Табаара эрэ түргэнник атыыга барарыгар баҕалаах дьахтар Миша сааһын сураһа да барбата: онон ити чааһыгар Гриша уот харахха эппит буолан таҕыста. Миша пакет муҥунан пиибэ ылбытын Костя сөбүлүү көрбөтө, тахсаат да, тоҕо итиччэ элбэҕи атыыластыҥ диэн туоһулаһааччы буолла.
Оттон киһини хат-хат сүүрдүөхтэрэ дии? Наадалаах этэ ол! Уонна кэччэгэй аатырыахпын баҕарбаппын.
Бэйэҥ олох иһимэ! Костя мас-таас курдук эттэ.
Һы, эн миигин бобор-хаайар мамочка үһүгүн дуо? Уоскуй! Миша сөбүлээбэтэхтии тыбыырда.
Истэххинэ хайдах курдук хонтуруолгун сүтэрэргин бэйэҥ билэҕин! Бачча эппиэтинэстээх түгэҥҥэ кэлэн баран туттунуоххун!
Биир бытыылкаттан туох да буолуом суоҕа, куттаныма!
Барыта биир бытыылкаттан саҕаланар
Айка да айка, ньаҕайданан түһэҥҥин, киһини сылатаҕын даҕаны! Хайдах баччааҥҥа диэри эйигин тулуйан кэлбитим буолла?
Ким кими тулуйбута өссө биллибэт.
Ити курдук уопсайга уолаттар этиһэ-этиһэ киирдилэр. Гриша кинилэри суунан-тараанан, быдан сэргэхсийбит көрүҥнээх көрүстэ.
Маладьыастар! диэтэ.
Мэ, Гришаня, тут, Миша пакеты уунна.
Стоп! Мин эһиэхэ ханнык да Гришаня буолбатахпын. Манна миигин бука бары Николас, эбэтэр кылгатан Ник диэн билэллэр.
Һы, хайдах ол эмискэ Николас буолан хааллыҥ? Костя соһуйбутун кистээбэтэ, ама киһи баҕардаҕын аайы аатын уларытыан сөп үһү дуо? Холобур, мин Костябын, аҕам аата Константин, эһэм эмиэ. Биһиги аймахха Көстөкүүн диэн туох эрэ булгуччулаах аат курдук. Аһаҕастык эттэххэ, мин тус бэйэм ааппын оччо айылаах сөбүлээбэппин: Константин Константинович диэн, этэргэ дылы, киһи тылын тоһутуох курдук уһуна бэрт. Ол эрээри, хайыахпыный, төрөппүттэргин талбаккын диэбиттэрин курдук, ааккын эмиэ талбаккын. Этэргэ дылы, хайдах баарынан.
Эйиэхэ өссө фамильнай аат тигистэҕэ дии, оттон миэхэ Шолохов ханнык эрэ айымньытын главнай геройун аатын мамашам биэрбит. Наадалаах этэ! Короче, уолаттар, миигин үчүгэйдик көрүҥ эрэ, эһиги санааҕытыгар кимиэхэ маарынныыбыный?
Паапаҕар быһыылаах Костя саҥата маҥнайгынан иһилиннэ.
Суох.
Оччоҕуна, соседкытыгар Миша обургу кэм да сүгүн олорбото.
Мин билигин эйигин дөйүтүөм, акаары! Соседкытыгар диэбит буола-буола! Эһиги саатар кыратык эмэ мэйиигитин үлэлэтэр кыахтааххыт дуо?! Гришаня Миша элэгин ылыммата, кыыһыра түстэ.
Уолаттар тугу да этэллэрэ суох буолан, иккиэн саҥата суох тимир ороҥҥо олордулар. Гришаня тулуйар аатыттан ааһан: «Николас Кейджы санаппаппын дуо?» диэн ыйытааччы буолла.
Эс, хайдах мас саха эрээригин, буолаары буолан итальянскай хааннаах американскай актерга майгынныаххыный? Костя сөбүлэспэтин биллэрдэ.
Аһара ыксаамаҥ, үчүгэйдик көрүҥ, Гриша баттаҕын өрө көннөрөн, араастаан туттубута буолла.
Точно! Хайдах баччааҥҥа диэри таайбакка сылдьыбыппыный? Николас Кейдж илэ бэйэтинэн турар курдуккун, только сахалыы варианаҕын! Миша саҥа аллайда.
Короче, уолаттар, миигин мантан инньэ Гришаня диэн ыҥырымаҥ, өйдөөн кэбиһиҥ, мин Николаспын, кылгатан Ник. Онон бүтэр.
Круто! Оччоҕуна мин Майклбын! Миша диэн аат аһара боростуой! Миша хараҕа уоттана түстэ, ол эрээри Гришаня-Николас кинини саба саҥарда:
Мэхээс диэн аатырыаххын баҕарбат буоллаххына, Мишаҕынан хаал. Аат мээнэ бэриллибэт. Заслужить надо, диэтэ киэбирбиттии.
Айка, лабаҥхалаан бүтүҥ, «абырахта» түргэнник биэриҥ эрэ! суорҕаҥҥа сууланан сытар Леха саҥата иһилиннэ. Онуоха Николас «абыраллаах аһын» табаарыһыгар уунна.
Уу, хата, дьолго тымныы эбит! Дьэ, бэрт! Леха тыастаах баҕайытык иһэн куллурҕатаат, кэҕэрдэн ылла.
Па, бу киһи тугун сүрэй! Манна оҕолор эҥин бааллар, туттунуоххун?! Николас сымыйанан сэмэлээбитэ буолла.
Улахан баҕайы эбит Что естественно, то небезобразно. Короче, мин салгыы утуйдум, эһиги буоллар, чуумпутук кэпсэтиҥ, диэт, кини кураанах бытыылкатын орон анныгар туруора сатаата да, онтуката түөрэҥкэлээн баран, сууллан түстэ уонна быыллаах муоста устун түгэх диэки төкүнүйэ турда.
Бытыылка хаһан истиэнэҕэ тиийэн сааллыар диэри, тоҕо эрэ бары саҥата суох олордулар, онтон дьэ, кэмниэ кэнэҕэс, бытыылка кылгас айана тохтообутун кэннэ, Миша: «М-м-да» диэтэ.
Кола кимиэнэй? Николас пакеттан оруу туран ыйытта.
Костикка ылбытым, кини пиибэ испэт, Миша өрүһүспүттүү хоруйдаата.
Да-а? Интэриэһинэй эбит. Чэ, оччоҕуна, Мишка, эн биһиги дьоҕойон охсуһуннарыахха. За встречу! диэт, Николас Лехаттан итэҕэһэ суох хантатан кэбистэ уонна эмиэ толоостук кэҕэрдэн ылла. Миша итиччэлээҕи истэн, иһин тутта-тутта, күлэн алларастаата:
Хайа, бэйэҥ да Лехаттан хаалсыбат эбиккин дии!
Уу, бэрт да бэрт! Дьэ тиллиэх курдукпун, Николас чахчы абыраммыт киһилии тылласта.
Хата, кэпсээ эрэ, бэҕэһээ бачча айылаах буолуоххутугар диэри ханна сырыттыгыт? Миша куорат сонуннарын истэ охсор баҕата баһаам быһыылаах.
Бастаан биир квартираҕа мустубуппут, кыратык олоро түһэн баран атын квартираҕа барбыппыт, онтон ночной кулуупка, онтон салгыы өссө ханна эрэ сылдьыбыппыт. Бэйэм да өйдөөбөппүн. Айуу-айа, нэһиилэ уопсайбытыгар сыыллан кэлбиппит.
Гришаня Миша саҥаран истэҕинэ, кытаанах саҥа иһилиннэ:
Мин Николаспын, кылгатан Ник, ити ыккардыгар умна оҕустуҥ дуо?
Тууй-сиэ! Гриша диэн ааттыы үөрэнэн хаалбыппын, бырастыы гын.
Билиҥҥиттэн итиччэ умнуган буоллаххына, иэдээн дии! Оҕонньор буоллаххына бэйэҥ да ааккын умнарыҥ буолуо! Гриша тугунан Николас Кейджкэ маарынныырын бу диэн этэр уустук эрээри, уол Коппололар кылааннарыгар быһаччы сыһыаннаах курдук туттар-хаптар: ама, аат киһиэхэ сабыдыала итиччэ улахан буолуо дуо?
Николас, мантан киэһэ туох былааннааххыный, ханна эрэ бара сылдьыбаппыт дуо? Миша, пиибэ иһэн эбитэ дуу, сытыырхайбыта сүрдээх. Костя иһигэр мааҕыттан мөҕүттэ олорорун кини курдаттыы сэрэйэр буолан, табаарыһын диэки хайыһан да көрбөт, аһатар-сиэтэр киһитэ аҥаардастыы Николас буоларыныы, киниттэн хараҕын араарбат.
Бачча куоракка кэлэн баран, саатар ханна эмэ сылдьыахха, аралдьыйыахха ээ, күнү күннээн автовокзалга олорортон сылайдыбыт.
Дьиҥинэн, бүгүн утуйа түһүөхпүн баҕарбытым да, хайыахпыный, земляктарбын сааратарбар тиийэбин. Ол эрээри бастаан баран аһыахха, онтон туох ханнык буолара көстөн иһиэ. Эһиги даҕаны аччыктаатыгыт ини? Николас бэйэтин өттүттэн улахан өҥөнү оҥорон эрэр киһилии саҥарда.
Аччыктаан бөҕө, куртахпыт курулаабыта ыраатта, Миша өрүһүспүттүү хоруйдаата. Ити тухары Костя саҥата иһиллибэтэ.
* * *
Кафеҕа киһи аҕыйах буолан биэрдэ, онон уолаттар түргэн соҕустук астарын ылаат, остуолга олордулар. Сибиэһэй хаппыысталаах борщ сыта бэрт да бэрт!
Оһуобайдык аһаталлар эбит, Миша борщун иҥсэлээхтик иһэрин быыһыгар нэһиилэ тыын ылан эттэ.
Үчүгэйэ диэн, манна сыаната атыттардааҕар быдан чэпчэки. Ол эрээри, кыахтааҕым буоллар, бу кафеҕа тыһыынчата үктэнэн бэрт.
Бай, тоҕо? Костя борщугар уста сылдьар лавровай лииһи тэриэлкэтин кытыытыгар ньуоскатынан анньан биэрдэ.
Рестораннарга эрэ аһыам этэ. Бу курдук бэйэм подностана-подностана эрэйдэммэппин, сыстан хаалбыт макарону сиэри сордоммоппун, Николас биилкэнэн биир кэлимсэ буолуор диэри буһарыллыбыт макарону араарталыы сатыы олорон эттэ.
Оо, аһыыр үчүгэй даҕаны! Мин тус бэйэм сыстыбыт да макарону сирбэппин, Миша иккис бүлүүдэтигэр түстэ.
Биллэн турар, үчүгэй. Ол эрээри, уолаттар, таайыҥ эрэ, аһыыры таһынан мин өссө тугунан дьарыктанарбын сөбүлүүрүм буолуой? Николас ити тыллары этэригэр харахтарыгар дьээбэлээх уот оонньоото.
Көрүлүүргүн сөбүлүүгүн, эмиэ Миша саҥата иһилиннэ. Костя кэпсэтиигэ төрүт да кыттыбакка, саҥата суох аһыы олордо.
Ону баҕас ким сириэй? Аһыыр, уһуннук утуйар, күүлэй тэбэр туох куһаҕаннаах буолуой? Ол эрээри мин өссө кыргыттар төбөлөрүн капитально иирдэрбин астынабын, диэн саайда Николас.
Да-а? Хайдах ол иирдэҕин? Миша сэргэхсийэ түстэ.
Кистэлэҥ суох. Ханнык баҕарар кыыска «таптыыбын» диэн этиэҥ эрэ кэрэх, кини эйиэнэ.
Куораттар ама оччо сэлээрчэхтэр үһү дуо? Миша итэҕэйбэтэҕэ буолла.
Куорат кыргыттара диигит да, манна улахан аҥаардара тыалар. Эрэйдээхтэр бары тапталга наадыйаллар, бары кэргэн эрэ тахсар баҕалаахтар, төбөлөрүн иһэ, короче, любовь-морковь эрэ. Оттон эһиги ити чааһыгар хайдаххытый?
«Хайдаххытый» диэн тугу ыйытаҕыный? Мишка өйдөөбөтөҕө буолла.
Кырыллыбытынан мальчиктаргыт дуу, эбэтэр кыргыттар төбөлөрүн эмиэ иирдэҕит дуу? Николас пал гыннарда.
Бу да киһи мээнэ-мээнэ ыйыттаҕын?! Миша кыбыстыбыта буолла.
Чэ, Костя биллэр дьыала. Оттон эн, Мишка?
Тугуй?
Оттон, ломайся гыммаккаҕын, кэпсээ ээ.
Ээ, табыгаһа суох, диэт, Миша Костя диэки кылап гынан көрөн ылла: толлоро итиччэ эбитэ дуу?
Кэпсээ-кэпсээ. Кимтэн кыбыстаҕын? Бары бэйэ дьоно олоробут, Николас арахсар аат суох.
Ну короче Хатыҥнаахха Таня диэн атыылааччы баар, Миша салгыы эмиэ кинини аһатар-сиэтэр киһи аҥаардас Николас эрэ буоларын курдук Костяҕа кырыытынан олорон кэпсээн барда, эн кинини билэриҥ саарбах. Ол эрээри биһиэнин курдук кыракый дэриэбинэҕэ оннооҕор ыттар ааттара, хаһаайыннара кимнээх буолаллара кытта биллэр. Короче, ол Таня атын, ханнык эрэ хотугу улуустан кэлбит. Эриттэн арахсыбыт, биир оҕолоох.
Хайа, олох дьиҥнээх мачо эбиккин дии! Николас итини эрэ көһүппэтэх буолан, бэл диэтэр, харахтара кэҥээтилэр. Оттон Миша, аттыгар Костя кулгаах харах буолан олороруттан баттатан эбитэ дуу, чочумча саҥата суох ах барда.
Чэ-чэ, итиччэ быктаран баран, салгыы кэпсээн ис! Хайдах билсибиккитий? Николас ыкта.
Биирдэ ийэм маҕаһыыҥҥа килиэп атыылаһыннара ыыппыта. Үлэ чааһа бүтэн эрэрэ, тоҕо эрэ маҕаһыыҥҥа ким да суоҕа. Таня миигин үөрэ-көтө көрсүбүтэ, «тугу атыылаһаҕын?» диэн ыйыппыта.
Мин «икки бухааҥка килиэп» диэбитим уонна харчыбын ууммутум. Кини буоллаҕына, килиэптэрбин пакекка уган баран, мичээрдии-мичээрдии харахтарын миигиттэн араарбакка турбута. Ыытыан баҕарбата сирэйигэр сурулла сылдьара. Мин даҕаны тоҕо эрэ ханна да ыксаабат киһилии, биир сиргэ тоһоҕонон сааллыбыт курдук турбутум. Таня эмискэ: «Маҕаһыыммын сабар кэмим кэллэ, ааннарбын хатыырбар көмөлөһүөҥ дуо?» диэбитэ. Мин аккаастаныам дуо, сөбүлэстэҕим дии. Ити курдук иккиэн көмөлөөн түннүктэри, киирэр ааны саппыппыт. Бэйэм буоллаҕына, ити кэмҥэ уора-көстө дьахтары кэтээбитим. Таня төһө да сааһынан миигиттэн быдан аҕа буоллар, тас дьүһүнүнэн киһи сирбэт дьахтара. Кыратык суон эрэ, ону да хараҕыҥ үөрэннэҕинэ, туох да куһаҕана суох курдук. Чэ, ол туран эмискэ испэр «бээрэ, оччоҕуна мин били түгэх аанынан тахсан бүгүн дьиэлиир буоллаҕым дуу?» диэн таайа санаабытым. Сөпкө да сэрэйбит эбиппин, ол эрээри Таня тута дьиэлэппэтэҕэ: «Давай, чайкуулуохха», диэбитэ.
«Чайкуулуохха»? Николас туох эрэ олус интэриэһинэй, соһуччу сонуну истэрдии сэҥээрэ олордо. Миша даҕаны Костяттан кыбыстарын, туттунарын умнан, сыыйа-баайа тыла өһүллэн барда.
Да, «чайкуулуохха» диэбитэ. Мин буоллаҕына, чэйдээтэххэ да туох баар үһүнүй диэммин, сөбүлэспиппин бэйэм да билбэккэ хаалбытым. Таня миигин эрдэттэн кэтэспит курдук, түргэн үлүгэрдик ыйааһынын таһыгар аһын кэчигирэтэн барбыта, эбиитин коньяк орообута Миша ити кэнниттэн саҥата суох ах барда, чэйигэр баар саахары булкуйа олордо.
Мишка, ити соруйан тохтуугун дуо? туох эрэ уһулуччу умсугутуулаах киинэни реклама быһа түспүтүттэн ньиэрбинэйдээбиттии, Николас тулуйбата: салгыы туох буолбутай?
Салгыы дуо? Һы, билэ-билэҕин, тоҕо ыйытаҕын? Миша чэйин ыймахтаата.
Кууллаах бурдуктар быыстарыгар дуо?
Арааһа оннук да буолуо. Коньяктан эбитэ дуу, барытын бүдүк-бадык курдук өйдүүбүн. Ол эрээри дьиэбэр килиэп тутуурдаах тиийбитим.
Биир сырыынан бүппүккүт дуо?
Эттэҕиҥ да баар! Таня, уопуттаах дьахтар, миигин ыытан бэрт, ыты сыапка баайалларыныы, ыраатыннарбакка, адьаһын бэйэтин аттыгар сырытыннарбыта.
Оттон, хата, айдаан тахсыбата дуо?
Туох айдаана? Миша өйдөөбөтөх курдук тутунна.
Һы, бу да киһи ыйыттаҕын? «Совращение несовершеннолетнего» диэн сыалай ыстатыйа баар. Ол Таанньаҕын сууттаан саайыа этилэр, дьэ, оччоҕуна көрүлээн бүтэҕит. Оттон, Костя, саатар эн биллиҥ ини?
Суох, Мишка миэхэ биирдэ да кэпсээбэтэҕэ, Костя нэһиилэ хоруйдаата. Бу кэпсэтии хайдахтаах курдук кини истэригэр кыбыстыылааҕын сэрэйиэххэ эрэ сөп.
Һы, оччотугар эһиги адьас улуу конспиратордар эбиккит дии?! Николас сөҕүөн сөхтө. Оттон ханна көрсөр этигитий? Итиччэ кыра дэриэбинэҕэ киһи саһар да сирэ суохха дылы!
Ханна буолуой, маҕаһыыҥҥа, Миша тоҕо эрэ баҕарбатахтыы хоруйдаата: арааһа бу кэпсэтииттэн бэйэтэ да салҕан барда.
Ха-ха-ха! Кууллаах бурдуктар быыстарыгар! Ха-ха-ха
Гришаня
Ни-ко-лас Эбэтэр Ник.
Тууй-сиэ, умна турабын ээ. Ник, аны эн бэйэҥ сырыыларгын кэпсээ, эн уочаратыҥ.
Һы, үөрбүт дии! Кэпсээн бэрт!
Тоҕо кэпсээбэккиний?
Аһара элбэх бириэмэ барыа. Биир күнүнэн бүппэккин.
Оттон саатар кыратык.
Суох диэтим, онон бүтэр.
Һы, киһи кистэлэҥин күүскүнэн кэриэтэ иһиттиҥ, бэйэҥ буоллаҕына тугу да кэпсээбэккин! Дьаабы киһигин дии! Миша албыннаппыт курдук саҥарда.
Улахан баҕайы кистэлэҥнээх эбиккин! Манна диэн эттэххэ, мин олох да итэҕэйбэтим.
Тоҕо?
Костик билбэт дии! Манна кэлэн саҥардыы истэ олорор. Дьиҥинэн, кини маҥнайгынан билиэхтээх этэ. Этэбин дии, итинник сырыылары өр кэмҥэ, буолаары буолан быыкаа дэриэбинэҕэ, кимтэн да кистээбэккин. Онон арааһа айан кэпсээтиҥ.
Итэҕэйбэт буоллаххына, итэҕэйимэ, Миша өһүргэнэ быһыытыйда.
Ити аайы кыыһырыма, хата, ханна туттарсаргыт туһунан кэпсээҥ!
Костя экономическайга, оттон мин культура колледжыгар дуу, эбэтэр табылыннаҕына үрдүк үөрэҕэр. Онно аҥаардас ЕГЭ-нэн киирбэккин, айар конкурс диэни хайаан да ааһыахтааххын, онно кэллим.
Артыыс буолуоххун баҕараҕын?
Ханна ылалларынан. Ол эрээри бэйэм хореографическайга ордук баҕарабын да, хайдах буолар.
Һы, хата, саҥа истэ олоробун. Ким эйигин үҥкүүлүүргэ үөрэппитэй?
Ким үөрэтиэй? Хатыҥнаахха үҥкүү диэҥҥэ ким да наадыйбат. Кулууппут хайдах курдук самналлан турарын бэйэҥ билэҕин, дьон оннооҕор Саҥа дьылга да мустубатын тэҥэ.
Оччоҕуна хайдах үҥкүүһүт буолан хааллыҥ?
Телевизорынан уонна диискэлэринэн көрөн эрэ. Сиэркилэҕэ көрүнэ-көрүнэ өр үтүгүннэххэ, син туох эрэ тахсар.
Телевизорынан көрөн үҥкүүһүт буолбут диэн да. Ити туһунан бастакыбын истэбин.
Шансым аҕыйаҕын бэйэм да билэбин эрээри, син биир боруобаланан көрүөм. Түмэппийи билэҕин буолбат дуо? Миша эмискэ кэпсэтии ис хоһоонун уларытта.
Хайдах билиэм суоҕай?
Кини биирдэ итирик кэлэн баран, ыһыы-хаһыы бөҕөнү тардыбыта: «Хотоҥҥо тахсан, ынах ыаспаккаҕын, үҥкүүлүү сылдьаҕын! Мин моонньубар таах мээнэ олороҕун, дармоед!» Кырбыы сыспытын, нэһиилэ мүччү туттаран, таһырдьа куоппутум. Бу Костиктаахха хоммутум. Онтон сарсыҥҥытыгар кэлбитим, аппаратурам биир да суох. Барытын былдьаан ылбыт уонна биэрэр аат диэн суох.
Дьиккэр эбит дии! Ник кэлэйбитэ буолла.
Ол эрээри мин да акаары буолбатахпын, сонно тутатына баһылык аатыгар сурук суруйбутум. Туох иһин баһылык буолбутай, ороостун ээ!
Туох диэн суруйбуккунуй?
Тугу да айа сатаабатаҕым, баары суруйбутум: «Түмэппий маннык-маннык миигин атаҕастыыр, малларбын былдьыыр, быдьар тылларынан үөҕэр, сутуругун өрө көтөҕөр, онон суһаллык миэрэтэ ыла охсуҥ» диэн.
Ничего себе! Сурукта суруй диэн ким эйиэхэ өй укпутай? Ник уол сытыытыттан бэйэтэ да соһуйда быһыылаах.
Кырдьык, атын эбитэ буоллар, саҥата суох ньимийэн баран сылдьыа этэ. Дьиэ иһигэр буолар бурайсыыны үгүс дьон олбуор таһыгар таһаара сатаабаттар эбээт!