikka uchragan edi. Ular Alini ushladilar, lekin u Rasululloh sollallohu alayhi va sallam haqida hech narsa demadi va tez orada yosh yigitni qoʻyib yuborishga majbur boʻldilar.
Bu paytda esa Rasululloh sollallohu alayhi va sallam yashirincha Abu Bakrning yoniga keldilar va ular birgalikda yoʻlga tushdilar. Ular shaharni tark etgach, Paygʻambar (s.a.v) atrofga qaradilar va dedilar: «Allohning mulkida boʻlgan hamma makonlar ichida sen uning uchun ham, men uchun ham eng qadrli joysan, agar mening xalqim meni quvgʻin qilmaganida edi, men seni hech qachon tark etmasdim» (yani, Makka shahri).
Qurayshiylar Abu Bakr va Rasululloh sollallohu alayhi va sallam shaharni tark etishganini bilishgach, ular darhol hamma joydan ularni qidira boshladilar. Nihoyat, ular qochoqlar bekingan gʻorga yetib kelishdi. Shundan soʻng ajoyib hodisa yuz berdi. Gʻorning kiraverishida oʻrgimchak toʻr toʻqib, tortdi, bir juft kaptar esa uyni qurdi. Makkaliklar gʻorning ogʻzida toʻxtaganlarida, ularni qochoqlardan faqat oʻrgimchak toʻri ajratib turar edi. Abu Bakr qoʻrqib, Paygʻambar (s.a.v) ga pichirladi: «Ular juda yaqin. Agar ulardan biri biz tomonga qarasa, darhol bizni koʻrib qolishadi». Ammo Rasululloh sollallohu alayhi va sallam uni tinchlantirib shunday dedi: «Agar ular bilan Alloh boʻlsa, bu ikkita bandaga nima boʻlishi mumkin?».
Makkaliklar gʻorning ichkarisini qidirib oʻtirmadilar, chunki u yerga hech kim kirmagan deb hisobladilar, aks holda oʻrgimchak toʻri uzilgan, kaptar esa un qurmasdi.
Uch kundan keyin Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Abu Bakr gʻorni tark etishga qaror qildilar. Abu Bakr bir vaqtlar qullikdan sotib olgan Amir ismli bir kishi ikkita tuya va yoʻl boshlovchini olib keldi, u Madinagacha yetib olishlariga yordam berish kerak edi. Alloh butun yoʻl davomida qochoqlarni qoʻllab bordi, shuning uchun yovuz taqibchilar ularni ushlay olmadilar. Islom Paygʻambari (s.a.v) va uning sodiq doʻsti Abu Bakr Madinaga yetib borishdi.
Paygʻambar (s.a.v) ning birinchi musulmonlar bilan Makkadan Madinaga koʻchirilishi Hijrat deb ataladi. Bu butun dunyo boʻylab Islomni tarqatish yoʻlidagi birinchi qadam edi. Musulmonlar hijrat yilidan boshlab oʻz hijriy yil hisobini boshladilar.
Madinada hamma narsa Makkadagidan butunlay boshqacha edi. Paygambar Muhammad (s.a.v) koplab dostlari orttiradi. Ular dushmanlari sonidan bir necha barobar koproq edi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Alloh Madina aholisi va Makkaning kochmanchilariga birodar bolishni hamda bir-birlarini birodarlarcha sevishi lozimligini buyurganini elon qildi. Madinagi musulmonlar- ansorlar o`zlarida mavjud mulklarining yarmini yangi birodarlari makkalik muhojirlarga in`om qildilar. Ammo Makkaning aholisi bu yerda ham Paygambar (a.s) ni tinch qo`ymadilar. Ular musulmonlarga qarshi urush olib borish uchun Madinaga bir necha bor kelishdi. Biroq, Alloh har doim o`z Paygambari (a.s) ni va birinchi musulmonlarni qollab-quvvatladi hamda ularga dushmanlarni yengishga yordam berdi.
Madinada Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Allohdan vahiy olishni davom ettirdi. Vahiy unga har doim Farishta Jabroil tomonidan keltirilar edi. Bu vahiylar Quron deb nomlangan Allohning kitobida bitildi. Ushbu ajoyib kitobda, Alloh odamlarga xabar berishni xohlagan hamma narsani ko`rishimiz mumkin.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Madinada har kuniga besh mahal ibodat qilinagan masjid qurdirdi. Yiliga bir marta ular bir oy roza tutar edilar. Bu oy mobaynida Rasululloh sollallohu alayhi va sallam hamda uning izdoshlari tongdan to quyosh botgunga qadar hech narsa yemas va ichmas edilar. Ular buni faqat Alloh yo`lida qilar edilar, chunki Alloh ularga shunday qilishni buyurdi. Paygambar sollallohu alayhi va sallamning izdoshlari kamtar yashashga, kam ovqat yeyishga organdilar. Shuning uchun ularda ko`p oziq-ovqat ortib qolar, bu mahsulotlarni kambagallar bilan baham ko`rar edilar. Musulmonlar, shuningdek, kambagallarga pullarining bir qismini ham berar edilar.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam hamda uning izdoshlari faqat Allohga ishonar, faqat ungagina ibodat qilar edilar. Har doim Uning amriga bo`ysundilar. Aynan shuning uchun, aziz bolalar, Alloh ularni musulmonlar deb atadi. Axir, musulmonlar bu Allohga ishonadiganlar va faqat unga ibodat qiladiganlardir. Ular oz nafslarini irodasiga toliq boysundiradilar va har qanday holatda Quronning so`zlariga va paygambar Muhammad (s.a.v) ning korsatmalariga amal qiladilar.
Oradan ancha vaqt otdi va iymonsiz arablar Allohning qo`llashi tufayliIslom paygambari (a.s) ularga qaraganda kuchliroq ekanligini tushuna boshladilar. Shuning uchun, ular Payg`ambar (a.s) bilan jang qilishni toxtatishga qaror qildilar. Bu dunyoda Allohdan buyukroq hech kim va hech narsa yoqligini biz bilamiz! «Biz Muhammad (s.a.v) ni yengishga qodir emasmiz, chunki Alloh unga madad beryapti, der edi kofirlar o`zaro suhbatlashganda, Allohga va uning Rasuliga (a.s) iymon keltirishimiz hamda faqat bitta Allohga ibodat qilishimiz kerak».
Farishta Jabroil paygambar Muhammad Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldida birinchi marta paydo bolganidan beri yigirma yil otdi. Uzoq davom etgan urushlar va dushmanlik toxtadi. Paygambarimiz Rasululloh sollallohu alayhi va sallam boshchiligidagi musulmonlar Makkaga qaytib kelishdi. Ular endi shaharni qamal qilishlari va aholini jangga chaqirishlari shart emas edi. Makkaliklar shahar darvozalarini o`zlari ochib berdilar.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam va musulmonlar kopchilik Allohga ishona boshlaganidan xursand boldilar. U vadasini bajardi va musulmonlarga yordam berdi. Ular nihoyat oz yurtiga qaytib kelishdi. Makkaga kirib, musulmonlar birgalikda ibodat qildilar. Ulardan bazilari shu yerda qolishdi, allaqachon Madinada o`rnashishga muvaffaq bolganlar qaytib ketishdi.