Дэйсі, ты не казала мне, што чакаеш ліста, сказала цётка Аўгуста абвінавачвальным тонам і працягнула мне адкрыты канверт. Не ведаю, паспела яна прачытаць увесь ліст цалкам ці толькі першыя радкі, але да канца сняданку яна раз-пораз паглядала на мяне з сумессю здзіўлення і дакору. Нават не ведаю, чым яна была незадаволена больш: тым, што трапіла ў няёмкае становішча, прачытаўшы чужы ліст, тым, што яе падчарцы піша нейкі падазроны ананім, ці тым, што змест ліста быў загадкавым і незразумелым, а выхаванне не дазваляла цётцы накінуцца на мяне з пытаннямі. У такія моманты я выразна адчуваю, што я ёй не родная. З Алісы ці Эмы яна б усю душу вытрасла, не чакаючы канца сняданку.
«Мілая Дэйсі, пісаў сэр Лемюэль Грымсвотн-малодшы, прайшло ўжо шмат часу з моманту нашай сустрэчы, а я без перастанку думаю пра вас. Учора я перабіраў сямейны архіў і знайшоў адну надзвычай цікавую паперку. Буду рады, калі вы наведаеце мяне ў любы зручны для вас час і азнаёміцеся з гэтым дакументам. Магчыма, у ім змяшчаецца менавіта тое, што вы шукаеце. Нямышы перадаюць прывітанне і махаюць лапкамі. Ваш пакорлівы слуга Л.».
Я перачытала ліст тройчы, потым успомніла пра астылую гарбату. Усё сямейства глядзела на мяне. Вось так, дзякуючы сэру Лемюэлю-малодшаму, я стала крышачку бачнай.
Вядома, мне было да смерці цікава, што ж такое адшукаў у прадзедавых паперах сэр Лемюэль. Адрас злога чараўніка, які заваражыў мяне? Рэцэпт здабыцця бачнасці? Карту, на якой крыжыкам пазначана сакрэтнае месца, дзе закапана бутэлечка з патрэбным мне зеллем? А можа, фатаграфію прабабулі і прадзеда, дзе яны дружна паказваюць языкі і дражняцца?
Я ўзяла сябе ў рукі. Хопіць! Я больш не дазволю сабе адчуць надзею, каб потым ізноў не парэзаць рукі, збіраючы аскепкі пабітай мары. Гэтак па-мастацку разважаючы, я прыбрала ліст у скрыню з рукадзеллем і стала жыць далей. І толькі праз два тыдні, калі цётка Аўгуста з дочкамі паехала на нечы дзень нараджэння, я апавясціла бабулю, што адпраўляюся ў Млынавы Раўчук за пакупкамі. Я і праўда збіралася набыць трохі тасьмы і чарніл, так што зусім не хлусіла. Можа быць, і бабулі купіць чаго-небудзь? Шкіпінару, дзёгцевага мыла ці, магчыма, піва для смоўжавых пастак?
Бабуля пакруціла галавой.
Я б не раіла табе звязвацца з гэтымі Грымсвотнамі, сказала яна пахмурна. Нічога добрага ты ад іх не дачакаешся.
Я прамаўчала. Тое, што бабуля не любіць Грымсвотна-старэйшага, я ўжо зразумела. Цяпер выявілася, што яе нелюбоў распаўсюджваецца на ўсё сямейства.
Сямейства ведзьмака. Цікава, можа, і праўнук зарабляе тым жа, проста мне не прызнаўся? Ды я ж і не пыталася
Сямейства ведзьмака. Цікава, можа, і праўнук зарабляе тым жа, проста мне не прызнаўся? Ды я ж і не пыталася
Частка 7
У гэты раз я спачатку справіла пакупкі і на Самшытавай вуліцы зявілася ўжо з пакункамі. І чым бліжэй падыходзіла да дому, тым больш гэта месца зноў здавалася мне знаёмым. Быццам я бывала тут шмат разоў.
Дзіўна, але сэр Лемюэль-малодшы сапраўды чакаў майго візіту. Чыста паголены, прычасаны, у свежай кашулі, ён сустрэў мяне ля брамкі і паведаміў, што ўбачыў маё набліжэнне ў падзорную трубу.
Ледзь паспеў спусціцца з грушы! сказаў ён радасна.
З грушы? перапытала я. У нашай сямі ніхто не лазіць па дрэвах, і я крыху разгубілася, не разумеючы, жартуе ён ці гаворыць сурёзна.
Ну так, ён паказаў рукой у сад, калі ўзлезці на верхнія галінкі, можна ўбачыць усю Самшытавую вуліцу і кавалачак Галоўнага праспекта. Наогул, я правяраў гняздо мазгаклюя, ці не вылупіліся яшчэ птушаняты. А заадно і прасторы акінуў вокам, прадзедаву трубу трэба час ад часу выводзіць пагуляць. Вы ішлі павольна. Напэўна, у вас цяжкія пакупкі ці каменьчык нацёр нагу?
Пакупкі былі няцяжкія, але не распавядаць жа яму пра мой каменьчык? Таму я прамаўчала і загадкава ўсміхнулася. Гэты ўрок я засвоіла з ранняга дзяцінства, калі дарослыя невыразна ўсміхаліся ў адказ на мае няёмкія пытанні.
Я так рады, што вы знайшлі час і выбраліся ў дарогу, казаў сэр Лемюэль-малодшы, адчыняючы перада мной парадныя дзверы. Ведаеце, наша гутарка не выходзіла ў мяне з галавы. Каюся, я нават распавёў пра вас маёй матухне. Не, не хвалюйцеся, выклікнуў ён, заўважыўшы маё хваляванне, я распавёў усё самае лепшае пра вас! І мая матухна сказала, што калі вы шукалі прадзеда, то, відавочна, вам і праўда вельмі патрэбна дапамога. Я быў зусім немаўлём, калі прадзед памёр, і, на жаль, дрэнна яго памятаю. Але мама распавяла мне шмат чаго. Ён дапамог столькім людзям! Пагалоска пра яго чароўныя зеллі разышлася далёка па краіне, і амаль кожны дзень да яго прыязджалі людзі ды казалі гэтак жа, як і вы: «Сэр Лемюэль, толькі вы можаце мне дапамагчы!» І ён дапамагаў! Мама нават паказала мне кнігу з падзякамі.
Яго вочы гарэлі.
Хацеў бы я прыносіць гэтулькі дабра, колькі мой прадзед, сказаў ён з пачуццём.
Вы казалі пра нейкую важную паперу, нагадала я. Мне не цярпелася стаць адной з тых, каму дапамог сэр Грымсвотн-старэйшы. Я нават ведала, якую падзяку пакінула б у той кнізе. «Рабіць дабро нават пасля сваёй смерці ці не гэта сапраўднае чараўніцтва?!»
Так! Лемюэль пляснуў сябе па лбе. Прабачце, Дэйсі, я жудасна рассеяны. Вось учора я выліў малако ў цукарніцу, размяшаў і выпіў палову, перш чым адчуў, што ў маёй ранішняй кавы нейкі дзіўны смак
Чым жа вы былі так захоплены ў гэты момант? не стрымалася я.
Ды быў заняты сім-тым, унікліва адказаў ён і, быццам не жадаючы працягваць гутарку, выйшаў з пакоя, але неўзабаве вярнуўся, трымаючы ў руках канверт.
Вось ліст, пра які я вам паведаміў. Я не чытаў яго. Думаю, гэта было адрасавана вашай прабабулі, але не адпраўлена па нейкіх прычынах
На канверце ўжо знаёмым мне вытанчаным дробным почыркам было выведзена: «Дэйсі Мэй». Так, мяне назвалі ў гонар прабабулі. Спадзяюся, ёй гэта было прыемна. Лягчэй змірыцца з дурасцю ўласнага імя, калі ведаеш, што яно пацешыла кагосьці.
«Мілая Дэйсі, пісаў сэр Лемюэль-старэйшы, у мяне з галавы не выходзіць твая маленькая праўнучка. Мне здаецца, ты залішне драматызуеш, тысячы людзей жывуць з падобнай «праблемай» (бачыш, я нават узяў гэта слова ў двукоссі), і жывуць шчасліва, прымаючы сваю асаблівасць не як пакаранне, а як цудоўны дар, які адрознівае іх ад іншых. Канешне, любым дарам трэба ўмець распарадзіцца. І калі ты лічыш, што для тваёй праўнучкі будзе лепш стаць звычайнай, як усе, я паспрабую ёй дапамагчы. Няўпэўнены, праўда, што яна сама папрасіла б у мяне дапамогі, але яна яшчэ занадта малая, каб зразумець штосьці сурёзнае пра сябе, сваю знешнасць і сваё жыццё. Дык вось, Дэйсі, я перакапаў свае старыя кнігі і ў «Самых дзейсных сродках» знайшоў тое, што трэба, на старонцы 87. Рэцэпт пісаць табе не буду, бо, як ты ведаеш, ніколі не дзялюся сакрэтамі свайго майстэрства, асцерагаючыся паштовых шпіёнаў. Да таго ж ты сама ў хатніх умовах не зробіш гэтае зелле. Да твайго наступнага візіту яно будзе гатова, і я прыхаваю яго ў тую патаемную шуфляду сакрэтніка, якую паказваў табе ў мінулы раз. Калі цяпер хтосьці іншы чытае гэты ліст, ён будзе вельмі азадачаны. Таму што знайсці патаемную шуфляду ў сакрэтніку гэта проста, а вось знайсці сакрэтнік у маім доме значна складаней. Магчыма, усе гэтыя засцярогі залішнія, але я менш за ўсё хачу, каб мае кнігі і сшыткі з рэцэптурай, таямніцамі і хітрасцямі майго рамяства патрапілі ў чужыя рукі. Я люблю сваю справу, гэта сапраўднае мастацтва. Іншыя ж проста спрабуюць нажыцца, усяляючы ў людзей надзею і абяцаючы ім цуды да нябёсаў і чароўныя ператварэнні за адну ноч. Зрэшты, усё гэта старэчае бурчанне ты чула тысячу разоў, не буду цябе стамляць. Прывітанне ад завяртушак, яны нудзяцца, бо даўно ніхто іх не чухаў за вушкам. Твой пакорлівы слуга Л.».
Праўнук і прадзед заканчвалі свае лісты аднолькава, і гэта выклікала ў мяне ўсмешку, хоць у астатнім усміхацца не было падстаў.
Стары чараўнік збольшага меў рацыю: любую ўласцівасць свайго характару можна, умеючы, зрабіць як страшэннай заганай, так і адметнай асаблівасцю, разыначкай, рыскай, што па-майстэрску завяршае партрэт. Мая цётка Аўгуста ніколі не магла адрозніць вяз ад ясеня, ляўконію ад петуніі, і не саромелася, наадварот, заяўляла пагардліва, што яна не садоўнік, каб разбірацца ва ўсёй гэтай пятрушцы.
Пры бабулі яна, вядома, не выказвалася, пакідаючы свае разважанні для сябровак. Бабуля, у сваю чаргу, ганарылася тым, што ніколі не насіла туфлі на абцасах і за ўсё жыццё ні разу не нафарбавала вусны ці вейкі, бо лічыла гэта дурасцю і распушчанасцю. Вядома, яна пазбягала казаць так пры цётцы Аўгусце і яе гасцях, якія з захапленнем абмяркоўвалі модныя навінкі, туш без камячкоў ці памаду, якая не пакідае слядоў. Кожнаму сваё. Эма выхвалялася тым, што ледзь-ледзь прачытала тры кнігі са школьнай праграмы. Аліса пры кожным выпадку распавядала, як спаліла патэльню з яечняй і сапсавала вараную бульбу, ператварыўшы яе ў смажаную.
Магчыма, і мне варта было б знайсці нешта выдатнае ці, прынамсі, смешнае ў сваім жыцці. Але я кручу так і гэтак маю нябачнасць, углядаюся дапытліва і не магу заўважыць нічога добрага. І калі б сэр Лемюэль Грымсвотн-старэйшы спытаў мяне, ці хачу я стаць такой, як усе, я запляскала б у ладкі і закрычала насуперак усім добрым манерам: «Так, ТАК!!!»
Усё ў парадку? асцярожна спытаў сэр Лемюэль-малодшы, калі я адарвала погляд ад ліста і прынялася недалікатна азірацца па баках, разглядаючы мэблю ў гасцінай. Вядома, чароўнаму эліксіру ўжо шмат гадоў, але калі корак прыкруцілі шчыльна, то чараўніцтва магло і не вытхнуцца
Сэр Лемюэль, прагаварыла я бездапаможна, вы выпадкова не бачылі ў гэтым доме сакрэтнік?
Наступныя тры гадзіны мы патрацілі на пошукі. Дом Грымсвотна-старэйшага быў быццам бы і невялікім, але вельмі змястоўным. Мы прачасалі абодва паверхі, гарышча і вінны склеп, прастукалі сцены, але патаемнага пакоя не знайшлося. Мы адшукалі вазоны з засохлымі фікусамі, пастку з зацвілым сырам, нядрэнныя запасы тытуню і калекцыю курыльных трубак. Выявілі на падлозе ў бібліятэцы сляды невядомых звяроў, можа, нават тых самых завяртушак, пра якіх згадвалася ў лісце. Мы запэцкаліся ў пыле і разачхаліся як чэрці, ледзь не праваліліся ў падмосце, неяк неўзаметку перайшлі на ты, і я перастала зваць Лемюэля сэрам, а ён замест «мілая Дэйсі» стаў казаць «Дэйсі, мілая», што чамусьці гучала зусім па-іншаму. І ўсё было б добра, вось толькі сакрэтнік мы так і не знайшлі.
Лемюэль быў цудоўна выхаваны. Ён не пытаў мяне, што я шукаю. Ён не чытаў ліст, адрасаваны маёй прабабулі, і не дазнаваўся, пра што там гаворка. Ён проста спрабаваў дапамагчы мне, як мог, хоць іншы на яго месцы даўно палічыў бы мяне варяткай і выставіў прэч з дому. Але толькі не Лемюэль. Прызнаюся вам, часам ён так жаласліва глядзеў на мяне, што мне бачылася ў яго поглядзе нешта большае, чым спачуванне да непрыгожай і немаладой дзяўчыны, якая шукае незразумела што. З іншага боку, можа, ён проста меркаваў, ці будзе прыстойным парэкамендаваць мне талковага псіхіятра ці талковы псіхіятр мне, бесталковай, нічым не дапаможа? Якое шчасце, што я не ўмею чытаць думкі, бо, баюся, я не прачытала б пра сябе нічога добрага.